E Manganui ta Iehova Tamariki i Arataki kia Kaka
“E mea tau oki [i te Atua], nona te au mea katoa nei, e nana te au mea katoa nei i anga, i te arataki anga i te tamariki e manganui i te ao ra, kia akariro aia i te [“Rima Rave Maata,” NW] o to ratou ora ei ora manea mou i tona uaorai mate.”—EBERA 2:10.
1. Eaa ka papu ei ia tatou e ka akatupuia ta Iehova ra akakoro anga no te tangata nei?
KUA angaia e Iehova te enua ei kainga mutu kore no tetai pamiri tangata apa kore ua kia rekareka i te oraanga mutu kore. (Koheleta 1:4; Isaia 45:12, 18) E tika, kua ara to tatou metua mua ra ko Adamu e kua tuku mai i te ara e te mate ki runga i tana anaunga. Inara ka akatupuia ta te Atua ra akakoro anga no te au tangata na roto i tona Uanga Taputouia, koia Iesu Karaiti. (Genese 3:15; 22:18; Roma 5:12-21; Galatia 3:16) Na te aroa no te ao tangata nei i akakeu ia Iehova kia oronga “i tana Tamaiti anau tai, kia kore e mate te akarongo iaia, kia rauka ra te ora mutu kore.” (Ioane 3:16) E na te aroa oki i akakeu ia Iesu “kia oronga i tona ora ei oko no te tangata e manganui.” (Mataio 20:28) Na teianei “oko” i oko mai i te au tika e te au manakonako anga tei ngaro ke ra ia Adamu e kua akariro kia rauka mai te oraanga mutu kore.—1 Timoteo 2:5, 6; Ioane 17:3.
2. Akapeea te akono anga i to Iesu atinga oko i te akatutu angaia i te Ra Tapokiangaara mataiti o Iseraela ra?
2 Kua akatutuia mai i te Ra Tapokiangaara mataiti ra te akatuanga anga i to Iesu ra atinga oko. I taua ra ra, kua oronga te taunga maata o Iseraela i te atinga mua koia tetai toa puakatoro ei atinga ara e kua oronga i tona toto i te Aruna tapu i roto i te ngai Tapu Rava ra o te tapenakara, e i te iero i muri iora. Kua raveia teia nona uaorai, no tona ngutuare, e no te kopu o Levi ra. Mei te reira katoa oki, kua oronga a Iesu Karaiti ki te Atua i te puapinga o tona toto ei tapoki i te au ara o tona “au taeake” vaerua ra na mua. (Ebera 2:12; 10:19-22; Levitiku 16:6, 11-14) I te Ra Tapokiangaara ra, kua tuku atinga katoa te taunga maata ra i tetai puaka nio ei atinga ara e kua oronga i te toto o te reira ki roto i te ngai Tapu Rava ra, na te reira te raveanga i te tapokiangaara no te au ara o te 12 au kopu o Iseraela kare ra i te kau taunga. Mei te reira katoa oki, ka tuku te Taunga Maata ko Iesu Karaiti i tona toto oraanga no te aronga tangata akono i te akarongo ra, ei akakore anga i to ratou au ara.—Levitiku 16:15.
Aratakiia kia Kaka
3. Kia tau ki ta Ebera 2:9, 10, eaa ta te Atua i rave ana no te 1,900 au mataiti?
3 No te 1,900 mataiti, te rave ra te Atua i tetai apinga meitaki roa no te pae ma te “au taeake” o Iesu ra. No runga i teia, kua tata te apotetoro ko Paulo: “Te kite nei ra tatou ia Iesu, ko tei taakaakaia i raro iti ake i te au angela, kia mate aia ei oko i te tangata katoa, no te aroa ua o te Atua ra, i te akakorona angaia i te kakā e te mana, koia i akakoromaki i tona mate ra. E mea tau oki iaia [i te Atua ia Iehova], nona te au mea katoa nei, e nana te au mea katoa nei i anga, i te arataki anga i te tamariki e manganui i te ao ra, kia akariro aia i te [“Rima Rave Maata,” NW] o to ratou ora ei ora manea mou i tona uaorai mate.” (Ebera 2:9, 10) Te Rima Rave Maata no te ora ko Iesu Karaiti ia, tei kite ra i te akarongo apa kore ua na roto i te au apinga tana i mamae ra iaia i ora ra ei tangata ki runga i te enua nei. (Ebera 5:7-10) Ko Iesu te mea mua tei anauia maira ei tamaiti vaerua na te Atua ra.
4. I na ea e akapeea oki to Iesu ra anau angaia ei Tamaiti vaerua na te Atua?
4 Kua taangaanga a Iehova i tona vaerua tapu, me kare mana angaanga, kia akaanau mai ia Iesu ei Tamaiti vaerua nana, e raukaʼi kia aratakiia mai aia ki te tu kaka i te rangi ra. Iaia raua ko Ioane Papetito anake ra, kua rumaki takiriia a Iesu ki roto i te vai ei akatutu anga i te oronga anga iaia uaorai ki te Atua ra. Te tuatua ra te Evangeria a Luka: “E iaia i bapetizo i te au tangata katoa ra, i bapetizo katoaiā Iesu, e te pure ra aia, mavete akera te rangi, e kua eke maira te Vaerua Tapu ki rungao iaia mei te kukupa ra te tu, e kua tae maira tetai reo mei runga mai i te rangi, i te na ko anga mai, Ko taku tamaiti akaperepere koe; kua mareka rava au ia koe.” (Luka 3:21, 22) Kua kite a Ioane i te vaerua tapu i te eke anga mai ki runga ia Iesu e kua rongo oki i ta Iehova tuatua marekaanga iaia e Tana Tamaiti akaperepere. I taua taime rai e na te vaerua tapu oki, kua anauia mai e Iehova a Iesu ei te momua o tana au ‘tamariki e manganui kia aratakiia mai i te ao.’
5. Koai ma te aronga mua tei puapingaia mei to Iesu ra atinga, e eaa to ratou numero?
5 Ko te “au taeake” o Iesu te aronga mua kia puapingaia mai i tona atinga. (Ebera 2:12-18) I roto i te orama, kua kite te apotetoro ko Ioane ia ratou kua akakakaia i Maunga Siona i te rangi ra ma te Punua mamoe, koia te Atu akatuakaouia ra ko Iesu Karaiti. Kua akakite katoa maira Ioane i to ratou numero, i te na koanga: “Akara atura au, e i na, te tu ua ra te Punua-mamoe ki runga i te maunga ra i Siona, ma te tangata katoa i vaitata iaia okotai anere e a ngauru ma a i te tausani, ma tona ingoa e te ingoa o tona Metua i te tata angaia ki rungao i to ratou rae. . . . I okoia ïa aronga no roto i te tangata nei, ei popo mua no te Atua e na te Punua-mamoe ra. Kare rava e pikikaa i kitea i roto i to ratou vaa: kare oki a ratou e apa ki mua i te terono o te Atua ra.” (Apokalupo 14:1-5) No reira ko ‘te tamariki e manganui kia aratakiia mai i te ao’ ki te rangi e 144,001 anake ratou katoa—ko Iesu e tona au taeake vaerua ra.
“Akaanauia mai Aia e te Atua”
6, 7. Koai ma tei ‘akaanauia mai e te Atua’ ra, eaa te aite anga o te reira no ratou ra?
6 Te aronga ta te Atua i anau ra kua “akaanauia mai [ratou] e te Atua.” I te tuatuaanga no taua aronga ra, kua tata te apotetoro ko Ioane: “Ko ta te Atua i anau ra, kare ïa e rave i te ara; te vai ra oki tana [ta Iehova] ua i roto iaia: e kare e tika iaia kia rave i te ara, no te mea kua akaanauia mai aia e te Atua.” (1 Ioane 3:9) Ko teianei “ua i roto iaia” ko te vaerua tapu o te Atua.” I te raveanga angaanga kapiti ma tana tuatua, kua oronga te reira i te “akaanau akaouia” ki te aronga takitai o te 144,000 ki tetai manakonako anga i te rangi ra.—1 Petero 1:3-5, 23.
7 E Tamaiti a Iesu na te Atua mei tona anau mai anga ei tangata, mei te tangata apa kore ua ra oki ko Adamu e ‘tamaiti na te Atua.’ (Luka 1:35; 3:23, 38) Inara, i muri ake i to Iesu papetito angaia, e mea puapinga maata ta Iehova ra akakite anga: “Ko taku Tamaiti akaperepere koe, kua mareka rava au ia koe.” (Mareko 1:11) Na teia akakite anga kapiti katoa i te aerenga mai o te vaerua tapu, kua taka meitaki i reira e kua anauia e te Atua a Iesu ei Tamaiti vaerua Nana ra. Mei te reira te tu, kua orongaia kia Iesu “te akaanau akaou” ma te tika kia rauka akaou te oraanga ei tetai Tamaiti vaerua na te Atua ki te rangi ra. Mei iaia rai oki, kua “anau akaou” tona au taeake vaerua e 144,000 ra. (Ioane 3:1-8; akara i Te Punanga Tiaki, Noema 15, 1992, kapi 3-6.) Pera katoa oki mei ia Iesu ra, kua akatainu te Atua ia ratou e kua akaue atu kia akakite aere i te tuatua meitaki ra.—Isaia 61:1, 2; Luka 4:16-21; 1 Ioane 2:20.
Akapapu Anga i te Akaanau Anga
8. Eaa te akapapu anga no te anau anga i te vaerua i te tuanga (a) ia Iesu (e) i tana au pipi mua ra?
8 E akapapu anga tetai e kua akaanauia a Iesu i te vaerua. I kite a Ioane Papetito i te to anga mai te vaerua ki rungao ia Iesu e i rongo oki i ta te Atua ra akakite anga no te tamaiti anga ou i te vaerua o taua Mesia akatainuia ra. Inara akapeea te au pipi a Iesu e kite ei kua anauia ratou i te vaerua? I te ra o tona ra kake anga ki te rangi, kua tuatua a Iesu: “Kua bapetizo rai oki a Ioane ki te vai, e bapetizoia ra kotou ki te Vaerua Tapu i eianei puke rā.” (Angaanga 1:5) “Kua bapetizoia i te Vaerua Tapu” te au pipi a Iesu i te ra o Penetekote 33 T.N. Kua kapitiia mai ki taua riringianga mai i te vaerua ra ‘kua aruru maira no runga i te rangi mai ko tetai matangi viviki maata ra’ e “te arero . . . mei te ai ra te tu” kua to iora ki rungao i te au pipi tataki tai ra. Ko te mea umere rava ko te kite anga te au pipi ra e “kua tuatua iora i te tuatua ke, i ta te Vaerua i oronga mai i te tuatua kia ratou ra.” E no reira e akapapu anga akara mataia e te reo akarongoia e kua akatueraia te mataara ki roto i te kaka anga i te rangi ra ei au tamariki na te Atua no te au pipi a Karaiti ra.—Angaanga 2:1-4, 14-21; Ioela 2:28, 29.
9. Eaa te akapapu anga e ko to Samaria, ko Korenelio, e etai ke atu oki o te anere mataiti mua ra kua anauia i te vaerua
9 I tetai tuatau i muri iora, kua tutu aere a Philipa i te evangeria ki Samaria. Noatu rai e kua ariki to Samaria i tana tuatua e kua papetitoia oki, kua ngere ratou i te akapapu anga e kua akaanauia ratou e te Atua ra ei tamariki nana. I te pure anga e te tuku anga nga apotetoro ko Petero raua ko Ioane i to raua rima ki rungao ia ratou aronga akarongo ra, “rauka iora te Vaerua Tapu ia ratou” i tetai tu kua kitea te reira e te aronga akara atura. (Angaanga 8:4-25) Kua riro teia ei akapapu anga e kua anauia i te vaerua ei tamariki na te Atua taua aronga Samaria akarongo ra. Mei te reira katoa oki, i te 36 T.N., kua ariki a Korenelio e etai atu au Kenitara i te tuatua mou a te Atua. E te aronga ngati Iuda akarongo ra tei aere katoa mai ratou ko Petero ra, “va atura ratou, i te mea i riringiia mai te meitaki ra, te Vaerua Tapu, ki runga katoa i te etene ra. I akarongo atura oki ratou ia ratou i te tuatua anga i te tuatua ke, e te akameitaki anga i te Atua.” (Angaanga 10:44-48) Kua rauka i te au Kerititiano o te anere mataiti mua ra “i ta te vaerua ra” mei te tuatuaanga i te au reo ke ke ra. (1 Korinetia 14:12, 32) Kua rauka i teianei aronga te akapapu anga taka meitaki e kua anauia ratou i te vaerua ra. Inara ka akapeea te au Kerititiano o muri maira e kite ei me kua anauia ratou i te vaerua e me kare?
Te Akakite Anga a te Vaerua
10, 11. Na runga i te akatumu anga ia Roma 8:15-17 ra, akapeea koe me akataka e te akakite ra te vaerua ki te aronga akatuangaia ma Karaiti ra?
10 Kua rauka i te katoatoa o te 144,000 Kerititiano akatainuia ra te akapapu anga taka meitaki tikai e tei ia ratou te vaerua o te Atua. No teia tu, kua tata a Paulo: “Ko te Vaerua akatamariki ra tei rauka ia kotou, i karangaʼi oki tatou e, E Aba, e taku Metua. Ko te Vaerua uaorai oki, e to tatou katoa nei oki vaerua, tei akakite ïa e, e tamariki tatou na te Atua: E e tamariki ra, e aronga tuanga ïa; e aronga tuanga i te Atua ra, e aronga tuanga tatou e te Mesia; te mate kapipiti nei oki tatou ma ia katoa, kia akakakā kapipitiia ma ia katoa oki.” (Roma 8:15-17) E vaerua akatamaiti anga to te au Kerititiano akatainuia ra ki to ratou Metua i te rangi ra, tetai tu akatere angaia ei tamaiti. (Galatia 4:6, 7) Kua papu tikai ia ratou e kua akaanauia ra e te Atua ei tamariki vaerua ei aronga tuanga ma Karaiti i te Patireia i te rangi ra. I teia tu, te rave papu ra te vaerua tapu o Iehova i tetai tuanga.
11 I raro ake i te mana o te vaerua tapu o te Atua ra, ka akakeu te vaerua, me kare te tu manako akatere o te aronga akatainuia ra ia ratou, kia akono na roto i tetai tu papu ki ta te Tuatua a te Atua ra tuatua no te manakonako anga i te rangi ra. Ei akatauanga, me tatau ratou i ta te au Tuatua Tapu tuatua no te au tamariki vaerua a Iehova ra, ka akatika ngoie ua ratou e ko taua au tuatua ra te piri atura kia ratou. (1 Ioane 3:2) Kua kite ratou e kua “bapetizoia [ratou] ki roto i te Mesia ra ia Iesu” e i roto i tona mate. (Roma 6:3) Ko to ratou irinaki anga ngaueue kore e e tamariki vaerua ratou na te Atua ra, te ka mate e ka akatuakaouia ki te tu kaka i te rangi ra, mei ia Iesu rai.
12. Eaa ta te vaerua o te Atua i akatupu ki roto i te au Kerititiano akatainuia ra?
12 Kare te anau angaia ei tamaiti vaerua i tetai anoano tatanuia. Kare te aronga anauia i te vaerua e anoano kia aere ki te rangi no te pekapeka i te au tu ngata i teianei i runga i te enua nei. (Iobu 14:1) Kareka ra, kua akatupuia ki roto i te aronga akatainuia tika tikai tetai manakonako anga e te anoano kare ra i te mea matauia i roto i te au tangata nei. Kua kite taua aronga anauia ra e ko te oraanga mutu kore i roto i te tu tangata apa kore ua ki runga i te enua parataito tei koropiniia e tetai pamiri mataora e te au oa oki ka riro ei meitaki tikai. Inara, ko taua oraanga ra kare i te anoano maata o to ratou ngakau ra. E maroiroi tikai to te aronga akatainuia ra manakonako anga no te rangi ka tuku atinga mareka ua ratou i te au manakonako e te au apinga katoatoa no te enua nei.—2 Petero 1:13, 14.
13. Kia tau ki ta 2 Korinetia 5:1-5, eaa to Paulo ‘anoano maata ra,’ e eaa ta teianei i akakite no te aronga anauia i te vaerua ra?
13 No te maroiroi te manakonako anga orongaia e te Atua ra no te oraanga ki te rangi ki roto i taua aronga ra e kua aite to ratou tu manako ki to Paulo, tei tata ra: “Kua kite oki tatou e kia tukuia to tatou are one puakapa nei ki raro; e are to tatou i te Atua ra, e are anga koreia e te rima, e te vai ranga mutu kore i te rangi ra. Te ngunguru nei oki tatou i teia, ma te anoano maata kia akakakauia tatou i to tatou are rangi ra. E kia akakakauia ra, kare tatou e putaua i te rokoia anga mai. Tatou ra e noo i roto i teianei puakapa, te ngunguru nei ïa i te teiaa, kare ra no te mea te anoano nei tatou kia noo taaka ua, kia akakakauia ra, kia apuku uaia te mea mate ua nei e te ora. Ko tei akatau ia tatou i taua mea nei, ko te Atua ïa, ko tei oronga katoa mai ia tatou nei i te akairo ra, ko te Vaerua.” (2 Korinetia 5:1-5) Ko to Paulo ‘anoano maata ra’ kia akatuakaouia ki te rangi ei tetai mea ora vaerua mate kore. I te taiku anga i te kopapa tangata, kua tuatua aia i tetai akatutu anga no te puakapa te ka topa ua, tetai are paruparu ua no te tuatau poto me akaaiteia atu ki tetai are tikai. Noatu rai te noo ra ki runga i te enua nei i roto i te kopapa, mate ua, te au Kerititiano tei ia ratou ra te vaerua ei tetai akairo no te oraanga ki te rangi te aere maira ka akara atu ki tetai “are to [ratou] i te Atua ra,” ko tetai kopapa vaerua mate kore, e te pe kore oki. (1 Korinetia 15:50-53) Mei ia Paulo rai, ka rauka ia ratou kia tuatua mei te ngakau maira: “Te maroiroi nei matou, e kua tika ia matou kia taka ke atu i te kopapa nei, e kia noo i vaitatao i te Atu [i te rangi ra].”—2 Korinetia 5:8.
Apaiia Atu ki Roto i Nga Koreromotu Taka Ke
14. I te akamataanga i te akono anga i te Akamaara Anga ra, eaa te koreromotu ta Iesu i taiku mua maira, e eaa te tuanga ta te reira i akono ma te aronga Iseraela vaerua ra?
14 Kua papu i te au Kerititiano anauia i te vaerua e kua apaiia atu ratou ki roto i nga koreromotu taka ke e rua. Kua taiku mai a Iesu i tetai i tana oronga anga i te varaoa akaopue koreia e te uaina ei akamata anga i te Akamaara Anga i tona matenga tei vaitata maira e kua tuatua no te kapu uaina: “Teianei kapu, ko te koreromotu [“ou,” NW] ïa i toku nei toto, e akamaringiia no kotou nei.” (Luka 22:20; 1 Korinetia 11:25) Koai ma nga tuanga ki te koreromotu ou ra? Ko te Atua ko Iehova e te au mema o te Iseraela vaerua ra—te aronga ta Iehova e akakoro ra kia apaiia ki te kaka i te rangi ra. (Ieremia 31:31-34; Galatia 6:15, 16; Ebera 12:22-24) Kua akamanaia na te toto akamaringiia o Iesu ra, te rave maira te koreromotu ou i tetai papaki tangata i roto i to te pa enua ra no te ingoa o Iehova e kua akariro i teia au Kerititiano anauia i te vaerua ei tuanga no te “uanga” o Aberahama. (Galatia 3:26-29; Angaanga 15:14) Te akono ra te koreromotu ou no te au Iseraela vaerua katoatoa kia apaiia mai ki te kaka na te akatuakaouia ki te ora mate kore i te rangi ra. I te mea e “koreromotu mutu kore,” ka vai rai tona au puapinga e tuatau ua atu. Ka vai ra kia kiteaia me ka akono teia koreromotu i tetai atu tuanga i roto i etai atu tu i te tuatau o te Tauatini Mataiti e a muri atu oki.—Ebera 13:20.
15. Kia rotai ma Luka 22:28-30 ra, kua akamata i te raveia atu ta Iesu ra au pipi akatainuia ki roto i teea koreromotu ke atura, e i na ea?
15 Te “tamariki e manganui” ta Iehova i akakoro ‘kia aratakiia mai i te ao’ kua rave tataki taiia atu ki roto i te koreromotu no te Patireia i te rangi ra. No teianei koreromotu i rotopu iaia uaorai e tana au pipi, kua tuatua a Iesu: “Ko kotou ko te aronga e noo tamou i vaitata iaku i toku au timataanga nei: Mei toku Metua i akono i tetai basileia noku ra, kua akono katoa au ia kotou; Kia kai katoa kotou e kia inu oki i taku kaingakai i toku basileia ra, e kia noo ki rungao i te au terono i te akava anga i nga kopu tino ngauru ma rua o Iseraela ra.” (Luka 22:28-30) Kua akamanaia te koreromotu Patireia ra i te akatainu angaia te au pipi a Iesu ra ma te vaerua tapu ia Penetekote 33 T.N. Te vai tamou ra taua koreromotu ra i rotopu ia Karaiti e tona au oa ariki ra e tuatau ua atu. (Apokalupo 22:5) No reira, te papu ra i te aronga Kerititiano anauia i te vaerua e tei roto ratou i te koreromotu ou e tei roto oki i te koreromotu no te Patireia ra. No reira i te au akono anga Kaikaianga Aiai a te Atu ra, ko te toenga tokoiti anake ua o te aronga akatainuia ra i runga i te enua nei te ka kai i te varaoa, akatutuanga i te kopapa tangata ara kore o Iesu ra, e te uaina oki, tei akatutu maira i tona toto apa kore tei akamaringiia ra i te matenga e te akamana anga oki i te koreromotu ou ra.—1 Korinetia 11:23-26; akara i Te Punanga Tiaki, Peperuare 1, 1989, kapi 17-20.
Kapikiia, Ikiia, e te Tiratiratu
16, 17. (a) Kia aratakiia mai ki te kaka ra, eaa te ka tika no te 144,000 katoatoa ra? (e) Koai ma te au “ariki tino ngauru” ra, e te akapeea ra ta ratou akonoanga i te toenga o te “au taeake” o Karaiti i runga i te enua nei?
16 Na te akono anga i te tuanga mua o te atinga oko o Iesu ra ka akariro kia rauka kia kapikiia te 144,000 ra ki te ora anga i te rangi e kia ikiia na te anauia i te vaerua e te Atua ra. Inara, kia aratakiia mai ki te kaka ra ka tau ratou ‘kia akamaroiroi kia kite tikaia to ratou kapiki angaia e te iki angaia,’ e ka tika ratou kia tiratiratu e tae ua atu ki te matenga. (2 Petero 1:10; Ephesia 1:3-7; Apokalupo 2:10) Te toenga tokoiti ua o te aronga akatainuia ra i te enua nei te tamou marie ra i to ratou tiratiratu noatu ra te patoi angaia e nga “ariki ïa tino ngauru” ra, te akatutu maira i te au mana poritiki katoatoa. “E tamaki mai ratou ki te Punua-mamoe ra,” ta te angera i tuatua mai, e “e pou ratou i te Punua-mamoe: ko te Atu oki aia o te au atu ra, e te Ariki o te au ariki ra: e te tangata katoa nona ra, e aronga kapikiia ïa, e te ikiia, e te [“tiratiratu,” NW].”—Apokalupo 17:12-14.
17 Kare e rauka i te au tutara tangata nei te patoi atu ia Iesu, i te “Ariki o te au ariki” no te mea tei te rangi aia. Inara te akakite ra ratou i te riri ki te toenga o tona “au taeake” i te enua nei. (Apokalupo 12:17) Ka ope te reira i te tamaki ia Aramakito, te papu maira te autu anga no te “Ariki o te au ariki” e tona “au taeake”—“te aronga kapikiia ïa, e te ikiia, e te [“tiratiratu,” NW].” (Apokalupo 16:14, 16) I teianei, te maata nei te angaanga a te au Kerititiano anauia i te vaerua ra. Eaa ta ratou e rave nei, i mua ake ka aratakiia mai ei ratou e Iehova ra kia kaka?
Eaa Taau Pau Anga?
◻ Koai ma ta te Atua ra ka ‘arataki mai i te ao i te rangi ra’?
◻ Eaa te aite anga e kia ‘akaanauia mai i te Atua’ ra?
◻ Akapeea ta ‘te vaerua ra akakite anga’ ki tetai papaki Kerititiano ra?
◻ Kua raveia atu te aronga anauia i te vaerua ra ki roto i teea nga koreromotu ra?
[Tutu i te kapi 15]
Ia Penetekote 33 T.N., kua orongaia mai te akapapu anga e kua akatueraia te mataara ki roto i te tu kaka i te rangi ra