Kare e Roa​—E Ao Kare e Mamae!

TE AERE mai nei kare e roa atu ana tetai ao kare e mamae? Mei teaa atura te tu turou o teia nuti ki te aronga te mamae ra i te au maki ope kore​—to ratou mamae i te pae kopapa, i te pae o te manako, me kore i te pae manako ngakau! Ei akaraanga, ka rekareka e mirioni ua atu aronga me akaateaia te au mamae maata tikai i te pae kopapa tei akatupuia etai au tu maki tupu e te totoa, ko te affliction tic douloureux, e te maki pukuatu te angina pectoris. Te aronga tei makiia e te au manamanata i te pae o te manako ka turou mai ratou i tetai akamareka anga ki to ratou au mamae e i te maata anga o te taime kare e rauka i te akatutu. E mirioni maata ua atu te ka rekareka me ka akaopeia to ratou au mamae i te pae manako ngakau tei akatupuia e teia au manako o te ngakau mei te mataku, te mii, te manako kino, te taitaia, e te marikonga kore. Inara ka inangaro tikai ainei tatou i te au mamae ravarai kia ope?

Kua akakite tetai tangata kite i te kopapa tangata ko Allan Basbaum o te Apii Teitei o California i San Francisco e “me kare rava e mamae ka tupu te tumatetenga.” Kua rave aia i teia akakite anga ma tetai tumu meitaki. Ei apinga akakitekite, te tuku ra te mamae i te pae kopapa kia kite tatou e te tupu ra tetai mea kino.

Ka tumatetenga maata tikai me kare tatou e kite ma te kore e manako i te mamae i te pae kopapa. Kua akatutuia teia i roto i te ripoti a te makatini Time: “Kua riro te kata manea a teia tamaiti e 12 ona mataiti ei tuke maata tikai ki tona akaraanga mamae ma te tangi. Kua tupu kore tona au rima e te nga vaevae e kua mingi, kore ake rai kua tuia aia e te maki paruparu o te au ivi. E maata te au mangamanga rima tei ngaro. Kua tapoki tetai une maatamaata i tetai o tona turi, e ko tona nga ngutu e katakata ra kua vai matamata ua te reira. Mei tetai tamaiti rai kua papaia i te akaraanga . . . Kua anauia mai aia ma tetai ngai kino i tona maani angaia mai tei akatupu iaia kia kore e kite i te mamae. Kua paii tona au mangamanga rima me kore kua pakapaka ana i te ai no te mea kare aia i akaatea mai i tona rima mei te au mea vera me kore tumatetenga. Kua akaraanga marikonga kore tona au ivi me kore tona au paupau anga no te mea kua rutu maata rava aia i te reira iaia e aaere ra me kore e oro aere ra. Kua tuia tona turi e te maki une kakai no te torotoro aere na runga i te au apinga keokeo e kare rava aia e kite ana i te mamae. Me ka ati ake tetai ona ivi me kore me takauri i tetai ona tua, kare aia e kite i te ava mai no tetai tauturu.”

E viviki etai au tangata i te akaapa i te Atua no teia au tu maki e te taitaia tei kiteia e te mirioni ua atu aronga. Tera ra, ka rauka ainei ia tatou i te akaapa i te Atua no te au mamae o te tangata nei?

Ko te Atua Ainei te ka Akaapaia?

No etai 6,000 mataiti i teianei, tei raro te au tangata nei i te tapeka anga o te au mamae i te pae kopapa, te pae o te manako, e te manako ngakau. E tika, no etai 19 anere mataiti i topa akenei, kua akara te apotetoro ma te tau e: “Te ngunguru kapipiti ua ra te au mea i angaia e te mamae kapipiti ra e tae ua mai ki teianei.” (Roma 8:22, NW) Noatu te au ua tamate mamae te ka rauka i te au are toa oko apinga akakona e te au tauta anga a te au taote no te pae kopapa e te au taote no te pae o te manako, te aere ua atu nei te tapeka anga o te mamae i te au tu ravarai. Kua akakino takere etai aronga i te Atua no to ratou au mamae, i pera katoa oki te vaine a te tangata ko Iobu ra te raurau anga iaia kia rave i tetai anere mataiti i topa akenei! Tera ra, mei tana uaorai i kite, e neneva ua teia tu e te tau kore.​—Iobu 2:9, 10.

Te tapeka anga o te tangata i teianei ki te mamae kare te reira e tau kia akaapaia ki te Atua. Mari ra, te vaira te akaapa anga ki runga i tetai pikikaa kitea koreia e to tatou nga metua mua. Akapeea ra te reira?

Te akakite ra te au Tuatua Tapu e noatu te tika ra i mua ana, kua tupu te noinoi ki roto i tetai mea vaerua angaia no te mana e kia rongonui. I te akirata o te oraanga tangata i te enua nei, kua tareu ke ana aia i tetai iti tangata i runga i te enua parataito, te oronga ra i te tu akono ki te Atua Mana Katoatoa, ko Iehova. Kua aratakiia e tetai ngakau ki i te anoano no te takino, kua patoi teia mea vaerua angaia i Tei Anga, te inangaro anga i te akamori a te tangata e te tu akono nona uaorai. Kua akaariia mai tona au manako kino i tona pikikaa meameaau anga. No reira na teia i apai mai te ara ki teianei ao.

Kua tuatua te Atua ko Iehova ki te tangata mua ko Adamu, e ka tupu te mate me kaingaia te ua rakau mei te tumu rakau o te kite i te meitaki e te kino. (Genese 2:15-17) Inara kua akavareia ta Adamu vaine ko Eva, kia akarongo kore. Te taangaanga anga i te ovi ei vaa tuatua, kua tuatua te vaerua Akavare kiaia: “Kare rava korua e mate: Kua kite oki te Atua e, i te rā e kai ei korua i to reira, ka puera ïa to korua [to Eva e tana tane] mata, e ka riro korua [raua anake] mei te Atua ra te tu, i te kite i te meitaki e te kino.” (Genese 3:1-5) Ko te reira oki te pikikaa mua, i reira i akairoiaʼi teia mea vaerua kino tei angaia e ko ‘te metua o te au pikikaa.’ (Ioane 8:44) Te kiteia ra te akaaite anga o tana taangaanga anga i te ovi i te reira atianga i roto i te aua o Edene ki tona akairoia anga e ko “te ovi taito ra, tei kapikiia e ko te Tiaporo ko Satani.”​—Apokalupo 12:9, NW.

Kua apai mai te ara i te ngunguruanga e te tapeka anga o te mamae ki runga i te au tangata. E tika atura ki te tuatua a te Atua, i te ra tikai i to Adamu araanga, kua akakite te Atua i te utunga o te mate ki runga i te aronga rave ara. Ma te tika ki te ture, i ta Iehova akaraanga, kua mate a Adamu raua ko Eva i te reira ra. (Akaaiteia atu kia Luka 20:37, 38.) I Edene, kua tuatua a Iehova ki te vaine mua tei ara ra: “E akamaata au i toou mamae tamariki ra; e ka anau mai taau tamariki ma te mamae.” (Genese 3:16) Ka arataki a Adamu i te oraanga mamae i vao ake i te aua o Edene i runga i tetai enua tei mamao mai ki te tu natura o te parataito. I tuatuaʼi a Iehova: “E kai koe i taau kai ma te pata i te ou ki runga i to rae, e oki ua atu koe ki raro i te one; no reira mai oki koe: e one-pueu oki koe, e ka riro akaou rai koe ei one-pueu.” (Genese 3:17-19) I reira i akamata mai ei te tapeka anga o te mamae no te au tangata.

No reira, te kapiti atura te tapeka anga o te mamae ki te tu apa ua, tu ara, e te mate tei iri mai mei ia Adamu. Mei ta te apotetoro ko Paulo i tuku i te au mea: “E teianei no te tangata okotai ra i o mai ei te kino i te ao nei, e no te kino oki te mate; e kua taea katoaia oki te tangata ravarai e te mate, no te mea kua ara katoatoa.” (Roma 5:12) Inara te tauturu ra te tuatua a te Atua ia tatou kia akakoromaki i te mamae, no te mea te akakite maira kia tatou e eaa a Iehova i tuku uaʼi i te reira e te akapapu maira e kare e roa atu ana ka ope te reira. Kua tuku ua te Atua i te ovi ‘metua o te au pikikaa,’ ko te Tiaporo ko Satani, kia pa ia Iobu tuatua tika ra e te timata i tona tiratiratu. Ta te Tiaporo tauetono anga e kua tavini ua a Iobu i te Atua na roto i te tu karapii, kare no te aroa. (Iobu 1:8-12) Inara kua noo tamou rai a Iobu ma te tiratiratu ki te Atua, te akatika anga e ka rauka i te au tangata apa ua i te tavini Iaia na roto i te tu aroa e ka rauka i te mou ma te akaaka i Tona tu ngateitei rava noatu te au timata anga pakari ki to ratou akarongo. Kua taopenga atu to Iobu tu akakoromaki ei tangata akono ma te tiratiratu ki te akatapu anga i to Iehova ingoa, te akatika anga e e pikikaa a Satani, e kua apai mai te reira i te au tutaki puapinga ki te reira pateriareka mako. (Iobu 42:12-17; Iakobo 5:11) I ta Iobu kiteanga, ka rauka ia tatou i te taopenga e me raveia te akakoroanga o te Atua, ka ope te tapeka anga o te mamae ki te tangata nei. Inara akapeea tatou e papu ei i te reira?

Akapeea te Mamae e Ope Ei

E tikai, kua oronga mai a Iehova i te ravenga mako rava atu no te akaope i to te tangata nei tapeka anga ki te mamae. Kua rave aia i teia na runga i te tango o te atinga oko o tana Tamaiti, ko Iesu Mesia. Ko Iesu “te Punua-mamoe a te Atua, ko tei apai ke atu i te ara a to te ao!” (Ioane 1:29) Kua aere mai aia ki te enua nei, “kare oki kia taviniia mari ra ei tavini e te oronga i tona meta [tona oraanga tangata apa kore] ei oko no te tangata e manganui.” (Mataio 20:28, NW) Na roto i te tu akarongo kore, kua ngere a Adamu i te oraanga tangata apa kore, ma tona au tika anga e te au manakonakoanga. E ko te reira tikai tei okoia mai na roto i te atinga oko o Iesu. (1 Timoteo 2:5, 6; Ebera 7:26) E tikai, “I aroa mai te Atua i to te ao [o te tangata] nei, kua tae rava ki te oronga anga mai i tana Tamaiti anau tai, kia kore e mate te akarongo iaia, kia rauka ra te ora mutu kore.”​—Ioane 3:16.

Pera katoa kua taputou tikai mai te Atua e ka ope te tapeka anga o te mamae. Te akakite anga i te tuatau ki mua no te taime e kare rava e mamae tei kapiti atu ki te ara, kua akauruia mei te Atua mai, te apotetoro Kerititiano ko Ioane kia tata:

“E kite atura au i te rangi ou e te enua ou, kua kore oki tei muatangana rangi e tei muatangana enua; e kare rava atura e tai. . . . Kua akarongo atura au i tetai reo maata no te rangi maira, i te na ko anga mai e, I na, tei ko te tangata ra te puakapa o te Atua, e e noo aia ki rotopu ia ratou, e riro ratou ei tangata nona, e e noo te Atua ki rotopu ia ratou, ei Atua no ratou. E nana e orei i te roi-mata katoatoa; e e kore rava te mate, e te aue, e te mii; e te mamae oki, e kore katoa ïa; no te mea kua kore te au mea taito. Kua tuatua maira tei noo ki runga i te terono ra, I na, te akariro nei au i te au mea ravarai ei mea ou. E kua tuatua maira aia kiaku, Ka tata ana: e tuatua-mou oki teianei au tuatua e te pikikaa kore.”​—Apokalupo 21:1-5.

Kare e roa atu ana ka rauka i te au tangata akarongo ra i te au puapinga katoa o to Iesu atinga oko. Ka tupu teia i raro ake i te tutara o te Patireia koia ta te aronga tuatua tika e pure ua ana, te karanga ra: “To matou Metua i te au rangi ra, kia tapu toou ingoa. Kia tae mai toou patireia. Kia akonoia toou anoano, i te rangi ra, pera katoa ki runga i te enua nei.” (Mataio 6:9, 10, NW) I roto i te Patireia i te rangi ra, ka tutara a Iesu Mesia e tae ua atu ki te taime e tuku ei aia i te au enemi katoatoa ki raro i tona vaevae, ka o atu rai te tapeka anga o te mamae e te enemi openga koia oki te mate.​—1 Korinetia 15:25, 26.

Ae, mei te mea ka o atu te au tangata akarongo ra, kare e roa atu ana te Atua ‘ka orei i te au roimata, kore te mate, te mii, te aue, kore rava te mamae.’ (Apokalupo 21:4) I reira e akaaite anga i te pae vaerua to te au tuatua totou te ka aru mai e pera katoa ka tupu tikai te reira: “E akameitaki ia Iehova E taku meta, . . . koia tei akakore i taau au apa katoa ra, ko tei akaora i toou ra au maki.” “Kare rava e tangata e tuatua e: ‘E maki au.’”​—Salamo 103:1-3, NW; Isaia 33:24, NW.

Aea te Openga o te Mamae?

E puapinga tikai te openga ki te tapeka anga o te mamae. Ae, ka tupu te reira i to tatou tuatau, e ka kite tikai teia uki i te reira. Te akaari maira te tupu anga o te totou Puka Tapu e te noo nei tatou i te openga o teia akatereanga kino o te au mea nei. Te au tamaki akaaite koreia, te au onge, e te au ngaruerue enua, pera katoa te tutu aereanga a te au Kite o Iehova i te nuti meitaki ki te ao katoa, e “akairo” kapipiti anake teia o to Iesu “taenga” kitea koreia i te tu kaka o te Patireia i te rangi.​—Mataio 24:3-14, 21, 34, NW.

Kare e roa atu ana, ka ngaro ke “tei muatangana rangi e tei muatangana enua,” ta te Tiaporo ko Satani akatereanga o te au mea nei tei akaaereia ma tona au kavamani. Kare te “tai” maata o te au tangata kino e ora. No reira te tu nei tatou i te akamataanga o tetai kavamani akameitakiia mei te Atua mai o te “rangi ou” ki rungao i “tetai enua ou,” koia oki ko te totaiete o te au tangata tuatua tika. I konei “ka vai te tuatua tika.”​—Apokalupo 21:1; 2 Petero 3:13, NW.

Ma teia au akameitakianga i raro ake i tetai kavamani ou​—koia oki ko te Patireia o te Atua—​te vaitata maira, e akarongo ma te teateamamao. E kimi maata atu kia kite i teia ao ou ma te kore e mamae e te mate. E tikai, e akara ki mua no teia ra akameitakiia te vaitata maira, te ngai ka noo te katoatoa tei inangaro e te akarongo i te Atua ko Iehova ki roto i tetai ao ma te kore e mamae. Kare te tapeka anga ki te mamae i te pae kopapa, manako, e te manako ngakau e tupu i roto i te ao ou te vaitata maira