“Kua Apukuia te Mate i te Re i Riro Ra”

E AKAMANAKO ana i te tatau anga i tetai nutipepa ma te tumu tuatua i runga akenei e kare i te tatau anga no runga i tetai manga tamaine tei tamate iaia uaorai ra. E tika, kare i rauka ana i tetai nutipepa i te akakite mai i taua tuatua. Inara tei roto te au tuatua i runga akenei i tetai puka e tauatini ua atu mataiti te taito​—te Pipiria.

I roto i te au Tuatua Tapu, kua akataka meitakiia mai te mate. Pera katoa, kare te Pipiria i akaari ua mai e eaa tatou i mate ei kua akataka katoa mai ra i te turanga o tei mate e te oronga maira i te manakonakoanga no to tatou aronga akaperepereia tei takake ra. I te openga ra, te tuatua ra te reira i tetai tuatau puapinga maata e rauka ai i te ripotiia mai e: “Kua apukuia te mate i te re i riro ra.”​—1 Korinetia 15:54.

Te akataka maira te Pipiria i te mate na roto i te au tuatua tei matauia kare na roto i te au tuatua muna ra. Ei akaraanga, te akaaite putuputu ra te reira i te mate ki te “moe,” e te akataka maira te reira i te aronga mate e tei “topa i te moe nei.” (Salamo 13:3; 1 Tesalonia 4:13; Ioane 11:11-14) Kua akataka katoaia mai te mate ei “enemi.” (1 Korinetia 15:26) Te mea puapinga maata atu, te tauturu maira te Pipiria ia tatou kia marama e eaa te mate i riro ei mei te moe, eaa te mate i akakino ei i te tangata ravarai, e akapeea teia enemi e autuia ai i te openga ra.

Eaa ra Tatou i Mate Ei?

Te akakite maira te puka mua o te Pipiria e akapeea te Atua i te anga mai anga i te tangata mua, ia Adamu, e te tuku anga iaia ki roto i tetai kainga parataito. (Genese 2:7, 15) Te akamata anga tona oraanga, kua rauka ia Adamu te au tukuanga angaanga, pera katoa tetai araianga pakari. No runga i tetai tumu rakau i roto i te kainga Edene, kua akakite atura te Atua kiaia e: “Auraka koe e kai i to reira; i te rā e kai ei koe i to reira, ka mate ïa koe.”a (Genese 2:17) No reira, kua marama a Adamu e kare te mate e rauka i te kopaeia. Kua tupu tikai te reira no te aati anga i tetai ture tu-Atua.

Ma te tumatetenga, kare a Adamu raua ko tana vaine, ko Eva, i akarongo ana. Kua iki raua i te kopae i te anoano o Tei Anga mai ia raua, e kua kokoti raua i te au tumatetenga. “E oki ua atu koe ki raro i te one; no reira mai oki koe,” ta te Atua i akakite kia raua i te akakite anga aia i te au tupuanga no ta raua ara. (Genese 3:19) Kua kino pakari tikai raua​—kua apa. Kua taki atu to raua tu apa, me kore te tu ara, ki to raua mate.

Ko teia kino nei​—te ara​—kua pati katoaia mai ki te uanga a Adamu raua ko Eva, te au tangata ravarai. I roto i tetai tu, mei tetai maki akatuangaia rai. Kare ko te tuatau ua tei ngere ia Adamu kia akono i tetai oraanga tei akarangatiraia mai mei te maki no te mate ra kareka ra kua tuku katoa mai aia i te tu apa ki tana uanga. Kua apainaia atu te ngutuare tangata ei tuikaa ki te ara. Te akakite ra te Pipiria e: “E teianei no te tangata okotai ra i o mai ei te kino i te ao nei, e no te kino oki te mate; e kua taea katoaia oki te tangata ravarai e te mate, no te mea kua ara katoatoa.”​—Roma 5:12.

“I O Mai ei te Kino i te Ao Nei”

Ko teia kino akatuangaia, me kore te ara, kare e kiteaia i raro ake i te io akamaata. Te taiku ra te “ara” ki te kino i te pae akono tau e i te pae vaerua tei tukunaia mai kia tatou no ko mai i to tatou nga metua mua, e e au tumatetenga i te pae kopapa to te reira. Inara, te akaari maira te Pipiria e kua oronga mai te Atua i tetai akaora. Te akataka maira te apotetoro ko Paulo e: “E utunga te mate no te ara; kareka te ora mutu kore ra, e mea oronga uaia mai e te Atua i roto i to tatou Atu ia Iesu Mesia.” (Roma 6:23) I roto i tana reta mua ki to Korinetia, kua kapiti mai a Paulo i tetai akapapuanga puapinga maata tikai kiaia e: “Mei te tangata i ope i te mate ia Adamu, e ope katoa i te akaoraia e te Mesia.”​—1 Korinetia 15:22.

Te taka meitaki ra, ko Iesu Karaiti tei rave i te tuanga maata i te akakore anga i te ara e te mate. Kua karanga aia e kua aere mai aia ki te enua nei “kia oronga i tona ora ei oko no te tangata e manganui.” (Mataio 20:28) Kua akaaiteia te turanga nei i te keia anga i tetai tangata, ka rauka ua te akamatara mai i te tangata i opuia na roto tikai i tetai tutaki anga ki te moni. I roto i teia turanga nei, te oko te ka rauka i te akamatara mai ia tatou mei te ara e te mate ra koia oki te oraanga tangata apa kore o Iesu.b​—Angaanga 10:39-43.

Kia oronga i te oko, kua tono mai te Atua ia Iesu ki te enua nei ei akaatinga i tona oraanga. “I aroa mai te Atua i to te ao nei, kua tae rava ki te oronga anga mai i tana Tamaiti anau tai . . . kia rauka ra te ora mutu kore.” (Ioane 3:16) I mua ake ka mate ei i tetai matenga akaatinga anga, kua ‘akakite mai [a Karaiti] i te tuatua-mou.’ (Ioane 18:37) E i te tuatau o tana angaanga orometua i te ngai tangata, kua rave aia i te tuatau o tetai au tupuanga i te akaari mai i te tika anga no runga i te mate.

“Taua Tamaine ra . . . Kua Moe”

Iaia i runga i te enua nei kua kite a Iesu i te mate. Kua kite rai aia i te mamae te mate anga te au tangata takapini iaia, e kua kite pu tikai aia e ka mate vave ua aia. (Mataio 17:22, 23) I te akara anga, i etai au marama i mua ake ka tamateia ai a Iesu, kua mate tona oa piri vaitata ko Lazaro. Kua oronga mai taua tupuanga kia tatou i te kite i to Iesu manako no te mate.

Kare i roa ana i muri ake i te rauka anga mai te tuatua no to Lazaro mate, kua karanga a Iesu e: “Kua moe to tatou oa ko Lazaro; e te aere nei au e akaara iaia.” Kua manako te au pipi e te akangaroi ua ra a Lazaro, e ka meitaki mai aia. No reira kua tuatua taka meitaki atura a Iesu e: “Kua mate takiri a Lazaro.” (Ioane 11:11-14) I te akara anga te marama ra ia Iesu e mei te moe rai te mate. Penei e ngata ia tatou te marama anga i te mate, te marama ra ia tatou te moe anga. Me moe meitaki i te po, kare tatou i kite ana i te aere anga o te tuatau e eaa te tupu nei takapini ia tatou no te mea tei roto tatou i tetai turanga no te tu manako kore tuatau poto ua. Ko teia tikai ta te Pipiria akataka anga no runga i te turanga o te mate. Te akakite ra a Koheleta 9:5 e: “Kare ra a te aronga i mate ra e tuatua i kitea.”

Kua akaaite katoa a Iesu i te mate ki te moe no te mea ka akaaraia mai te au tangata mei te mate, na roto i te mana o te Atua. I tetai atianga, kua atoro atu a Iesu i te kainga o tetai ngutuare tangata te tumatetenga ra koi mate ua akera te manga tamaine. “Kare taua tamaine ra i mate, kua moe ra,” i na Iesu ei. Ei reira kua aere atu aia ki te tamaine i mate ra e kua rave mai i tona rima, e kua ‘tu maira aia ki runga.’ Tera te aite anga, kua tu mai aia mei te mate.​—Mataio 9:24, 25.

Kua akatu katoa a Iesu i tona oa ko Lazaro mei te mate mai. Inara i mua ake ka rave ei i taua temeio, kua akapumaana atu aia ia Mareta, te tuaine o Lazaro, i te na ko anga e: “Ka tu akaou mai ïa to tungane.” Kua pau papu atura aia: “Kua kite au e, ka tu akaou maira aia i te tuakaouanga i te rā openga ra.” (Ioane 11:23, 24) Te tapapa papu ra aia e ka akatu pouroaia mai te au tavini o te Atua i tetai tuatau ki mua.

Eaa tikai ta te tuakaouanga e akakite maira? Te tuatua Ereni no te “tuakaouanga” (a·naʹsta·sis) te aite anga tikai e “tu akaou anga.” Te akakite maira te reira i te tu mai anga mei te mate. Penei e tangi anga umere tikai teia ki etai pae, inara i muri ake i te karanga anga e ka akarongo mai tei mate ra i tona reo, kua tuatua a Iesu e: “Auraka e poitirere i teia.” (Ioane 5:28, NW) Te tuakaouanga ta Iesu uaorai i rave i runga i te enua nei te oronga maira kia tatou i te akapapu anga i roto i te totou a te Pipiria e ka akaaraia mai tei mate ra i roto i to te Atua manako mei ta ratou “moe” anga roa. Te totou maira a Apokalupo 20:13 e: “Kua tuku maira te tai i te aronga i mate i roto iaia ra; e kua tuku maira te vaarua e ko ade [te vaarua tanumia no te tangata] i te aronga i mate i roto ia raua ra.”

Ka akatuakaouia mai ainei teia aronga tei mate ra ki te ora e oti akera ka ruaine e ka mate akaou, mei ia Lazaro rai? Kare ko to te Atua ia akakoroanga. Te akapapu maira te Pipiria kia tatou e ka tae mai te tuatau e “e kore rava te mate,” no reira kare tetai tangata e riro mai ei ruaine e ka mate atu ei.​—Apokalupo 21:4.

E enemi te mate. E e manganui te au enemi ke atu o te tangata ravarai, mei te maki e te ruaine anga, tei akatupu katoa i te mamae maata. Kua taputou mai te Atua e ka autu pouroaia te reira, i te openga iora na te tuku anga i te utunga ki runga i te enemi maata roa atu o te tangata ravarai. “E taua enemi openga ra, ko te mate, e akakoreia ïa.”​—1 Korinetia 15:26.

I te akatupu anga i taua taputou, ka rekareka te au tangata i tetai oraanga apa kore, kare e akairo akaouia e te ara e e te mate. I teianei, ka rauka ia tatou te pumaana i te kite anga e te akangaroi ua ra to tatou aronga akaperepere tei mate ra, e mei tei roto ratou i te manako o te Atua, ka akatuakaouia mai ratou i te tuatau e tau ra kiaia.

Te Marama Anga i te Mate te Tauturu ra i te Oronga Mai i te Puapinga Anga ki te Oraanga

Ka rauka i tetai marama anga meitaki no te mate e te manakonakoanga no te mate i te taui i ta tatou akara anga no runga i te oraanga. Ko Ian, tei taikuia mai i roto i te atikara i mua akenei, tei roto i tona 20 mataiti i te kite anga aia i te akatakaanga a te Pipiria no te mate. “E manakonakoanga ua ana rai au e tei tetai ngai toku metua tane,” i nana ei. “No reira i toku kite anga e te moe ua ra aia i roto i te mate, i te akamata anga kua manako kinokino au.” Noatu rai, te tatau anga a Ian i ta te Atua taputou no te akatu anga i tei mate ra, kua rekareka aia i te kite e ka kite akaou aia i tona metua tane. “No teia taime ua nei i roto i toku oraanga, kua tupu mai te au kiaku,” tana e maara ra. Kua apai mai tetai marama anga tau no te mate i te manako au kiaia tei akamaru i tona oraanga.

Kua takake ta Clive raua ko Brenda tamaiti e 21 mataiti, ko Steven, i roto i tetai u anga kino tei taikuia mai i roto i te atikara i mua akenei. Noatu e kua kite raua i ta te Pipiria i tuatua ana no runga i te mate, te ati ngakau ua nei rai raua no ta raua i takake viviki ra. Ko te tika, e enemi te mate, e e mamae te tara o te reira. To raua kite i te pae Tuatua Tapu no runga i te turanga o te mate ra i akameangiti marie mai i to raua mamae. I karanga ai a Brenda: “To maua marama anga i te mate i akatika mai ei ia maua kia akono akaou i to maua oraanga ma te au o te manako. E tika, kare e topa ana te ra e kare maua e manako ana no runga i te tuatau ka akaaraia mai ei a Steven mei tana moe.”

“E te Mate e, Teiea Toou Tara?”

Te taka meitaki ra, te marama anga i te turanga o te mate te tauturu maira ia tatou kia rauka tetai manako anga tau no te oraanga. Kare e anoanoia kia riro mai te mate ei mea muna. Ka rauka ia tatou i te rekareka i te oraanga kare e mataku tikai ana i teia enemi te vai ua nei i te takinokino mai. E te kite anga e kare te mate e tamate i to tatou oraanga e tuatau ua atu te akakore ra i tetai anoano kia akono i te navenave ra, i te irinaki anga e e “poto ua te oraanga.” Te kite anga i to tatou aronga akaperepere tei takake ra te vai ra i roto i to te Atua manakoanga e te moe ua ra i roto i te mate e te tatari maira i tetai tuakaouanga te oronga maira kia tatou i te pumaana e te akakeu anga i to tatou anoano kia ora ua atu.

Ae, ka rauka ia tatou i te akara ma te irinaki anga i te tuatau ki mua e tanu mutu koreia ai e te Atua e Iehova, Tei Oronga mai i te ora, i te mate. Mei teaa atura te akameitakianga te reira te rauka tikai anga ia tatou i te ui e: “E te mate e, teiea toou tara? E [“te mate,” NW] e, teiea toou re?”​—1 Korinetia 15:55.

[Au Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tutu i te kapi 5]

Kua taki atu to Adamu raua ko Eva akarongo kore ki te mate

[Tutu i te kapi 6]

Kua rave mai a Iesu i te rima o te tamaine i mate, e kua tu maira aia ki runga

[Tutu i te kapi 7]

E manganui te tatari nei i te tuatau e akaaraia mai ei to ratou aronga akaperepere tei mate ra mei te moe, mei ia Lazaro rai