Apaianga i ta Kaitara kia Kaitara

“E tuku atu i te mea tau i te tangata katoatoa ra.”​—ROMA 13:7.

1, 2. (a) Kia tau ki ta Iesu, akapeea te au Kerititiano i te akatau anga i ta ratou apai anga ki te Atua e kia Kaitara? (e) Eaa te manako anga mua no te Au Kite o Iehova?

KIA tau ki ta Iesu ra, e au apinga ta tatou e kaiou ra ki te Atua e e au apinga ta tatou e kaiou ra kia Kaitara, me kare ki te Au-Enua. Kua na ko maira Iesu: “Ka apai mari i ta Kaisara ra kia Kaisara; e ta te Atua ra, e apai ïa ki te Atua.” I teia au tuatua tokoiti ua, kua akaoripu ua aia i te manako o tona au enemi e kua akapapa tau ua i te manako ua i te tu manako tika no tatou i to tatou pirianga ma te Atua e ta tatou au akonoanga ma te Au-Enua ra. No reira rai te aronga akarongorongo atura iaia i “va ua atura ratou iaia”!​—Mareko 12:17.

² Inara, ko te manako mua o te au tavini o Iehova e kia apai ratou i ta te Atua ra ki te Atua. (Salamo 116:12-14) Inara, i te raveanga i te reira, kare e ngaropoina ia ratou e i tuatua katoa a Iesu e kia oronga katoa ratou i etai apinga kia Kaitara. Te umuumuia ra to ratou au akava ngakau apiiia i te Pipiria e kia akamanako ratou na roto i te pure e eaa te tuanga ta ratou te ka oronga kia Kaitara i tana e pati mai. (Roma 13:7) I teia tuatau nei, e manganui te aronga pupu akavaanga kua kite e te kotingaia ra te mana kavamani e ko te au tangata e te au kavamani i te au ngai ravarai tei raro ake i te ture natura ra.

3, 4. Eaa te au tuatua manako rekaia tei tuatuaia no te ture natura, te ture akakiteia mai, e te ture tangata oki?

³ Kua taiku maira te apotetoro ko Paulo i teia ture natura i tana tata anga no te au tangata o teianei ao: “Ko te au mea ravarai o te Atua e kitea ra, te vai ua nei ïa ia ratou; kua akakite oki te Atua kia ratou. Te au mea oki nona tei kore e tau kia akara ra, tei kitea puia nei ïa, i te au mea katoa i angaia nei, mei te maani anga mai, i teianei ao; koia oki, tona ra mana mutu kore anga, e te Atua anga; kare ua atura o ratou kotoe anga.” Me ka aru ratou i te reira, ka akakeu te ture natura i te au akava ngakau o teianei aronga akarongo kore ra. E no reira, kua tuatua katoa a Paulo: “Te etene oki kare a ratou ture ra, kia rave ua ratou i ta te ture ra, kore ua atu rai ta ratou ture, ko ratou uaorai ta ratou ture: Kua akakite ua oki ratou i ta te ture i tataia i roto i to ratou ngakau, te akakite ra oki to ratou akava-ngakau.”​—Roma 1:19, 20; 2:14, 15.

⁴ I te 18 anere mataiti ra, kua tata te tangata o te pupu akavaanga Engarani ko William Blackstone e: “Ko teia ture no te maani anga mai e [ture natura], e aiteite ma [te mataiti o te] tangata rai e na te Atua uaorai i oronga atu, e no reira e teitei atu ei apainga i tetai ua atu ture ke ra. Te mana ra ia i te ao katoa nei, i te au enua ravarai, e i te au tuatau ravarai: kare e mana tetai ture a te tangata nei, me te patoi ra i teia.” Kua tuatua katoa maira Blackstone i “te ture akakiteia mai,” tei kitea ra i roto i te Pipiria, e kua tuatua aia: “Tei rungao i teia nga pange e rua, koia te ture natura e te ture akakiteanga, te au ture ravarai a te tangata nei; koia oki, kare e au ture tangata e tau kia akatikaia kia patoi atu i te reira.” Te rotai ra teia ma ta Iesu i tuatua ra no te Atua e no Kaitara, tei tataia ra ia Mareko 12:17. Te taka meitaki ra, e au ngai etai te kotingaia ra e te Atua ta Kaitara ka tau kia umuumu mai i tetai Kerititiano. Kua topa atu te Tuneteri ki roto i taua turanga ra i ta ratou akaue anga kia akamutu te au apotetoro i te tutuanga no runga ia Iesu ra. No reira, kua tika ta te au apotetoro pau anga: “Ko te Atua ta matou e akarongo e tikaʼi auraka te tangata.”​—Angaanga 5:28, 29.

“Ta te Atua Ra”

5, 6. (a) I te manako anga i te anau mai anga o te Patireia i te 1914, eaa te mea tau na te au Kerititiano kia mou piri vaitata maata atu ki to ratou manako? (e) Akapeea ta te Kerititiano ra akakite anga e e orometua aia ra?

⁵ E maata atu oki mei te 1914 maira, i to te Atua ko Iehova, te Mana Katoatoa ra, akamataanga i te tutara ei ariki na roto i te Patireia Mesia o Karaiti, kua anoanoia kia papu te au Kerititiano e auraka kia apai i ta te Atua au apinga kia Kaitara. (Apokalupo 11:15, 17) Kare mei mua ana maira, te akaue maata nei te ture a te Atua i teianei i te au Kerititiano kia riro “kare ratou i to teianei ao.” (Ioane 17:16) I te akatapu anga ki te Atua, ki Tei Oronga Ora no ratou, ka tika ratou kia akakite meitaki e kare ratou e no ratou uaorai. (Salamo 100:2, 3) Mei ta Paulo i tata ra, “no te Atu rai tatou.” (Roma 14:8) Pera katoa oki, i te papetito angaia tetai Kerititiano ra, kua akataoongaia aia ei orometua no te Atua, no reira ka rauka iaia i te tuatua ma Paulo katoa ra: “no ko maira i te Atua . . . tei akatau katoa ia matou ei [“orometua,” NW].”​—2 Korinetia 3:5, 6.

⁶ Kua tata katoa oki te apotetoro ko Paulo: “Te akameitaki nei au i taku taoonga.” (Roma 11:13) E mea tau tikai kia rave tatou mei te reira katoa. Me te rave ra tatou ei orometua i te au taime ravarai me kare i tetai tuanga taime ua ra, ka tamou marie tatou i to tatou manako e na Iehova uaorai i akataoonga ia tatou ki ta tatou angaanga orometua. (2 Korinetia 2:17) Inara i te mea penei ka akaao mai tetai papaki i to tatou turanga, ka tika te au Kerititiano akatapuia ravarai, tei papetitoia ra kia papa i te akakite meitaki e te akapapu tikai e koia tetai orometua tikai no te tuatua meitaki ra. (1 Petero 3:15) Ka tau katoa oki tana angaanga ei orometua kia kiteaia i tona tu akono ra. Ei orometua no te Atua ra, ka tau tetai Kerititiano kia akakite e kia rave i te tu ma tau tikai, kia turu i te taokotai anga ngutuare tangata, kia tiratiratu, e kia akakite i te akangateitei i te ture e te tu tau tikai. (Roma 12:17, 18; 1 Tesalonia 5:15) Te pirianga o tetai Kerititiano ma te Atua ra e tana angaanga orometua akataoongaia ra i te tu-Atua ko nga apinga puapinga maata ia i tona oraanga. Kare e rauka iaia i te akaruke i taua au mea ra i te pati anga mai a Kaitara ra. Te taka meitaki ra, e ka kapitiia ratou ki roto i “ta te Atua ra” au mea.

“Ta Kaitara Ra”

7. Eaa te tu matauia o te Au Kite o Iehova no te tutaki anga tero?

⁷ Te kite ra te Au Kite o Iehova e te kaiou ra ratou kia “kauraro marie . . . i te aronga mana taoonga ra,” koia te aronga tutara kavamani ra. (Roma 13:1) No reira, me ka pati mai a Kaitara, koia te Au-Enua, i etai patianga tau i te ture, ka akatika to ratou akava ngakau apiiia ra i te Pipiria kia akamerengo atu ratou i taua au patianga ra. Ei akatauanga, tei roto te au Kerititiano mou ra i te aronga tutaki tero meitaki roa i runga i te enua nei. I Tiamani kua akakite te nutipepa Münchner Merkur i te Au Kite o Iehova e: “Ko ratou te aronga tiratiratu roa e te aronga tau tikai i te tutaki anga tero i te Repapuriki Vetera.” I Itale kua akakite mai te nutipepa La Stampa e: “Ko ratou [ko te Au Kite o Iehova] te au tangata tiratiratu roa o te enua te ka anoanoia e tetai ua atu: kare ratou e kopae ke i te au tero me kare e tapae ke i te au ture ngata no to ratou uaorai puapinga.” Te rave nei te au tavini o Iehova i teia ‘no to ratou akava-ngakau.’​—Roma 13:5, 6.

8. Te kotingaia ra ainei ta tatou kaiou kia Kaitara ki te moni tero anake ra?

⁸ Te kotingaia ra ainei “ta Kaitara ra” ki te tutaki anga tero anake ua? Kare. Kua papa katoa mai a Paulo i etai atu apinga, mei te mataku e te akateitei atu. I roto i tana puka Critical and Exegetical Hand-Book to the Gospel of Matthew, kua tata te tangata Tiamani apiiia ra ko Heinrich Meyer e: “I [ta Kaitara ra] . . . auraka tatou e manako e ko te tero kavamani ua ra ia, mari ra ko te au mea ravarai tei tau ra na Kaitara no tana tutara anga tau i te ture.” I roto i tana angaanga The Rise of Christianity, kua akakite maira te tangata tata tuatua enua ko E. W. Barnes, e ka tutaki te Kerititiano i te au tero me te kaiou ra aia i te reira e “me ka ariki katoa oki aia i etai atu apainga Au-Enua ravarai, inara kia kore aia e patiia kia oronga atu kia Kaitara i te au apinga na te Atua ra.”

9, 10. Penei eaa te ekoko anga o tetai Kerititiano no te tutaki anga i ta Kaitara i tau iaia ra, inara eaa te au tika ka tau tatou kia tamou marie i to tatou manako?

⁹ Eaa te au apinga ta te Au-Enua ka umuumu mai ma te kore e pati i te au apinga te tika ra e na te Atua ia? Kua manako tetai papaki e ka tau anake ratou kia oronga moni na Kaitara i te tu o te tero ra inara kare tetai atu apinga ke. E tika ra kare ratou e rekareka kia oronga atu i tetai ua atu apinga na Kaitara te ka akapou taime te ka tau kia akapouia no te au angaanga teokaratiki ra. Inara, noatu te tika ra e ka tau tatou ‘kia aroa atu ia Iehova i to tatou Atua ma to tatou ngakau, te meta, te manako, e te ririnui katoa ra,’ te manako maira a Iehova ia tatou kia akapou taime i etai atu apinga i te pae atu i ta tatou angaanga akamori ra. (Mareko 12:30; Philipi 3:3) Ei akatauanga, te akoia maira tetai Kerititiano akaipoipo kia akataka i tetai tuatau ei akamarekaanga i tona tokorua akaipoipo ra. Kare teia i te au angaanga kikino, inara te tuatua ra te apotetoro ko Paulo e ko “te au mea o teianei ao” kare “i ta te Atu.”​—1 Korinetia 7:32-34; akaaite ia 1 Timoteo 5:8.

¹⁰ Pera katoa oki, kua akaue atu a Karaiti i tana au pipi “kia tutaki” tero, e ka kapiti teia i te akapouanga taime tei akatapuia ra kia Iehova​—i te mea ko to tatou oraanga katoa kua akatapuia i teia mataara. Me te tero o tetai enua e 33 patene o te moni katoa i rauka maira (e maata atu ia i etai au enua), ko te aiteanga o teia e i te mataiti tataki tai ka tutaki te tangata angaanga ki te Vairanga Apinga o te Au-Enua i te moni tana i rauka i te a marama katoa. I tetai atu tu, i te openga o tona oraanga rave angaanga, penei ka pou i tetai tangata angaanga e vaitata i te 15 mataiti i te raveanga i te angaanga no te moni ta “Kaitara” e umuumu maira. E akamanako, katoa oki i te tumu no te apiianga. I te maata anga o te au enua te umuumuia ra e te ture kia tuku atu te au metua i ta ratou tamariki ki te apii no tetai tuatau e mea mataiti te kotinga anga. E tuke tuke te au mataiti mei tetai enua ki tetai atu enua. I te maata anga o te au ngai ko tetai tuatau roa ia. E tika, ko taua apiianga ra e mea matauia e puapinga ia, inara na Kaitara e tuku te tika e eaa te tuanga o te oraanga o te tamaiti ra te ka tika kia akapouia i teia mataara, e kia akonoia e te au metua Kerititiano i taua tika tei ikiia e Kaitara ra.

Te Angaanga Vaeau Akatakaia Maira

11, 12. (a) Eaa te akanoo anga ta Kaitara e pati ra i te au-enua e manganui? (e) Akapeea to te au Kerititiano mua ra manako no te angaanga vaeau?

¹¹ Ko tetai atu pati anga na Kaitara i etai enua ko te angaanga i te vaeau. I te 20 anere mataiti nei, kua akamataia teia akanoonoo anga i te maata anga o te au enua i te au tuatau tamaki e e tetai papaki i te tuatau au katoa oki. I Varani kua tapaia teia apainga no te au mataiti e manganui ko te tero toto, tera te aiteanga e ko te au tangata ou ravarai kia mareka ua i te tuku atinga i to ratou oraanga no te Au-Enua. Ko tetai apinga ainei teia te ka rauka ua i te aronga akatapuia ra kia Iehova i te rave ma te akava ngakau ma? Akapeea ta te au Kerititiano o te anere mataiti mua ra manako anga i teia tumu?

¹² I te tauta anga te au Kerititiano mua ra kia riro ratou ei au tangata meitaki no to ratou enua, kua arai to ratou akarongo ia ratou kia kore e ta i te oraanga o tetai ke atu me kare kia kore e tuku atinga i to ratou uaorai oraanga no te Au-Enua. Te tuatua ra The Encyclopedia of Religion e: “Kua akapapu mai te au metua mua o te ekaretia ra, kapiti katoa ia Tertullian raua ko Origen, e kua akakore te au Kerititiano i te ta anga i te oraanga tangata, e kaveinga ia tei arai ia ratou kia kore e o atu ki roto i te vaeau o Roma ra.” I roto i tana puka The Early Church and the World, kua tataia e te Poropeta C. J. Cadoux: “Tae roa mai ki te tutara anga o Marcus Aurelius i te tuatau [161-180 T.N.], kare e Kerititiano e riro ei tetai vaeau i muri ake i tona papetito angaia.”

13. Eaa ra te maata anga o to Kerititome i kore ei e manako i te angaanga vaeau mei ta te au Kerititiano mua i manako ra?

¹³ Eaa ra te au mema o te au akonoanga o Kerititome ka kore ei e manako i te au apinga na teia mataara i teia tuatau nei? No tetai taui anga takiri tei tupu ra i te a o te anere mataiti. Te akataka maira te angaanga Katorika A History of the Christian Councils e: “E manganui te au Kerititiano, . . . i raro ake i te au ariki peikani, kua riro ki te au irinaki anga akonoanga no runga i te angaanga vaeau, e kua akakore tikai i te rave anga pupui, me kare kua akaruke takiri i te reira. Te Pupu Akaaere [o Arles, tei raveia i te 314 T.N.], i te akamanakoanga i te au taui anga tei akamataia maira e Constantine, kua akanoo mai i te apainga e kia rave te au Kerititiano i te tamaki anga, . . . no te mea te au ra (in pace) te Ekaretia i raro ake i tetai ariki oaoa ra ki te au Kerititiano.” Ei tetai tupu anga no teia akaruke anga i te au apiianga a Iesu ra, mei te reira tuatau tae roa mai ki teianei, kua akamaroiroi te au orometua o Kerititome i ta ratou anana kia tavini i roto i te au vaeau o te au enua, inara ko etai tataki tai kua rave i tetai turanga ei aronga akaapa atu.

14, 15. (a) No teea au tumu te au Kerititiano i etai ngai i pati ei i te akakore anga angaanga vaeau? (e) I te ngai kare e akatikaia te akakore anga, eaa te au kaveinga Tuatua Tapu te ka tauturu i tetai Kerititiano kia tuku i tetai tika tau i te tumu no te angaanga vaeau ra?

¹⁴ Te anoanoia nei ainei te au Kerititiano kia aru i te maata anga o te au tangata i teianei tumu? Kare. Me te noo ra tetai Kerititiano akatapuia, e kua papetitoia ki roto i tetai enua te akatikaia ra te akakore anga i te angaanga vaeau ki te au orometua akonoanga, ka tika katoa aia kia tuku iaia uaorai ki teia akapapa anga, no te mea ko te tika e orometua aia. (2 Timoteo 4:5) I etai au enua, kapiti katoa te Unaite Teite e Autireria, kua akatika i taua akakore anga ra noatu i te tuatau tamaki anga. E i te tuatau o te au, i te au enua e manganui te tamou ra i angaanga vaeau, kua akatikaia te akakore anga ki te Au Kite o Iehova ra, ei au orometua akonoanga. E na reira ka rauka ia ratou i te tauturu ua atu i te au tangata na ta ratou tavinianga.

¹⁵ Inara, ka peea me te noo ra te Kerititiano ki tetai enua kare ra e akatikaia te akakore anga no te au orometua akonoanga? I reira ka rave aia i tana uaorai tuku anga tika na te aruanga i tona akava ngakau apiiia ra i te Pipiria. (Galatia 6:5) Iaia e tamanako ra i te mana taoonga o Kaitara, ka matakite aia i te paunu anga e eaa tana e kaiou ra kia Iehova. (Salamo 36:9; 116:12-14; Angaanga 17:28) Ka maara te Kerititiano i te akairo o tetai Kerititiano mou ra ko te aroa ia no tona au taeake akarongo katoatoa, pera katoa oki te aronga te noo ra i etai enua ke me kare te aronga no etai atu kopu. (Ioane 13:34, 35; 1 Petero 2:17) Pera katoa, kare e ngaropoina iaia te au kaveinga Tuatua Tapu te kitea ra i roto i te au irava mei ia Isaia 2:2-4; Mataio 26:52; Roma 12:18; 14:19; 2 Korinetia 10:4; e Ebera 12:14.

Angaanga Tauturu i te Iti Tangata

16. I etai enua, eaa te angaanga kare i te vaeau ta Kaitara e pati ra i te aronga kare e ariki i te angaanga vaeau ra?

¹⁶ Inara, te vaira te au enua i te ngai kare ra te Au-Enua e akatika i te akakore anga no te au orometua akonoanga, mari ra te kite ra e penei ka kore tetai papaki e akatika i te angaanga vaeau. E manganui o taua au enua ra e akapapa anga ta ratou no taua aronga kare ra e akatika kia kore e oparaia ki roto i te angaanga vaeau. I etai ngai te umuumuia ra tetai angaanga tauturu i te iti tangata, mei te angaanga puapinga ra i roto i te pupu tangata, te manakoia ra ei angaanga no te iti tangata kare ra i te vaeau. Ka rauka ainei i tetai Kerititiano akatapuia ra i te rave i taua angaanga ra? I konei katoa oki, ka tau tetai Kerititiano akatapuia, e kua papetitoia kia rave i tana uaorai tuku anga tika i runga i te tumu anga o tona akava ngakau apiiia i te Pipiria ra.

17. E tumu Pipiria ainei tetai no te angaanga tauturu iti tangata kare ra i te vaeau?

¹⁷ I te akara anga ko te angaanga akaueia ra kua raveia i te tuatau Pipiria ra. Te tuatua ra tetai puka tuatua enua e: “Kapiti katoaia ki te au tero e te au mea tau tei patiia ra mei te au tangata noo i Iudea, e corvée katoa tetai [e angaanga patiia kare i tutakiia e te aronga mana taoonga ra]. E ravenga taito teia i te Itinga Ra ra, ta te aronga mana taoonga Ereni e to Roma oki i rave tamou ra. . . . Te akakite katoa maira oki, te Koreromotu Ou i te au akaraanga no te corvée i Iudea, i te akaarianga i te totoa atea anga o te reira. Kia tau ma teia peu, kua akaue te au vaeau ra ia Simona tangata Kurene ra kia apai i te tatauro [te rakau tamamaeanga] o Iesu. (Mataio 5:41; 27:32; Mareko 15:21; Luka 23:26).”

18. E putuputu te Au Kite o Iehova i te kapiti atu ma teea au tu angaanga pupu tangata kare i te vaeau, e kare i te akonoanga ra?

¹⁸ Mei te reira katoa, te au tangata i etai enua i teia tuatau te umuumuia ra e te Au-Enua me kare te aronga mana taoonga o reira kia rave i etai au tu angaanga no te pupu tangata. I etai taime ko teia no tetai angaanga taka ke, mei te koanga rua vai me kare patuanga mataara; i etai taime kua rave putuputuia teia, mei te raveia i te au epetoma o te tama anga i te mataara, te au are apii, me kare au are maki. I te ngai e meitaki ei taua angaanga tauturu iti tangata ra no te pupu tangata e kare i kapitiia ma te akonoanga pikikaa me kore ra kare i te mea tau kore ra i etai atu tu ki te akava ngakau o te Au Kite o Iehova, e putuputu ratou i te rave anga. (1 Petero 2:13-15) E putuputu katoa teia i te riro anga ei tetai akakite anga meitaki roa e i etai taime kua akamuteki atu i te aronga akaapa pikikaa ua ra i te Au Kite no te rave patoi i te kavamani.​—Akaaite ia Mataio 10:18.

19. Eaa te aro anga tau na tetai Kerititiano i te tumu e me ka patiia aia e Kaitara kia rave i tetai angaanga tauturu iti tangata kare i te vaeau no tetai tuatau ua?

¹⁹ Inara, ka peea, me te umuumuia ra tetai Kerititiano e te Au-Enua kia rave i tetai angaanga tauturu no tetai tuanga o te angaanga tauturu iti tangata i raro ake i tetai akaaere anga no te enua? Ei konei akaou, ka tika te au Kerititiano kia tuku i ta ratou uaorai tika ma te akatumu anga ki runga i tetai akava ngakau apiiia. “Ka tu katoatoa tatou ki mua i te akavaanga a te [“Atua,” NW].” (Roma 14:10) Te au Kerititiano te aro atura ma tetai umuumu anga na Kaitara ka tau kia apii ma te pure anga i taua tumu ra e kia tamanako i te reira.a Ka riro katoa oki ei mea pakari kia tuatua atu i taua tumu ra ma te aronga pakari Kerititiano i te putuputuanga. I muri ake i teia ka tika kia tukuia taau uaorai tika.​—Maseli 2:1-5; Philipi 4:5.

20. Eaa te au uianga e te au kaveinga Tuatua Tapu te ka tauturu i tetai Kerititiano kia tamanako ki runga i te tumu no te angaanga tauturu i te iti tangata kare i te vaeau?

²⁰ I te rave anga i taua kimikimi anga ra, ka akamanako te au Kerititiano i etai au kaveinga Pipiria ra. Kua tuatua a Paulo e ka tika tatou kia “kauraro marie i te ui ariki e te aronga mana, . . . e akatika i te au angaanga memeitaki ravarai . . . kia maru ra, e te akono i te mea maru i te tangata katoa ra.” (Tito 3:1, 2) I taua taime rai, ka meitaki te Kerititiano kia akara matatio i te angaanga akapapaia ra ei tauturu anga. Me ka ariki ratou i te reira, ka rauka ainei ia ratou i te tamou marie i to ratou tu takake ei Kerititiano? (Mika 4:3, 5; Ioane 17:16) Ka kapiti atu ainei te reira ia ratou ma etai akonoanga pikikaa ra? (Apokalupo 18:4, 20, 21) Ka arai ainei te raveanga i te reira me kare ka akakotinga tau kore ua ia ratou i te akatupuanga i ta ratou au apainga ei Kerititiano? (Mataio 24:14; Ebera 10:24, 25) I tetai pae, ka rauka ainei ia ratou i te rave ua atu i te tupu anga i te pae vaerua, penei i te raveanga i te angaanga orometua i te au tuatau katoa ra ma te raveanga i te angaanga umuumuia ra?​—Ebera 6:11, 12.

21. Noatu rai e eaa tana tika i tuku, ka akapeea te manako tau no te putuputuanga i tetai taeake tei rave ra i te tumu no te angaanga tauturu iti tangata kare ra i te vaeau?

²¹ Ka peea me te au pauanga tiratiratu a te Kerititiano ra i taua au uianga ka taki atu iaia kia manako e ko te angaanga tauturu i te iti tangata ra ko tetai “angaanga meitaki” ia te ka rauka iaia i te rave i te kauraro anga i te aronga mana ra? Ko tana tuku anga tika ia ki mua ia Iehova. Ka tau te aronga pakari akataoongaia ra e etai ke atura kia akangateitei atu i te akava ngakau o taua taeake ra e kia manako ua atu iaia ei tetai Kerititiano te meitaki ra tona turanga. Inara, me, ka manako tetai Kerititiano e kare e rauka iaia te rave i teia angaanga tauturu, ka tau katoa oki tona turanga kia akangateiteiia. Ka vai katoa oki aia i roto i te turanga meitaki e ka tau kia turu aroaia atu.​—1 Korinetia 10:29; 2 Korinetia 1:24; 1 Petero 3:16.

22. Noatu eaa te turanga te aro maira ia tatou, eaa ta tatou te ka rave ua atu?

²² Ei au Kerititiano kare tatou e akamutu i te tuku atu ki “tei akateiteiia ra, ka akateitei atu ïa.” (Roma 13:7) Ka akangateitei tatou i te ikuiku anga meitaki e ka kimi kia ponuiaau, ei au tangata enua akono i te ture. (Salamo 34:14) Penei ka pure katoa tatou no “te ui ariki, e te aronga mana katoa ra” me ka patiia teia aronga tangata kia tuku i te au tika te piri maira ki to tatou oraanga e te angaanga ei Kerititiano. Ei tetai tupu anga no ta tatou apaianga i ta Kaitara kia Kaitara, te manakonako nei tatou e “kia noo kanga koreia mai tatou, ma te au, ma te akono i te Atua, e te au mea tika tikai.” (1 Timoteo 2:1, 2) I runga ravao, ka rave ua atu tatou i te tutu aere i te tuatua meitaki o te Patireia ei te manakonako anga anake no te au tangata, ma te oronga anga i ta te Atua ki te Atua ra.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

Ka Rauka Ainei ia Koe te Akataka?

◻ I te akatauanga i tona pirianga ma Kaitara e ma Iehova ra, eaa te manako anga mua na tetai Kerititiano ra?

◻ Eaa ta tatou e kaiou ra kia Iehova e kare e rauka ia tatou kia apai atu kia Kaitara?

◻ Eaa etai au apinga ka tika tatou kia apai atu kia Kaitara?

◻ Eaa te au tuatua tapu te ka tauturu ia tatou kia tuku i te tika tau i te tumu no te angaanga vaeau akaueia maira?

◻ Eaa etai apinga no te tamou ki te manako me ka patiia tatou kia rave i te angaanga tauturu iti tangata o te enua kare ra i te vaeau?

◻ No Iehova e Kaitara, eaa ta tatou ka rave tamou marie?

[Tutu i te kapi 16, 17]

Kua tuatua atu te au apotetoro ra ki to te Tuneteri: “Ko te Atua ta matou e akarongo e tikaʼi auraka te tangata”