Akapeea te Akaketaketa Anga i te Au Tapeka Anga Akaipoipo

“E TAU aina i te ture kia kopae atu te tane i tana vaine i te au apa katoa nei?” i ui ei te au Pharisea tei tauta i te akaereere i te Puapii Maata, ko Iesu Karaiti. Kua pau mai aia ia ratou na te tuatuaanga ki te nga tangata akaipoipo mua e e akanoo atura i tetai turanga no runga i te reira: “E ta te Atua i topiri ra, auraka te tangata e akataka ke atu.”

Kua akakite te au Pharisea e na Mose i tuku i te au tuku anga no te kopae na te orongaanga i te tukuanga o “tetai tuatua kopae.” Kua pau atu a Iesu ia ratou: “No te māroketaketa o to kotou ngakau i tuku ua mai ei a Mose i te kopae i ta kotou au vaine: kare ra i pera i muatangana. E teianei, te karanga atu nei au kia kotou, Tei kopae i tana vaine, auraka ra no te akaturi, ka akaipoipo i taua vaine i kopaeia ra, kua akaturi ïa.”​—Mataio 19:3-9.

I te akamata anga, kua riro te akaipoipo ei tapeka anga tamou. Kare katoa te mate e akatakake i te tokorua akaipoipo mua, no te mea kua angaia raua ei nga tangata tiama ma te manakonakoanga no te ora mutu kore. Inara kua ara raua. Kua takino ta raua ara i te akaipoipo anga o te tangata. Kua akamata te enemi koia te mate, i te akatakake i te au tokorua akaipoipo. Te akara ra te Atua i te mate ei openga ki te akaipoipo anga, mei ta tatou ka tatau i roto i te Puka Tapu: “Kua tāpuia te vaine e te ture i te ora anga o te tane ra; kia mate ra tana tane, kua matara aia kia akaipoipo ki tana i anoano ra, kia tau ra i te Atu.” (1 Korinetia 7:39) E tuke tikai teia mei te au manako akonoanga mei te suttee, me mate tana tane ka akakeuia te vaine me kore ka maroia kia tutungi iaia uaorai kia mate i te irinaki anga e ka aere ua atu te tapeka anga akaipoipo ki roto i etai oraanga a muri akera.

Te Oronga Angaia te Ture a Mose

I te oronga angaia te Ture a Mose, kua kino takere ana te au pirianga akaipoipo e tae roa ki ta Iehova oronga anga i tetai tuku anga kia kopae no tona manako anga i te au Iseraela ngakau maro. (Deuteronomi 24:1) Kare i te akakoro anga no te Atua kia taangaanga puapinga kore ua te au Iseraela i teia ture kia kopae i ta ratou au vaine no te au apa rikiriki ua nei, mei tei kite tikaiia i tana akauenga e kia aroa ratou i to ratou au taeake mei ia ratou uaorai. (Levitiku 19:18) Kua riro katoa te tukuanga o tetai tuatua kopae ei mea tapupu no te mea, ko tetai tuanga o te tataanga i te tuatua kopae, ko te tane tei inangaro ra i te kopae kua anoanoia aia kia aravei atu i te au tangata mana tau, tei tauta ra i te akatupu i tetai akaongi anga. Kare, e kare te Atua i oronga ana i teia ture no te akatumu i tetai ua atu tika kia kopae i ta tetai vaine “i te au apa katoa nei.”​—Mataio 19:3.

Inara i te openga, kua uri ke te au Iseraela i te vaerua o te ture e kua akapuapinga kore atura i teia ture kia kopae no tetai ua atu tumu tei tau ra ki to ratou au manako ua nei. I te tae anga ki te rima anere mataiti M.T.N., te raverave pikikaa ra ratou ma te au vaine o to ratou mapu anga, te kopaeanga ia ratou no te au apa katoa nei. Kua akakite ngaueue kore tikai a Iehova kia ratou e te makitakita ra aia i tetai kopaeanga. (Malaki 2:14-16) No teia tu i akaapa ei a Iesu i te kopae anga no te mea te rave ra te au Iseraela i te reira i tona tuatau.

Ei Tumu Papu Anake Ua no te Kopae

Inara kua taiku rai a Iesu i tetai tumu papu no te kopae: ko te poneia. (Mataio 5:31, 32; 19:8, 9) Te tuatua tei uriia i konei, “poneia” te kapiti maira te au tu piri anga ainga tau kore katoatoa i vao ake i te akaipoipo anga Tuatua Tapu, me kua raveia ma te vaine e te vaine me kore te tane me kore tetai manu.

Noatu rai, kare a Iesu e tuatua ra e kia raveia te kopae anga mei te au tokorua akono kore. Tei runga ua te reira i te patana apa kore kia manako e me ka inangaro rai aia i tetai kopae anga. Ko te au vaine te manakonako ra i tetai kopae anga i tau ki teia tumu Tuatua Tapu penei ka inangaro katoa i te akamanako i te tuku anga tuatua a te Atua i tona oronga anga i te akava anga ki te vaine mua no tana ara. Ei kapiti atu ki te utunga o te mate, kua akakite tikai te Atua kia Eva e: “Ko toou kakianga ra no taau tane ia, e ka akaaere aia ia koe.” (Genese 3:16, NW) Te akatutu ra te Commentary on the Old Testament, na C. F. Keil e F. Delitzsch i teia “kakianga” ei “anoano mei te maki piri rai.” E tika, e kare teia kakianga e pakari roa i roto i te au vaine takitai, inara me te manako ra tetai vaine apa kore i tetai kopae anga, e pakari aia i te akamanako i te au anoano manako ngakau tei iri maira ki runga i te au vaine mei ia Eva. Inara, mei te mea e ka arataki atu tetai rave anga ainga i vao ake i te akaipoipo i te tuanga a te patana apa ra ki te tu angaia te patana apa kore ra e te au maki ainga piri ra, tei kapiti mai te AIDS, kua manako etai pae no te kopae mei tei akamaramaia e Iesu.

Ruruia te Au Ua o te Manamanata Ngutuare Tangata

Te kiteaia ra te akamata anga o te ngakau ketaketa o te au tangata i roto i te ara tei raveia e te nga tangata tokorua akaipoipo mua no te patoi anga i te Atua. (Roma 5:12) Kua ruruia te au ua o te manamanata ngutuare tangata i te ara anga te nga tangata tokorua mua i to raua Metua i te rangi. Akapeea? I te timata anga te ovi i te vaine mua ko Eva kia kai i te rakau tei tureia ra, kua aere pu ua atu aia i te kai i te ua. No muri anake ua maira i tona rave anga i te reira tuku anga puapinga i tona tuatua anga ki tana tane no runga i ta te ovi i akakite kiaia ra. (Genese 3:6) Ae, kua rave aia ma te kore i tuatua atu ki tana tane. Teia te akatutu anga mua o te au manamanata te aro atura i te ngutuare tangata e manganui i teia ra​—te ngere anga i te komunikeiti anga ma te ngakau e te ngakau.

I muri mai, i te aro anga atu i te au mea ka tupu no ta raua ara, kua rave a Adamu raua ko Eva i te au mea tikai ta te au tokorua e manganui i teia tuatau e rave ana me tupu te manamanata, koia oki, te akaapaanga i tetai atu. Te tangata mua ko Adamu, kua akaapa aia i tana vaine e ia Iehova, te karangaanga e: “Na te vaine taau i o mai ei tokorua noku ra, i oronga mai i to taua rakau kiaku ra, kai iora au.” Kua karanga atura te vaine e: “I pikikaa mai te ovi iaku, kai iora au.”​—Genese 3:12, 13.

Te akakite katoa maira ta Iehova akakite anga i te akava anga kia Adamu e Eva i tetai atu tika i roto i te au manamanata te ka tupu mai. No runga i tona piri anga ki tana tane, kua akakite a Iehova kia Eva e: “Ka akaaere aia ia koe.” E manganui te au tane i teia tuatau, mei ia Isao tei taikuia i roto i ta tatou atikara mua, te akaaere ra i ta ratou au vaine na roto i tetai mataara kikino ma te kore e manako anga atu i te au manako ngakau o ta ratou au vaine. Noatu rai, e manganui te au vaine tei kaki ra kia manako mai ta ratou au tane ia ratou. Me kare te reira kakianga e akamerengoia, penei ka maro te au vaine i te reira manako anga e ka rave atu ma te manako ua iaia uaorai. I te mea e e manganui te au tane te akaaere ra e e manganui te au vaine te kaki ra kia manakoia mai ratou e ta ratou au tane, ka tupu te tu manako ua iaia uaorai, e ka ngaro te au. I roto i tetai pepa tei topaia te ingoa “Akapeea i te Akara Matatio i te Au Kopae i Teia Tuatau,” kua karanga a Shunsuke Serizawa e: “Me akangaropoina tatou i te inangaro i roto tikai i te maro anga o te ‘raveanga i ta tetai uaorai mataara,’ koia oki, te orongaanga i te ngai mua ki ta tetai uaorai au inangaro, ka riro viviki mai te reira ei mea ngata no te akara matatio i te au kopae i teia tuatau.”

Inara kua oronga mai a Iehova i te arataki anga i roto i tana Tuatua e raukaʼi i te au tokorua akaipoipo akarongo i tetai mataora anga oraanga akaipoipo noatu to ratou tu tiama kore. Kua aru a Isao i te arataki anga a te Atua e i teianei te rekareka ra i tetai oraanga ngutuare tangata mataora. Ka akara ana tatou e akapeea te au kaveinga Puka Tapu i te tauturu anga i te au tangata kia akaketaketa i te tapeka anga akaipoipo.

E Uriuri Tuatua i te Au Mea

I te manganui o te au akaipoipo anga, te ngere anga i te komunikeiti anga, te inangaro i te akaapa i tetai atu, e te au tu manako iaia uaorai, na teia e ngata ei i te tane e te vaine i te marama i te au manako ngakau o tetai e tetai. “I te mea e e apinga anoanoia te orongaanga au manako ngakau no te pirianga vaitata, te umuumu ra te pirianga vaitata i te irinaki anga ki katoa. Te meangiti ra te irinaki anga i teia tuatau,” i karangaʼi te vaine kimikimi ko Caryl S. Avery. Na te au manako ngakau roto ra tei akamaataia ra e akatupu i teia irinaki anga. Te umuumu ra teia i te komunikeiti anga ngakau e te ngakau i rotopu i te tane e te vaine.

Te taangaanga ra a Maseli i tetai akatutu anga no te akamaroiroi i te orongaanga i te au manako piri vaitata na te karangaanga e: “Te manako i roto i te ngakau tangata, mei te moana ïa; e rauka maira taua manako ra i te tangata kite.” (Maseli 20:5) E tau te au tokorua akaipoipo kia kite papu e te akakeu mai i te au manako tei oonu ra i te au ngakau o to ratou au tokorua. Ka akatutu ana e kua ati ngakau toou tokorua. I te mea e ka ariu atu e: “E ra pakari rai toku,” e ui atu ma te takinga meitaki: “E ra pakari ainei toou? Eaa tei tupu?” Penei ka pou te taime e te tuatau no te akarongo ki toou tokorua, inara i te maata anga o te taime e mea mareka maata atu, te merengo atu, e te akono taime i te akapou i te taime na teia tu i te uri ke i toou tokorua e te rave atu ma te au manako ngakau ketaketa te ka aruru mai a muri akera.

E raukaʼi te irinaki, e tau te tangata takitai kia tiratiratu tika e te tauta i te akakite i te au manako ngakau na tetai tu e raukaʼi i tetai atu patana i te marama. Te raurau ra te Tuatua na te Atua e e ‘tuatua i te tuatua-mou no te mea e melo anake oki tatou no tatou uaorai.’ (Ephesia 4:25) I te tuatuaanga i te tuatua mou, te umuumuia ra te kite papu. I te mea e ka manako te vaine e kare aia e rongoia ana. I mua ake ka tuatuaʼi aia, e tau aia kia manako i te materi: “Te tangata pakari, kare e rapurapu i te tuatua ra, e te tangata kite ra, e ngakau maru tona.” (Maseli 17:27) I te mea e ka akaapa aia i tana tane, “Kare koe e akarongo mai ana iaku!” e meitaki ake ma te rangimarie i te akakite i tona au manako ngakau i mua ake ka tupu mai ei te tu apiapi e te riri i roto iaia. Penei e e akaari aia e eaa tona manako na te karangaanga i tetai mea mei te, “Kua kite au e e maata taau angaanga, inara ka mataora au me rauka tetai manga taime maata ua kia koe.”

E tikai, “kare e uruoaanga tuatua ra, kare tei akakoroia e tupu.” (Maseli 15:22) Te inangaro ra toou tokorua ia koe, inara ko te aite anga ainei e kua kite aia e eaa taau e manako ra. E tau kia akakite koe ki toou tokorua e mei teaa te tu toou manako ngakau na roto i tetai tu mako. Ka tauturu teia ia koe, ei tokorua Kerititiano akaipoipo, kia rave i te au akatikatika anga aroa e raukaʼi “kia vai rai te taokotaianga a te Vaerua ra i te ruru o te au.”​—Ephesia 4:2, 3.

Ei akaraanga e akara ia Kazuo, e tane kopekopeia aia ma tetai anoano pakari no te pere moni. Kua kite aia iaia uaorai i te akateiaa angaia ma te au kaiou tei tae atura ki te anere tauatini ua atu tara. Na te raveanga mai i te moni no te tutaki atu i tana au kaiou, kua topa oonu takiri atu aia ki roto i te vari. I reira kua akamata aia i te apii i te Puka Tapu e i te openga kua kite maira i te tu manava no te akakite ki tana vaine no runga i tona au manamanata. Inara, kua poitirere aia i te pau rangimarie anga mai tana vaine, tei roa atu te apii anga i te Puka Tapu e: “Ka tauta ana taua i te kimi e akapeea e raukaʼi ia taua i te tutaki atu i te au kaiou.”

I te akamata anga i tera mai ra, kua atoro raua i te aronga tei oronga mai i te moni e kua akamata i te tutaki i ta ratou moni, pera katoa te okoanga i to raua are. Kua pou rai e vaitata atu i te mataiti no te tutaki i te au kaiou. Eaa tei taui i tana vaine ko Kimie? Kua karanga aia e: “E tika tikai te au tuatua tei kitea i roto ia Philipi pene 4, irava 6 e te 7. ‘Auraka rava kotou e apiapi i te au mea katoa nei; e akakite ua ra ki te Atua i to kotou anoano i te au mea katoa ra i te pure, e te pati anga atu ma te akameitaki. E na te au o te Atua, ko tei maata ua atu i te kite tangata, e akamaroiroi mai i to kotou ngakau e to kotou manako i te Mesia nei ia Iesu.’” Kua tuatua aia e: “Kua poitirere tetai oa oku i te kite anga e mei teaa atura toku rekareka noatu te au tu ngata, e akamata atura aia i te apii i te Puka Tapu kiaku.” Mei te reira taime mai te papetito angaia a Kazuo raua ko tana vaine e te rekareka ra i te oraanga ngutuare tangata mataora i teianei.

Ei kapiti atu ki te irinakianga i tetai e tetai na te akakiteanga i te tika, kua rave te au tane e te au vaine tei rauka ra te au kite anga i runga ake nei i etai mea tei tauturu ra i te au tokorua kia rapakau i to ratou au manamanata akaipoipo. Kua komunikeiti ratou ki Tei Akamata ra i te akanoo anga akaipoipo, ko te Atua ko Iehova. Noatu te au taomi anga e te au tu ngata ta te au tokorua e aro atura, ka akameitaki aia ia ratou ma te au o te Atua tei maata ua atu i te kite tangata me rave ratou i tei rauka tikai ia ratou no te taangaanga i tana au kaveinga e te akaruke i te toenga ki roto i tona rima. Ka riro te pure kapipiti ei tauturu tikai. E tau te tane kia rave i te arataki anga e te ‘riringi i tona ngakau’ ki mua i te Atua, te kimianga i tana arataki anga e te akatere anga no runga i tetai ua atu manamanata ta raua ko tana vaine e aro atura. (Salamo 62:8) Ka akarongo tikai te Atua ko Iehova i teia au tu pure.

Ae, ka rauka i te akaketaketa i te tapeka anga akaipoipo. Noatu i teianei, te nooanga ma to tatou au tu tiama kore katoatoa i roto i tetai ngai tangata kino, ka kitea e te au tokorua akaipoipo te rekareka maata i roto i to ratou pirianga. Ka kiteaia e koe te au manako tau tei kapiti mai e te ako anga Atua i roto i te puka Te Akariro Anga i Toou Oraanga Ngutuare Tangata kia Mataora, tei neneiia e te Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. Pera katoa, ko te au tokorua tei angaanga akatenga tikai i te taangaanga i te au kaveinga Puka Tapu, e manakonakoanga to ratou o te tapeka kapiti angaia i te aroa i roto i te ao ou a te Atua te aere maira.