“Ko Iesu Karaiti te Atu”​—Akapeea e Aea?

“KUA karanga atura te ATU ki toku Atu, Ka noo koe ki toku rima katau nei, e kia akariroia e au to au enemi ei pange vaevae noou.” Ko teia te uri anga o Salamo 110:1 i tau ki te King James Version. Koai “te ATU” i konei, e koai tana e tuatua atura?

Te pau viviki ra tetai urianga tika tikai atu o te irava Epera i te uianga mua. “Kua karanga aturā Iehova ki toku Atu, . . . ” No reira, te “ATU” i roto i te au reta mamaata ko te Atua mana katoatoa ia, ko Iehova uaorai. Noatu e te akatika ra te King James Version i te ingoa tu-Atua na te taangaanga anga i te “ATU” tei tuke ra mei te “Atu,” kare ko te mea mua te reira tei akaoripu ra i teia nga taoonga, no te mea ko te Septuagint Ereni taito, tei uriia mei te Epera, kua taangaanga ia i te “Atu” no Iehova i roto i tana au kopi o muri ake. Eaa ra? No te mea te taoonga “Atu” kua tupauia e te ingoa tu-Atua, te Tetarakaramatona (יהוה). I karangaʼi te tangata apii akonoanga ko A. E. Garvie: “Na te taangaaanga anga i te taoonga Atu [kyʹri·os] e ngoie maata atu ia e penei te akatakaia mei te taangaanga anga i te reira taoonga i roto i te sunago ngati Iuda i te mea e te ingoa koreromotu Yahveh [Iehova], i te tatau angaia te au Tuatua Tapu.”

Te akataka ra te Puka Tapu ia Iehova e ko te “Atu Ngateitei.” (Genese 15:2, 8, NW; Angaanga 4:24, NW; Apokalupo 6:10) Kua kapiki katoaia aia ko “te Atu mou” e “te Atu o te ao katoa nei.” (Exodo 23:17, NW; Iosua 3:13; Apokalupo 11:4) Koai, i reira, tetai mai “Atu” o Salamo 110:1, e akapeea aia i te kitea angaia e Iehova e e “Atu”?

Iesu Karaiti ei “Atu”

Kua tuatuaia a Iesu e ko te “Atu” i roto i te au Evangeria e a, te maata anga o te taime i roto ia Luka e Ioane. I te anere mataiti mua T.N., kua riro te taoonga ei mea akangateiteiia e te meitaki, tei aiteite ra ki te “Sir.” (Ioane 12:21; 20:15, Kingdom Interlinear) I roto i ta Mareko Evangeria ko te tuatua “Puapii,” me kore Rab·boʹni, e maata atu tona taangaanga putuputu angaia i te tuatua anga ia Iesu. (Akaaite ia Mareko 10:51 kia Luka 18:41.) Ko ta Saula uianga i runga i te mataara ki Damaseko, “E te Atu, koai koe?” kua rauka rai taua aite anga noa ua o te uianga meitaki. (Angaanga 9:5) Inara i ta Iesu au pipi e kite aere maira i to ratou Pu, te akara anga e na ta ratou taangaanga anga i te taoonga “Atu” e maata atu ta te reira ka tuatua i te ngateitei ngoie ua nei.

I muri ake i tona matenga e te tuakaou anga i mua ake i tona aerenga ki te rangi, kua mama mai a Iesu ki tana au pipi e kua rave i teia akakiteanga poitirere: “Ko te mana katoa o to te rangi e te ao katoa nei, kua tukuia mai, tei iaku anake.” (Mataio 28:18) I reira, i te ra o te Penetekote, i raro ake i te mana o te vaerua tapu tei riringiia mai, kua tuatua a Petero no runga ia Salamo 110:1 e kua karanga e: “E teianei, kia kite tikai te kopu-tangata ravarai o Iseraela e, kua akariro mouia aia e te Atua ei Atu e ei Mesia, ko taua Iesu nei rai ta kotou i akasatauro nei.” (Angaanga 2:34-36) No tona tu akarongo e tae ua atu ki tetai mate anga akama ra i runga i tetai rakau tamamae anga, kua akatuia mai a Iesu e kua orongaia te tutaki anga maata rava atu. I reira kua tomo aia ki tona taoonga atu ra i te au rangi.

Kua akapapu te apotetoro Paulo i ta Petero au tuatua i tona tata anga no te Atua e “akanoo iora oki iaia [ia Karaiti] i tona uaorai rima katau i te ao ra, ki runga rava atu i te au ariki ravarai, e te aronga mana, e te marōrō, e te maata, e te au ingoa katoa i akaikiia nei, eiaa i teianei ao anake, i te ao katoa ra a muri atu.” (Ephesia 1:20, 21) Tei runga ake to Iesu Karaiti taoonga atu i tetai taoonga atu katoatoa, e ka tu te reira e aere ua atu ki roto i te ao ou. (1 Timoteo 6:15) Kua akateiteiia aia ki ‘tetai turanga teitei’ e kua orongaia ‘te ingoa tei maata ua atu te teitei i te au ingoa ravarai’ e tau ei te katoatoa i te akatika ‘e ko Iesu Mesia te Atu, kia kakā te Atua koia te Metua ra.’ (Philipi 2:9-11) I reira kua akatupuia te tuanga mua o Salamo 110:1, e kua tukuia “te au angela, e te aronga mana, e te aronga au” ki raro ake i to Iesu taoonga atu.​—1 Petero 3:22; Ebera 8:1.

I roto i te au Tuatua Tapu Epera, te tuatua “Atu o te au atu ra” te tuatua anake ra no Iehova. (Deuteronomi 10:17; Salamo 136:2, 3) Inara kua karanga a Petero i raro ake i te akauru anga no runga ia Iesu Karaiti e: “Ko Teia te Atu o te katoatoa [me kore, “te Atu no tatou katoatoa,” Goodspeed].” (Angaanga 10:36) Koia tikai te “Atu no tei mate, e no tei ora oki.” (Roma 14:8, 9) Te akatika ua ra te au Kerititiano ia Iesu Karaiti ei Atu e te Pu no ratou e te puareinga ua ra i te akari i te tu akarongo ei au tangata nona ra, tei okoia i tona toto akaperepere maataia ra. E kua tutara ana a Iesu Karaiti ei Ariki o te au ariki ra e ei Atu o te au atu ra ki rungao i tana putuputuanga mei te Penetekote 33 T.N. mai. Inara i teianei, mei te 1914 mai, kua orongaia kiaia te mana ariki ra no te tutara i te reira turanga ma tona au enemi ra i te tukuna angaia ei ‘takainga no tona vaevae ra.’ Kua tano te tuatau i teianei nona no te ‘akaariki ra i rotopu ia ratou,’ te akatupu katoatoa anga ia Salamo 110:1, 2.​—Ebera 2:5-8; Apokalupo 17:14; 19:16.

Akapeea, i reira, ta Iesu au tuatua “kua ope rava te au mea katoa i te tukuia mai e taku Metua,” tei tuatuaia i mua ake i tona matenga e te tuakaou anga, i te marama angaia? (Mataio 11:25-27; Luka 10:21, 22) Kare teia i tetai akakite anga maata mei tei uriuri takereia. I roto ia Mataio e Luka, te akakite maira te aerenga tuatua e te tuatua ra a Iesu no runga i te kite tei uunaia mei te aronga kite o teianei ao inara kua akakiteia na roto iaia no te mea kua “kite” aia i te Metua. I tona papetito angaia i roto i te vai e te anau angaia ei Tamaiti vaerua na te Atua, kua rauka ia Iesu i te maara i tona ora anga i te rangi e te au tu kite katoatoa tei aru maira i te reira, inara e mea ke teia mei tona taoonga atu i muri ake.​—Ioane 3:34, 35.

Akatakaanga ia Iesu Karaiti e ko te Atu

Te tupu ra te au manamanata i roto i etai au akakite anga o te au Tuatua Tapu Ereni Kerititiano me uriia te au taiku anga mei te au Tuatua Tapu Epera te tuatua taka ua ra i te “ATU,” ko te Atua ko Iehova. Ei akaraanga, e akaaite ia Luka 4:19 kia Isaia 61:2 i roto i te King James Version me kore The New Jerusalem Bible. Te tuatua ra etai au tangata e kua rave atura a Iesu i te taoonga “Atu” mei ko mai ia Iehova e mei te tu kopapa ra ko Iesu tikai a Iehova, inara e rave anga teia kare roa e turu anga Tuatua Tapu. Ko te Atua ko Iehova e tana Tamaiti, ko Iesu Karaiti, e akataka meitaki uaia ana rai mei tetai e tetai i roto i te Tuatua Tapu. Kua akakite a Iesu i te ingoa o tona Metua e kua komono iaia.​—Ioane 5:36, 37.

I roto i te au akaraanga te ka aru mai, ka akara ana i te au taiku anga mei te au Tuatua Tapu Epera i to ratou tu i roto i te au Tuatua Tapu Ereni. Te taikuia ra te Atua ko Iehova e tana Tei Akatainu ra, me kore te Mesia, i roto ia Angaanga 4:24-27, tei taiku ra mei ia Salamo 2:1, 2. Te tuatua taka ua ra te aerenga tuatua o Roma 11:33, 34 no runga i te Atua, te Tumu o te pakari e te kite katoatoa, ma tetai taiku anga mei ia Isaia 40:13, 14. Te tataanga ki te putuputuanga Kerititiano, kua ripiti a Paulo i te taiku anga, “Koai oki tei kite i te manako o Iehova?” e oti kua tuatua e: “Inara tei ia tatou te manako o Karaiti ra.” Kua akakite te Atu ra ko Iesu ki tana au pipi i te manako o Iehova no runga i te au mea puapinga e manganui.​—1 Korinetia 2:16.

I etai au taime te tuatua ra tetai irava tuatua i roto i te au Tuatua Tapu Epera no runga ia Iehova, inara na roto i Tana oronga anga i te mana te mana akatere, kua akatupuia na roto ia Iesu Karaiti. Ei akaraanga, te pati ra a Salamo 34:8 ia tatou kia “tongi ana kia kite i te meitaki o Iehova.” Inara te taangaanga ra a Petero i teia no te Atu ra ko Iesu Karaiti i tona karanga anga e: “Mei te mea e kua tongi kotou i te takinga-meitaki o te Atu.” (1 Petero 2:3) Kua rave a Petero i tetai kaveinga e kua akari e akapeea te reira i te tika katoa anga no Iesu Karaiti. Na te raveanga i te kite i te Atua ko Iehvoa e Iesu Karaiti e te taangaanga anga i te reira, ka rauka i te au Kerititiano i te rekareka i te au akameitakianga apinganui mei te Metua e tana Tamaiti. (Ioane 17:3) Kare ta Petero rave anga e akariro ra i te Atu Ngateitei ko Iehova ei okotai peretana ma te Atu ra ko Iesu Karaiti.​—E akara i te NW tataanga i raro ake o 1 Petero 2:3.

Te piri anga o te nga taoonga o te Atua ko Iehova e tana Tamaiti, ko Iesu Karaiti, te akataka tikaiia ra e te apotetoro Paulo i tona karanga anga e: “Kareka ia tatou nei, okotai rava ïa Atua, ko te Metua, no reira mai te au mea katoa nei, e nona oki tatou; okotai oki Atu ko Iesu Mesia, nana te au mea katoa nei, e nana katoa oki tatou.” (1 Korinetia 8:6; 12:5, 6) Te tata anga ki te putuputuanga Kerititiano i Ephesia, kua akataka a Paulo i te “okotai Atu,” ko Iesu Karaiti, ei mea takake mei te “okotai Atua, ko te Metua ïa no te tangata katoatoa.”​—Ephesia 4:5, 6.

Ko Iehova Tei Teitei Rava ki Rungao i te Katoatoa

Mei te mataiti o te 1914 mai, kua riro te tuatua a Apokalupo 11:15 ei mea tika: “Ko te au basileia o teianei ao, kua riro ïa ei au basileia no to tatou Atu [ko te Atua ko Iehova] e no tana Mesia; e e vai rai te au iaia e tuatau e tuatau ua atu.” Te karanga ra The New International Dictionary of New Testament Theology (Volume 2, kapi 514) e: “Me autu a Karaiti i te mana ravarai (1 Kori. 15:25), ka kauraro aia iaia uaorai ki te Atua te Metua. I reira e raukaʼi te akakoro anga a te taoonga atu ra o Iesu e e riro ei te Atua no te katoatoa i roto i te katoatoa (1 Kori. 15:28).” I te openga o tona Tutara Anga Tauatini Mataiti, ka akaoki a Iesu Karaiti ki tona Metua, ko te Atua Mana Katoatoa, te mana e te mana akatere tei orongaia kiaia i mua atu ana. No reira, pouroa te kaka e te akamori anga e tau tikai kia orongaia kia Iehova, “te Atua o to tatou Atu ra ko Iesu Mesia.”​—Ephesia 1:17.

Noatu e i teianei e Atu o te au atu ra a Iesu, kare rava aia e kapikiia ana e ko te Atua o te au atua ra. Ko Iehova rai tei teitei rava ki rungao i te katoatoa. Na teia tu ra, ko Iehova rai “te au mea katoa i te au ngai ravarai.” (1 Korinetia 15:28) Te oronga ra to Iesu taoonga atu ra kiaia te ngai tikai ei Upoko no te putuputuanga Kerititiano. Noatu e ka kite tatou i te au “atu” ririnui ra i te au ngai teitei i teianei ao, ka akono rai tatou i to tatou irinaki anga ki roto i te Atu o te au atu ra. Inara, noatu e te vaira a Iesu Karaiti i tona taoonga teitei e te akateiteiia, te vaira rai aia i raro ake i tona Metua, “kia tutara te Atua ki rungao i te katoatoa.” (1 Korinetia 15:28, The Translator’s New Testament) Mei teaa atura i tetai akaraanga memeitaki o te tu akaaka ta Iesu i akanoo no tana au pipi kia aru, noatu e te akatika ra ratou iaia e ko to ratou Atu!

[Pia i te kapi 30]

“Me tuatua te aronga tata o te Koreromotu Ou i te Atua te tuatua ra ratou i te Atua e te Metua o to tatou Atu ko Iesu Karaiti. Me tuatua ratou no Iesu Karaiti, kare ratou e tuatua ana iaia, e kare katoa ratou e manako ana iaia e ko te Atua. E Karaiti aia na te Atua, e Tamaiti na te Atua, e Kite Pakari no te Atua, e Tuatua na te Atua. Pera katoa te Tuatua Akamata Anga kia St. John, tei vaitata ra ki te Apiianga Nicaea, e tau kia tatauia te reira i te marama anga i te turanga rua tei akakiteia i te katoa anga o te Evangeria; e e meangiti ake te akataka anga o te Tuatua Akamata Anga i roto i te Ereni ma te “anarthrous” [the·osʹ] i to roto i te reo Engarani.”​—“Te Tu-Atua o Iesu Karaiti,” na John Martin Creed.