E Au Tutu no te Enua Taputouia

Gerizima​—‘Ki Runga i Teianei Maunga kua Akamori Matou’

TE VAINE Samaria i te ruavai. Kare ainei te reira potonga tuatua e apai mai ki toou manako i te tupu anga marekaia, i to Iesu akakitekiteanga ma te akapapa koreia ki tetai vaine i te “ruavai a Iakoba” ra i Sikara, e oire i Samaria? Ka inangaro ainei koe i te akakoi i toou manako no te reira rave anga puapinga tikai?​—Ioane 4:5-14.

E akara atu i nga maunga e rua i runga akenei, mei te 30 kiro mita i te apatokerau o Ierusalema.a Ki te kaui (apatonga) ko Gerizima tei kiia e te tumu rakau; kua oronga mai te au vai pupu maata i te meitaki o te one e tona manea. Ki te katau (apatokerau) ko Ebala, manga teitei ake, tera ra e toka toka e te paikea.

I rotopu ia raua te o one meitaki o Sekema. E akamaara e i te aere anga te oa o te Atua ko Aberama (i muri mai kua tapaia ko Aberahama) na roto i te Enua Taputouia, kua noo poto ua aia ki Sekema. I konei kua akatu aia i tetai atarau kia Iehova, koi mama ua maira kiaia e kua taputou mai i teia enua ki tona uanga. (Genese 12:5-7) E ngai tano meitaki tikai no te papau i tetai taputou mei te reira, i rotopu i te enua tei taputouia! Mei runga mai i te take o Gerizima me kore ia Ebala, ka rauka i te pateriareka i te akara atu i tetai au potonga maata o te Enua Taputouia. E ngai tano tikai te oire o Sekema (teia tuatau ko Nablus), i te mea e tei runga i te tua apatokerau e te tua apatonga o te mataara o te maunga vaitata atu ki tetai mataara i te itinga e te opunga ra i rotopu i te pae tai e te O o Ioridana.

Ko te atarau anake a Aberahama tetai tupu anga akonoanga tei kitea uaia i konei. I muri mai, kua oko a Iakoba i tetai enua i teia ngai e kua rave ua atu i te akamorianga tika. Kua ko katoa aia me kore kua tutaki no te koanga i tetai ruavai oonu, vaitata atu i te tumu o Gerizima. I etai anere mataiti i muri mai kua akakite te vaine Samaria kia Iesu e: “To matou metua ko Iakoba, tei oronga mai i te ruavai kia matou . . . kua inu mei roto mai i te reira.” Penei e vai pupu te tumu o tona vai, tei akamarama mai e eaa te apotetoro ko Ioane i karangaʼi i te reira e ko te “ruavai a Iakoba” ra.

Te taiku anga o te akamorianga tika tei kapitiia atu kia Gerizima e Ebala penei ka maara katoa ia koe e kua apai mai a Iosua i to Iseraela i konei, mei ta Mose i akakite. Kua akatu a Iosua i tetai atarau ki runga ia Ebala. E akamanako ana, apa o te tangata ki mua ia Gerizima e te katoaanga ki mua ia Ebala ia Iosua e tatau ra i “te ture ra, i te akaora e te akakino.” (Iosua 8:30-35; Deuteronomi 11:29) Nga mataiti i muri mai, kua karanga e: “Kareka au e toku ra ngutuare, e akamori ïa matou ia Iehova.” Kua koreromotu te tangata kia rave akapera katoa. (Iosua 24:1, 15-18, 25) Inara, ka akapera ainei ratou?

Penei ka riro te pauanga ei tauturu ia koe kia marama i ta Iesu tuatua anga ma te vaine Samaria. Kite oki koe, kare te akamorianga tika tei aruia e Aberahama, Iakoba, e Iosua i rave uaia atu ki Samaria nei.

I muri ake i te takakeanga te au kopu e tai ngauru o te tua tokerau, kua uri ratou kua akamori i te punua puakatoro. No reira kua akatika a Iehova i to Asura kia rave i teia ngai i te 740 M.T.N. E maata te tangata tei apaina e ratou, te apaianga mai ei pau te au tangata ke no tetai ngai ke ki roto i te Patireia Enua o Asura, e aronga akamori atua ke. I te akaraanga kua akaipoipo etai o taua au peikani ra i te au Iseraela e kua kite i etai apiianga no te akamori tika, mei te peritomi. Inara kare rava a Iehova i mareka i te tu o te akamorianga Samaria.​—2 Ariki 17:7-33.

I roto i ta ratou akamorianga kairoia, kua ariki to Samaria i te nga puka mua anake e rima a Mose, te Penetatuku (Pentateuch). Mei te a anere mataiti M.T.N., kua akatu ratou i tetai iero ki runga ia Maunga Gerizima, ei akata atu i te iero o te Atua i Ierusalema. Kare i roa ana kua akatapuia te iero kia Dia (me kore Tiupita) e i te openga iora kua takoreia. Tera ra, kua akatumu uaia atu rai te akamorianga Samaria ki runga ia Gerizima.

Tae mai i teia tuatau nei te rave ra to Samaria i te oroa Pasa i te au mataiti ki runga ia Gerizima. E maata te au mamoe e taiaia ana. Kua tukunaia to ratou kopapa ki roto i te au paero vai vera e raukaʼi to ratou uru i te utiutiia, e i reira ka tunuia ki roto i te au vaarua no tetai au ora. I te turuaipo kua kai te anere ua atu o te au Samaria e manganui no Ierusalema mai, i ta ratou manga. I te tua kaui ka kite koe i te taunga Samaria, tona katu kua tapokiia, te raveanga i te oroa Pasa ki runga ia Maunga Gerizima.

E akamaara eaa ta te vaine Samaria i akakite kia Iesu: “I akamori ana to matou ui metua ki runga i teianei maunga.” Kua oronga atu a Iesu i te akamarama anga tano kiaia, e kia tatou katoa: “Kua vaitata te ora e, kare kotou e akamori i te Metua i teianei maunga, e kare rai oki i Ierusalema. . . . Kua vaitata, e teianei oki taua ora ra, e akamori ei i te Metua te aronga akamori tika ra, ma te vaerua e te tuatua-mou: ko te tu ïa o te tangata akamori ta te Metua e anoano ra. E Vaerua te Atua, e te aronga e akamori iaia ra, kia akamori ma te vaerua e te tuatua-mou ra e tikaʼi.”​—Ioane 4:20-24.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Akameitakianga no te Tutu i te kapi 24]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Au Akameitakianga no te Tutu i te kapi 25]

Garo Nalbandian

Garo Nalbandian