E Aru ia Iehova—E Rave i te Tuatua Tau e te Tuatua Tika
“Ko Iehova au, ko tei rave i te takinga-meitaki, te tuatua-tau, e te tuatua-tika, ki runga i te enua nei: ko taku ïa au mea inangaro.”—IEREMIA 9:24.
1. Eaa te manakonako meitaki ta Iehova ra i mou mai?
KUA taputou a Iehova e ka tae mai te ra e kite ei te au tangata ravarai iaia. Na roto i tana peroveta ko Isaia, kua tuatua aia: “Kare ratou e kanga, kare oki e mea e mate ei, i toku katoa nei maunga tapu: no te mea, ka ki te enua i te kite ia Iehova, mei te vairanga tai e ki i te tai ra.” (Isaia 11:9) Mei teaa ra tetai manakonako anga meitaki o te reira!
2. Eaa te kapiti ra i te kiteanga ia Iehova? E no teaa ra?
2 Inara, eaa te aite anga e kia kite ia Iehova? Kia Ieremia, kua akakite atu a Iehova i tei maata rava: “Koia i kite, e kua kite tikai aia iaku nei e, ko Iehova au, ko tei rave i te takinga-meitaki, te tuatua-tau, e te tuatua-tika, ki runga i te enua nei: ko taku ïa au mea inangaro.” (Ieremia 9:24) No reira, te kite ia Iehova te kapiti katoa ra i te kiteanga i tana rave anga akono tuatua tau e te tuatua tika. Me ka akono tatou i taua au tu ra i reira, ka kite aia i te inangaro ia tatou. Akapeea ka raukaʼi ia tatou te rave i te reira? I roto i tana Tuatua, koia te Pipiria kua akaora mai a Iehova i tetai tataanga no tana au akonoanga ma te au tangata apa ua nei i roto i te au tuatau ra. Na te apiianga i te reira, ka kite tatou i ta Iehova ra rave anga i te tuatua tau e te tuatua tika e ka aru ei iaia.—Roma 15:4.
E Tuatua Tau Inara e Aroa Katoa Oki
3, 4. Eaa ra a Iehova i tuatua tau ei i te akapouanga ia Sodoma e Gomora ra?
3 Ko te akavaanga tu-Atua ki rungao ia Sodoma e Gomora ko tetai akatauanga meitaki ia te akatutu maira i etai au tuanga no to Iehova ra tuatua tau. Kare e kua rave anake a Iehova i te akautunga umuumuia mari ra kua oronga katoa aia i te ora no te aronga tei tau ra. I tau tikai ainei te akapouanga i aua nga oire ra? Ko Aberahama, tei kotingaia ra tona kite i te tu maata o ta Sodoma rave kino, kare aia i manako e mea tika i te akamata anga. Kua akapapu atura Iehova kia Aberahama e me ka kitea e tai ngauru ua tangata tuatua tika, kare aia e akapou i taua oire ra. Te taka meitaki ra e kare to Iehova tuatua tau i te mea rapurapu ua me kare e aroa kore.—Genese 18:20-32.
4 Na te akara matariki anga a nga angera e rua ra i oronga i te akakite anga i to Sodoma ra tu akono viivii. I te kite anga te au tangata o te oire ra, “ko tei ou, e tei ruaine,” e kua aere mai e rua nga tangata tei aere mai kia noo i te ngutuare o Lota ra, kua rave akakino atu ratou i tona are ma te manako anga kia rave i te ainga totoma ei pupu kukumi ra. Kua tomo tikai to ratou taeke anga ki tetai tu akaaka rava! Kare e ekoko anga e, e tuatua tika ta Iehova ra akavaanga ki runga i taua oire ra.—Genese 19:1-5, 24, 25.
5. Akapeea ta te Atua ra akaora anga ia Lota e tona ngutuare mei Sodoma maira?
5 I muri ake i te akakiteanga i te akapouanga o Sodoma e Gomora ei tetai akatauanga akamatakiteanga, kua tata te apotetoro ko Petero: “Kua kite mari te Atu i te akaora i te aronga akono i te Atua i roto i te timataanga ra.” (2 Petero 2:6-9) Kare e merengo te tuatua tau naringa i tamate katoaia a Lota tuatua tika ra ma tona ngutuare tangata katoa ma te aronga tangata tau kore i te Atua o Sodoma ra. No reira, kua akamatakite atu nga angera a Iehova ra ia Lota i te akapouanga tei vaitata maira. I te tavarevare anga a Lota, “e akaperepere to Iehova iaia” kua opu maira nga angera iaia, e tana vaine, e tana nga tamaine i to ratou rima e kua taki atura ia ratou ki vao i te oire. (Genese 19:12-16) Ka papu ia tatou e ka akaari a Iehova i te manako aiteite no te aronga tuatua tika i roto i te akapouanga no teianei akatereanga kino te aere mai nei.
6. Eaa tatou ka kore ei e tau kia manako taitaia roa no te akapouanga i te akatereanga o te au mea te aere maira?
6 Noatu rai ko te openga o teianei akatereanga ka riro ei “tuatau akaoko anga oki,” kare e tumu no tatou kia taitaia. (Luka 21:22) Te akavaanga ta te Atua ka rave ia Aramakito ka riro ei “mea tika anake ïa.” (Salamo 19:9) Mei ta Aberahama i kite, ka rauka ia tatou tangata nei kia irinaki tikai i to Iehova ra tuatua tau, tei runga roa atura ia tatou nei. Kua ui a Aberahama: “Kare ainei e mea tika ta te Akava i to te ao katoa nei e rave?” (Genese 18:25; akaaite ia Iobu 34:10.) Me kare mei ta Isaia i akataka tika maira i te reira, ‘naai [a Iehova] i apii mai, e i akakite mai i te arataa tuatua-tau ra?’—Isaia 40:14.
E Angaanga Tuatua Tika ei Akaora i te Au Tangata
7. Eaa te pirianga i rotopu i te tuatua tau o te Atua e tona aroa ua oki?
7 Kare i akakiteia anake to te Atua ra tuatua tau na roto i te tu o tana akautunga i te aronga rave tarevake ra. Te akataka maira Iehova iaia uaorai ei “Atua tuatua-tika e te Akaora.” (Isaia 45:21) Te kitea ra, e e pirianga vaitata i rotopu i to te Atua tuatua tika, me kare tuatua tau, e tona anoano kia akaora i te au tangata mei te tupu anga no te ara ra. I te tuatua akataka anga i teia irava, kua tou maira, The International Standard Bible Encyclopedia, Tataanga 1982, e “ko to te Atua tuatua tau te kimi ra i te au ravenga tau kia akakite i Tona aroa e kia akatupu i Tana ora oki.” Kare e te umuumuia ra kia akamaruia mai to te Atua ra tuatua tau ma te aroa, mari ra, ko te aroa e akakite anga ia i to te Atua ra tuatua tau. Ta te Atua oronga anga mai i te oko no te ora o te au tangata ko tetai akatauanga maata rava ia no teianei tu o te tuatua tau tu-Atua ra.
8, 9. (a) Eaa tei kapitiia mai ki roto i te akataka anga ei, “tetai angaanga tuatua-tika”? Eaa ra? (e) Eaa ta Iehova e pati maira ia tatou?
8 Te tutaki no te oko uaorai—ko te oraanga okomaata o te Tamaiti anau tai a te Atua ra, koia Iesu Karaiti—e mea teitei ia no te mea ta Iehova au turanga te kapiti ra i te katoatoa, e te mou ra aia uaorai ia ratou. (Mataio 20:28) Ko tetai oraanga apa kore ua, koia to Adamu ra, kua ngaro ke, no reira kua umuumuia tetai atu oraanga apa kore ua ei oko mai i te oraanga no ta Adamu au uanga ra. (Roma 5:19-21) Kua akataka mai te apotetoro ko Paulo i to Iesu ra aerenga tiratiratu, kapiti katoa oki i te tutakianga i te oko ra, ei “tetai angaanga tuatua-tika.” (Roma 5:18, akaaite ia NW, te tata anga i raro ake.) No teaa ra te reira? No te mea mei to Iehova ra manako anga, kia oko i te au tangata ra ko te mea tika ia e te tau oki kia raveia, noatu rai e maata tana uaorai tutaki anga i te raveanga i te reira. Kua aite te au anaunga o Adamu mei tetai “kakao paruparu ra” kare ra te Atua i anoano kia aati, me kare mei te “lamepa matemate ra,” kare aia i anoano kia tinaiia. (Mataio 12:20) Kua irinaki te Atua e e manganui te au tangata e te au vaine tiratiratu te ka tu mai mei roto i ta Adamu au uanga ra.—Akaaite ia Mataio 25:34.
9 Akapeea te akono anga tau na tatou ki teianei angaanga teitei rava no te aroa e te tuatua tau? Ko tetai o te au apinga ta Iehova e pati maira ia tatou koia oki kia “rave i te tuatua tau.” (Mika 6:8) Akapeea tatou me rave i teia?
E Kimi i te Tuatua Tau, e Aruaru i te Tuatua Tika
10. (a) Eaa tetai tu na tatou no te akono i te tuatua tau? (e) Akapeea tatou me kimi na mua i te tuatua tika a te Atua ra?
10 Te mea mua katoa, ka tika tatou kia akono i to te Atua ra au turanga tau. No te mea e tau e te tuatua tika to te Atua ra au turanga, te akono ra tatou i te tuatua tau me ka akono tatou kia rotai ma te reira ra. Ko te reira ta Iehova e manako maira i tona au tangata. “E apii i te rave i te meitaki; e kimi i te tuatua-tau,” ta Iehova i tuatua atu ki to Iseraela. (Isaia 1:17) Kua oronga a Iesu i te ako anga aiteite ki te aronga akarongorongo maira i tana Tuatua i runga i te Maunga, i tana apii anga ia ratou ‘kia na mua i te kimi i te basileia e te tuatua-tika na te Atua ra.’ (Mataio 6:33) Kua akamaroiroi atura Timoteo kia “aruaru atu i te tuatua-tika.” (1 Timoteo 6:11) Me akono tatou kia rotai ma to te Atua ra turanga no te akonoanga e kia akatangata ou oki, te aruaru ra tatou i te tuatua tau tika e te tuatua tika. (Ephesia 4:23, 24) I tetai tu, ka kimi tatou i te tuatua tau na te raveanga apinga kia tau ki te Atua ra.
11. Eaa ra e ka akapeea oki ta tatou tamaki anga i te autu anga o te ara ra?
11 Mei ta tatou e kite meitaki nei, kare i te mea ngoie ua no te au tangata apa ua nei kia rave i te mea tuatua tau e te tika oki. (Roma 7:14-20) Kua akamaroiroiia e Paulo te au Kerititiano Roma ra kia tamaki atu i te autuanga o te ara, kia raukaʼi ia ratou te oronga i to ratou au kopapa akatapuia ra ki te Atua ei “taoonga-tamaki na te Atua i te tuatua-tika ra,” te ka riro ei puapinga ki te Atua ei akatupuanga i tana akakoro anga. (Roma 6:12-14) No reira, na te apiianga putuputu e te akonoanga i te Tuatua a te Atua, ka rauka ia tatou kia tauru ia “te ako a te Atu ra” e ‘kia akoia mai i te tuatua-tika ra.’—Ephesia 6:4; 2 Timoteo 3:16, 17.
12. Eaa ta tatou ka tau kia kopae ke me kia akono tatou ia etai ke ra i te tu ta tatou i anoano ia Iehova kia akono mai ia tatou?
12 Te rua, te akono ra tatou i te tuatua tau me ka akono tatou ia etai ke ra kia tau ki ta tatou i anoano ia Iehova kia akono mai ia tatou nei. E mea ngoie ua kia rave e rua turanga—ko tetai mea ngoie ua ra no tatou uaorai mari ra ei mea ketaketa no etai ke ra. Ka viviki ua tatou i te kimi kotoeanga no to tatou uaorai au tarevake, inara e viviki tatou i te akaapa i te au apaanga o etai ke ra, penei e mea rikiriki ua me akaaiteia mai ki to tatou uaorai. Kua ui pu maira Iesu: “E eaa koe i akaraʼi i te tanga iti i roto i te mata o to taeake ra, e kare koe i kite e tei roto i toou uaorai mata te rakau maata?” (Mataio 7:1-3) Auraka rava tatou e akangaropoina e kare tetai o tatou e tu me ka akara mai a Iehova i to tatou uaorai au apa. (Salamo 130:3, 4) Me ka akatika ua to Iehova ra tuatua tau kia akakore ua aia i te au tu paruparu o to tatou au taeake, koai ra tatou kia akava akaapa atu ia ratou ra?—Roma 14:4, 10.
13. Eaa ra tetai tangata tuatua tika ka manako ei kia apai i te tutu aere i te tuatua meitaki o te patireia ra?
13 Te toru, ka akakite tatou i te tuatua tei tau ra i te Atua me ka rave maroiroi ua tatou i te angaanga tutuanga. “Auraka koe e tāpu i te meitaki i te tangata e tau iaia ra, e tei to rima rai taua meitaki ra kia o atu,” ta Iehova i ako mai ia tatou. (Maseli 3:27) Kare i te mea tika kia tapu tatou i te kite oronga ora maira kia tatou uaorai ta te Atua i oronga maoraora maira kia tatou. E tika, penei e manganui te au tangata te ka kopae ke i ta tatou tuatua, inara me ka rave ua atu te Atua i te akatotoa aroa kia ratou, ka tau tatou kia mareka i te oronga tamou marie kia ratou i te tuatau “kia rauka katoatoa ra te tataraara.” (2 Petero 3:9) E mei ia Iesu rai ka manako mareka tatou me ka rauka ia tatou te tauturu i tetai kia ariu mai ki te tuatua tau e te tuatua tika oki. (Luka 15:7) Ko teianei te tuatau meitaki no tatou kia ‘ruru i te ua no te tuatua-tika.’—Hosea 10:12.
“Te Ui Ariki ra ma te Tuatua-Tau”
14. Eaa ta te aronga pakari tuanga ka rave no runga i te tuatua tau ra?
14 Ka tika tatou katoatoa kia aaere na roto i te arataa no te tuatua tika, inara ko te aronga pakari i te putuputuanga Kerititiano e apainga taka ke ta ratou i teia turanga. Te rave ‘tamouia nei ma te tuatua-tau e te tuatua-tika’ ta Iesu ra tutara anga ui ariki. No reira, ko te turanga no te aronga pakari e tuatua tau tu-Atua ia. (Isaia 9:6) Ka tamou ratou ki te manako i tei akataka totouia maira ia Isaia 32:1: “I na, e tutara mai tetai ariki ma te tuatua-tika ra, e e tutara oki te ui ariki ra ma te tuatua-tau.” Ei au akaaere akataoongaia i te vaerua, me kare ei au ‘tuati no te Atua ra,’ ka tau te aronga pakari kia rave i te au apinga kia tau ki ta te Atua.—Tito 1:7.
15, 16. (a) Akapeea ta te aronga pakari ra aru anga i te tiaki tiratiratu ta Iesu i akatutu maira? (e) Akapeea te manako ngakau o te aronga pakari no te aronga tei ngaro ke ra i te pae vaerua?
15 Kua akakite a Iesu e ko to Iehova ra tuatua tau e inangaro, e aroa, e te tau oki. I runga ravao, kua tauta aia kia tauturu i teia aronga e au manamanata to ratou “e kimi i tei ngaro ra e akaora.” (Luka 19:10) Mei te tiaki mamoe i te akatutu anga a Iesu tei kimi roiroi kore ra tae roa kia kitea te mamoe i ngaro ra, ka kimi te aronga pakari i te aronga tei aere ke ra i te pae vaerua e ka tauta kia arataki mai ia ratou kia oki ki roto i te koro ra.—Mataio 18:12, 13.
16 Kare e kia akaapa atu i te aronga penei tei rave i te au ara kikino ra, ka kimi te aronga pakari kia akaora e kia arataki ia ratou kia tataraara me ka rauka te reira. Ka rekareka ratou me ka rauka ia ratou kia tauturu i tei aere ke ra. Inara, ka mii ratou, me ka kore tei rave tarevake ra e tataraara. Ei reira te umuumuia ra ta te Atua ra au turanga tuatua-tika kia akaatea atu ratou i tei tataraara kore ra. Noatu rai i reira, mei te metua o te tamaiti kaimoumou apinga ra, ka manakonako ratou e penei a tetai tuatau ka ‘rako tangata mai’ tei rave tarevake ra. (Luka 15:17, 18) No reira, ka tauta te aronga pakari ra kia aravei atu i etai tei akaateaia ra kia akamaara atu kia ratou e akapeea e raukaʼi ia ratou te oki akaou mai ki te akaaerenga a Iehova ra.a
17. Eaa te akakoro anga a te aronga pakari me akono mai ratou i tetai raveanga tarevake ra, e eaa te tu te ka tauturu ia ratou kia rauka taua akakoro anga ra?
17 Ka tau tikai te aronga pakari kia aru i to Iehova tuatua tau i te akonoanga i te au tu no te raveanga tarevake. “Kua uipa katoa maira” te aronga rave ara kia Iesu no te mea kua manako ratou e ka kite aia e ka tauturu oki ia ratou. (Luka 15:1; Mataio 9:12, 13) Tera ra, kare a Iesu e akatika ua i te raveanga tarevake. I tetai kaikai anga kapiti ma Iesu kua akakeu ia Zakaio, koia oki tetai tangata morimori apinga maata, kia tataraara e kia tutaki no te au mamaeanga katoatoa tana i tuku ki runga ia etai ke ra. (Luka 19:8-10) Ko te reira katoa oki te akakoro anga a te aronga pakari i teia tuatau i ta ratou uriurianga akavaanga—kia taki atu i tei rave tarevake ra kia tataraara. Me e aronga ngoie ratou no te tuatua atu mei ia Iesu rai, e manganui te aronga rave tarevake te ka kite i te ngoie ua kia kimi i ta ratou tauturu.
18. Eaa te ka akariro i te aronga pakari kia aite ki tetai “punanga i te uriia ra”?
18 Na te ngakau tae e tauturu i te aronga pakari kia akono i te tuatua tau tu-Atua, kare ra e ketaketa kare oki e manako ngakau kore. E mea meitaki ra, kua teateamamao a Ezera i tona ngakau, kare i tona manako anake ra, kia rauka te apii i to Iseraela i te tuatua tau. (Ezera 7:10) Na te ngakau kite ka raukaʼi i te aronga pakari kia akono i te au kaveinga Tuatua Tapu tau e kia tamanako oki i te au turanga no te aronga taki tai ra. I ta Iesu akaora anga i te vaine maki i te atekeria ra, kua akaari aia e ko te aite anga o to Iehova ra tuatua tau e kite anga i te vaerua pera katoa oki te reta no te ture ra. (Luka 8:43-48) Te aronga pakari tei akono ra i te tuatua tau ma te aroa ka tau kia akaaiteia atu ki tetai “punanga i te uriia ra” no te aronga tei motoia ra no to ratou uaorai au tu paruparu me kare na teianei akatereanga kino ta tatou e noo nei.—Isaia 32:2.
19. I akapeea ta tetai tuaine akono anga tau i te rave anga i te tuatua tau tu-Atua ra?
19 Kua riro tetai tuaine tei rave ra i tetai ara kino, kia ariki tika atu i te tuatua tau tu-Atua ra. “E tika ra, kua mataku au i te aere atu ki te aronga pakari ra,” tana i akakite. “Inara kua akono mai ratou iaku ma te aroa e te tapu mou. Kua aite te aronga pakari ra ki te au metua kare mei te au akava ketaketa ra. Kua tauturu ratou iaku kia kite e kare a Iehova e kopae ke iaku me ka manako au kia akatikatika i toku au aerenga. Kua kite tikai au e akapeea tana ako mai ia tatou mei tetai metua aroa ra. Kua rauka iaku i te akatuera atu i toku ngakau kia Iehova, i te irinaki anga e ka akarongo mai aia i taku pati anga. I te akaraanga ki muri, ka rauka iaku kia tuatua tika tikai e ko taua uipaanga ma te aronga pakari i te itu mataiti kua topa ra ko tetai akameitakianga ia no ko mai ia Iehova ra. Mei reira mairai, kua riro toku pirianga ma ia ra kia maroiroi atu.”
E Mou i te Tuatua Tau e Rave i te Tuatua Tika
20. Eaa te au puapinga no te kiteanga e te akonoanga i te tuatua tau e te tuatua tika ra?
20 E meitaki ra, e ko te tuatua tau tu-Atua e maata atu i te orongaanga i tei tau no te tangata ravarai. Kua akakeu to Iehova ra tuatua tau iaia kia oronga i te ora mutu kore ki te aronga akarongo iaia ra. (Salamo 103:10; Roma 5:15, 18) Te akono nei te Atua ia tatou na teia tu no te mea te akamanako ra tana tuatua tau i to tatou au turanga, e te kimi ra ia kia akaora kare e kia akaapa. E tika tikai, te akapiri vaitata atura ia tatou kiaia, te kiteanga meitaki i te atea o ta Iehova ra tuatua tau. E ia tatou ka tauta kia aru i teia tuanga o tona tu ra, ka riro to tatou oraanga e to etai katoa ra oki kia akameitaki apinganuiia. Kare to tatou aruaru anga i te tuatua tau e kite koreia mai e to tatou Metua i te rangi ra. Te taputou maira Iehova kia tatou: “E akono i te tuatua-tau, e rave i te tuatua-tika: kua vaitata mai oki te ora naku i te tae mai, e te tuatua-tika naku i te akakiteia mai. E ao to te tangata e rave i teia.”—Isaia 56:1, 2.
[Tataanga Rikiriki i Raro]
Maara Ainei ia Koe?
◻ Eaa ta te akapou anga ia Sodoma e Gomora e apii maira ia tatou no te tuatua tau o Iehova?
◻ Eaa te oko ra i riro ei ei tetai akakite anga meitaki no to te Atua tuatua tau e te aroa oki?
◻ Eaa nga tu e toru e raukaʼi ia tatou kia akono i te tuatua tau ra?
◻ Na roto i teea tu taka ke e raukaʼi i te aronga pakari kia aru i te tuatua tau tu-Atua ra?
[Au Tutu i te kapi 15]
Na ta tatou angaanga tutuanga, ka akakite tatou i te tuatua tau tei tau i te Atua ra
[Tutu i te kapi 16]
Me akakite te aronga pakari i te tuatua tau tei tau i te Atua ra, ka ngoie ua i te aronga e manamanata to ratou kia kimi i to ratou tauturu anga