‘Takinga-Meitakianga i Tona Uaorai Ngutuare’—Aroanga Atu i te Akaaoanga i te Au Enua Tutupu Ra

“KO TE tangata oki kare i takinga-meitaki i tona uaorai, e maata ua atu rai i tona uaorai ngutuare, kua akaruke ïa aia i te akarongo, e e maata atu ïa tona kino i to te tangata akarongo kore ra.” I na te apotetoro ko Paulo ei. (1 Timoteo 5:8) Koi riro ei e mea ngata i te utuutu i tetai ngutuare tangata i te au enua puapinga, te raveanga i te reira i te au enua tutupu ra e putuputu te taime te akatupu ra i te akaaoanga ngata.

Ei akaraanga, i Aperika, kua matauia te turanga ngata i te pae o te moni, kare i te mea tuke. Kare e maata ana te au ngai angaanga, e me rauka mai te reira, penei ka anoanoia te tane e te vaine kia angaanga raua roaʼi e raukaʼi te oronga i te au mea o te oraanga. Penei ka teretere mamao atu te au upoko ngutuare tangata i te kimi i tetai angaanga, i te akarukeanga i to ratou tokorua e te tamariki ko ratou ua no tetai au marama​—me kore au mataiti. Pera katoa ka ngata rai te kimi i tetai are meitaki. E manganui te au ngutuare tangata Aperika e mamaata; piripiri uaʼi te ngai nooanga, te ngereanga i te au mea tei anoanoia. Te vai ra te au turanga kino i te pae kopapa.

Ei kapiti atu, penei ka patoi te au peu o te reira ngai, te au peu taito roa, e te au manako matauia i te tu o te Tuatua a te Atua, te Pipiria. Ka tamanako ana i tetai au tu matauia no runga i te akaipoipo e te tamariki. Te irinaki ra etai au upoko ngutuare tangata e tei ia ratou ua te apainga no te tutaki i te tarau e te au moni tutaki no te apii. Ka akarukeia ki ta ratou au vaine​—etai taime te tamariki mamaata—​te apainga no te akono anga i te au mea tei anoanoia mei te kai e te kakau.

Pera katoa, kua manako etai au tane e “naku rai taku moni, inara taau moni naku katoa te reira.” E putuputu te taime kua akatupu teia i te riri i rotopu i te au vaine angaanga moni ra. Kua kopekope tetai vaine Tanatania e: “Kua akapouia te moni ki runga i te inuanga, kare e ki runga ia matou me kore ki runga i te tamariki. Ka tua matou i te angaanga, me kore ka rave maata atu i te reira, inara ka apai aia i te katoa anga o te moni i te karanga anga mai kia matou e nana te reira​—e kua rauka mai te reira iaia.”

Inara, te tuku ra te au Kerititiano i te Tuatua a te Atua na mua atu i te au peu o te reira ngai me kore i te manako matauia. Te oronga maira te Pipiria i te arataki anga tau tikai no runga i teia tumu no te akonoanga i to tetai ngutuare tangata. Ei akaraanga, te karanga ra te reira e “kare oki te tamariki e akaputu i te apinga na te metua, ko te metua ra te akaputu na te tamariki.” (2 Korinetia 12:14) No reira, te au tane mataku i te Atua te ka rauka i te angaanga kare e no te kope e akaruke i te reira ki ta ratou au vaine me kore te au tamariki mamaata kia akono i te kai e te kakau no te ngutuare tangata; kua orongaia te reira apainga ki te upoko ngutuare tangata.​—1 Korinetia 11:3.

E tika, penei kare e rava te moni a te tane ei akono i te au apinga pouroa tei anoanoia e tona ngutuare tangata. Inara me ka angaanga moni tana vaine, kare te tangata Kerititiano e riri ua. Mari ra, ka akono aia iaia e ei “tokorua” akangateiteiia. (Malaki 2:14) No reira, kare aia e apai i tana moni tei angaanga pakariia e ka kaimoumou aere i te reira ma te manako kore i tona au manako ngakau. Ma te tuke, ka ‘uriuri kapipiti’ raua ko tana vaine e ka tamanako e akapeea ta raua moni me akapouia ei akapuapinga i te katoa anga o te ngutuare tangata. (Maseli 13:10, NW) I te ngai ka rauka, ka akatika tetai tane i tana vaine i tetai tuanga o te akono anga i te moni, mei tei rekarekaia e te “vaine akono meitaki” i te tuatau Pipiria. (Maseli 31:10, 11, 16) Na te aruanga i te ako anga a te Pipiria i roto i te reira au mea te akamaata ra i te rekareka e te merengo anga no te ngutuare tangata.

Aroanga Atu i te Au Akaaoanga Kare e Angaanga

Ka tamanako i te manamanata kare e angaanga. Me iti ua te angaanga e e meangiti te tutaki anga, e manganui te au upoko ngutuare tangata Aperika e kimi angaanga ana i te ngai mamao​—i roto i te au maina, te au vakatori, i runga i te au pama, e te au ngai tanutanu anga. Me tei roto tetai tangata Kerititiano i teia turanga, penei ka kite aia iaia uaorai i tetai ngai takake mei te au taeake akamori ra e te akamaeu angaia ki te kapitianga kikino. (Maseli 18:1; 1 Korinetia 15:33) Koi tauta ei tona ngutuare tangata i te akameitaki mai i te turanga, ka mamae katoa rai ratou no te mea kare e metua tane i te kainga kia rave i te arataki anga i te pae vaerua me kore kia oronga i te turu anga manako ngakau. Ma te tuke anga, penei ka akatupu katoa te takake anga roa mei te kainga i te apinga tei tau kia araiia​—te tu ngata i te pae o te moni.

Kua karanga tetai metua vaine e: “Kua aere taku tane i te keri koro. Kua parani aia i te oki mai i muri ake i te marama okotai me kore i te maata anga e rua marama. Kua riro mai te reira e tai mataiti! Kua akarukeia mai au ma te au tamariki e ono kia akono. Te vaira oki te tarau kia tutakiia. I te mea kare e meitaki roa ana toku oraanga kopapa, kua tutaki atu au i te au pira no te are maki. Kua anoano matou i te au kakau, e ka kaikai matou i te au ra katoa. Kare aku angaanga. Kua ngata tikai te reira. Ko te tuanga ngata koia oki ko te akonoanga i te tamariki i te pae vaerua​—te apii anga a te ngutuare tangata, te au uipaanga, e te angaanga tutu aereanga. Ma ta Iehova tauturu, kua ora mai matou mei te reira.”

Kua umuumu katoa ia etai au metua vaine kia akaruke i to ratou ngutuare tangata no tetai au marama i te angaanga. Te angaanga ra etai ei aronga okooko aere e takitai ua ake taime ka kiteia i te kainga. No reira kua maroia te au tamariki mamaata kia apai i te tuanga a te metua i te tunu anga i te kai, te au angaanga i te kainga, e pera katoa te ako anga i te au tamariki rikiriki. Ka kino te o atu anga i te au angaanga pae vaerua. Ae, ka maata te taomi anga ki runga i te ngutuare tangata!

E tikai, me kino pakari te au turanga i te pae o te moni, penei kare e mataara ke atu na te metua no te akono i tona ngutuare tangata mari ra ko te kimi i tetai angaanga i te ngai mamao. I te au tuatau Pipiria kua akaruke te au tamaroa a Iakoba i to ratou au ngutuare tangata e raukaʼi te au apinga i Aiphiti. (Genese 42:1-5) No reira me tupu mai tetai atianga mei te reira rai i teia tuatau, ka anoanoia te au upoko ngutuare tangata kia akamanako i te puapinga o te au apinga ka rauka ta te angaanga i te ngai mamao ka apai mai e te kino ka tupu mai i te pae vaerua e te manako ngakau no tetai takake anga roa. E manganui te au ngutuare tangata kua inangaro i te akakoromaki i te tu ngata i te pae o te moni kia kore e takake no tetai tuatau roa. Te akamanako ra ratou i te au tuatua a Paulo tei kiteia i roto ia 1 Timoteo 6:8: “E kai ta tatou, e te kakau, kia mareka tatou i te reira.”​—Akaaite ia Maseli 15:17.

E putuputu te taime te vaira tetai atu ravenga no te teretere anga. Na te akaari anga i te manako rave ua e te tu kite i te maani, kua rauka i etai te rave i tetai angaanga na te oronga anga i te raveanga angaanga meitaki.a (Akaaite ia Maseli 31:24.) Me kore penei ka anoanoia e kia ariki i tetai angaanga akaaka tei akaraia e tetai atu ei angaanga tau kore. (Ephesia 4:28) Kua ‘rave [a Paulo uaorai] i te angaanga ma te roiroi i te po e te ao’ kia kore e akateiaa i tetai atu i te pae o te moni. (2 Tesalonia 3:8) Ka rauka i te au tane Kerititiano i teia tuatau te aru i te reira akaraanga.

Te Au Manamanata o te Apiianga

Ko tetai atu manamanata te o maira koia oki ko te apiianga. I tetai au ngai mamao, e mea matauia na te au metua i te tuku i ta ratou tamariki kia noo ma to ratou kopu tangata no tetai tuatau roa e raukaʼi i te tamariki tetai apiianga meitaki. No tei akatakakeia mei to ratou au metua, e putuputu te taime e ngata ana i taua au tamariki te aere atu ki te au uipaanga me kore i te kapiti atu i roto i te angaanga orometua. No tei akangereia i te akoanga tei anoanoia, kua topa ngoie ua ratou ki roto i te au kapitianga kikino. Tei tupu mai, e manganui tei akaruke i te tu oraanga o te Kerititiano.

Kare e ekoko anga e au puapinga rai to te apii anga i te pae kopapa. Inara te tuku ra te Pipiria i te puapinga teitei ki runga i te apii anga i te pae vaerua, e kua oronga te Atua i te apainga ki te au metua kia oronga i taua apii anga. (Deuteronomi 11:18, 19; Maseli 3:13, 14) Inara, te tukuanga i tetai tamaiti no tetai tuatau roa, ka akameangiti i te au tauta anga a te au metua i te utuutu iaia “kia pakari ma te ako a te Atu ra.”​—Ephesia 6:4.b

Me kare e meitaki roa ana te apii anga i te reira ngai, penei kare atu a te au metua iki anga mari ra kia rave i tei rauka ia raua uaorai koia oki te apii anga i ta raua tamariki i te au tu karape mama ua. Te oronga katoa maira to tatou “Orometua,” ko Iehova i te tauturu. (Isaia 30:20) Te oronga ra te au putuputuanga a te Au Kite o Iehova i te reira ngai i te au tauturu apii anga. E manganui te au putuputuanga te rave ra i te au apii tata ua. Kua riro katoa te Apii Orometua Teokaratiki ei mea tauturu te ka akakoi i te tu kite o tetai tamaiti kia tatau e te tuatua taka meitaki.

E Manako Tau no te Utuutu Anga Tamariki

Ka riro ei mea ngata i te akonoanga i te tamariki me e manganui ratou. E putuputu te taime ka karanga te au metua Aperika e e inangaro ana ratou i te tamariki; no reira, e maata ta ratou ka anau! Koi manakoiaʼi te au tamariki ei mea puapinga i te pae o te moni, e manganui te au metua kare e rauka i te akono meitaki me maata roa ratou.

E tikai, te karanga ra te Pipiria “te tamariki ra, e tuanga ïa no ko ia Iehova ra.” (Salamo 127:3) Inara, ka akara ana, e kua tataia taua au tuatua ra i te tuatau te meitaki ra te au turanga i Iseraela. I muri maira, kua akariro te onge e te tamaki i te anau anga tamariki ei apainga ngata. (Te Aue o Ieremia 2:11, 20; 4:10) I te manako anga i te turanga ngata e matauia ra i te au enua tutupu ra e manganui, ka tau te au Kerititiano tau tikai kia oronga i te manako pakari e eia a raua tamariki ka rauka i te angai, te akakakau, te kainga, e te tereni. Te rauka anga i te tare i te ka pou, e manganui te au tokorua kua patoi i te peu e kua akameangiti mai i te numero o ta raua tamariki.c​—Akaaite ia Luka 14:28.

Te taka meitaki ra e, ka “tupu te kino maata i taua tuatau openga ra.” (2 Timoteo 3:1-5) I teia akatere anga kino e topa ra ki tona openga, kare e ekoko anga e ka maata te taomi anga ki runga i te au ngutuare tangata i te au enua tutupu ra. Inara, na te aru vaitataanga i te au kaveinga a te Tuatua a te Atua, ka manuia te au upoko ngutuare tangata i te akonoanga i te au anoano i te pae kopapa e te pae vaerua o to ratou au ngutuare tangata, no te mea te taputou maira a Iehova ki te aronga e tavini tiratiratu ra iaia e: “Kare rava au e akaruke atu ia koe, kare oki au e taka ke ia koe, kare, kare rava atu.” (Ebera 13:5) Ae, noatu i roto i te au enua putaua, ka manuia te au Kerititiano i te aroanga atu i te akaaoanga o te takinga meitakianga i to ratou au ngutuare tangata!

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]