E Irinaki Papu ia Iehova i te Au Tuatau Ngatā

1-2. (a) Eaa te turanga aiteite i rotopu i te ngati Iuda tei oki ki Ierusalema e to tatou? (e) Akakite poto mai i te au manamanata tei tupu ki te ngati Iuda. (Akara i te pia “Te Tuatau o Hagai, Zekaria e Ezera.”)

TE MANAMANATA ra koe no te tuatau ki mua? Penei kua akanooia koe mei te angaanga e kare e rauka ia koe i te akono i toou ngutuare. Penei te manata ra koe akapeea me akono i toou ngutuare no te turanga kino i te pae poritiki, te takinokinoanga me kore te patoianga i te angaanga tutu aere. Te tupu ra teia kia koe? Me koia ïa, ka puapingaia koe mei te akamanako anga akapeea a Iehova te tauturu anga i te ngati Iseraela te tupuanga te reira au manamanata kia ratou.

² Kua anoanoia te akarongo matutu no te ngati Iuda kia akaruke i to ratou oraanga meitaki i Babulonia, e kia aere ki tetai enua ke. Kare i roa ana te taeanga ratou ki reira, kua tupu te au manamanata i te pae moni, te pae poritiki e te patoianga. No reira kua ngatā i tetai pae i te rave i te angaanga pātu akaou i te iero o Iehova. E mei te 520 M.T.N., kua tono a Iehova i te nga peroveta ko Hagai e Zekaria kia akamaroiroi i tona iti tangata. (Haga. 1:1; Zeka. 1:1) Kua puapingaia ta te nga peroveta angaanga. Inara e 50 mataiti i muri mai, kua tupu akaou te au manamanata ki te ngati Iuda. I reira kua aere mai te tata ture ko Ezera ki Ierusalema mei Babulonia mai. Tona akakoroanga kia akamaroiroi i te iti tangata o te Atua kia rave i te akamorianga mou.—Ezera 7:​1, 6.

3. Eaa te au uianga ta tatou ka pau? (Maseli 22:19)

³ Kua tauturu te totou a Hagai e Zekaria i te iti tangata o te Atua kia irinaki kia Iehova i te tuatau manamanata. Ka tauturu katoa te reira ia tatou kia irinaki ia Iehova me tupu te au manamanata o te oraanga. (E tatau ia Maseli 22:19.) Teianei ka uriuri tatou i te karere a te Atua tei orongaia e Hagai e Zekaria e ka akamanako tatou i te akaraanga o Ezera. Ka pau tatou i teia au uianga: Eaa te au manamanata o te oraanga tei tupu ki te ngati Iuda tei oki? Eaa tatou ka tuku ei i te anoano o te Atua na mua i te tuatau manamanata? E akapeea tatou me akamatutu i to tatou irinaki ia Iehova i te tuatau ngatā?

TE AU MANAMANATA TEI TUPU KI TE NGATI IUDA TEI OKI

4-5. Eaa tei akaparuparu i te ngati Iuda mei te angaanga pātu iero?

⁴ Te taeanga te ngati Iuda ki Ierusalema, e maata ta ratou angaanga ka rave. Kua viviki ratou i te akatu i te atarau a Iehova e te akamou i te tango o te iero. (Ezera 3:​1-3, 10) Inara kua tupu te au manamanata tei akaparuparu ia ratou. I te pae mai i te angaanga pātu iero, kua anoanoia ratou kia akatu i to ratou au are, te tanu kai e te akono i to ratou ngutuare tangata. (Ezera 2:​68, 70) Pera katoa, kua akaparuparu te au enemi ia ratou, tei tauta i te arai i te angaanga pātu iero.—Ezera 4:​1-5.

⁵ Kua tupu katoa te au manamanata i te pae moni e te pae poritiki ki te ngati Iuda. Kua tutaraia to ratou enua e te Patireia o Peresia. Te mate anga te Ariki ko Kuro o Peresia i te 530 M.T.N., kua tamaki atu te ariki ou ko Cambyses ia Aiphiti. Ia ratou e aere ra ki Aiphiti, kua māro tona nuku vaeau i te ngati Iseraela kia oronga mai i te kai, te vai e te ngai nooanga. Kua akatupu teia i te au manamanata no te ngati Iuda. Pera katoa te tutara anga te ariki tei aru mai ia Cambyses, ko Dariu I, e maata te au manamanata poritiki tei tupu i roto i te Patireia o Peresia, mei te meameaau anga e te orureau. Kua akatupu teia i te manako taitaia ki te ngati Iuda e ka akapeea ratou me akono i to ratou ngutuare. No reira, penei kua manako ratou e kare i te taime tau no te pātu i te iero o Iehova.—Haga. 1:2.

6. Ia Zekaria 4:​6, 7, eaa atu tetai turanga ngatā tei tupu ki te ngati Iuda, e eaa te akamaroiroianga a Zekaria?

⁶ E tatau ia Zekaria 4:​6, 7. Kapiti mai i te au manamanata i te pae moni e te poritiki, kua akakoromaki te ngati Iuda i te takinokinoanga. I te 522 M.T.N., kua akakeu te au enemi i te kavamani o Peresia kia arai i te angaanga pātu i te iero o Iehova. Inara kua akamaroiroi a Zekaria i te ngati Iuda e ka taangaanga a Iehova i Tona vaerua ririnui kia akaatea i te au manamanata. I te 520 M.T.N., kua akakore te Ariki ko Dariu i te araianga i te angaanga pātu iero. Kua oronga katoa aia i te moni ki te ngati Iuda e kua akaue mai i tetai aronga kia turu i te angaanga.—Ezera 6:​1, 6-10.

7. Te rave anga te ngati Iuda i to te Atua anoano na mua, eaa te au akameitakianga tei tupu kia ratou?

⁷ Na roto ia Hagai e Zekaria, kua taputou a Iehova ki tona iti tangata e ka turuturu aia ia ratou me na mua ratou i te pātu i te iero. (Haga. 1:​8, 13, 14; Zeka. 1:​3, 16) No te akamaroiroianga a te nga peroveta, kua akamata akaou te ngati Iuda i te pātu i te iero i te 520 M.T.N. e kua akaoti i te reira i roto i te rima mataiti. No te mea kua rave ratou i to te Atua anoano na mua noatu te au manamanata, kua tauturu a Iehova ia ratou i te pae apinga e te pae vaerua. Tei tupu mai, kua akamori ratou ia Iehova ma te rekareka.—Ezera 6:​14-16, 22.

RAVE TAMOU I TO TE ATUA ANOANO

8. Akapeea te tuatua ia Hagai 2:4 me tauturu ia tatou kia rave tamou i te anoano o te Atua? (Akara katoa i te tataanga rikiriki i raro.)

⁸ I te mate maata e vaitata maira, e mea puapinga tikai kia akarongo tatou i te akauenga kia tutu aere i te nuti meitaki. (Mare. 13:10) Inara, penei ka ngatā te reira me tupu te manamanata i te pae moni e me patoiia ta tatou angaanga tutu aere. Eaa te ka tauturu ia tatou kia tuku i te au anoano o te Patireia na mua? E irinaki papu e tei te pae a “Iehova sabaota”b ia tatou. Ka tauturu ua rai Aia ia tatou me tuku tatou i tona anoano na mua. No reira auraka e mataku.—E tatau ia Hagai 2:4.

9-10. Akapeea te nga tokorua painia te kite anga i te tika o ta Iesu tuatua ia Mataio 6:33?

⁹ Akamanako i tei tupu kia Oleg e Irina,c e nga tokorua painia. Te neke anga raua i te tauturu i te putuputuanga i tetai oire ke, kua ngere raua i ta raua angaanga no te au manamanata i te pae moni i tera enua. Noatu kua pou e tai mataiti e kare a raua ngai angaanga tinamou, kua kite ua rai raua i to Iehova rima tauturu e te tauturu a te au taeake e te au tuaine. Akapeea raua i te akakoromaki anga i teia turanga ngatā? Karanga a Oleg e, “Na te rave tamou anga i te angaanga tutu aere, kua tauturu te reira ia maua kia akamou ki runga i te mea puapinga roa atu i te oraanga.” Ia raua e kimi ra i tetai angaanga, kua rave ua atu raua i te angaanga tutu aere.

¹⁰ I tetai rā i te oki anga raua ki te kainga mei te angaanga tutu aere, kua kite mai raua e kua aere mai tetai taeake e 160 kiromita te mamao i te apai mai i te kai na raua. Karanga a Oleg: “I tera rā, kua kite meitaki maua i te aroa o Iehova e te putuputuanga. Kua irinaki papu maua e kare rava a Iehova e ngaropoina i tona au tavini, noatu te ngatā i to ratou oraanga.”—Mata. 6:33.

11. Eaa ta tatou ka tapapa atu me rave tamou i te anoano o te Atua?

¹¹ Ka inangaro a Iehova ia tatou kia akariro i te tangata ei pipi e kia rauka ia ratou te ora. Mei tei taikuia i te parakarapa 7, kua akamaroiroi a Hagai i te iti tangata o Iehova kia akamata akaou i te angaanga no te pātu i te iero. Me pera ratou, taputou mai a Iehova e ka “akameitaki atu” Aia ia ratou. (Haga. 2:​18, 19) Papu katoa ia tatou e ka akameitaki a Iehova i ta tatou angaanga, to tatou maroiroi i te tuku i tana angaanga na mua.

AKAMATUTU I TOOU IRINAKI IA IEHOVA

12. Eaa a Ezera e te ngati Iuda i anoano ei i te akarongo matutu?

¹² I te 468 M.T.N., kua aru a Ezera i te pupu rua o te ngati Iuda tei oki ki Ierusalema mei Babulonia mai. Kua anoanoia te akarongo matutu no Ezera e te ngati Iuda no teia tere. Kua apai ratou i te auro e te ario ma te maata no te iero. Kua riro ratou ei takete no te aronga keia. (Ezera 7:​12-16; 8:31) Pera katoa, kua kite mai ratou e kare te oire o Ierusalema i te ngai meitaki no te akaruruanga. Kare e maata te tangata i noo i te oire e kua anoanoia te au patu e te au ngutupa kia akaouia. Eaa ta tatou ka kite mai mei ia Ezera kia matutu te irinaki ia Iehova?

13. Akapeea a Ezera te akamatutu anga i tona irinaki ia Iehova? (Akara katoa i te tataanga rikiriki i raro.)

¹³ Kite ana a Ezera akapeea a Iehova te paruru anga i Tona iti tangata i te tuatau manamanata. I te au mataiti i mua ana i te 484 M.T.N., te noo ra a Ezera i Babulonia te akaue anga te Ariki ko Ahasueru e kia tamateia te au ngati Iuda e noo ra i te Patireia o Peresia. (Esete. 3:​7, 13-15) Kua ō atu a Ezera ki roto i te tumatetenga! Te rongo anga te ngati Iuda i “te au enua katoa” i teia nuti tumatetenga, kua akakore ratou i te kai e kua aue ma te pure kia Iehova no tana tauturu. (Esete. 4:3) Akamanako ana i to Ezera e te ngati Iuda tu ngakau maru te tamateia anga to ratou au enemi! (Esete. 9:​1, 2) Kua riro teia au tupuanga ei akapapa ia Ezera no te au tumatetenga te ka tupu a te tuatau ki mua. Kua akamatutu katoa te reira i tona irinaki e ka paruru ua rai a Iehova i tona iti tangata.d

14. Eaa ta tetai tuaine i apii mei ta Iehova akono anga iaia i te tuatau manamanata?

¹⁴ Me kite tatou i ta Iehova tauturu i te tuatau manamanata, ka akaketaketa te reira i to tatou irinaki iaia. Akamanako ana i te akaraanga o Anastasia, te noo ra i te tua Itinga o Europa. Kua akaruke aia i tana ngai angaanga kia vai takake ua aia i roto i te angaanga poritiki. Karanga aia: “Ko teia te taime mua i roto i toku oraanga kare aku moni.” Karanga katoa aia: “Kua pure au kia Iehova e kua kite au akapeea aia i te akono mai iaku. Me ngere akaou au i te angaanga, kare au e mataku. Me ka akono mai toku Metua i te rangi iaku i teia rā, ka akono rai aia iaku apopo.”

15. Eaa tei tauturu ia Ezera kia vai maroiroi tona irinaki ia Iehova? (Ezera 7:​27, 28)

¹⁵ Kua kite a Ezera i to Iehova rima tauturu i roto i tona oraanga. Te akamaara anga a Ezera i te au tuatau i tauturu ei a Iehova iaia, kua akamaroiroi te reira i tona irinaki Iaia. Akamanako ana i tana tuatua “tei runga iaku te rima o toku Atua ra o Iehova.” (E tatau ia Ezera 7:​27, 28.) Kua taiku a Ezera i teia au tuatua e ono taime i roto i tana puka i tata.—Ezera 7:​6, 9; 8:​18, 22, 31.

16. Eaa tetai turanga ka kite tatou i ta te Atua tauturu i roto i to tatou oraanga? (Akara katoa i te tutu.)

¹⁶ Ka tauturu katoa a Iehova ia tatou me tupu tetai turanga ngatā. Ei akaraanga, penei ka pati tatou i te pu angaanga no tetai orote kia aere tatou ki te uruoaanga. Me kore, ka pati tatou kia tauiia to tatou ora angaanga kia tae tatou ki te au uipaanga i te epetoma. Me pera tatou, ka kite tatou i ta Iehova tauturu i roto i to tatou oraanga. Penei ka poitirere tatou i te ka tupu. E ka akamatutu te reira i to tatou irinaki ia Iehova.

17. Akapeea a Ezera te akaari anga i te tu akaaka i te tuatau manamanata? (Akara i te tutu i te kapi mua.)

¹⁷ Kua pati akaaka a Ezera i ta Iehova tauturu. Te tupu anga te manako taitaia kia Ezera no tana au apainga teiaa, kua pure akaaka aia kia Iehova. (Ezera 8:​21-23; 9:​3-5) Kua riro tona tu akaaka ei akakeu i tona au taeake kia turu iaia e kia aru i tona akarongo. (Ezera 10:​1-4) Me taitaia tatou i to tatou anoano i te pae kopapa e te paruru i to tatou ngutuare, e pure katoa tatou kia Iehova.

18. Eaa te ka tauturu ia tatou kia akatupu i te irinaki ia Iehova?

¹⁸ Me pure akaaka tatou kia Iehova e te āriki i te tauturu a te au taeake irinaki, ka maroiroi to tatou irinaki i te Atua. Kua akamatutu a Erika, e metua vaine e toru ana tamariki, i tona irinaki ia Iehova i tona rokoia anga e te tumatetenga. I roto i tetai tuatau poto, kua mate tana pepe kare i anau ake e tana tane akaperepere. Noatu tei tupu, karanga aia: “Kare koe e kite vave akapeea a Iehova me tauturu ia koe. Ka tae mai te tauturu na roto i te au ravenga manako koreia. Kua kite mai au e e maata taku pure tei pauia na roto i te au taeake e ta ratou i rave. Me akakite au i toku manako ki toku au taeake, ka viviki ratou i te tauturu mai iaku.”

E IRINAKI KIA IEHOVA E TAE UA ATU KI TE OPENGA

19-20. Eaa ta tatou ka apii mei te ngati Iuda tei noo atu ki Babulonia?

¹⁹ Ka kite katoa tatou i tetai apiianga puapinga mei te ngati Iuda tei noo atu i Babulonia. Kare i rauka ia ratou i te oki ki Ierusalema penei no te ruaine, te maki, me kore te au apainga a te ngutuare. Noatu rai, kua turuturu ratou i te aronga tei oki na te oronga anga i te apinga. (Ezera 1:​5, 6) I te akaraanga e 19 mataiti i muri ake i te oki anga te pupu mua ki Ierusalema, te tuku ra rai te aronga tei noo atu i te apinga tauturu ki Ierusalema.—Zeka. 6:10.

²⁰ Me manako tatou e kua kotingaia ta tatou tavini anga i te Atua, ka papu ia tatou e te kite maira a Iehova i ta tatou e rave ra no te akamareka iaia. Akapeea tatou i kite ei? I to Zekaria tuatau, kua pati a Iehova i tana peroveta kia anga i te korona auro e te ario mei te au apinga ta te au tuikaa i Babulonia i tuku mai. (Zeka. 6:11) Ka riro te korona manea “ei manako anga” me kore ei akamaaraanga i ta ratou i oronga. (Zeka. 6:14) No reira, ka papu ia tatou e kare rava a Iehova e ngaropoina i ta tatou i rave no te tavini iaia i te tuatau manamanata.—Ebe. 6:10.

21. Eaa te ka tauturu ia tatou kia irinaki ua rai ia Iehova noatu eaa te ka tupu a te tuatau ki mua?

²¹ Ka tupu rai te au manamanata kia tatou i teia tuatau openga, e ka kino atu te reira a te tuatau ki mua. (2 Timo. 3:​1, 13) Inara auraka tatou e taitaia. E akamaara i ta Iehova i tuatua ki tona iti tangata i te tuatau o Hagai: “Tei ia kotou katoa ana oki au . . . auraka e mataku.” (Haga. 2:​4, 5) Ka papu katoa ia tatou e tei ia tatou a Iehova me rave maroiroi tatou i tona anoano. Me taangaanga tatou i te au apiianga mei te au totou a Hagai e Zekaria e te aru i te akaraanga o Ezera, ka irinaki ua rai tatou ia Iehova me tupu te au manamanata a te tuatau ki mua.