‘Kitea Iora Tetai Poe Meitaki Maata Roa’

“Ko te patireia o te au rangi ra te akakoroanga a te tangata i tauta ana, e ko te aronga te tauta atura ki mua te mou ra ia ratou te reira.”​—MATAIO 11:12, NW.

1, 2. (a) Eaa te tu taki tai ua ake ta Iesu i akatutu mai i roto i tetai o tana au parapore no te Patireia? (e) Eaa ta Iesu i karanga ana i roto i te parapore no te poe oko maata ra?

E APINGA ainei taau e akaperepere maata ra e ka inangaro koe i te oake atu i te apinga katoa naau uaorai kia rauka mai oki te reira apinga ra? Noatu e te tuatua ra te tangata no runga i te akono anga i ta ratou aruaru anga no etai akakoro anga​—i te moni, te rongonui, te mana, me kore te taoonga​—taki tai ua ake taime ka kiteaia mai e tetai tangata tetai apinga manea tikai e te puareinga ua ra aia i te oronga atu i tana au apinga ravarai no te reira. Kua taiku maira a Iesu Karaiti i teia tu taki tai ua ake e te manea i roto i tetai o tana au parapore akakeu anga manako e manganui no runga i te Patireia o te Atua.

² E parapore te reira, me kore e akatutuanga, ko ta Iesu ia i akakite anake ra ki tana au pipi, tei taiku putuputuia ra ei parapore no te poe meitaki maata roa ra. Ko ta Iesu teia i karanga: “E tau oki te basileia o te ao ra ki tetai tangata oko i kimi poe memeitaki aere ra. E kitea iora e ia tetai poe meitaki maata roa ra, aere atura aia, oko atura i te au apinga katoa nana ra, oko atura i taua poe ra.” (Mataio 13:36, 45, 46) Eaa ra a Iesu i inangaro ei i tana aronga akarongorongo kia apiiia mei teia akatutuanga? E akapeea tatou e puapingaia ai mei ta Iesu au tuatua?

Au Poe Meitaki Maata Roa Ra

3. No teaa ra i akaperepere maataia ai te au poe memeitaki i te au tuatau taito?

³ Mei te au tuatau taito, kua akaperepereia te au poe ei au apinga akamanea anga. Te karanga ra tetai tata anga e kia tau ki te tangata apii Roma ko Pliny the Elder, kua akanooia te au poe “i runga roa ake i te au apinga ravarai e okoia ra.” Kare e mei te auro, te ario, me kare te au poe toka e manganui, na te au mea ora i akatupu mai i te au poe. Kua kitea meitakiia e ka rauka i tetai au tu parau i te taui ei apinga akakeukeu​—e au toka ungaunga rikiriki, ei akatau anga​—ki roto i te au poe manea tikai na te tapoki anga i te reira ki roto i te au akapapaanga o tetai kiko tei kiteaia ko te poe parau. I te au tuatau taito, kua kokoti maataia te au poe memeitaki no roto mai i te Tai Muramura, te Ava i Peresia, e te Moana Initia​—e mamao roa atu mei te enua o Iseraela. Kare ekoko anga e ko te tumu te reira i tuatua ai a Iesu no “tetai tangata oko i kimi poe memeitaki aere ra.” Kia kimi i te au poe puapinga tikai, te umuumu maataia ra te tauta anga pakari tikai.

4. Eaa te apiianga puapinga maata o ta Iesu parapore no te tangata oko ra?

⁴ Noatu rai e e apinga oko maata te au poe memeitaki ra, i te akara anga kare no te puapinga i te pae o te moni te akatutu maira i te apiianga puapinga maata o ta Iesu parapore. I roto i teia parapore, kare a Iesu i akaaite ua i te Patireia o te Atua ki tetai poe meitaki maata roa ra; te taiku ra aia ki “tetai tangata oko i kimi poe memeitaki aere ra” e tana i rave i te kite mai anga i te reira. Kare mei te tangata tiaki toa noa ra, ko tetai tangata oko poe, me kare te tangata e oko maira e te oko atura, penei ka kapikiia ei tangata tei kite tikai i te angaanga okooko poe, e tangata te akara meitaki ra i te au mea me kare te tu matakite te anoanoia ra kia kite i te au tu manea e te tuke te akaata maira i tetai poe ei apinga meitaki roa atu. Ka kite aia i te mea tika tikai me akara atu aia i te reira e kare e akavareia e te apinga kino me kare te mea pikikaa ra.

5, 6. (a) Eaa te mea tau kia akamanako tikai ia no runga i te tangata oko i roto i ta Iesu parapore? (e) Te parapore no te apinga i ngaro ra te akaari maira i teaa no runga i te tangata oko ra?

⁵ E mea tau kia akamanako atu i tetai mea ke no runga i teia tikai tangata oko nei ra. Penei ka akara tetai tangata oko noa na mua e eia moni ka rauka mai no te poe kia akara oki e eia ana moni ka tutaki atu kia rauka mai oki te puapinga. Penei ka akamanako katoa aia e me te vai ra oki tetai anoano maata no taua poe ra kia rauka oki iaia i te oko viviki atu i te reira. I tetai tu, te inangaro ra aia kia puapinga vivikiia aia i roto i tana iniveti anga, kare i te ona anga i te poe. Inara kare ra ki te tangata oko ra i roto i ta Iesu parapore. Tona inangaro ra kare no te moni me kare no te apinga i te pae kopapa. Ko te tika, te puareinga roa ra aia i te oronga “i te au apinga katoa nana ra”​—penei ua ake te au apinga katoa nana uaorai ra e te au kainga​—kia rauka mai tana apinga e kimi ra.

⁶ I roto i nga mata o te aronga oko e manganui, penei ua ake kare e tau ana ta te reira tangata i rave i roto i ta Iesu parapore. Kare tetai tangata pitiniti matakite ra e manako atu i te rave i taua angaanga pitiniti kino. Inara e manako tuke to te tangata oko i roto i ta Iesu parapore no te puapinga. Kare tana tutaki anga, e kia rauka mai tetai puapinga i te pae moni, kareka ra te rekareka anga e te merengo anga i te rauka anga mai tetai apinga e meitaki maata te puapinga. Kua akatakaia mai teia tumu nei i roto i tetai akatutuanga aiteite ta Iesu i oronga mai. Te karanga ra aia e: “E arite oki te basileia o te ao ki te apinga i ngaro ki roto i te kainga; e kitea iora e tetai tangata, kua uuna rava atura aia, e no te rekareka i te reira, kua oko aere aia i te apinga tini ravarai nana ra, e kua oko atura i taua kainga ra.” (Mataio 13:44) Ae, te rekareka tei rauka mai i te kiteaia anga e te ona anga i te poe puapinga maata ra kua akakeu i te tangata ra kia oronga i tana apinga ravarai tei rauka iaia ra. E au tangata ainei tetai mei te reira rai i teia tuatau? E poe puapinga maata ainei tetai te tau ra no taua akaatinga anga?

Te Aronga Tei Ariki Rekareka i te Meitaki Maata Roa

7. Akapeea a Iesu i te akaari anga i tona ariki anga rekareka tikai i te meitaki maata roa o te Patireia?

⁷ I te akakite anga i tana parapore, te tuatua ra a Iesu no runga i “te basileia o te ao.” Kua ariki rekareka tikai aia i te meitaki maata roa o te Patireia. Te akakite pakari tikai maira te au papaanga Evangeria ki taua tika anga. I muri ake i tona papetito angaia i te 29 T.N., i reira a Iesu i te “akamata anga i te ako, i te na ko anga e, Ka tataraara: te vaitata mai nei oki te basileia o te ao.” No te toru e te apa mataiti, kua apii aia i te urupu tangata no runga i te Patireia. Kua teretere aere aia mei te tiroa e te tipoto o te enua, “aere atura aia na roto i te au oire, e te au vila katoa, i te tutu aere anga i te tuatua meitaki i te basileia o te Atua.”​—Mataio 4:17; Luka 8:1.

8. Eaa ta Iesu i rave i te akaari anga e eaa ta te Patireia ka akatupu mai?

⁸ Na te raveanga i te au temeio e manganui i roto i te enua​—kapiti mai anga i te rapakau anga i te maki, te angai anga i tei pongi ra, te akamaru anga i te au reva, pera katoa te akatu mai anga i tei mate​—kua akaari katoa a Iesu e eaa ta te Patireia o te Atua ka akatupu ra. (Mataio 14:14-21; Mareko 4:37-39; Luka 7:11-17) I te openga iora, kua akapapu mai aia i tona tu tiratiratu ki te Atua e ki te Patireia na te oronga anga mai i tona oraanga, i te mate anga i tetai mate no te akarongo ki runga i te rakau tamamae anga. Mei te tangata oko te oronga puareinga ua ra i tana au apinga ravarai ra no te “poe meitaki maata roa ra,” kua ora e kua mate a Iesu no te Patireia.​—Ioane 18:37.

9. Eaa te tuke o te tu tei kiteaia i rotopu i te au pipi mua a Iesu?

⁹ Kare a Iesu i akara mou ua ki tona uaorai oraanga ki runga i te Patireia mari ra kua akaputuputu katoa mai aia i tetai pupu meangiti o te au pipi. E aronga ariki rekareka katoa tikai teia au tangata tataki tai i te puapinga maata o te Patireia. I rotopu ia ratou ko Anederea, ko tetai o te pipi mua a Ioane Papetito. I te akarongo anga i ta Ioane akakite anga e ko Iesu “te Punua-mamoe a te Atua,” ko Anederea e tetai au pipi a Ioane, penei ua ake ko tetai o ta Zebedaio nga tamaroa tei tapa katoaia ko Ioane, kua piri vaitata atura kia Iesu e kua riro mai ei au tangata akarongo. Inara kare ko te openga ia o te tumu. I reira rai, kua aere atu a Anederea ki tona tuakana ko Simona e kua akakite atu kiaia e: “Kua kitea ia maua te Mesia.” Kare i roa ana i muri mai, kua kite katoa mai a Simona (tei kiteaia mai e ko Kepha, me kore ko Petero) e pera katoa a Philipa e tona oa ko Natanaela ia Iesu e ko te Mesia. Ko te tika, kua akakeuia a Natanaela kia karanga kia Iesu e: “Ko te Tamaiti koe a te Atua; ko te Ariki koe o Iseraela.”​—Ioane 1:35-49.

Akakeuia kia Rave i te Angaanga

10. Akapeea ra te au pipi i te ariu anga atu i te aere mai anga a Iesu i te pati atu ia ratou i tetai tuatau i muri ake i tona aravei mua anga ia ratou?

¹⁰ Te mataora tei kiteaia e Anederea, Petero, Ioane, e tetai atu i te kite anga ratou i te Mesia penei ka akaaiteia atu ki tei kiteaia e te tangata oko i tona kite anga i te poe meitaki maata roa ra. Eaa ra ta ratou ka rave i teianei? Kare te au Evangeria i akakite mai ana kia tatou e eaa ta ratou i rave i muri poto ua ake i teia aravei anga mua ia Iesu. I te akara anga, te maata anga ia ratou kua oki atu ki to ratou oraanga tei matauia. Inara, vaitata mei te ono marama o tetai mataiti i muri mai, kua aravei akaou a Iesu ia Anederea, Petero, Ioane, e to Ioane taeake ko Iakobo i ko i ta ratou ngai ravakai anga i te Tai o Galilea.a I te kite atu anga ia ratou, kua na ko atura a Iesu: “Ka aru mai iaku, e akariro au ia korua ei ravakai tangata.” Eaa ra ta ratou i rave? No runga ia Petero raua ko Anederea, te karanga ra ta Mataio papaanga e: “Akaruke iora raua i ta raua puke kupenga i reira, e kua aru maira iaia.” Ko Iakobo raua ko Ioane ra, ka tatau tatou: “Akaruke iora raua i te boti i reira, e to raua metua, aru atura iaia.” Te kapiti maira ta Luka papaanga e kua “akaruke anake iora ratou, e kua aru maira iaia.”​—Mataio 4:18-22; Luka 5:1-11.

11. Eaa tikai te tumu i ariu viviki atu ei te au pipi ki ta Iesu pati anga?

¹¹ E ikianga viviki ua ainei te ariu anga atu te au pipi ra? Kare! Noatu e kua oki atu ratou ki te angaanga ravakai anga a to ratou ngutuare i muri ake i to ratou aravei mua anga ia Iesu, kare ekoko anga e ko ta ratou i kite ana e tei akarongo ana i taua atianga ra kua akaruke mai i tetai manako anga oonu ki roto i to ratou ngakau e te manako. Vaitata rai e i muri ake i tetai mataiti kua rava te tuatau tei orongaia kia ratou kia akamanako i taua au tumu. I teianei kua tae mai tetai tuatau no te ikianga. Ka riro ainei ratou mei te tangata oko ra kua akakeuia tona ngakau i te kite anga i te poe oko maata ra, mei ta Iesu e akataka maira i te reira, “aere atura aia” kua rave atura i tana e inangaro ra kia oko mai i taua poe ra? Ae. Ko ta ratou i kite e i akarongo ana kua akakeuia to ratou ngakau. Kua kite ratou e kua tae mai te tuatau no te angaanga. No reira, mei ta te akapapaanga e akakite maira kia tatou, kare i roa ana kua akaruke ratou i te au mea ravarai e kua riro mai ei au pipi na Iesu.

12, 13. (a) Na roto i teea tu i ariu atu ei te manganui tei akarongo atura ia Iesu? (e) Eaa ta Iesu i tuatua ana no runga i tana au pipi tiratiratu, e eaa te aite anga o tana au tuatua?

¹² Mei teaa ra te tuke o teia aronga tiratiratu ki etai aronga tei taikuia mai i muri akera i roto i te au papaanga Evangeria! E manganui tei akaoraia me kore tei angaiia e Iesu inara kua aere atura i te rave i ta ratou uaorai angaanga i te au ra katoa. (Luka 17:17, 18; Ioane 6:26) Kua akaruke katoa etai i te pati mai anga a Iesu e kia riro mai ratou ei au pipi nana. (Luka 9:59-62) Ei tuke anga pakari roa, no runga i te aronga tiratiratu, kua tuatua a Iesu i muri mai e: “Mei te tuatau ia Ioane Papetito mai rai e tae roa mai ki teianei ko te patireia o te au rangi ra te akakoroanga a te tangata i tauta ana, e ko te aronga te tauta atura ki mua te mou ra ia ratou te reira.”​—Mataio 11:12, NW.

¹³ Te “tauta” e te “tauta atura ki mua”​—eaa te aite anga o teia nga tuatua? No runga i te verepa Ereni te ngai i raveia mai ei teia nga tuatua nei, te karanga ra te Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words e: “Te akakite maira te verepa i te tauta anga ririnui.” E no runga i teia irava nei, te akakite maira te tangata apiiia i te Pipiria ko Heinrich Meyer e: “Na teia tu te akatakaia ra te inangaro, maroiroi te raveanga e te tautaanga i te patireia o te Mesia te vaitata maira . . . E maroiroi tikai e te maoraora (kare e maru ana e te tapapa akaou atu) te inangaro no runga i te patireia.” Mei te tangata oko ra, kua viviki teia au tangata tokoiti ua i te kite e eaa tikai te mea puapinga, e kua puareinga ua ratou i te akaruke i te au mea ravarai tei rauka ia ratou no te Patireia nei.​—Mataio 19:27, 28; Philipi 3:8.

Kua O Mai Tetai Pae ki te Kimi Anga

14. Akapeea a Iesu i te teateamamao anga i te au apotetoro no te angaanga tutu aere anga i te Patireia, e eaa ra tei tupu mai?

¹⁴ Ia Iesu e rave ra i tana angaanga orometua, kua tereni e kua tauturu atu aia i tetai ke kia itae atu i te Patireia. Te mea mua, kua iki aia e 12 na mua no roto mai i tana au pipi e kua iki atu ia ratou ei au apotetoro, me kore te aronga tana i tono atu. Ki teia aronga nei, kua oronga a Iesu i te au ikuiku anga taka meitaki e akapeea ratou i te rave anga i ta ratou angaanga orometua pera katoa i te akamatakite anga atu no runga i te au akaaoanga e te au tu ngata te vai ra ki mua. (Mataio 10:1-42; Luka 6:12-16) I tera nga mataiti e rua tei aru mai me kare e vaitata atu, kua aru ratou ia Iesu i roto i tana au tere tutu anga i roto i te enua, i te rekareka anga i tetai pirianga vaitata kiaia ra. Kua akarongo ratou i tana au tuatua, kua kite i tana au angaanga ririnui, e kua kite i tona uaorai akaraanga. (Mataio 13:16, 17) Pouroa teia kare ekoko anga e kua akakeu oonu ia ratou, kua tupu maata te reira e mei te tangata oko ra, kua maroiroi ratou ma te ngakau katoa i roto i ta ratou aruaru anga i te Patireia.

15. Eaa te tumu anga tikai i tuatua ai a Iesu e ka rekareka tana au pipi?

¹⁵ Kapiti atu ki te 12 apotetoro, “kua akataka atu rai [a Iesu] i e itu ngauru, tataki toko rua atura i te tono anga ia ratou na mua iaia i te au oire, e te au ngai ravarai tana i akakoro e, e aere katoa aia ki reira.” Kua akakite katoa aia kia ratou no runga i te au timata anga e te au tu ngata ki mua ia ratou e kua ikuiku atura ia ratou kia akakite ki te au tangata e: “Kua vaitata mai nei te basileia o te Atua kia kotou na.” (Luka 10:1-12) Te oki mai anga te 70, kua rekareka ratou e kua akakite atu kia Iesu i teia ripoti: “E te Atu, kua vi katoa te au demoni ia matou i to ingoa na.” Inara penei ua ake i to ratou poitirere, kua akaari mai a Iesu i tetai rekareka anga maata te vai ra no ratou no to ratou maroiroi no te Patireia. Kua akakite aia kia ratou e: “Auraka ra kotou e rekareka i te mea i vi te au vaerua kino ia kotou: e rekareka ra i to kotou ingoa i tataia ki runga i te ao ra.”​—Luka 10:17, 20.

16, 17. (a) Eaa ta Iesu i akakite ki tana au apotetoro tiratiratu i tona po openga kia ratou ra? (e) Eaa te rekareka e te akapapu anga ta te au tuatua a Iesu i apai mai ki te au apotetoro ra?

¹⁶ I te openga ra, i te aiai openga o Iesu ma tana au apotetoro, ia Nisana 14, 33 T.N., kua akanoo aia i tei kiteaia mai e ko te Kaikai Anga Aiai a te Atu e kua akaue atura ia ratou kia akamaara i te tupu anga. I te aerenga o te aiai, kua akakite atu a Iesu ki te 11 tei toe mai: “Ko kotou ko te aronga e noo tamou i vaitata iaku i toku au timataanga nei: Mei toku metua i akono i tetai basileia noku ra, kua akono katoa au ia kotou; Kia kai katoa kotou e kia inu oki i taku kaingakai i toku basileia ra, e kia noo ki rungao i te au terono i te akava anga i nga kopu tino ngauru ma rua o Iseraela ra.”​—Luka 22:19, 20, 28-30.

¹⁷ Mei teaa ra te rekareka e te merengoanga i te akakiia anga to ratou ngakau i te akarongo anga te au apotetoro i taua au tuatua no ko mai ia Iesu! Kua orongaia atu kia ratou te akangateitei anga teitei e te akameitaki anga te ka rauka i tetai ua atu tangata ra. (Mataio 7:13, 14; 1 Petero 2:9) Mei te tangata oko ra, e maata atu ta ratou i akaruke atu i te aru ia Iesu i roto i te aruaru anga i te Patireia. I teianei kua akapapuia ki ratou e te au atinga ta ratou i rave ana ra kare i te mea puapinga kore ua.

18. Koai ma i te pae mai i te 11 apotetoro ra ka puapinga katoaia i te openga ra mei te Patireia?

¹⁸ Ko te au apotetoro ma Iesu i taua po ra kare e ko ratou ua te aronga te ka puapingaia mei te Patireia. To Iehova anoanoia e ka apainaia atu te katoaanga o te 144,000 ki roto i tetai koreromotu o te Patireia ei aronga tutara ma Iesu Karaiti i roto i te Patireia kaka i te rangi ra. Kapiti mai, kua kite atura te apotetoro ko Ioane i roto i te orama “e aronga maata rava, kare takiri e pou kia tatau, . . . i te tu ua anga ki mua i te terono, e ki mua i te Punua-mamoe, . . . i te na ko anga e, No to tatou Atua te ora, tei noo ki rungao i te terono, e no te Punua-mamoe.” Ko te au tangata teia i te enua nei i raro ake i te Patireia.b​—Apokalupo 7:9, 10; 14:1, 4.

19, 20. (a) Eaa te tuatau te vai tuera ua ra ki te au tangata no te pa enua katoa ra? (e) Eaa te uianga te ka akamanakoia i roto i te atikara ka aru mai?

¹⁹ I mua ua ake ka kake atu ei a Iesu ki te rangi, kua akaue aia i tana au pipi akarongo e: ‘E teianei, ka aere kotou, e akariro i to te pa enua katoa ei pipi; ka bapetizo atu ei ia ratou i te ingoa o te Metua, e no te Tamaiti, e no te vaerua tapu; Ma te apii atu ia ratou, kia akono i te au mea katoa taku i akaue atu kia kotou: e i na, tei vaitata ua ra au ia kotou, e tae ua atu ki te openga o teianei ao.’ (Mataio 28:19, 20) No reira, ka aere mai te au tangata mei roto mai i te pa enua katoa ra ka riro mai ei au pipi na Iesu Karaiti. Ka akatumu katoa teia aronga i to ratou ngakau ki runga i te Patireia​—me no te tutaki anga i te rangi ra me kore no te enua nei​—mei ta te tangata oko ra i rave no runga i te poe memeitaki ra.

²⁰ Te akaari maira ta Iesu au tuatua e ka akatotoaia atu te angaanga no te akariro anga i te tangata ei pipi e tae roa atu ki “te openga o teianei ao.” No reira i to tatou tuatau nei, te vai ra ainei tetai au tangata mei te tangata oko ra, tei puareinga ua i te oronga i ta ratou au apinga ravarai ra o te aruaru anga i te Patireia o te Atua? Ka akamanakoia teia uianga i roto i te atikara ka aru mai.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

Ka Rauka Ainei ia Koe te Akataka?

• Eaa te apiianga puapinga maata no te parapore o te tangata oko ra?

• Akapeea a Iesu i te akaari mai anga i te ariki anga rekareka tikai no te meitaki maata roa o te Patireia?

• Eaa tei akakeu ia Anederea, Petero, Ioane, e tetai ke kia ariu viviki atu i te kapiki mai anga a Iesu ia ratou?

• Eaa te au tuatau umere te vai ra ki mua no te au tangata o te pa enua katoa ra?

[Tutu i te kapi 10]

‘Akaruke anake iora ratou e kua aru maira ia Iesu’

[Tutu i te kapi 12]

I mua ake ka kake atu ei ki te rangi, kua akaue a Iesu i tana au pipi kia akariro i te tangata ei pipi