Rikarika a Karaiti i te Kino​—Te Pera ra Ainei Koe?

“I inangaro koe i te tuatua-tika, e te rikarika ra koe i te kino; i akatainu ei te Atua to Atua ra, ia koe i te manongi ra o te rekareka, e maata rava atura i toou au oa ra.”​—EBERA 1:9.

1. I te pae atu i te inangaro i te tuatua tika, eaa tetai atu umuumu anga na te au tavini mou katoatoa a te Atua ko Iehova ra?

TE INANGARO ra te au tavini mou o Iehova iaia ma to ratou ngakau katoa, te meta katoa, te manako katoa, e te ririnui katoa. (Mareko 12:30, NW) Te anoano ra ratou kia akarekareka i te ngakau o Iehova na te tamou marie anga i te tiratiratu. (Maseli 27:11) E raukai te reira, kare e kia inangaro anake ratou i te tuatua tika mari ra kia rikarika katoa ratou i te kino. Kua pera oki to ratou Akaraanga koia a Iesu Karaiti. Kua tuatuaia nona ra e: “I inangaro koe i te tuatua-tika, e te rikarika ra koe i te kino.”​—Ebera 1:9.

2. Eaa te kapitiia atura ki te rave kino?

² Eaa te kino? Ko te ara ia, mei ta te apotetoro ko Ioane i akakite maira i tana tata anga: “Ko tei rave i te ara ra, kua akaapa ïa i te ture: ko te akaapa oki i te ture ra, ko te ara ia.” (1 Ioane 3:4) Ko te tangata kare e ture “kare e tapupuia me kare e akatereia e te ture ra.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Ko te rave i te kino te kapiti ra i te au mea kino ravarai, te rave kino, te akaturi, te viivii, e te tiratiratu kore. Na te akaraanga i to teianei ao te akaari maira kia tatou e te tupu ua atura te kino ki te maata i teia tuatau nei kare ra i pera ana i mua ana. Kare e ekoko anga e te noo nei tatou i te tuatau “kino maata” ta te apotetoro ko Paulo i totou maira ia 2 Timoteo 3:1-5. I te manako anga i teianei au tu kino ravarai, mei teaa ra te meitaki e kua akaueia mai tatou kia rikarika i te au tu kino ravarai! Ei akatauanga, kua akaueia mai tatou e: “Ko kotou, tei inangaro ia Iehova, kia rikarika i te kino ra.” (Salamo 97:10) Pera katoa, ka tatau tatou: “Kia rikarika i te kino, e kia inangaro i te meitaki.”​—Amosa 5:15.

E Toru Tu o te Rikarika

3-5. Eaa nga tu e toru o te tuatua “rikarika” te taikuia ra i te Tuatua a te Atua?

³ Eaa te aite anga o te rikarika? I roto i te Tuatua a te Atua, e toru tu tei akatakaia maira te “rikarika.” Ko te makitakita ia tei akakeuia e te anoano kia akakino i tetai ke ra. Ka tau te au Kerititiano kia akakore i te reira tu makitakita. Ko te tu ia tei akariro ia Kaina kia ta i tona taeake tuatua tika ia Abela. (1 Ioane 3:12) Ko teia katoa oki te tu makitakita o te au arataki akonoanga ia Iesu Karaiti.​—Mataio 26:3, 4.

⁴ Pera katoa oki, te taikuia ra te tuatua “rikarika” i roto i te au Tuatua Tapu no te tu meangiti mai te inangaro. Ei akaraanga, kua karanga a Iesu e: “Me ka aere mai tetai kiaku nei e kare i rikarika i tona metua tane e tona metua vaine e tana vaine e tana tamariki e tona au taeake e tona au tuaine, ae, pera katoa oki i tona uaorai meta, kare aia e tau ei pipi naku.” (Luka 14:26, NW) Te taka meitaki ra e ko te aite anga mama ua no ta Iesu tuatua kia meangiti mai te inangaro i teia aronga i to tatou inangaro atu iaia ra. Kua ‘rikarika a Iakoba ia Lea,’ inara e meangiti ua tona inangaro ia Lea i tona ia Ra­hela.​—Genese 29:30, 31.

⁵ Te vaira te aiteanga o te tuatua “rikarika” ta tatou e akamanako takake nei i konei. Tei te reira te manako ngakau ketaketa no te reka kore me kare te mareka kore maroiroi i tetai tangata me kare tetai apinga e kua kopae tatou kia kore rava e piri atu ki taua tangata ra me kare apinga ra. Ia Salamo 139 kua tuatuaia te reira e “e makitakita maata roa.” I reira kua tuatua a Davida e: “Kare ainei tei riri au i te aronga i riri mai ia koe, e Iehova? e te atata nei au i te aronga i tu mai e māro ia koe? E makitakita maata toku ia ratou, e makitakita maata roa; e enemi tikai ia ratou noku.”​—Salamo 139:21, 22.

Eaa i Tau Ei Kia Rikarika Tatou i te Kino

6, 7. (a) Eaa tikai tatou ka tau ei kia rikarika i te kino? (e) Eaa te rua o te tumu ririnui no te rikarika i te kino?

⁶ Eaa tatou i tau ei kia rikarika i te kino? Ko tetai tumu i tau ei ia tatou kia rauka te akangateitei anga e te akava ngakau meitaki. Na teia mataara anake e raukai ia tatou tetai pirianga meitaki ma to tatou Metua tuatua tika e te aroa i te rangi ra, koia a Iehova. Kua akanoo mai a Davida i tetai akaraanga meitaki no teia tu, mei ta tatou ka kite na te tatauanga ia Salamo 26. Ei akatauanga, kua karanga aia e: “E mea riri naku te uipa anga tangata ara; kare oki au i noo i roto i te aronga kino.” (Salamo 26:5) E mea tau e na to tatou inangaro i te Atua e te tuatua tika e akakeu ia tatou kia riri na te tu tuatua tika​—ae, kia rikarika—​i te au mea kino ravarai i tana akara anga, kapiti katoa te au ravenga kikino a te aronga tei akarongo kore e tei makitakita ia Iehova ra. Pera katoa oki, ka tau tatou kia rikarika i te kino no te akakino anga ta te reira ka apai mai ki runga i te ingoa o te Atua ra.

⁷ Ko tetai atu tumu i tau ei kia rikarika te au tangata o Iehova i te kino no te mea e tupu ua mai te tumatetenga i te reira e ka riro ei mate. Eaa te ka tupu mai na te ruruanga i ta te kopapa ra, koia oki te ruruanga i te kino? Kua akamatakite maira a Paulo e: “Auraka e vavare; kare ua te Atua e vare: ko ta te tangata e ruru ra, ko tana ra ïa e kokoti. Ko tei ruru i ta tona uaorai kopapa, ka rauka iaia te kino i taua kopapa ra; kareka te ruru i ta te Vaerua, ko te ora mutu kore tana e rauka i te Vaerua ra.” (Galatia 6:7, 8) E no reira e mea tika no tatou kia akaruke takiri i te rave kino. E tika tikai, ka tau tatou kia rikarika i te au ravenga kikino ravarai ei meitaki no tatou uaorai e ei au no te manako.

Te Aronga Rikarika i te Kino

8. Naai i akanoo i te akaraanga maata no te rikarika i te kino, mei tei akaariia maira e teea tuatua tapu?

⁸ I te rikarikaanga i te kino, kua akanoo maira te Atua i te akaraanga maata no te au mea ora kite katoatoa ra. E riri tuatua tika tona i te kino, e te na ko ra tana Tuatua: “E ono nga mea ta Iehova e rikarika nei; ae, e itu nga mea rikarika maata na tona meta: ko nga mata teitei, te arero pikikaa, e nga rima te akamaringi ra i te toto ara kore, te ngakau e akakoro ra i te au ravenga tamamae, nga vaevae te oro viviki ra i te rave i te kino, te kite pikikaa te tuatua ra i te pikikaa, e ko tetai ua atu te akatupu ra i te karo i rotopu i te au taeake ra.” Ka tatau katoa tatou e: “Te aiteanga o te mataku ia Iehova ko te rikarika ia i te kino. Te akateitei iaia uaorai e te parau e te aerenga kino e te vaa tapae ke ko taku ia i rikarika ana.” (Maseli 6:16-19, NW; Maseli 8:13, NW) Pera katoa, kua tuatuaia mai kia tatou: “Ko au ko Iehova tei inangaro i te tuatua-tau, e mea makitakita naku te mea āru e te takinga-kino.”​—Isaia 61:8.

9, 10. Akapeea ta Iesu akaari anga e i rikarika aia i te kino ra?

⁹ Kua aru a Iesu Karaiti i tona Metua i te rikarikaanga i te kino. E no reira, ka tatau tatou e: “I inangaro koe i te tuatua-tika, e te rikarika ra koe i te kino; i akatainu ei te Atua to Atua ra, ia koe i te manongi ra o te rekareka, e maata rava atura i toou au oa ra.” (Ebera 1:9) Kua akanoo maira a Iesu i te akaraanga no tatou i teianei tu no te rikarika. Kua akakite aia i tona rikarika no te kino i te akakiteanga i te aronga rave akakoro ra i te reira​—koia te au arataki akonoanga pikikaa ra. E putuputu, aia i te akakite anga e pikikaa ratou. (Mataio, pene 23) I tetai atu atianga kua tuatua atura a Iesu kia ratou e: “Ko te diabolo to kotou metua, i akatikaʼi kotou i te anoano o to kotou metua ra.” (Ioane 8:44) Kua akaari mai a Iesu i tona rikarika i te kino tae roa kia taangaanga aia i te ririnui o te kopapa ra, i nga atianga e rua i te tamaanga i te iero i te aronga noinoi akonoanga pikikaa ra.​—Mataio 21:12, 13; Ioane 2:13-17.

¹⁰ Kua akaari katoa a Iesu i tona rikarika i te kino e te ara na te akataka ke anga takiri mei ia ratou ra. E no reira kua rauka iaia i te ui ki te aronga patoi iaia ra e: “Koai to kotou na e akaapa mai iaku no te ara?” (Ioane 8:46, NW) E “tiratiratu [a Iesu], kare i rave i te kino, e viivii kore, e takake oki i te aronga rave ara ra.” (Ebera 7:26, NW) I te akapapuanga i teia kua tata a Petero no Iesu e ko “tei kore roa i rave i te ara, kare ua e pikikaa i kitea i tona vaa.”​—1 Petero 2:22.

11. Eaa nga akaraanga i te au Tuatua Tapu tei ia tatou nei no te au tangata apa ua tei rikarika ra i te kino?

¹¹ Inara, ko Iesu e tangata apa kore ua aia. E au akaraanga ainei ta tatou no te au Tuatua Tapu mai no etai au tangata apa ua tei rikarika tikai i te kino? Ae te vaira etai! Ei akatauanga, ko Mose e tona au oa ngati Levi tei akaari ra i te rikarika maata no te akamori itoro na te tamateanga e vaitata i te 3,000 te aronga akamori itoro i te akauenga a Iehova ra ia ratou. (Exodo 32:27, 28) Kua akaari a Phinehaza i tona rikarika maata no te kino i tana tamate anga i nga tangata akaturi e rua ra i te ko anga ia raua i te korare.​—Numero 25:7, 8.

Akakiteanga i te Rikarika no te Kino

12. (a) Akapeea tatou me akaari i to tatou rikarika i te kino? (e) Eaa etai mataara tau no te kopae anga i te au manako kino?

¹² I te aereanga mai ki to tatou tuatau nei, akapeea tatou me akaari i to tatou rikarika no te kino? Na te akatereanga i to tatou manako, te au tuatua, e te au angaanga. Ka tau tatou kia tatanu i te ravenga no te manakoanga i te au mea akamaroiroi i te tuatau kare ra to tatou manako e tamouia ana ki runga i tetai angaanga te raveia ra. Me te takoto ra tatou i te po, penei te riro ra te manako ki runga i etai apinga tau kore ua, mei te manako anga ki etai au tu mii me kare te au ravenga ainga ra. Auraka e tuku i tetai ngai no te reira au mea, mari ra e akono i te manakoanga e puapingaiaʼi. Ei akaraanga, e tamata i te tamou ngakau i etai au tuatua tapu, nga tu mataora e iva, e nga ua e iva o te vaerua ra. (Mataio 5:3-12; Galatia 5:22, 23) Ka rauka ainei ia koe i te taiku i nga ingoa o te 12 apotetoro ra? Kua kite ainei koe i nga Ture Ngauru ra? Eaa nga putuputuanga e itu tei tuatuaia ra ia Apokalupo? Te tamou ngakau anga i te au imene no te Patireia ra ka tauturu katoa ia i te akamou i to tatou manako ki runga i te au mea mou ra, te au mea tau meitaki ra, au mea tuatua tika, au mea viivii kore, au mea rekarekaia, e te au mea rongo meitaki ra, te au mea meitaki e te au mea paapaaia ra.​—Philipi 4:8.

13. Na te rikarika i te kino e akariro ia tatou kia rikarika i teea au tu tuatua?

¹³ Pera katoa oki, ka akaari tatou e te rikarika ra tatou i te kino na te kopaeanga i te au tuatua viivii katoa ra. E manganui te au tangata o teianei ao te rekareka ra i te tuatuaanga e te akarongoanga i te au tuatua takatakata viivii, ko te au Kerititiano ra kare e tau kia ariu atu e akarongo i te reira. Mari ra, e mea tika kia aere ke atu tatou e kia kopae auraka kia o atu i te au tuatua katoa te taeke atura ki te tu viivii. Me kare e rauka kia aere ke atu, ka tau tatou i reira kia akakite na to tatou mata e te rikarika ra tatou i te reira tu tuatua. E mea tika no tatou kia akarongo i teianei ako meitaki: “Auraka ei tuatua viivii e mama mai no roto i to kotou vaa, e tuatua meitaki ra e tupu ei te meitaki tika ra, e meitaki ei te aronga e akarongo ra.” (Ephesia 4:29) Auraka tatou e taviivii ia tatou uaorai na te tuatuaanga i te mea viivii me kare na te akarongoanga i te reira.

14. Eaa te paruru anga te ka rauka i te rikarika i te kino no runga i te pitiniti e te angaanga katoa oki?

¹⁴ E mea tau katoa oki to tatou tu rikarika i te kino kia paruru ke atu i te au ravenga ara katoa. Na te rikarika i te kino e tauturu ia tatou kia kopae ke atu i te ereere kia akatika ua i teianei tu. Kare te au Kerititiano mou e rave putuputu i te ara. (Akaaiteia atu kia 1 Ioane 5:18.) Ei akaraanga, ka tau tatou kia rikarika i te au ravenga tiratiratu kore katoatoa i te pitiniti. I teia tuatau nei, e manganui te Au Kite o Iehova tei tukuia ki raro ake i te taomianga kia rave i te au apinga tiratiratu kore na to ratou au pu, inara kua kore ratou e rave i te reira. Kua akatika katoa oki te au Kerititiano kia ruti i ta ratou angaanga kia kore e rave i tetai apinga te ka akakino i to ratou akava ngakau tei apiiia i te Puka Tapu. Pera katoa, e akaari tatou i to tatou rikarika i te kino na te kore e aati i te au ture no te akaoro anga i runga i te mataara e na te kore katoa oki e pikikaa i te tutaki anga i ta tatou tero me kare etai atu apinga no te tutaki.​—Angaanga 23:1; Ebera 13:18.

Rikarikaanga i te Ainga Viivii

15. Eaa te au akakoroanga meitaki tei akatupuia i te anga mai anga i te au tangata ma te inangaro maroiroi no te pirianga tane e te vaine ra?

¹⁵ Ei au Kerititiano, ka tau rai tatou kia rikarika i te au tu viivii katoa te o atura ki te pirianga ainga. Na te anga mai anga i te au tangata ma te inangaro maroiroi no te pirianga tane e te vaine, e rua nga akakoroanga meitaki ta te Atua i rave. Kua akapapu aia e kare te uanga tangata e ngaro atu i te mate, e kua akono katoa oki aia i tetai apinga aroa maata no te mataora. Noatu ko te aronga tangata putaua, kite kore i te tatau, me kare te ngere ra i tetai atu tu, ka kitea e ratou te mataora maata i roto i te pirianga akaipoipo anga. Inara, kua akanooia mai e Iehova te au kotinga no teia pirianga kia rekarekaia. E mea tau ra kia akangateiteiia teia au kotinga tei tuatuaia maira e te Atua.​—Genese 2:24; Ebera 13:4.

16. Eaa te tu manako tau no tatou no te tamataora akaturi anga viivii e te au ravenga viivii oki?

¹⁶ Me te makitakita ra tatou i te kino, ka kopae takiri tatou i te au ravenga viivii katoatoa i te ainga e te tamataora akaturi anga. Ka akakore atu tatou i te au puka, au makatini, e te au nuti pepa katoatoa tei tau kore ra. Pera katoa oki, me te rikarika ra tatou i te kino, kare tatou e akarakara i etai ua atu akaariari anga viivii ra, me i te tivi, i te teata, me kare i runga i te paata ra. Me ka kite tatou e e porokarama akaturi tetai, ka tau tatou i reira kia tamate viviki i te tivi me kare kia akamaroiroi i te akaruke i te teata. Mei te reira katoa, ka akariro te rikarikaanga i te kino kia paruru atu tatou i te au ­akatangi anga imene katoatoa te ka akakeu i te inangaro pirianga tau kore na roto i tona au tuatua me kare tangi anga. Kare tatou e kimi i te kite i te au tumu no te akaturi ‘kareka i te kino ra, ei tamariki ïa tatou, i te kite ra, ei tangata pakari tatou.’​—1 Korinetia 14:20.

17. Eaa te ako anga te orongaia maira ia Kolosa 3:5 te ka rauka i te tauturu ia tatou kia vai ma ua i te pae kopapa?

¹⁷ E mea tika rava, kua akoia mai tatou: “E tenana ka tamate i to kotou au melo i te au mea o teianei ao; te akaturi, te tuatua viivii, te anoano viivii ra.” (Kolosa 3:5) Kare e ekoko anga e te anoanoia ra te au rave anga maroiroi no ta tatou tuanga me akapapu tatou kia vai tamou marie to tatou tu ma. No runga i te verepa Ereni tei uriia ra e “tamate” ia Kolosa 3:5, te tuatua ra The Expositor’s Bible Commentary: “Te akataka maira e kare tatou kia tapupu ua me kare kia akatere i te au angaanga kikino e te au tu manako. E takore takiri atu tatou, e tamate takiri atu i te tu taito o te oraanga. Penei e ‘ta kia mate rava’ te akataka anga i tona mana ririnui. . . . Ko te aiteanga o te verepa ra e te mana ririnui katoa o te tuatau no te rave anga te akakite maira i te maroiroi, e te ketaketa o te raveanga i te manako papu ra.” Ka tau tatou i reira kia kopae ke i te au mea viivii mei te mea rai e e apinga akakino, e maki piri, e maki mate e mate ei, no te mea ko te reira tikai ia i te pae kopapa e te pae vaerua katoa. Kua akakite katoa mai a Karaiti i te manako mei te reira rai i tana tuatua anga kia tipu ke atu i te rima, te vaevae, me kare e koiti ke atu i te mata me te maitu ra tatou i te reira.​—Mareko 9:43-48.

Rikarikaanga i te Akonoanga Pikikaa e te Akaruke i te Akonoanga Mou

18. Akapeea tatou me akakite i to tatou rikarika i te kino o te akonoanga ra?

¹⁸ Pera katoa, mei ta Iesu akaari anga i tona rikarika i te kino na te akakite ateaanga i te aronga o te akonoanga pikikaa ra, mei te reira te Au Kite o Iehova i teia tuatau nei te akaari ra i to ratou rikarika i te kino o te au akonoanga pikikaa katoatoa ra. Na ea? Na te tua aere anga i te au puka apii Puka Tapu te akakitekite ra i to Babulonia Maata tu tikai, e akonoanga vaine akaturi. Me e rikarika tika tikai to tatou i te akonoanga pikikaa rave kino ra, ka rave atea ua rai tatou i te akakitekiteanga ia Babulonia Maata, koia te patireia akonoanga pikikaa o teianei ao. Ka rave tatou i te reira ei puapinga no te au tangata ngakau tiratiratu tana i akamatapo ra e kua mou iaia ki roto i te tuikaanga i te pae vaerua. Ko te maata to tatou rikarika tikai i te rave kino a Babulonia Maata, mei te reira katoa te maata to tatou maroiroi i te raveanga i te au angaanga katoatoa no te Patireia ra.​—Mataio 15:1-3, 7-9; Tito 2:13, 14; Apokalupo 18:1-5.

19. Eaa te manako tau no tatou i te aronga akaruke i te akonoanga mou ra, e no teaa ra?

¹⁹ Ko te apainga no te rikarika i te kino te piri katoa ra ki te au angaanga katoatoa a te aronga akaruke i te akonoanga mou ra. Ka tau to tatou tu manako no te aronga akaruke i te akonoanga mou ra kia aite atu ki to Davida, tei karanga ra: “Kare ainei tei riri au i te aronga i riri mai ia koe, e Iehova? e te atata nei au i te aronga i tu mai e māro ia koe? E makitakita maata toku ia ratou, e makitakita maata roa; e enemi tikai ïa ratou noku.” (Salamo 139:21, 22) Kua kapiti atu te aronga akaruke i te akonoanga mou i teia tuatau nei ki “te tangata rave kino ra,” koia te au orometua o Kerititome. (2 Tesalonia 2:3, NW) Ei Au Kite tiratiratu no Iehova, kare takiri o tatou pirianga kia ratou. No te tu apa ua, penei ka ngoie ua to tatou ngakau i te akaapa anga i to tatou au taeake. Ei aronga tataki tai, ko te aronga o “te tavini akono meitaki e te pakari” ra e au tangata apa ua nei ratou. (Mataio 24:45-47) Inara ko teia pupu e akono meitaki e te pakari. Te akaketaketa ra te aronga akaruke i te akonoanga mou i ta ratou uaorai apiianga i te au apa me kare te apinga akara anga te tarevake ra a te au taeake te rave ra i te arataki anga. Te vaira to tatou ora meitaki na te kopaeanga i te au tuatua pikikaa a te aronga akaruke i te akonoanga mou ra mei te mea rai e e poitini ia, e te tika ra oki e koia ia.​—Roma 16:17, 18.

20, 21. Akapeea te akataka poto anga i te au tumu no te rikarikaanga i te rave kino ra?

²⁰ Kua kite ra tatou e te ki nei teianei ao i te kino, ko tona aiteite anga e ara ia. Kare i rava no tatou kia inangaro anake i te tuatua tika; ka tau katoa ra tatou kia rikarika i te kino. Ko tetai papaki o te aronga tei akaateaia ra i te putuputuanga Kerititiano i manako ana e kua inangaro ratou i te tuatua tika, inara kare i rava to ratou rikarika i te kino. Kua kite katoa tatou e eaa tatou ka tau ei kia rikarika i te kino. Kare e meitaki to tatou akava ngakau e to tatou tu ngateitei me ka kore tatou e akapera. Pera katoa oki, ko te rave i te kino e tiratiratu kore ia ki te Atua kia Iehova ra. E ka akariro te rave kino kia kokoti tatou i te au ua kava​—te reka kore, te viivii, e te mate oki.

²¹ Kua kite katoa oki tatou akapeea tatou me akaari i te rikarika i te kino. Kare takiri tatou e rave i tetai tu tiratiratu kore, te akaturi, me kare akaruke i te akonoanga mou. I te mea te anoano ra tatou kia piri atu ki te akatika anga ia Iehova e te inangaro ra kia akarekareka i tona ngakau, kare e ka inangaro anake tatou i te tuatua tika e te rave maroiroi i tana angaanga mari ra kia rikarika katoa oki i te kino, mei to tatou Arataki e to tatou Tutara, koia a Iesu Karaiti.

Akapeea Koe Me Pau?

◻ Eaa te aite anga o ta te au Tuatua Tapu taiku anga i te tuatua “rikarika”?

◻ Eaa etai tumu meitaki no tatou kia rikarika i te rave kino ra?

◻ Eaa etai au akaraanga meitaki tei ia tatou nei no te aronga i rikarika ra i te rave kino?

◻ Akapeea tatou i te akaari anga i to tatou rikarika i te kino ra?

[Tutu i te kapi 8]

Kua tama a Iesu i te iero ra no tona rikarika i te kino

[Tutu i te kapi 10]

Me te rikarika ra tatou i te kino, ka kopae ke tatou i te tamataora akaturi anga