Koai ma te ka “Ora” Atu?

“E riro oki e, ko te kapiki i te ingoa [“o Iehova,” NW] ra, e ora ïa.”​—ANGAANGA 2:21.

1. Eaa ra te Penetekote 33 T.N. i riro ei ei tetai ra ariu maianga i te tuatua enua o te ao nei?

KO PENETEKOTE 33 T.N. tetai ra ariu maianga i te tuatua enua o te ao nei. No teaa ra? No te mea i taua ra ra kua anauia mai tetai iti tangata ou. I te akamata anga, kare ia i tetai iti tangata maata​—e 120 ua au pipi na Iesu tei akaputu atu ki tetai pia i runga ra i Ierusalema. Inara i teia tuatau, i te mea ko te maata anga o te au iti tangata tei vaira i reira kua ngaropoinaia, e ko te iti tangata tei anauia i roto i taua pia i runga ra te vai nei ma tatou katoa. Ko teia tika e mea puapinga maata ia kia tatou katoatoa, i te mea ko teia te iti tangata tei akataoongaia e te Atua kia riro ei kite nona ki mua i te au tangata katoa.

2. Eaa te au tupu anga temeio tei akairo ra i te anau anga o te iti tangata ou ra?

² I te akamata anga te vai mai anga taua iti tangata ou ra, kua tupu mai etai apinga puapinga maata tei akatupu ra i te au tuatua totou a Ioela. Ka tatau tatou i teia au tupu anga ia Angaanga 2:2-4: “E kare akera i mamia, ko te aruru maira no runga mai i te rangi mei te matangi viviki maata ra; kua ki rava akera te are i nooia e ratou ra. E kua mama maira te arero manga kia ratou, mei te ai ra te tu, e to iora ki rungao ia ratou katoa ra. E ki akera ratou ravarai i te Vaerua Tapu, kua tuatua iora i te tuatua ke, i ta te Vaerua i oronga mai i te tuatua kia ratou ra.” Na roto i teia tu kia riro taua aronga e 120 au tane e te au vaine tiratiratu ra ei tetai iti tangata vaerua, ko ratou te au mema mua o ta te apotetoro ko Paulo i karanga i muri iora ko “te Iseraela o te Atua.”​—Galatia 6:16.

3. Ko teea totou a Ioela ra tei akatupuia ia Penetekote 33 T.N.?

³ E au urupu etai tei akaputu atu kia kimikimi i taua “matangi viviki maata ra,” e kua akataka atura te apotetoro ko Petero kia ratou e ko tetai tupu anga ia o ta Ioela au totou ra. Ko teea totou? Inara, e akarongo atu ki tana i tuatua: “Kia tae ki te au rā openga ra, (te tuatua maira te Atua,) e riringi atu ei au i taku Vaerua ki rungao i te tangata ravarai; e na ta kotou au tamariki tamaroa, e te au tamaine, e totou mai, e ka kite oki to kotou au tangata ou ra i te orama, e to kotou au tangata ruaine oki e moemoeaia ïa. E riringi atu au i taku Vaerua ki rungao i toku au tavini, e toku au tavini vaine, i te reira au rā, e ka totou mai ratou; E akakite oki au i te mea umere ki runga i te rangi, e te akairo ki raro i te enua: te toto, e te ai, e te kou auai oki: Ka riro te rā ei poiri, e te marama ei toto, e tae ei ki taua rā mataku maata [“o Iehova,” NW] ra. E riro oki e, ko te kapiti i te ingoa [“o Iehova,” NW] ra, e ora ïa.” (Angaanga 2:17-21) Taua au tuatua ta Petero i taiku ra ka kiteaia ia Ioela 2:28-32, e ko to ratou akatupu anga tona aite anga e te poto ra te tuatau no te iti tangata ngati Iuda. ‘Taua rā mataku maata o Iehova ra,’ ko tetai tuatau akavaanga no te Iseraela tiratiratu kore ra, kua vaitata ia. Inara koai te ka ora, me kare ka ora atu? E eaa ta teianei i akaata mai?

Nga Tupu Anga e Rua o te Totou

4, 5. I te manako anga i te au tupu anga te aere mai nei, eaa te ako anga ta Petero i oronga mai, e eaa ra tana ako anga ra i tau katoaʼi no muri mai i tona tuatau?

⁴ I te au mataiti aru mai i te 33 T.N., kua tupu ruperupe te Iseraela vaerua o te Atua ra, mari ra kare te iti tangata Iseraela kopapa ra. I te 66 T.N., te tamaki ra te Iseraela kopapa ma to Roma ra. I te 70 T.N., vaitata rai kua kore atu a Iseraela, e ko Ierusalema ma tona iero katoa ra kua tutungiia ki te enua. Ia Penetekote 33 T.N., kua oronga a Petero i te ako anga meitaki i te manako anga i taua tumatetenga tei vaitata maira. I te taiku akaouanga ia Ioela, kua tuatua aia: “E riro oki e, ko te kapiki i te ingoa [“o Iehova,” NW] ra, e ora ïa.” Kua umuumuia te ngati Iuda taki tai ra kia tuku i ta ratou uaorai tika kia kapiki i te ingoa o Iehova. Kua kapiti teia i te rave katoaanga oki i ta Petero au apiianga kia ratou: “E tataraara, e kia bapetizoia, kotou ravarai, i roto i te ingoa o Iesu Mesia, kia matara te ara.” (Angaanga 2:38) Kua umuumuia te aronga akarongo atura ia Petero kia ariki ia Iesu ei te Mesia, ta te iti tangata Iseraela i kopae ke ra.

⁵ E maata te puapinga ki rungao i te aronga maru i te anere mataiti mua ra no taua au tuatua totou a Ioela ra. Inara, e maata atu to ratou puapinga i teia tuatau nei no te mea, mei ta te au tupu anga i te 20 anere mataiti i akaari maira, e e rua tupu anga o te totou a Ioela ra. E akara tatou e akapeea.

6. I akapeea te akataka anga i te Iseraela o te Atua ra i akamataʼi te akataka meitakiia i te vaitata anga te 1914 ra?

⁶ I muri io i te matenga te au apotetoro ra, kua riro kia uunaia te Iseraela o te Atua ra e te au titania o te akonoanga Kerititiano pikikaa ra. Inara, i te tuatau o te openga ra, tei akamata maira i te 1914, kua kitea meitaki akaouia te akataka anga o teia iti tangata vaerua nei. Pouroa teia e akatupu anga no te parapore a Iesu no te titona e te au titania ra. (Mataio 13:24-30, 36-43) I te vaitata anga te 1914, kua akamata te au Kerititiano akatainuia ra i te akataka ke ia ratou uaorai mei ia Kerititome tiratiratu kore ra, ma te kopaeanga mataku kore i tana au apiianga e te tutuanga i te openga te aere maira no “te tuatau akatakaia no to te au pa enua ra.” (Luka 21:24, NW) Inara kua akatu mai te tamaki mua o te ao, tei akamata maira i te 1914, i etai maroanga kare ra ratou i teateamamao atu. I raro ake i te taomi anga kino, e manganui tei topa mai te angaanga, ko tetai papaki kua akamutu. Kia tae ki te 1918 kua vaitata roa te akamutu takiri.

7. (a) Eaa te tupu anga aiteite ki to Penetekote 33 T.N. tei tupu i te 1919? (e) Akamata mai i te 1919, eaa te tupu anga no te riringianga i te vaerua o te Atua ra ki runga i te au tavini o Iehova?

⁷ Inara, kare te reira i roaia. Akamata mai i te 1919, kua akamata a Iehova i te riringi mai i tona vaerua ki runga i tona au tangata na roto i tetai tu tei akamaaraara maira ia Penetekote 33 T.N. Inara, i te 1919 kare e tuatuaanga i te au reo ke ke e kare oki e matangi viviki maata. Te kite ra tatou mei ta Paulo au tuatua tataia ia 1 Korinetia 13:8 e kua roa te tuatau o te akakore anga i te au temeio. Tera ra, kua kite taka meitakiia te vaerua o te Atua ra i te 1919, i tetai uruoaanga i Cedar Point, i Ohio, U.S.A., kua akamaroiroi akaouia te au Kerititiano tiratiratu e kua akamata akaou i te angaanga no te tutuanga i te tuatua meitaki no te Patireia ra. I te 1922 kua oki akaou atu ratou ki Cedar Point e kua akamaroiroiia e te akauenga kia “Akakite, e akakite, e akakite, i te Ariki e tona patireia.” Mei tei tupu i te anere mataiti mua ra, kua oparaia te ao nei kia akara i te au tupu anga no te riringianga mai i te vaerua o te Atua ra. Te au Kerititiano akatapuia ravarai​—te tane e te vaine, te ruaine e te aronga ou​—​kua akamata i te “totou,” koia oki, kia akakite i “te peu taka ke a te Atua.” (Angaanga 2:11) Mei ia Petero ra, kua akamaroiroi atu ratou i te aronga akaaka ra: “Kia ora kotou i teianei uki māro.” (Angaanga 2:40) Akapeea e raukaʼi i te aronga akarongo ra i te rave i te reira? Na te akonoanga i te au tuatua kiteia ia Ioela 2:32: “Tei kapiki i te ingoa o Iehova, e ora ïa.”

8. Akapeea te tupu anga o te au mea no te Iseraela o te Atua ra mei te 1919 mairai?

⁸ Mei taua au mataiti mua maira, kua tere atu ki mua te au angaanga a te Iseraela o te Atua ra. I te akara anga kua tupu maata te akairoanga o tei akatainuia ra, e mei te 1930 mairai e urupu maata to te aronga akaaka ra ma te manakonako anga no te enua nei kua mama mai ratou ki konei. (Apokalupo 7:3, 9) Te manako ngakau rapurapu ra te katoatoa, no te mea ko te rua o te tupu anga o Ioela 2:28, 29 te akakite maira e te vaitata ra tatou ki tetai ra mataku maata atu no Iehova ra, e akapouiaʼi tetai akatereanga no te au mea i te ao katoa nei no te akonoanga, te poritiki e te okooko anga oki. Tei ia tatou nei te au tumu ravarai kia ‘kapiki i te ingoa o Iehova’ ma te akarongo ki katoa e ka akaora aia ia tatou!

Akapeea Tatou me Kapiki i te Ingoa o Iehova?

9. Eaa etai o te au apinga tei o atura ki te kapikianga i te ingoa o Iehova ra?

⁹ Eaa te o atura ki te kapikianga i te ingoa o Iehova? Te tauturu maira te au tataanga ia Ioela 2:28, 29 ia tatou kia pau i taua uianga ra. Ei akatauanga, kare a Iehova e akarongo atu ki te aronga ravarai te kapiki ra iaia. Na roto i tetai atu peroveta, ko Isaia, kua tuatua a Iehova ki to Iseraela: “Kia oora mai oki i to kotou rima, e puroku au i oku mata ia kotou; e kia akamaata kotou i te au pure, kare au e akarongo atu.” Eaa ra a Iehova i kore ei e akarongo atu ki tona uaorai iti tangata? Nana uaorai i akataka mai: “Kua ki oki to kotou rima i te toto.” (Isaia 1:15) Kare a Iehova e akarongo atu ki tetai tei apa ra i te toto me kare te rave ra i te ara. No reira a Petero i tuatuaʼi ki te au ngati Iuda ia Penetekote ra kia tataraara. I te tataanga ia Ioela 2:28, 29, ka kite tatou e te akaketaketa katoa ra a Ioela i te tataraara. Ei akatauanga, ia Ioela 2:12, 13, ka tatau tatou: “Ei teianei rai, te tuatua mairā Iehova, e ariu mai kotou kiaku nei ma to kotou ngakau katoa e ma te akakore i te kai, e ma te aue, e ma te mii: To kotou ngakau te aae, e auraka to kotou kakau, ka ariu ei ki to kotou Atua, kia Iehova ra: e takinga-meitaki oki tona e te aroa, kare e rapurapu i te riri, e te tangi maata.” Akamata mai i te 1919 kua akono te au Kerititiano akatainuia ra kia rotai ma teia au tuatua. Kua tataraara i to ratou au topa anga e kua manako papu kia kore ratou e tuku akaou ua me kare kia rave akaroaroa ua. Na teia i akatuera i te mataara no te vaerua o te Atua kia riringiia mai. Te aronga taki tai ravarai te anoano ra kia kapiki i te ingoa o Iehova e kia akarongoia atu ka tika kia aru i taua aerenga rai.

10. (a) Eaa te tataraara tika tikaʼi? (e) Akapeea ta Iehova rave anga no te tataraara tika tikaʼi?

¹⁰ Kia maara, e ko te tataraara tikai e maata atu ia i te tuatua ua, “Te mii nei au.” Kua rave to Iseraela i te aae i to ratou kakau kia akaari i to ratou au manako ngakau. Inara te tuatua ra a Iehova e: “To kotou ngakau te aae, e auraka to kotou kakau.” Te aere maira te tataraara mou no te ngakau mai, no te oonu mai o to tatou oraanga ra. Te kapiti ra ia i te akaariu atuanga i to tatou au mokotua ki te raveanga tarevake ra, mei ta tatou e tatau ia Isaia 55:7: “Kia akaruke te tangata kino i tona aerenga, e te tangata tuatua-tika kore i tona manako: ka oki ei aia kia Iehova.” Te kapiti ra te reira i te makitakitaanga i te ara, mei ta Iesu rai i rave. (Ebera 1:9) Ei reira, ka irinaki tatou ia Iehova kia akakore mai i ta tatou ara na runga i te tumuanga o te atinga oko no te mea ko Iehova e “e takinga-meitaki oki tona e te aroa, kare e rapurapu i te riri, e te tangi maata.” Ka ariki aia i ta tatou akamori anga, i ta tatou atinga kai e te atinga inu. Ka akarongo mai aia me kapiki tatou na runga i tona ingoa.​—Ioela 2:14.

11. Eaa te ngai tau no te akamori mou i roto i to tatou oraanga?

¹¹ I tana Tuatua i runga i te Maunga ra, kua oronga mai a Iesu i tetai atu apinga kia mou ki roto i to tatou manako, i tana tuatua anga: “E na mua ra kotou i te kimi i te basileia o te Atua, e te tuatua-tika nana ra.” (Mataio 6:33) Auraka e manako uaia ta tatou akamori anga, ei tetai apinga tamaru ua i to tatou akava ngakau. Te tau ra te tavinianga i te Atua ra ei tuanga mua ia i to tatou oraanga. No reira, na roto ia Ioela, kua tuatua ua maira Iehova: “Akatangi ana i te pu i Ziona . . . Akaputuputu i te au tangata, akatapu i te aronga e uipa, akaputuputu i te aronga pakari ka akaope mai i te au tamariki, e tei ngote i te u ra: kia aere te tane akaipoipo-ouia ki vao i tona pia, e te vaine akaipoipo-ouia ki vao mai i tona pia ngaro.” (Ioela 2:15, 16) E mea natura ia no nga tangata akaipoipo ouia ra kia aere ke te manako, to raua nga mata tei runga ia raua anake tetai e tetai. Inara noatu no raua, ko te tavinianga ia Iehova ka tika ei mea mua ia. Kare e tau tetai ua atu apinga kia na mua i to tatou akaputu anga ki mua i to tatou Atua, i te kapikianga i tona ingoa.

12. Eaa te manakonako anga no te tupu anga te kitea ra i te ripoti no te Akamaaraanga no te mataiti kua topa?

¹² Ma teia i roto i te manako, e akamanako tatou i tetai turanga tei akakiteia mai e te Ripoti Tavini Anga Mataiti 1997 o te Au Kite o Iehova. I te mataiti i topa akenei e 5,599,931 te take o te au papuritia Patireia​—ko tetai urupu maata tikai o te aronga akapaapaa! Te aronga tei aere ki te Akamaaraanga e 14,322,226​—e vaitata i te varu e te apa mirioni te tere atu i te numero o te au papuritia. Te akaari mai ra te reira numero i tetai manako anga maata no te tupu anga. E manganui to taua varu e te apa mirioni ra te apii ra i te Pipiria ma te Au Kite o Iehova ei aronga inangaro me kare ei tamariki na te au metua kua papetitoia ra. E maata te numero tei aere atura no te taime mua tikai. To ratou taenga ki reira kua oronga i tetai tuatau meitaki no te Au Kite o Iehova kia matau meitaki atu ia ratou e kia oronga tauturu ei akariro ia ratou kia aere ki mua. I reira katoa, etai te akaputu atura ki te Akamaaraanga i te au mataiti ravarai e penei te aere atura ki etai uipaanga tokoiti ua, inara kare ratou e tere ana ki mua. Inara te turouia ratou kia akaputu atu ki te au uipaanga. Inara te raurau atura tatou ia ratou kia tamanako matakite i te au tuatua totou a Ioela e kia akamanako eaa etai atu takainga ka tika ratou kia akapapu e ka akarongo atu a Iehova me kapiki ratou i tona ingoa.

13. Me kua akamata ke ana tatou i te kapikianga i te ingoa o Iehova, eaa ta tatou apainga kia etai ke ra?

¹³ Kua akaketaketa katoa mai te apotetoro ko Paulo i tetai atu tu no te kapikianga i te ingoa o te Atua. I tana reta ki to Roma ra, kua taiku aia i ta Ioela ra tuatua totou: “Ko te kapiki i te ingoa o [“Iehova,” NW] ra, e ora ïa.” I reira kua akamanako maira aia: “Eaa ua ra te tangata e tikaʼi kia kapiki atu kiaia i tei kore i akarongoia e ratou ra? e eaa oki ratou e tikaʼi kia akarongo iaia i tei kore i kitea e ratou ra? e eaa oki ratou e kite ei i te akakite kore?” (Roma 10:13, 14) Ae, e manganui etai ke ra tei tae mai ki teianei kare i kite ake ia Iehova te umuumuia ra kia kapiki i tona ingoa. Ko te aronga kua kite ia Iehova tei ia ratou te apaianga kare anake kia tutu aere pera katoa kia itae atu e kia oronga i taua tauturu ra kia ratou.

Tetai Parataito Vaerua

14, 15. Eaa te au akameitakianga parataito te rekarekaia ra e te au tangata o Iehova no to ratou kapiki anga i tona ingoa i tetai tu te akamareka ra iaia?

¹⁴ Ko te reira te tu manako o tei akatainuia ra e te au mamoe ke atu oki no te au apinga, e ei tetai tupu anga, te akameitaki ra a Iehova ia ratou. “Ei reirā Iehova e vareae ei i tona enua, e e tangi aia i tona iti-tangata.” (Ioela 2:18) I te 1919, kua akaari a Iehova i te maroiroi e te tangi no tona iti tangata i tana akaora anga ia ratou e kua apai mai ia ratou ki roto i tona ngai no te angaanga i te pae vaerua. E parataito tikaʼi teia i te pae vaerua, tei akataka meitakiia mai e Ioela no roto i teianei au tuatua: “Auraka e mataku, e te enua e, kia rekareka, e kia pereperekavana, e au mea mamaata oki ta Iehova e rave. Auraka e mataku, e te au puaka o te enua e: te tupu nei oki te au one kai o te medebara, kua ua oki te rakau i tana kai, te suke e te vine te tae ua mai nei i to raua ririnui. E ko kotou oki, e te au tamariki a Ziona, kia pereperekavana, e kia rekareka, i to kotou Atua ia Iehova: kua oronga mai oki aia i te ua muatangana ma te tika, e e akatopa mai aia i te ua no kotou, te ua muatangana, e te ua openga, mei te muatangana ra; E ki te ngai pāpā sitona i te sitona, e ki oki e maringi atu te au vairanga i te wina ou e te manongi.”​—Ioela 2:21-24.

¹⁵ Mei teaa ra tetai tutu mareka anga! E maata te kai no nga apinga tumu anga e toru no te oraanga i Iseraela​—te titona, te manongi orive, e te uaina​—kapiti katoa te au anana e manganui. I to tatou tuatau nei te akatupuia ra taua au tuatua ra na roto i tetai tu vaerua. Te oronga maira Iehova i te au kaikai vaerua te umuumuia ra na tatou. Kare ainei tatou katoatoa e mareka i taua oronga anga maata mai a te Atua ra? E tika tikai, mei ta Malaki i totou maira, ‘kua kiriti mai to tatou Atua i te au māramārama o te rangi ra, e kua riringi mai i te apinga maata ua atu, kare e ngai e o ei, ei meitaki no tatou.’​—Malaki 3:10.

Te Openga o Tetai Akatereanga o te Au Mea

16. (a) Eaa ta te riringianga i te vaerua o Iehova te akataka maira no to tatou tuatau nei? (e) Eaa ta te tuatau ki mua te mou maira?

¹⁶ No muri ake i te totouanga i te tu parataito no te au tangata o te Atua i totou mai ei a Ioela i te riringianga mai i te vaerua o Iehova ra. I ta Petero taiku anga i teia totouanga ia Penetekote ra, kua tuatua aia e ka akatupuia te reira i “te au rā openga ra.” (Angaanga 2:17) Te riringianga mai i te vaerua o te Atua i reira ra kua riro te aite anga e kua akamata te au ra openga no te akatereanga ngati Iuda ra. Ko te riringianga mai i te vaerua o te Atua ki runga i te Iseraela o te Atua ra i te 20 anere mataiti nei tona aite anga e te noo nei tatou i te au ra openga o te akatereanga o te au mea o te ao katoa nei. I te manako anga i teia, eaa ta te tuatau ki mua te mou maira? Kua rave ua atu te totou a Ioela i te akakite mai kia tatou: “E akakite oki au i te mea umere ki runga i te au rangi, e ki raro katoa i te enua; i te toto, e te ai, e te au pou auai oki. E akariroia te rā ei poiri, e te marama ei toto, e tae ei i taua rā maata e te rikarika o Iehova ra.”​—Ioela 2:30, 31.

17, 18. (a) Eaa te ra rikarika o Iehova tei tupu ra ki rungao ia Ierusalema? (e) Te papu anga o te ra rikarika o Iehova a te tuatau ki mua te akakeu ra ia tatou kia rave i teaa?

¹⁷ I te 66 T.N., kua akamata teianei au tuatua totou i te tupu anga ki Iudea i te aerenga te au tupu anga kare i marie mai tae roa ki te take o te ra rikarika o Iehova i te 70 T.N. Mei teaa ra te matakuanga i taua tuatau ra kia riro ki roto i te aronga kare ra e akateitei i te ingoa o Iehova! I teia tuatau, te vai maira ki mua te au tupu anga matakuanga mei te reira ra, me akapouia e te rima o Iehova ra teianei akatereanga o te au mea o te ao katoatoa nei. Inara, ka rauka kia ora atu. Te tuatua ua atura te totou anga: “E riro oki e, ko tei kapiki i te ingoa o Iehova, e ora ïa: ei te maunga ra oki ei Ziona e ei Ierusalema te ora, mei ta Iehova i tuatua maira, e i roto oki i te toenga ta Iehova e kapiki ra.” (Ioela 2:32) Te akameitaki ra te Au Kite o Iehova i te kite anga i tona ingoa, e irinaki anga takiri to ratou e ka akaora aia ia ratou me kapiki ratou iaia ra.

¹⁸ Inara, eaa te ka tupu me rokoia mai taua ra maata o Iehova ra ki runga i teianei ao ma tona riri katoa ra? Ka uriuriia te reira i roto i te atikara openga no te apii.

Maara Ainei ia Koe?

◻ I naea a Iehova i riringi muaʼi i tona vaerua ki runga i tona au tangata ra?

◻ Eaa etai o te au apinga te o atura ki te kapiki anga i te ingoa o Iehova?

◻ I naea te ra maata o Iehova e te rikarika i tae mai ei ki runga ia Iseraela kopapa ra?

◻ Akapeea ta Iehova akameitaki anga i te aronga tei kapiki i tona ingoa ra?

[Tutu i te kapi 15]

Kua anauia mai e iti tangata ou ia Penetekote 33 T.N.

[Tutu i te kapi 16, 17]

I te tuanga mua o teia anere mataiti, kua riringi akaou mai a Iehova i tona vaerua ki rungao i tona au tangata ei akatupuanga ia Ioela 2:28, 29

[Tutu i te kapi 18]

Ka tika te au tangata kia tauturuia kia kapiki i te ingoa o Iehova