Te Au Apiianga Mei te Au Temeio a Iesu

“E PO toru akera, e akaipoipoanga tei Kana i Galilea . . . E karangaia mairā Iesu e te aronga pipi ana, ka aere katoa i taua akaipoipoanga ra. E pou akera te wina, kua tuatua maira te metua vaine o Iesu kiaia, Kare a ratou wina.” Na teia tupuanga i akapapa i te turanga no ta Iesu temeio mua.​—Ioane 2:1-3.

Kare ainei e e puapinga kore roa te reira manamanata, e e apiapi roa, no te akakite atu kia Iesu? I akatakaʼi tetai tata kite Puka Tapu: “Te tu akono manuiri i te Itinga e angaanga tapu ia . . . Te tu akono manuiri tikai, koia oki i te kaikai anga akaipoipo, ka umuumu maataia te au apinga ravarai. Me [pou] te au kai e te au vai reka i te kaikai anga akaipoipo, ka riro te reira ei akakino e te taakama i te pamiri e te nga tangata tokorua ou.”

No reira kua rave atu a Iesu. Kua kite atu aia ‘nga āriki vai toka e ono, i vaioia ki reira no te peu i te tamā anga a te ngati Iuda.’ E rave anga matauia e ei peu te tamaanga i mua ake i te kaikai anga i rotopu i te au ngati Iuda, kua anoanoia kia maata atu te vai kia akatupu i te anoano o te aronga i reira. “Ka akaki ana i te aronga āriki ki te vai,” kua akaue atu a Iesu i te aronga e tavini ra i te au manuiri. Kare e ko Iesu “te tutara o te oroa,” mari ra kua tuatua tika atu aia ma te mana. I akakite ei te tata anga: “E kia tongi akera te tutara o te oroa i tau[a] vai i akariroia ei wina ra.”​—Ioane 2:6-9; Mareko 7:3.

Penei ka akara anga tuke ua ake rai e ko tetai apinga matauia mei te akaipoipoanga kia riro ei akanooanga no ta Iesu temeio mua, inara e maata ta te tupuanga e akaari maira no runga ia Iesu. E tangata takaua aia, e i te au atianga tei aru maira kua uriuri aia i te au meitaki no te tu takaua ki tana au pipi. (Mataio 19:12) Inara, iaia uaorai i te kaikai anga akaipoipo te akaari maira e kare aia e patoi ana i te turanga akaipoipo. E tu tau tona, te turu anga i te akaaereanga akaipoipo; kua akara aia i te reira ei apinga ngateitei i te nga mata o te Atua.​—Akaaite ia Ebera 13:4.

Kare a Iesu i te tangata kino e te akatakake iaia mei ta te au tangata akonoanga toroa i akatutu maira iaia. Kua rekareka tikai aia i te kairo anga ki te au tangata e kare aia e manata ana i te piri taeake atu. (Akaaite ia Luka 5:29.) No reira kua riro tana au rave anga ei akanoo i tetai akatauanga na tana au pipi. Kua akaari a Iesu uaorai e auraka ratou e akara anga aveavea me kore e maromaroa puapinga kore ua​—mei te mea atura e kare te tu tuatua tika ko e mea rekareka koreia. Ei tuke rai, kua akaueia te au Kerititiano i muri mai e: “E rekareka i te Atu ra.” (Philipi 4:4) I teia tuatau te akono matakite ra te au Kerititiano i te kangakanga aere i roto i te au kotinga tau. Te kite ra ratou i to ratou rekareka i roto i te angaanga a te Atua, inara te aruanga i ta Iesu akatauanga, i tetai au atianga te kitea ra e ratou te tuatau no te rekareka i te kapiti anga oaoa.

Akara katoa i te tu maru o te au manako ngakau o Iesu. Kare aia i raro i tetai apainga kia rave i te temeio. Kare oki e totou no teia kia akatupuia. Ko te tika, kua akakeuia a Iesu no te manako ua o tona mama e te turanga o te nga tangata tokorua te akaipoipo ra. Kua manako aia i to raua au manako ngakau e kua inangaro kia kore raua e taakamaia. Kare ainei te reira e akamaata i toou akapapu anga e te manako tikai ra a Karaiti ia koe​—noatu i toou au manamanata i te au ra?​—Akaaite ia Ebera 4:14-16.

I te mea e “taki rua bato te ka o i te āriki okotai, e taki toru oki” o te vai, e maata te voriumu uaina tei o mai ki roto i ta Iesu temeio​—penei e 390 au rita (105 au karani)! (Ioane 2:6) Eaa ra ka maata ei te reira? Kare a Iesu e te akamaata ra i te kona kava, e apinga te akaapaia ra e te Atua. (Ephesia 5:18) Mari ra, te akatutu ra aia i te tu oronga ua mei te Atua ra. I te mea e vai reka noa ua te uaina, ka riro te toenga i te taangaanga angaia i tetai atu au atianga.​—Akaaite ia Mataio 14:14-20; 15:32-37.

Kua aru te au Kerititiano mua i to Iesu akatauanga no te tu oronga ua. (Akaaite ia Angaanga 4:34, 35.) E pera katoa to Iehova iti tangata i teia tuatau te akamaroiroiia ra kia “oronga” ua. (Luka 6:38) Inara, ko ta Iesu temeio mua e totou puapinga katoa to te reira. Te tou tika ra te reira ki tetai tuatau ki mua me oronga ua mai te Atua “i tetai pokai, e kai memeitaki ra, te kaingakai wina i runga i te ota,” i te akakore takiri anga i te pongi.​—Isaia 25:6.

Akapeea, i reira, te au temeio e manganui ta Iesu i rave tei o mai te rapakau anga kopapa? Eaa ta tatou ka apii mai mei ia ratou?

Raveanga i te Meitaki i te Tapati

“Ka tu, ka rave i toou roi, ka aere.” Kua tuatua a Iesu i teia au tuatua ki tetai tangata tei maki ana e 38 mataiti. Te akakite ra te tata Evangeria e: “Ora takiri akera taua tangata ra i reira ra, kua rave akera i tona roi, aere atura.” Ma te poitirere, kare te katoatoa i mareka ana no te tauianga i teia turanga. I tuatuaʼi te tata anga: “Kua takinga-kino maira te ngati Iuda ia Iesu, . . . koia i rave i te sabati i taua mea ra.”​—Ioane 5:1-9, 16.

Kua anoanoia te Tapati ei ra akaangaroi ei rekareka anga no te katoatoa. (Exodo 20:8-11) Inara, i te tae anga ki to Iesu tuatau, kua riro mai te reira ei au putunga ture ngata, tei maaniia e te tangata. Kua tata te tangata kite ko Alfred Edersheim e i roto i te au tuanga ture Tapati roa a te Talmud, “kua uriuri pakariia te au mea akonoanga puapinga tikai, te au mea kare rava e manakoia e ka rave tikai tetai tangata kite.” (The Life and Times of Jesus the Messiah) Kua akapiri te au rapi i te puapinga o te ora e te mate ki te au ture puapinga kore e te taui ua tei akatere ra vaitata rai te oraanga katoa o tetai ngati Iuda​—te maata anga o te taime ma te manako kore tikai i te manako ngakau tangata. Kua akakite tetai ture Tapati e: “Me topa tetai are ki runga i tetai tangata kare e ekoko anga me tei reira rai aia me kare, me te ora maira aia me kua mate, me e kenitara aia me e Iseraela, ka akaatea ratou i te au pueu mei runga mai iaia. Me kite ratou iaia e te ora ra ka akaatea atu i te reira mei runga iaia; inara me kua mate [aia], ka akaruke ratou iaia.”​—Tataanga Yoma 8:7, The Mishnah, uriia e Herbert Danby.

Eaa to Iesu manako no runga i te reira au maro anga ture pakariia? I te aviriia anga no te rapakauanga i te Tapati, kua tuatua aia e: “Te angaanga ua nei rai toku Metua, ka angaanga katoa oki au.” (Ioane 5:17) Kare e te rave ra a Iesu i te angaanga noa ua nei kia akapuapinga iaia uaorai. Mari ra, te rave ra aia i te anoano o te Atua. Mei te au Levi rai tei akatikaia kia rave tamou i ta ratou angaanga tapu i te Tapati, ka tau rai a Iesu kia rave i tana au angaanga akatakaia e te Atua ei Mesia ma te kore e aati i te Ture a te Atua.​—Mataio 12:5.

Kua riro katoa ta Iesu rapakauanga i te ra Tapati ei akakite atea i te au tata tuatua ngati Iuda e te au Pharisea e e “maata ua i te ketaketa kia tika”​—e ketaketa e kare e turanga tau i to ratou manakoanga. (Koheleta 7:16) Papu tikai, kare ia i te anoano no te Atua e kia araiia te au angaanga memeitaki ki tetai au ra o te epetoma; kare katoa te Atua i anoano ana i te Tapati ei rave anga ture puapinga kore. Kua tuatua a Iesu ia Mareko 2:27: “I akonoia te sabati no te tangata, kare te tangata i akonoia no te sabati.” Kua inangaro a Iesu i te tangata, kare i te au ture papakitai.

No reira e mea meitaki no te au Kerititiano i teia tuatau e auraka kia ketaketa maata me kare kia manako ture ua i ta ratou manakoanga. Kare te aronga mana taoonga i roto i te putuputuanga e akateimaa i tetai atu ki te au ture e te au tuku anga tuatua maata tei maaniia e te tangata. Te akamaroiroi katoa maira to Iesu akatauanga ia tatou kia kimi i tetai tuatau no te rave i te meitaki. Ei akaraanga, kare rava tetai Kerititiano e manako e ka oronga anake ua aia i te au tuatua mou Puka Tapu iaia e piri atura i roto i te angaanga orometua mei tera are i tera are me kare me tei runga aia i te paata e oronga tuatua ra. Te Kerititiano, i tuatuaʼi te apotetoro ko Petero, kia “tika ua rai ia kotou kia akakite atu ki te tangata katoa e ui mai ia kotou i te manako i roto ia kotou na.” (1 Petero 3:15) Kare e au arairai anga no te taime e raveiaʼi te meitaki.

E Apiianga i te Tu Tangi

Ko tetai atu temeio puapinga kua rekotiia ia Luka 7:11-17. I tau ki te tata anga, “aere atura aia [Iesu] ki roto i tetai oire, ko Naina te ingoa; e te aronga pipi katoa nana e manganui i te aere anga, e te tangata tini e manganui.” Tae roa mai ki teia tuatau, ka kitea uaia te au ngai tanumanga ki te apatonga itinga o te vira Arapia i teia tuatau nei o Naina. “E vaitata atura aia ki te ngutupa o taua oire ra,” kua aravei atu aia i tetai turanga maniania. “E i na, te apaiia maira te tangata mate ra ki vao, e tamaiti anau tai na tona metua vaine, e takaua oki aia: e manganui katoa to taua oire ra i reira.” Kua tata a H. B. Tristram e “kare i tauiia te peu no te akono anga i te tanumanga” mei te au tuatau taito mai, te kapitianga e: “Kua kite ana au i te au vaine e aaere ra i mua ake i te kopapa mate, tei aratakiia e te au vaine kite i te aue evaeva. Ka taaki ratou i to ratou au rima ki runga, ka uuti i to ratou rauru, ma te akatutu anga taetaevao o te mamae ngakau, e ka vaa maata ua i te ingoa o tei mate ra.”​—Eastern Customs in Bible Lands.

I roto i te reira tumatetenga maniania te aere ra tetai vaine takaua ma te ngakau mamae i te akara anga tutu mata kua mamae tikai. I te mea kua mate takere ana te tane, kua akara aia i tana tamaiti, i te au tuatua a te tangata tata ko Herbert Lockyer, ko “te turuanga o tona pakari anga, e te pumaana o tona maromaroa​—te turuanga e te pou o te kainga. I te mate anga o tana tamaiti okotai, kua apaina keia te turu anga openga.” (All the Miracles of the Bible) Akapeea a Iesu i te ariu anga atu? I ta Luka au tuatua tika tikai, “kia akara atura te Atu i taua vaine ra, aroa atura iaia, e kua karanga atura, Auraka e aue.” Te tuatua “aroa atura iaia” kua raveia mai mei te tuatua Ereni te aiteanga tikai e “au ngakau.” Te aiteanga “kia akakeu oonuia te ngakau i roto ra.” (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) Ae, kua akakeu oonuia to Iesu manako ngakau.

Te akara anga e vaine takaua to Iesu mama i teia taime, no reira penei kua kite aia i te mamae o te mii anga i te matenga o tona metua tane angai, ko Iosepha. (Akaaite ia Ioane 19:25-27.) Kare te vaine takaua i pati akatenga ana kia Iesu. Ma te viviki ra, “kua akavaitata atura aia, rave atura i taua paata tupapaku ra,” noatu rai e i raro ake i te Ture a Mose ko te amiri i te kopapa mate ka akaviiviiia tetai. (Numero 19:11) Na roto i tona au mana temeio, ka rauka ia Iesu i te akakore atu i te tumu o te tu viivii! “Kua karanga atura aia, E teianei tangata ou, ka tu ki runga. Kua tu maira taua tangata mate ra ki runga, e tuatua maira oki te vaa. Kua tuku atura aia iaia ki tona metua vaine ra.”

Mei teaa ra te apiianga akaoraora i te tu tangi! Kare te au Kerititiano e aru i te tu aroa kore, te au tu anu te kiteaia ra i teia “tuatau openga ra.” (2 Timoteo 3:1-5) Tei tuke ra, te ako maira a 1 Petero 3:8 e: “E teianei, ei ngakau tai to kotou ravarai, i te aroa katoa anga, ei aroa taeake ra, ei ngakau maru.” Me kite tetai taeake i te mate me kare i tetai maki pakari, kare e rauka ia tatou i te rave i tetai tuakaouanga me kare i te rapakau i tei maki. Inara ka rauka ia tatou i te oronga i te tauturu puapinga e te akapumaana, penei na te tae ua anga ki reira e te aueanga ma ratou.​—Roma 12:15.

Teia tuakaouanga umere tikai tei raveia e Iesu te tou katoa ra ki te tuatau ki mua​—e tuatau e “akarongo ei te aronga katoa i roto i te rua i tona reo, e kua aere mai ki vao”! (Ioane 5:28, 29) Takapini i te enua katoatoa, ka kite tikai te aronga mii i to Iesu tu tangi me oki mai te au mama, te au papa, te tamariki, e te au oa tei takake ra mei te vaarua mai!

Te Au Apiianga o te Au Temeio

Te taka marama maira, i reira, te au temeio a Iesu e maata atu ia i te au akaariari anga rekareka o te mana. Kua akakaka ratou i te Atua, te akanooanga i tetai tutu no te au Kerititiano tei akamaroiroiia kia ‘akameitaki i te Atua.’ (Roma 15:6) Kua akamaroiroi ratou i te rave anga i te meitaki, te akaarianga i te tu oronga ua, te akaarianga i te tu tangi. Te mea puapinga maata atu, kua riro ratou ei akaari anga mua i te au angaanga ririnui te ka raveia i te tuatau o te Tutara Anga Tauatini Mataiti o Karaiti.

Iaia i runga nei i te enua, kua rave a Iesu i tana au angaanga ririnui i roto i tetai ngai enua meangiti ua. (Mataio 15:24) Ei Ariki akakakaia, ka akatotoaia tana akatere anga takapini i teianei ao! (Salamo 72:8) I te reira taime, ko te aronga tana i rapakau ra e i akatuakaou mai na roto i te temeio kua mate ratou i muri mai. I raro ake i tona taoonga ariki i te rangi, ka takore takiriia te ara e te mate, i te akatueraanga i te mataara no te ora mutu kore. (Roma 6:23; Apokalupo 21:3, 4) Ae, te tou ra te au temeio a Iesu ki tetai tuatau kaka ki mua. Kua rauka ana i te Au Kite o Iehova i te tauturu e mirioni ua atu kia akatupu i tetai manakonakoanga tika tikai kia riro mai ei tuanga no te reira. Kia tae roa ki te reira taime, mei teaa atura te kite anga umere i te ka tupu kare e roa atu ana mei tei akaariia mai e te au temeio a Iesu Karaiti!

[Tutu i te kapi 7]

Kua akariro a Iesu i te vai ei uaina