‘Eaa te Akairo o Toou Aerenga Mai?’
“E akakite mai koe ia matou i te tupuanga o taua au mea nei, e te akairo o toou aerenga mai, e te openga o teianei ao.”—MATAIO 24:3.
1, 2. Eaa te akaari maira e te inangaro ra te au tangata i te kite i te tuatau ki mua?
TE INANGARO ra te maata anga o te au tangata i te kite i te tuatau ki mua. Te pera ainei koe? I roto i tana puka Future Shock, kua akakite a Poropeta Alvin Toffler i “te tupu maata anga o te au akaaerenga tei akonoia no te apii i te tuatau ki mua.” Kua tuatua aia e: ‘Kua kite ana tatou i te tupu anga mai o te au taokotaianga kimikimianga i te tuatau ki mua; te mamaanga mai o te au tianara no te tuatau ki mua i Engarani, Varani, Itale, Tiamani e te Unaite Teite; te totoaanga o te au apiianga apii teitei te tamanakoia ra.’ Kua taopenga a Toffler e: “E tikai, kare e okotai e ‘kite’ i te tuatau ki mua i tetai ua atu tu ra.”
2 Te karanga ra te puka Signs of Things to Come e: “Te akara rima, te akara poro, te akara etu, te tatau kati, te I Ching e au ravenga tukeke anake te oronga maira i etai manako e eaa ta to tatou tuatau tikai ki mua e vai maira.” Inara i te mea e ka uri atu ki te au ravenga tangata ra, ka meitaki tatou kia akara ki tetai tumu akapapuia—ko Iehova.
3. Eaa ra i tau ei kia akara ki te Atua no te kite i te tuatau ki mua?
3 Kua akakite te Atua mou e: “Ko taku oki i maara ra, ko te reira te ka tupu; e ko taku i akakoro ra, ko te reira te ka mou.” (Isaia 14:24, 27; 42:9) Ae, kua rauka ana ia Iehova i te ako i te tangata nei e eaa te ka tupu, i te maata anga o te taime te rave anga i te reira na roto i te tangata vaa tuatua. Kua tata tetai o teia au peroveta e: “Kare a te Atu ra a Iehova mea i rave, mari ra kia akakite i tana tuatua ngaro ki tona ra au tavini ki te au peroveta.”—Amosa 3:7, 8; 2 Petero 1:20, 21.
4, 5. (a) Eaa ra a Iesu ka riro mai ei ei tauturu no runga i te tuatau ki mua? (e) Eaa te au uiuianga kapitiia ta tana au apotetoro i rave?
4 Ko Iesu Karaiti ta te Atua peroveta puapinga rava atu. (Ebera 1:1, 2) Ka akara ana tatou i tetai o ta Iesu au totou tikai tei akakite ra i te au mea te ka tupu takapini ia tatou i teianei. Te oronga katoa maira teia totou i te kite oonu kia tatou e eaa te ka tupu kare e roa atu ana, i te akatereanga kino o teianei e ope atura e ka tupau te Atua i te reira ki tetai parataito enua ra.
5 Kua akapapu a Iesu e e peroveta aia. (Mareko 6:4; Luka 13:33; 24:19; Ioane 4:19; 6:14; 9:17) No reira, ka tau kia maramaia te tumu tana au apotetoro, te nooanga ma ia ra i runga i te Maunga Oliveta te akaraanga ia Ierusalema, ka ui ei kiaia no runga i te tuatau ki mua: “E akakite mai koe ia matou i te tupu anga o taua au mea nei, e te akairo o toou aerenga mai, e te openga o teianei ao.”—Mataio 24:3; Mareko 13:4.
6. Eaa te pirianga i rotopu ia Mataio 24, Mareko 13, e Luka 21; e eaa te uianga e tau tikai tatou kia inangaro i te kite?
6 Ka kitea e koe ta ratou uianga e ta Iesu pauanga i roto ia Mataio pene 24, Mareko pene 13, e Luka pene 21.a I te au tu e manganui te au ra te au papaanga, inara kare ratou e aiteite ana. Ei akaraanga, ko Luka anake ua te taiku ra i te ‘au maki-mate i tera ngai i tera ngai.’ (Luka 21:10, 11; Mataio 24:7; Mareko 13:8) Ma te tau i reira, e tau tatou kia ui e, Te akakite ra ainei a Iesu i te au tupu anga i roto anake ua i te tuatau o te aronga e akarongo ra iaia, me kore kua kapiti ainei aia i to tatou tuatau e eaa te vaira no tatou i te tuatau ki mua?
Kua Inangaro te Au Apotetoro i te Kite
7. Eaa tikai ta te au apotetoro i ui, inara eaa te manakoanga o ta Iesu pauanga?
7 I nga mea ra i mua ua ake ka tamateiaʼi aia, kua akakite a Iesu e kua kopae te Atua ia Ierusalema, te kapitara o te ngati Iuda. Ka takoreia te oire e tona iero mekameka ra. I reira kua ui etai o te au apotetoro no tetai ‘akairo o to Iesu aerenga mai e te openga o teianei ao.’ (Mataio 23:37–24:3) Ma te ekoko kore ra kua manako tikai ratou i te akatereanga ngati Iuda e Ierusalema, no te mea kare ratou i marama i te akakoroanga te vaira i mua. Inara i te pauanga atu kia ratou kua akara mamao atu a Iesu ki tei tupu ra tei kapiti maira i te 70 C.E. i te takore anga te au Roma ia Ierusalema.—Luka 19:11; Angaanga 1:6, 7.
8. Eaa etai au tupuanga ta Iesu i akakite?
8 Ia koe e tatau ra i roto i te au papaanga Evangeria e toru, kua tuatua a Iesu no runga i te enua te tamaki anga i tetai enua e te patireia te tamaki anga i te patireia, te onge, te au ngaruerue enua, te au mea matakuia, e te au akairo i te rangi. I te au mataiti i rotopu i to Iesu orongaanga i te reira akairo (33 T.N.) e te takore anga o Ierusalema (66-70 T.N.), ka tupu mai te au peroveta pikikaa e te au Karaiti pikikaa. Ka takinokino te au ngati Iuda i te au Kerititiano, te tutu aere ra i ta Iesu tuatua.
9. Akapeea ta Iesu totou te akatupuangaia i te anere mataiti mua T.N.?
9 Kua tupu rai teia au mea o te akairo, mei ta te tata tuatua enua ko Flavius Josephus i akapapu ra. Kua tata aia e i mua ake ka tamaki ei te au Roma, kua akatupu te au Mesia pikikaa i te meameaau. Kua tupu te au ngaruerue enua kino i Iuda e tetai atu au ngai. Kua tupu te au tamaki i roto i te manganui o te au ngai o te Patireia Roma. I tupu ana ainei te au onge maata? Ae, e tikai. (Akaaite Angaanga 11:27-30.) Akapeea te angaanga tutu aere anga Patireia? I te tae anga ki te 60 me kore 61 T.N., i te tataangaia te puka a Kolosa, kua rongoia ‘te akinanga o te evangelia’ i te ao katoa i Aperika, Asia, e Europa.b—Kolosa 1:23.
“I REIRA” te Openga
10. Eaa ra tatou ka akara ei i te tuatua Ereni toʹte, e eaa tona aiteanga?
10 I etai au tu ra kua oronga a Iesu i te au raveanga te tupuanga i muri ake i tetai. Kua karanga aia: “E tutu aereia te evangelia o te basileia nei, . . . ko te openga iora ïa i reira ra.” Te taangaanga putuputu ra te au Puka Tapu i te reo Engarani “i reira” ma te aiteanga ngoie o “tera ra” me kore “inara.” (Mareko 4:15, 17; Mar 13:23) Inara, ia Mataio 24:14, kua akatumuia te “i reira” ki runga i te ataverepa Ereni toʹte.c Te akataka ra te au tangata Ereni kite e ko te toʹte e “ataverepa akatutu ia no te tuatau” tei taangaangaia no “te akakite mai i te ka aru mai i te tuatau ki mua” me kore no “te akakite mai i tetai rave anga te ka aru mai a muri ake.” I reira kua tamanako a Iesu e ka tupu te tutu aereanga Patireia e i reira (‘i muri ake i te reira’ me kore ‘a muri ake’) ka aere mai “te openga.” Teea openga?
11. Akapeea a Iesu i te akara tikai anga i te au tupuanga tei piri atura ki te akapouanga o Ierusalema?
11 Ko tetai tupuanga a ta Iesu totou ka kitea te reira i roto i te raveanga te arataki atura ki te openga o te akatereanga ngati Iuda. Te au tamaki, te au ngaruerue enua, te onge, e te vai atura, ta Iesu i totou ra kua tupu te reira i roto i tetai tuatau o te toru ngauru mataiti. Inara, na te akamataanga kia Mataio 24:15, Mareko 13:14, e Luka 21:20, te tatau ra tatou i te au tupuanga tei piri tikai atu ki te akapouanga tei papa ra kia tupu, te vaitata anga mai te openga.—Ka akara ana i te raini topataia i runga i te papaanga.
12. Akapeea te au vaeau Roma te piri anga ki roto i te tupuanga ia Mataio 24:15?
12 Te ariuanga atu ki tetai orureauanga ngati Iuda i te 66 T.N., kua mati atu te au Roma i raro ake ia Cestius Gallus te tamaki ia Ierusalema, te takakoanga i teia oire ta te au ngati Iuda i tamanako ra e e tapu. (Mataio 5:35) Noatu te au tamakianga i tetai e tetai a te ngati Iuda, kua maro atu te au Roma i te tomo ki roto i te oire. I reira kua akamata ratou i te ‘tu i te ngai-tapu ra,’ e tika atura ki ta Iesu tamanako anga ia Mataio 24:15 e Mareko 13:14. I reira kua tupu tetai tupuanga poitirere. Noatu e kua takako ratou i te oire, kua akaruke viviki atura te au Roma. Kua kite viviki ua te au Kerititiano i te tupuanga o ta Iesu totou, e kua riro atura to ratou akaruke anga ei tuku ia ratou kia oro atu ki Iudea i te au maunga ra tikoti i te Ioridana. Te karanga ra te tuatua enua e kua pera ratou.
13. Eaa ra i raukaʼi i te au Kerititiano i te aru i ta Iesu akamatakiteanga no te oro?
13 Inara mei te mea e te akaruke ra te au Roma mei roto ia Ierusalema, eaa i reira tetai ua atu ka oro ei? Kua akaari mai ta Iesu au tuatua e ko tei tupu kua akapapu te reira e ‘kua vaitata rava to Ierusalema pou i reira.’ (Luka 21:20) Ae, e pouanga. Kua akakite aia i ‘tetai mate maata mei muatangana mai, e tae rava akenei i teianei rā, e kare oki a muri atu.’ Mei te toru e te apa mataiti i muri mai, i te 70 T.N., kua kite tikai a Ierusalema i te “mate maata” mei te au vaeau Roma i raro ake i te Rangatira ko Tito. (Mataio 24:21; Mareko 13:19) No teaa ra, a Iesu i akatutu ei i teia ei mate tei maata atura i tetai ua atu i mua ana me kore mei te reira mai?
14. Eaa ra ka raukaʼi i te tuatua e ko tei tupu i Ierusalema i te 70 T.N. e “mate maata” ia kare rava i tupu ana i mua ana e kare i tupu mei te reira taime?
14 Kua takore te au Babulonia ia Ierusalema i te 607 M.T.N., e kua kite ana te oire i te tamakianga kikino i to tatou anere mataiti nei. Noatu rai, ko tei tupu i te 70 T.N. e mate maata umere tikai ia. I roto i tetai oroanga no te rima marama, kua autu te au toa o Tito ki rungao i te au ngati Iuda. Kua tamate ratou i etai 1,100,000 e kua apai e vaitata i te 100,000 tuikaa. Pera katoa, kua takore te au Roma ia Ierusalema. Te akapapu maira te reira e ko te akatereanga ngati Iuda tei marekaia te akamorianga i mua ana tei akatumuia ki runga i te iero, kua ope takiri ia. (Ebera 1:2) Ae, e tau te au tupuanga o te 70 T.N. kia tamanako tikaia e e ‘mate [ki runga i te reira oire, enua, e te akatereanga] mei muatangana mai i teianei ao, e tae rava akenei i teianei rā, e kare oki a muri atu.’—Mataio 24:21.d
Mei Tei Totouia, e Maata Atu te ka Aru Mai
15. (a) Kua akakite a Iesu i teea tu tupuanga te ka aere mai a muri ake i te mate i Ierusalema? (e) Te tamanakoanga ia Mataio 24:23-28, eaa ta tatou ka taopenga no runga i te tupuanga o ta Iesu totou?
15 Inara, kare a Iesu i kotinga ana i tana tamanako anga ki te mate maata i te anere mataiti mua. Te akaari maira te Puka Tapu e e maata te ka aru mai i te reira mate maata, mei tei akakiteia e te tuatua toʹte, me kore “i reira,” ia Mataio 24:23 e Mareko 13:21. Eaa te ka tupu i te tuatau te ka aru mai i te 70 T.N.? I muri ake i te mate maata i runga i te akatereanga ngati Iuda, e maata te au Karaiti pikikaa e te au peroveta pikikaa te ka mama mai. (Akaaite Mareko 13:6 kia Mareko 13:21-23.) Te akapapu maira te tuatua enua e kua tupu mai teia au tangata i te au anere mataiti i aereia mai mei te akapouanga o Ierusalema i te 70 T.N., inara kare ratou i arataki ke i te au tangata ma te manako vaerua kite ra e tei akara ana ki “te aerenga mai” o Karaiti. (Mataio 24:27, 28) Noatu ra, ko teia au tupuanga i muri ake i te mate maatamaata o te 70 T.N. te akatupu ra i tetai akakiteanga e te akara ra a Iesu ki mua rava atu i te reira mate maata, tei riro anake ua ra ei tupuanga akamata ua.
16. Te kapiti atura a Luka 21:24 i teea tu ki te totou a Iesu, e eaa te aiteanga o teia?
16 Me akaaite tatou ia Mataio 24:15-28 e Mareko 13:14-23 kia Luka 21:20-24, ka kite tatou i te rua o te akakite anga e kua tere roa atu ta Iesu tamanakoanga ki mua i te akapouanga o Ierusalema. Ka akamaara ana e kua taiku anake a Luka i te au maki mate. Ma te aiteite, kua topiri anake katoa aia i tana tuanga ma te au tuatua a Iesu: “E ka takatakaiia oki Ierusalema e te au etene, e kia ope tikai to te etene tuatau [“au tuatau o te au Kenitara,” King James Version].”e (Luka 21:24) Kua akaatea te au Babulonia i te ariki openga o te ngati Iuda i te 607 M.T.N., e i muri ake i te reira, ko Ierusalema, te tu ra no te Patireia o te Atua, kua takatakaiia ana. (2 Ariki 25:1-26; 1 Paraleipomeno 29:23; Ezekiela 21:25-27) Ia Luka 21:24, kua akakite a Iesu e ka tupu ua atu te turanga ki te tuatau i mua e tae ua atu ki te taime e aere mai ei te Atua i te akatumu i tetai Patireia.
17. Eaa te toru o ta tatou akakiteanga e ka taea ta Iesu totou ki roto i te tuatau mamao ki mua?
17 Teia te toru o te akakiteanga ta Iesu i tuatua katoa no tetai tupuanga mamao: I tau ki te au Tuatua Tapu, ka mate te Mesia e ka akatuia mai, i reira ka noo aia i te rima katau o te Atua e tae ua atu ki tona Metua te tono anga iaia e aere e akavi. (Salamo 110:1, 2) Kua tuatua a Iesu no tona raukaanga i te noo i te rima katau o tona Metua. (Mareko 14:62) Kua akapapu te apotetoro Paulo e tei te rima katau o Iehova a Iesu akatuia ra te tapapaanga i te tuatau e riro mai ei aia ei Ariki e ei Tamate ra na te Atua.—Roma 8:34; Kolosa 3:1; Ebera 10:12, 13.
18, 19. Eaa te manako o Apokalupo 6:2-8 ki runga i te totou aiteite i roto i te au Evangeria?
18 Te a e te openga o te akakiteanga o ta Iesu totou no runga i te openga o teianei ao te aere atura te reira ki mua atu i te anere mataiti mua, ka rauka ia tatou i te uri kia Apokalupo pene 6. Te au ngauru mataiti tataanga i muri ake i te 70 T.N., kua akatutu te apotetoro Ioane i tetai akatutuanga akakeu o te tangata maroiroi akaoro oroenua. (Apokalupo 6:2-8) Teia manako anga totou aere atu ki roto i “te ra o te Atu”—te ra o tona parutia—te akataka ra i to tatou 20 anere mataiti nei ei tuatau te ka kitea maataia te tamaki (Apo 6 irava 4), te totoa o te onge (Apo 6 au irava 5 e te 6), e te “maki mate” (Apo 6 irava 8). Ma te papu, te aite ra ta Iesu i tuatua i roto i te au Evangeria te akapapu maira e e tupuanga maata atu ta tana totou i teia ‘ra o te Atu’ ra.—Apokalupo 1:10.
19 Te akatika ra te au tangata akakiteia ra e ko te akairo kapitiia te akakiteia ra ia Mataio 24:7-14 e Apokalupo 6:2-8 kua kiteaia te reira mei te akamata anga mai o te tamaki mua o teianei ao i te 1914. Kua akakite te Au Kite o Iehova i te ao katoa e te tupu ra ta Iesu totou i te rua o te taime e ka maata atu te reira, mei tei kitea i te au tamaki kikino, te au ngaruerue enua kino, te au onge pakari, e te au maki tupu viviki. No runga i teia manako openga, kua karanga te U.S.News & World Report (Tiurai 27, 1992) e: “Te maki AIDS . . . te tamate ra e mirioni ua atu au tangata e penei e e riro mai ei mate maata rava atu i roto i te tuatua enua. Kua tamate te Mate Kerekere e 25 mirioni au tangata i te 14 anere mataiti. Me tae ki te mataiti 2000, ka apai e 30 mirioni ki te 110 mirioni au tangata i te HIV, te vaireti te akatupu ra i te AIDS, e tere atu i etai 12 mirioni i teia tuatau. No te mea e kare e rapakau, te aro atura te katoatoa i te mate.”
20. Eaa te ka o mai ki roto i te akamata anga o te tupuanga ia Mataio 24:4-22, inara eaa atu te tupuanga te papu ra?
20 Akapeea, i reira, tatou te taopenga anga e akapeea a Iesu i te pauanga i te uianga a te au apotetoro? Kua akakite tika tikai tana totou i te au mea tei arataki atu ki te reira e te kapitianga mai i te akapouanga o Ierusalema, e kua taiku te reira i etai au mea no te aru i te 70 T.N. Inara i te maata anga o teia ka aru mai te rua o te tupuanga maata i te tuatau ki mua, te aratakianga atu ki tetai mate maata te ka akaope i te akatereanga kino o te au mea i teianei. Tera te aiteanga e ko ta Iesu tamanakoanga ia Mataio 24:4-22, e te au aiteite anga ia Mareko e Luka, kua akatupuia mei te 33 T.N. na roto i te mate maata o te 70 T.N. Inara, i taua au irava rai te rua o tona tupuanga, te ka kapiti mai i tetai mate maata tikai i te tuatau ki mua. Tei ia tatou nei teia tupuanga maatamaata; te kite nei tatou i te au ra.f
Aratakianga Atu ki Teaa?
21, 22. Iea e kiteaʼi e tatou te akakiteanga totouia e ka aere mai te au tupuanga kapitiia?
21 Kare a Iesu i akaope ana i tana totou ma te taikuanga o te au peroveta pikikaa te raveanga i te au akairo pikikaa i te tuatau roa i mua ake ‘ka ope tikai to te etene tuatau.’ (Luka 21:24; Mataio 24:23-26; Mareko 13:21-23) Kua aaere aia i te akakite ua atu i tetai atu au mea poitirere te ka tupu, te au mea tei kiteia i te au enua katoa. Ka akapiriia teia au mea ki te aerenga mai o te Tamaiti a te tangata ma te mana e te kaka. Ko Mareko 13:24-37 te komono o tona totou tamou ra:
22 “E kia tae ki taua tuatau i muri ake i taua mate maata ra, e akapoiriiaʼi te rā, e te marama oki, kare ïa e kakā mai; E topa mai oki te au etu o te rangi ra, e te au mea mana o te rangi ra, e ruruia ïa. Ei reira ratou e kite ei i te Tamaiti a te tangata i te aere anga mai na roto i te tiao rangi, ma te mana maata, e te kakā. Ei reira oki aia e tono atu ei i tana au angela, e akaputuputu mai i tona tangata i ikiia ra, no nga rua matangi e a katoa, e no te openga o te rangi ra.”
23. Eaa ra ka raukaʼi ia tatou i te akara ki te tupuanga o Mataio 24:29-31 i muri roa mai i te anere mataiti mua T.N.?
23 Te Tamaiti a te tangata ra, ko Iesu Karaiti tei akatuia maira, kare aia i aere mai ana na te reira tu akaariari i muri ake i te akapouanga openga o te akatereanga ngati Iuda i te 70 T.N. E tikai kare te au kopu tikai o te enua nei i kite ana iaia, mei ta Mataio 24:30 e akakite ra, e kare rai te au angera o te rangi i te reira taime i akaputu mai i te au Kerititiano akatainu katoatoa mei te katoa anga o te enua. No reira aea teia tuanga kapitiia o ta Iesu totou maata e akatupuiaʼi? Te kitea ainei te tupuanga te tupu takapini ra i roto ia tatou i teianei, me kore te oronga maira ainei, te reira i te kite oonu tu-Atua ki roto i te au mea ta tatou ka tapapa atu i te tuatau ki mua te vaitata maira? E tau tatou kia inangaro i te kite, no te mea te papa ra a Luka i ta Iesu raurau anga: “E kua tupu anake teianei au mea, e nānā to kotou mata ki runga, e akateitei to kotou mimiti; te vaitata maira oki to kotou ora.”—Luka 21:28.
[Au Tataanga Rikiriki i Raro]
a Ka kitea te au tuanga o teia au pene i roto i te papaanga i te au kapi 14 e te 15; te akairo ra te au raini topataia i te au tuanga aiteite.
b No te au taikuanga tuatua enua o teia au raveanga, e akara i The Watchtower o Tianuare 15, 1970, au kapi 43-5.
c Te mama maira te toʹte e 80 taime i roto ia Mataio (e 9 taime i roto i te Mata pene 24) e e 15 taime i roto i te puka a Luka. Kua taangaanga a Mareko i te toʹte e ono anake taime, inara e a o te reira tei kapiti maira i “te akairo.”
d Kua tuatua te tata Peritane ko Matthew Henry e: “E kino pakari tikai te akapouanga a te au Kaledea ia Ierusalema, inara kua tere atu teia i te reira. Kua takino te reira i tetai ta anga e pini ua ake o te katoa anga . . . o te au ngati Iuda.”
e E manganui te kite ra i te papaanga a Luka ei tauianga i muri ake ia Luka 21:24. Kua akakite a Dr. Leon Morris e: “Kua tuatua a Iesu no runga i te au tuatau o te au Kenitara. . . . I roto i te manako o te maata anga o te aronga apiipii te neke atura te manakoanga ki te aerenga mai o te Tamaiti a te tangata.” Kua tata te Poropeta R. Ginns e: “Te Aerenga Mai o te Tamaiti a te Tangata—(Mt 24:29-31; Mar 13:24-27). Te taikuanga o te ‘au tuatau o te Kenitara’ te oronga maira i tetai akakiteanga ki teia tumu tuatua; [ta Luka] manakoanga i teianei te akataeia ra te reira ki mua atu i te takoreanga o Ierusalema ki te tuatau ki mua.”
f Kua tata te Poropeta ko Walter L. Liefeld e: “Ka rauka tikai i te tamanako e kua kapiti mai ta Iesu au tamanakoanga na te rua nga tu: (1) te au tupuanga o A.D. 70 te kapitianga mai i te iero e te (2) te aronga i te tuatau mamao ki mua, tei akatutuia na roto i te au tu totou.” Te karanga ra te tuatua tei tataia e J. R. Dummelow e: “Ka ngaro te manganui o te au tu ngata pakari tikai o teia tuatua maata me kiteaia e kua tuatua to tatou Atu kare no tetai tupuanga okotai ua mari ra e rua, e e aiteite te mea mua ki te rua. . . . [Luka] 21:24 tikai, tei tuatua ra i ‘te au tuatau o te au Kenitara,’ . . . te tuku ra i tetai akamutu anga ope kore i rotopu i te topaanga o Ierusalema e te openga o teianei ao.”
Maara Ainei ia Koe?
◻ Ta Iesu pauanga ki te uianga ia Mataio 24:3 eaa te tupuanga tei arataki atu ki te 70 T.N.?
◻ Akapeea te taangaanga anga o te tuatua toʹte te tauturu anga ia tatou kia marama i ta Iesu totou?
◻ Na teea tu ra tetai “mate maata” te tupuanga i te anere mataiti mua e kare i tupu ana i mua ana?
◻ Te tuatua ra a Luka ki teea tu umere e rua o ta Iesu totou te ka akao mai ia tatou i teia tuatau?
◻ Eaa te au akakiteanga te tou ra ki te rua o te tupuanga maata atu o te totou ia Mataio 24:4-22?
[Tutu i te kapi 14, 15]
4 “Kua karanga aturā Iesu kia ratou, na ko atura, Kia matakite ia kotou, ko te vare aea kotou i te tangata. 5 E manganui te ka aere mai ma toku nei ingoa, e te na ko anga mai e, Ko au te Mesia, e manganui oki te ka vare. 6 E akarongo oki kotou i te tuatua tamaki, e te rongo tamaki; kia matakite ra, eiaa kotou e taitaia: e na mua oki te reira i te tupu e tikaʼi, kare ra e vaitata te openga i reira.
7 “E tu mai tetai enua e tamaki mai ki tetai enua, e tetai basileia e tamaki mai ki tetai basileia: e onge oki, e te maki-mate, e ngaruerue te enua i tera ngai, i tera ngai. 8 E momua anake teia katoa au mea nei no te mate.
9“ Ei reira e tuku ei ia kotou no te mate, e ka tamate ravaia kotou; e e makitakitaia mai kotou e te pa enua ravarai i toku nei ingoa. 10 E manganui te ka maitu i reira, e pikikaa oki tetai ki tetai, e makitakita oki ratou ratou uaorai. 11 E tu mai oki ki runga te peroveta pikikaa e manganui, e manganui te ka vare ia ratou. 12 E no te mea e maata te kino i te tupu anga, ka riro te rai o te tangata i te mea ngiti te anoano. 13 Kareka te tāpu tikai e tae ua atu ki te openga ra, ka ora ïa. 14 E tutu aereia te evangelia o te basileia nei, e kako rava ake te ao katoa nei; ei kite no te pa enua ravarai; ko te openga iora ïa i reira ra.
------------------------------------------------------------------
15 “E teianei, kia akara atu kotou i te mea rik[a]rika e taneaʼi ra, tei tuatuaia mai e Daniela peroveta, i te tu anga i te ngai tapu ra, [(]ko tei tatau ra ka akono ïa kia kite.) 16 Te aronga e noo i Iudea ra, ka oro ratou ki te maunga i reira; 17 E te tangata i rungao i te are ra, auraka aia e eke ki raro e rave i tana apinga i roto i te are ra: 18 Eiaa tei te kainga ra, e oki mai e tiki i tona kakau. 19 E ae oki to te au vaine apu ra, e te akangote i te tamariki, i te reira tuatau! 20 E pure oki kotou, kia kore to kotou oro anga e riro i te paroro, auraka katoa i te sabati: 21 E mate maata tei te reira tuatau, kare ïa mei muatangana mai i teianei ao, e tae rava akenei i teianei rā, e kare oki a muri atu. 22 Naringa oki kare taua au rā i tapotoia, kare rava tetai tangata e ora; no te aronga i ikiia ra, e riro ïa au rā i te tapotoia.
------------------------------------------------------------------
23 “E kia tuatua mai te tangata kia kotou, I na, teia te Mesia, e i na, tera; auraka e akarongo atu. 24 E au Mesia pikikaa oki te ka tu mai ki runga, e te peroveta pikikaa, e ka akakite mai i te akairo e te au ravenga mamaata; e tae ua atu te vare i te aronga i ikiia ra, naringa e tika. 25 I na, kua akakite takere ana au ia kotou. 26 E kia tuatua mai te tangata kia kotou, I na aia, tei te medebara; auraka e aere: I na, tei roto i te pia ngaro; auraka e akarongo atu. 27 E tau oki te aerenga mai o te Tamaiti a te tangata nei i te uira, e kanapa i te itinga o te rā ra, e kakā ua atu ki te opunga o te rā. 28 Ei te ngai kopapa ra, ei reira te au aeto e putuputu mai ei.
------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------
29 “E i muringao i taua tuatau mate ra, kare e roaia, e akapoiriia te rā, e kare te marama e kakā mai, e topa mai oki te au etu o te rangi, e te au mea mana o te rangi ra e ruruia ïa: 30 Ei reira e kiteaʼi te akairo o te Tamaiti a te tangata ki runga i te rangi: e ei reira te au kopu-tangata ravarai o te ao nei e aue ei, kia kite ratou i te Tamaiti a te tangata i te aere anga mai na roto i te tiao rangi, ma te mana, e te kakā maata. 31 E nana e akaunga i tana au angela ma te pu tangi maata ra, e na ratou e akaputuputu i tona aronga ikiia ra, no nga rua matangi e a katoa, no tetai pae rangi, e tae ua atu ki tetai pae.”
5 “Kua karanga aturā Iesu kia ratou, na ko atura, Kia matakite oki ia kotou, ko te vare aea i te tangata: 6 E manganui te ka aere mai ma toku nei ingoa, e te na ko anga mai e, Ko au te Mesia, e manganui oki te ka vare. 7 E kia akarongo kotou i te tuatua tamaki, e te rongo tamaki, auraka e mataku: e na mua oki te reira i te tupu e tikaʼi, kare ra e vaitata te openga i reira.
8 “E tu mai tetai enua e tamaki mai ki tetai enua, e tetai basileia e tamaki mai ki tetai basileia: e te ngaruerue o te enua i tera ngai, i tera ngai, te onge oki, e te taitaia maata; ko te momua ïa teia au mea no te mate.
9 “Kia matakite ra ia kotou uaorai, e tuku oki ratou ia kotou ki mua i te aroaro o te Sunederi; e ka pāpāia oki i roto i te au sunago ra; e noku nei e aratakiia atu ei kotou ki mua i te aroaro o te au tutara ra, e te ui ariki, ei kite no ratou. 10 E na mua ra te evangelia nei i te akakiteia atu i to te pa enua ravarai e tika’i. 11 E kia arataki ratou ia kotou e tuku atu ki te aronga akava, auraka e na mua i te akamaara i te tuatua ei tuatua anga; auraka oki e kimi mamao i te manako: ko tei akakiteia mai ia kotou i reira ra, ko ta kotou ïa e tuatua, kare oki kotou uaorai tei tuatua, ko te Vaerua Tapu ra. 12 E tuku oki te tuakana i te teina kia mate, e te metua tane ra i te tamaiti; e te au tamariki oki e tu mai e rave i to ratou ui metua kia mate. 13 E makitakitaia mai kotou e te tangata ravarai i toku nei ingoa: ko tei tāpu tikai e tae ua atu ki te openga ra, ka ora ïa.
------------------------------------------------------------------
14 “Kia akara ra kotou i te mea rikarika e taneaʼi, tei tuatuaia mai e Daniela peroveta, i te tu ua anga i te ngai tau kore ra, (ko tei tatau ra ka akono ïa kia kite,) te aronga e noo i Iudea nei, e oro ratou ki te maunga i reira: 15 E te tangata i rungao i te are ra, auraka aia e eke ki roto i te are, eiaa e tomo ki roto e apai i tetai mea apinga ki vao. 16 E auraka tei te kainga ra, e oki mai e tiki i tona kakau. 17 E ae oki to te au vaine nui ra, e te akangote i te tamariki, i te reira tuatau. 18 E pure oki kotou, kia kore to kotou oro anga e riro i te paroro. 19 E mate maata oki tei te reira tuatau, kare ïa i aite mei muatangana mai o te au mea katoa ta te Atua i anga, e tae rava akenei i teianei rā, e kare rai oki a muri ake. 20 Naringa oki kare i tapotoia taua au rā ra e te Atu, kare rava tetai tangata e ora: no te aronga ra tana i iki ra, e riro ïa au rā i te tapotoia e ia.
------------------------------------------------------------------
21 “E kia tuatua mai oki tetai tangata kia kotou i reira, I na, teia te Mesia; e i na, tera; auraka e akarongo atu. 22 E au Mesia pikikaa oki te ka tu mai ki runga, e te peroveta pikikaa, e tuku mai i te akairo e te ravenga taka ke; e tae ua atu te vare i te aronga i ikiia ra, naringa e tika. 23 E tenana e matakite ia kotou; i na, kua akakite mamao atu na au ia kotou i teia katoa nei au mea.
------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------
24 “E kia tae ki taua tuatau i muri ake i taua mate maata ra, e akapoiriiaʼi te rā, e te marama oki, kare ïa e kakā mai; 25 E topa mai oki te au etu o te rangi ra, e te au mea mana o te rangi ra, e ruruia ïa. 26 Ei reira ratou e kite ei i te Tamaiti a te tangata i te aere anga mai na roto i te tiao rangi, ma te mana maata, e te kakā. 27 Ei reira oki aia e tono atu ei i tana au angela, e akaputuputu mai i tona tangata i ikiia ra, no nga rua matangi e a katoa, e no te openga mai o te enua, e tae ua atu ki te openga o te rangi ra.”
8 “Kua karanga atura aia, Kia matakite, eiaa kotou e vare. E manganui oki te ka aere mai ma toku nei ingoa, e te na ko anga mai e, Ko au te Mesia; e vaitata oki taua tuatau ra: auraka ra kotou e aru atu ia ratou. 9 E kia akarongo kotou i te rongo tamaki, e te ngaueue anga, auraka e mataku; na mua oki te reira i te tupu e tikaʼi, kare ra e vaitata te openga i reira.
10 “Kua karanga atura aia kia ratou, E tu mai tetai enua e tamaki mai ki tetai enua, e tetai basileia e tamaki mai ki tetai basileia: 11 E te ngaruerue maata i te enua i tera ngai i tera ngai, e te onge, e te maki-mate, e te mea rikarika, e te au akairo mamaata, i te kitea anga mai i runga i te rangi.
12 “Ko kotou na ra te ka opukia mai ana, e ka takinga-kinoia, i te tuku anga atu ia kotou ki te au sunago ra, e ki roto i te are tapekaanga, e ka kavea oki ki mua i te aroaro o te ui ariki e te au tutara, no toku nei ingoa. 13 E riro te reira ei tuatua-akakite na kotou. 14 E tenana, e akakoro marie kotou, e auraka rav[a] e na mua te kimi i te tuatua ei tuatua anga atu. 15 Naku oki e oronga atu i te vaa no kotou e te pakari, kare rava e tika i to kotou au enemi kia akakore mai e kia patoi mai. 16 Ka pikikaaia kotou e to kotou ai metua, e to kotou ai taeake, e to kotou uaorai kopu-tangata, e to kotou au tangata uaorai, e ka mate tetai pae o kotou na ia ratou. 17 E ka makitakitaia mai kotou e te tangata ravarai i toku nei ingoa. 18 Kare rava ra tetai io rauru i to kotou na mimiti e ngaro. 19 E ora ra kotou kia mou tamou marie.
------------------------------------------------------------------
20 “Kia akara ra kotou ia Ierusalema i te takako angaia e te au nuku, kua vaitata rava tona pou i reira, kia kite mai kotou. 21 Te aronga e noo i Iudea ra, ka oro ratou ki te maunga i reira; e to roto i te oire ra, ka aere ïa ki vao; e auraka to te au ngai katoa ra e tomo akaou ki roto i te oire. 22 E tuatau akaoko anga oki te reira, e ope ei te au tuatua i tataia ra i te akatupuia. 23 E ae oki to te au vaine nui ra, e te akangote i te tamariki i te reira tuatau! e mate maata oki to te enua nei i reira, e te riri i rungao i teianei iti-tangata. 24 E inga oki ratou i te mata koke, e arataki tuikaaia ïa ki te pa enua ravarai:
------------------------------------------------------------------
e ka takatakaiia oki Ierusalema e te au etene, e kia ope tikai to te etene tuatau.
------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------
25 “E e akairo to roto i te rā, e to roto i te marama, e to roto i te au etu; e te mate anga o te pa enua o te ao nei i te tumatetenga; te tai e te kare i te aruru anga; 26 E te taravai anga o te ngakau tangata i te mataku, e te manako ua anga i taua au mea ra i te vaitata anga mai i te ao nei; ka riro oki te au mea mana o te rangi ra i te ruruia. 27 Ei reira ratou e kite ei i te Tamaiti a te tangata, i te aere anga mai na roto i te tiao, ma te mana e te kakā maata. 28 E kua tupu anake teianei au mea, e nānā to kotou mata ki runga, e akateitei to kotou mimiti; te vaitata maira oki to kotou ora.”
[Tutu i te kapi 10]
Te mate i te 70 T.N. ko te mea maata rava atu ia ta Ierusalema e te akatereanga ngati Iuda i kite ana