E Tane e te Tangata Pakari—Akatauanga i te Au Apainga
‘Te akaaere ka tau ei tane vaine okotai.’—1 TIMOTEO 3:2.
1, 2. Eaa ra te turanga akaipoipo koreia o te au orometua i tau kore ei i te Tuatua Tapu?
I TE anere mataiti mua ra, kua tamanako maata te au Kerititiano tiratiratu i te akatauanga i ta ratou apainga tuke tuke. I ta te apotetoro ko Paulo tuatua anga e te Kerititiano tei vai takaua ra e “tuatua meitaki roa tana,” ko te aite anga ainei e ko taua tu tangata ra ka meitaki atu te tavini anga ei tetai akaaere i roto i te putuputuanga Kerititiano ra? Te akariro ra ainei aia i te noo takaua ei umuumuanga no te aronga pakari ra? (1 Korinetia 7:38) Te umuumuia ra te noo akaipoipo koreia no te au orometua Katorika. Inara te tau ra ainei i te Tuatua Tapu te noo anga akaipoipo koreia te au orometua? Te akatikaia ra e te au Akonoanga Otototi Itinga to ratou au orometua kotinga ei au tangata akaipoipoia, inara auraka to ratou au epitekopo ra. Te rotai ra ainei te reira ma te Pipiria?
2 E manganui to te 12 au apotetoro a Karaiti ra, ko ratou te au mema pange o te putuputuanga Kerititiano ra, e au tangata akaipoipoia ratou. (Mataio 8:14, 15; Ephesia 2:20) Kua tata a Paulo e: “Kare aina e tika ia matou kia arataki aere i te tuaine vaine mou ra, mei tetai papaki aposetolo katoa ra, e mei te au taeake oki o te Atu ra, e mei ia Kepha [ko Petero]?” (1 Korinetia 9:5) Te akatika ra te New Catholic Encyclopedia e “te ture no te akaipoipo koreia na te ekaretia te akamata anga mai” e ko “te au orometua o te K[oreromotu] O[u] ra kare i raro ake i te apainga kia akakore i te akaipoipo anga.” Te aru nei te Au Kite o Iehova i te akaraanga Tuatua Tapu kare ra i to te ture ekaretia.—1 Timoteo 4:1-3.
Taoonga Aronga Pakari e te Akaipoipo te Tau Ra
3. Eaa te au tumu Tuatua Tapu te akaari maira e ka tika ua te aronga akaaere Kerititiano ra ei au tangata akaipoipoia ra?
3 Kare i te umuumuanga e ka tau te au tangata akataoongaia ra ei akaaere kia kore e akaipoipoia, kua tata a Paulo kia Tito: “Teia te mea i vaoo ei au ia koe i Kereta na, kia akameitaki koe i tei toe ra, kia akataoonga i te aronga orometua [Ereni, pre·sbyʹte·ros] i te au oire katoa ra mei taku i ikuiku ia koe na: Ko te tangata apa kore, vaine okotai ra, e te tamariki akarongo, kare i tapepeia i te kaimoumou, e te akongata. Ei tangata apa kore te episekopo [Ereni e·piʹsko·pos, no reira mai te tuatua “episekopo”] e tikaʼi, mei te akaaere a te Atua ra.”—Tito 1:5-7.
4. (a) Akapeea tatou i kite ei e kare te akaipoipo anga i tetai umuumu anga no te au akaaere Kerititiano? (e) Eaa te tu meitaki o tetai taeake takaua ra ei tetai o te aronga pakari ra?
4 I tetai pae, kare te akaipoipo anga i tetai umuumu anga Tuatua Tapu no te taoonga aronga pakari. Kua vairai a Iesu ei tangata takaua. (Ephesia 1:22) Ko Paulo, tetai akaaere meitaki roa i roto i te putuputuanga Kerititiano i te anere mataiti mua ra, kare i akaipoipoia i reira. (1 Korinetia 7:7-9) I teia tuatau nei, e manganui te au Kerititiano takaua ra tei tavini ei aronga pakari. Penei e no to ratou tu takaua tei akatika ra kia maata atu to ratou taime kia rave i ta ratou au angaanga ei au akaaere.
‘Te Tataka Ke ra te Manako o te Tane Akaipoipoia’
5. Eaa te tika Tuatua Tapu te ka tau te au taeake akaipoipoia kia kite?
5 Me akaipoipo tetai tangata Kerititiano, ka tau aia kia kite e te rave ra aia i te au apainga ou te ka akapou i tona taime e te manako. Te tuatua ra te Pipiria: “Te tangata kare i akaipoipo ra, te akono ra ïa i ta te Atu, i te mea e marekaʼi te Atu: Kareka tei akaipoipoia ra te akono ra ïa i te au mea o teianei ao, i te mea e marekaʼi tana vaine [“e tataka ke ra aia,” NW].” (1 Korinetia 7:32-34) Na teea tu te tataka ke anga?
6, 7. (a) Eaa tetai turanga te “akatataka ke ra” i te tangata akaipoipoia? (e) Eaa te ako anga ta Paulo e oronga atura ki te au Kerititiano akaipoipoia? (ng) Akapeea teia i te mana anga ki runga i ta tetai tangata iki anga kia ariki i tetai angaanga?
6 Ko tetai apinga, ka akakore te tangata akaipoipoia i tana tuatua i rungao i tona uaorai kopapa. Kua akataka meitaki mai a Paulo i teia: “Kare oki tei te vaine te tuatua i tona uaorai kopapa, tei te tane ra; mei te reira to te tane, kare tei iaia te tuatua i tona uaorai kopapa, tei te vaine ra.” (1 Korinetia 7:4) Penei ka manako tetai papaki o te aronga te tamanako ra i te akaipoipo e e meangiti ua te puapinga o teia no te mea kare te ainga i te apinga maata i to raua akaipoipo anga. Inara, i te mea ko te tu ma i mua ake i te akaipoipo anga ko tetai mea umuumuia i te Tuatua Tapu, kare te au Kerititiano i kite tikai i te pirianga tau ki to ratou tokorua no te tuatau ki mua.
7 Kua akaari maira Paulo e noatu ko tetai nga tokorua tei ‘akanoo i to raua manako i ta te vaerua ra’ ka tika kia akamanako i te au umuumu anga ainga o tetai e tetai ra. Kua ako atu aia i te au Kerititiano i Korinetia ra: “E o atu te tane i te mea takinga-meitaki ki te vaine e tikaʼi; e pera katoa te vaine ki te tane. Eiaa korua e akataka ia korua uaorai, mari ra ei ngai poto ake, kia tika ia korua; kia rauka ta korua akakoreanga kai e te pure: ka kapipiti akaou ei korua, kia kore a Satani e tapikipiki mai ia korua no tei kore e tika ia korua kia akakoromaki.” (Roma 8:5; 1 Korinetia 7:3, 5) E mea mii ra, e kua tupu etai au tu akaturi anga i te kore anga e aru i teianei ako. No teia tu, ka tau tetai Kerititiano akaipoipoia ra kia paunu matakite i te au tumu i mua ake i te arikianga i tetai angaanga te ka akataka ke iaia mei tana vaine no tetai tuatau roa ra. Kare iaia taua tu rangatira mei tana i matau ana no te ori aere anga iaia e takaua ra.
8, 9. (a) Eaa te aite anga o ta Paulo i tuatua ra e ko te au Kerititiano akaipoipoia “te akono ra ïa i te au mea o teianei ao”? (e) Eaa ta te au Kerititiano akaipoipoia ra ka tau kia rave?
8 I roto i teea tu e raukaʼi kia tuatuaia e ko te au tane Kerititiano akaipoipoia, kapiti katoa te aronga pakari, “te akono ra ïa i te au mea o teianei ao [koʹsmos]”? (1 Korinetia 7:33) Te kite puia ra e kare a Paulo i tuatua ana no te au apinga kino o teianei ao, ta te au Kerititiano mou ka kopae ke atura. (2 Petero 1:4; 2:18-20; 1 Ioane 2:15-17) Te apii maira te Tuatua a te Atua ia tatou “e kopae tatou i te akono kore i te Atua, e te anoano o teianei ao [ko·smi·kosʹ], kia noo tatou ma te tau meitaki, te tuatua-tika, e te akono i te Atua, i teianei ao.”—Tito 2:12.
9 No reira, ko te Kerititiano akaipoipoia, “te akono ra ïa i te au mea o teianei ao” i te mea te tau ra aia kia akamanako i te au mea rikiriki e tuanga ra no te oraanga akaipoipo matauia ra. Te kapiti ra teia i te are, te kai, te kakau, te tamataora—te kapiti katoa ra etai atu au apinga manakoia ra me e tamariki etai. Inara noatu no nga tokorua kare e tamariki, me kia puapingaia te akaipoipo anga, ka tau te tane e te vaine kia manako maata “i te mea marekaʼi” to raua tokorua akaipoipo tetai e tetai ra. Ko teia te manako tika no te aronga pakari Kerititiano ia ratou e akatau ra i ta ratou au apainga.
Te Au Tane Meitaki Pera Katoa ei Aronga Pakari Meitaki
10. No tetai Kerititiano kia tau ei tangata pakari, eaa ta tona au taeake e te au tangata katoa o vao ra ka tau kia kite?
10 Noatu rai e kare te akaipoipo anga i tetai apinga umuumuia no te taoonga aronga pakari, me ka akaipoipoia tetai tangata, i mua ake i tona akatika angaia no te akataoonga anga ei tetai no te aronga pakari, ka tau tikaʼi aia kia akakite i te tautaanga kia riro ei tetai tane meitaki e te aroa, i te akonoanga i te upoko anga meitaki. (Ephesia 5:23-25, 28-31) Kua tata a Paulo: “Kia inangaro tetai tangata i te taoonga episekopo ra, kua inangaro aia i te angaanga meitaki. Ei tangata apa kore ra te episekopo e tikaʼi, ei tangata vaine okotai.” (1 Timoteo 3:1, 2) E mea tau kia kiteia e te rave maata ra tetai tangata pakari kia riro ei tane meitaki, noatu me e Kerititiano katoa oki tana vaine e me kare ia. Ko te tika ra, noatu ko te au tangata o vao i te putuputuanga ka tau katoa kia kite e te akono meitaki ra aia i tana vaine e etai atu au apainga nana ra. Kua akakite katoa maira Paulo: “Ei rongo meitaki oki tona i te aronga ki vao ra e tikaʼi; ko te rokoia aea aia i te akakino, e te ereere a te diabolo.”—1 Timoteo 3:7.
11. Eaa te aite anga o te takiota tuatua “ei tangata vaine okotai” ra, no reira eaa te matakite anga tau no te aronga pakari kia rave?
11 Inara, ko te takiota tuatua “ei tangata vaine okotai” te akakore ra i te tere atu i te okotai vaine, e te akakite katoa ra i te tu tiratiratu i te akaipoipo. (Ebera 13:4) Te aronga pakari tikaʼi te umuumuia ra kia matakite me te tauturu ra i te au tuaine i roto i te putuputuanga. Ka tau ratou kia kopae i te aere anga okotai ua i te atoroanga i tetai tuaine te anoano ra i te ako anga e te akapumaana. Ka rave meitaki ratou kia aere kapiti atu ma tetai atu o te aronga pakari, tetai tavini orometua, me kare ra ma tana vaine me e aere anga i tetai aravei anga akamaroiroianga.—1 Timoteo 5:1, 2.
12. Eaa te akataka anga tau no te au vaine a te aronga pakari e te au tavini orometua ra ka tika kia tauta pakari?
12 Inara, i te papaanga i te au umuumu anga no te aronga pakari e te au tavini orometua, kua oronga katoa te apotetoro ko Paulo i tetai tuatua ako anga no te au vaine a te aronga te akamanakoia ra no taua angaanga ra. Kua tata aia: “Mei te reira katoa te au vaine i te maru e tikaʼi, eiaa ei tapepe ua, ei maroiroi ra, e te pikikaa kore, i te au mea katoa ra.” (1 Timoteo 3:11) E maata te ka rauka i tetai tane Kerititiano i te rave ei tauturu i tana vaine kia tau i taua akataka anga ra.
Au Angaanga Tau i te Tuatua Tapu ki te Vaine
13, 14. Noatu rai me kare te vaine a tetai tangata pakari i te oa Kite, eaa ra i tau ei aia kia noo ma ia katoa ra e kia riro ei tetai tane meitaki?
13 Inara, ko teianei ako anga tei orongaia ra ki te au vaine a te aronga pakari me kare ta te au tavini orometua te akakite maira e ko taua au vaine ra e au Kerititiano akatapuia ratou uaorai. Te mea matauia, ko teia te tu no te mea te umuumuia ra te au Kerititiano kia akaipoipo “kia tau ra i te Atu.” (1 Korinetia 7:39) Inara ka peea tetai taeake kua akaipoipo ke ra ki tetai tei akarongo kore ra i tona akatapu anga i tona oraanga kia Iehova, me kare kua topa tana vaine ki vao i te tuatua mou no tetai tarevake kare ra nona?
14 Kare teia uaorai, e arai iaia kia kore e riro ei tetai o te aronga pakari ra. Kare katoa oki te reira e akatika iaia kia taka ke i tana vaine no te kore ua e kapiti mai ki tona au irinaki anga. Kua apii mai a Paulo e: “Kua topiriia koe ki te vaine? Eiaa e kimi i te matara.” (1 Korinetia 7:27) Kua tuatua katoa aia: “E vaine akarongo kore ta tetai taeake, e i tika i taua vaine ra kia noo rai kiaia, auraka aia e tuku ke atu iaia. Kia aere ke ra tei kore i akarongo ra, aere ua atu ïa: kare te taeake e te tuaine e ii i te reira. Kua akonoia ra tatou e te Atua, ei au ta tatou. Eaa oki koe e kite ei, e maine e, kare taau tane e ora ia koe? E eaa oki koe e kite ei, e tama e, kare taau vaine e ora ia koe?” (1 Korinetia 7:12, 15, 16) Noatu rai me kare tana vaine i tetai Kite, ka tau ra tetai tangata pakari kia riro ei tane meitaki ia.
15. Eaa te ako anga ta te apotetoro ko Petero i oronga atura ki te au tane Kerititiano, e penei eaa te au tupu anga me ka riro tetai tangata pakari ei tane manako kore?
15 Me e vaine akarongo tana e me kare, ka tau te tangata pakari Kerititiano kia kite e te anoano ra tana vaine i tona manako anga aroa. Kua tata te apotetoro ko Petero: “Koia katoa oki kotou, e te au tane, e noo ia ratou [ko ta kotou au vaine] ra ma te kite, i te akangateitei anga i te vaine, i te āriki paruparu ra, e ei atu katoa oki i te aroa ua ra i te ora; kia kore ta kotou pure e topa.” (1 Petero 3:7) Tetai tane tei akakoro tikai kia kore e akono i te au mea anoanoia no tana vaine te akakino ra i tona uaorai pirianga ma Iehova; ka rauka ia kia arai i tona akavaitata anga kia Iehova mei “te tumurangi, kia kore te pure e tae atu ki roto ra.” (Te Aue o Ieremia 3:44) Ka rauka kia taki atu teia ki tona riroanga kia akakoreia i te tavini anga ei tetai akaaere Kerititiano ra.
16. Eaa te tumu maata ta Paulo i akataka maira, e akapeea ra te manako ngakau tau o te aronga pakari no teia?
16 Mei tei akatakaia maira, ko te tumu maata o ta Paulo taumaro anga koia oki me akaipoipo tetai tangata, ka akakore aia i tetai tuanga o tona tu rangatira iaia e tangata takaua ra tei akatikaia aia kia akono “i ta te Atu ma te iroirongata kore.” (1 Korinetia 7:35) Te akaari maira te au ripoti e kare tetai papaki o te aronga pakari akaipoipoia ra e tau ana te manako anga ki runga i te au tuatua akauruia a Paulo i au taime ravarai. I to ratou anoano kia rave i ta ratou e manako ra te ka tau te aronga pakari meitaki kia rave, penei kare ratou e manako i etai o ta ratou au angaanga a te tane ra. Ka kite etai i te tu ngata kia akakore i tetai angaanga na te putuputuanga, noatu rai me na te arikianga i te reira ka taka meitaki ia e tau kore i te pae vaerua ki ta ratou vaine. Te rekareka ra ratou i te au angaanga kia aere kapiti ma te akaipoipo anga, inara te mareka ra ainei ratou kia rave i te au apainga te kapitiia ra ma te reira?
17. Eaa tei rokoia ki tetai au vaine, e penei akapeea teia e kopaeiaʼi?
17 E tika rai, e mea meitaki te maroiroi ei tetai tangata pakari. Inara, te tau ra ainei tetai Kerititiano me i te raveanga i tana au angaanga i roto i te putuputuanga, kare aia e manako ana i tana au apainga tau i te Tuatua Tapu no tana vaine? I te anoanoanga kia turu i te aronga i roto i te putuputuanga, ka manako katoa te tangata pakari tau i te pae vaerua o tana vaine. Tetai papaki o te au vaine a te aronga pakari kua riro kia apikepike i te pae vaerua, e kua “akangaa pai” oki i te pae vaerua. (1 Timoteo 1:19) I te mea e na te vaine te apainga no tona uaorai ora, i etai turanga ko te manamanata i te pae vaerua ka rauka ua kia kopae keia naringa aia ‘i angai e i akaperepere’ i tana vaine, “mei ta te Atu i te ekalesia nei.” (Ephesia 5:28, 29) E mea tau rai, ka tika te aronga pakari ‘kia matakite ia ratou uaorai, e te anana katoa.’ (Angaanga 20:28) Me kua akaipoipoia ratou, te kapiti ra teia i ta ratou au vaine.
‘E Pekapeka ra i te Kopapa Nei’
18. Eaa etai au tu o te “pekapeka” tei tupu ra ki te au Kerititiano akaipoipoia, e eaa te tupu anga kino ki te au angaanga a tetai tangata pakari ra?
18 Kua tata katoa oki te apotetoro: “Kare ra koe e ara kia akaipoipo; e kia akaipoipo oki te tamaine paretenia ra, kare ana e ara. E pekapeka ra to te reira i te kopapa nei; e akaperepere ra au ia kotou.” (1 Korinetia 7:28) Kua anoano a Paulo kia tauturu atu i te aronga te ka rauka kia aru i tana akatauanga no te noo takaua mei te au apiapi te papu ra e ka tupu mai ma te akaipoipo anga. Noatu ra no nga tokorua kare e tamariki, ka kapiti teia au pekapeka i te au manamanata no te maki me kare te au tu ngata no te pae i te moni pera katoa oki te au apainga tau i te Tuatua Tapu no nga metua ongai ruaine o tetai tokorua ra. (1 Timoteo 5:4, 8) Ka tika tetai tangata pakari ra, na roto i te tu akaraanga, kia ariki i teia au apainga, e penei ka akariro ke teia i tana au angaanga ei tetai akaaere Kerititiano. E mea mataora, e maata te aronga pakari te rave ra i te angaanga meitaki i te raveanga i ta ratou au apainga i te ngutuare tangata e te putuputuanga oki.
19. Eaa te aite anga o ta Paulo i tuatua ra: “E tau i te aronga e vaine ta ratou ra, kia riro mei te mea e kare”?
19 Kua tuatua katoa a Paulo: “Te poto nei te tuatau. E tau i te aronga e vaine ta ratou ra, kia riro mei te mea e kare.” (1 Korinetia 7:29) Inara, i te manako anga i tana i tuatua ana i roto i teianei pene ki to Korinetia, te kitea ra e kare te aite anga o tana tuatua e ka tau te au Kerititiano akaipoipoia ra kia akono kore i ta ratou vaine. (1 Korinetia 7:2, 3, 33) Kua akaari mai aia i te aite anga o tana tuatua, i tana tata anga: “E te aronga i rave i to teianei ao ra, mei te mea e kare i rave; te ngaro ke nei oki te tu o teianei ao.” (1 Korinetia 7:31) E maata atu oki i teianei i to te tuatau ia Paulo ra me kare i to te apotetoro ko Ioane ra tuatau, “te ngaro ke nei teianei ao.” (1 Ioane 2:15-17) No reira, ko te au Kerititiano akaipoipoia tei kite ra i te umuumuia kia rave i etai au atinga i te aruanga ia Karaiti kare e rauka kia akapou takiri aia i te au rekareka anga e te au ravenga o te akaipoipo anga ra.—1 Korinetia 7:5.
Au Vaine Tuku Atinga ia Ratou Uaorai
20, 21. (a) Eaa te au atinga ta te au vaine Kerititiano e manganui te rekareka ra i te oronga? (e) Eaa ta te vaine ka tika kia manako atu i tana tane, noatu rai me ko tetai tangata pakari aia?
20 Mei te aronga pakari e rave atinga kia puapingaiaʼi etai ke, e manganui te au vaine a te aronga pakari kua tauta kia akatau i ta ratou apainga i te akaipoipo anga ma te au apinga puapinga maata o te Patireia. E au tauatini ua atu au vaine Kerititiano te mataora ra kia taokotai atu kia raukaʼi i ta ratou tane te rave i ta ratou au angaanga ei au akaaere. Te inangaro ra a Iehova ia ratou no teia, e te akameitaki ra aia i te vaerua meitaki ta ratou e akaari ra. (Philemona 25) Inara, te akakite maira ta Paulo ako anga e ka tau te au vaine a te au akaaere kia manako tika atu i tetai tuatau tau e te manako anga mei ko mai i ta ratou tane ra. Ko te apainga Tuatua Tapu ia a te aronga pakari akaipoipoia ra kia rava te tuatau ki ta ratou vaine ei akatau i ta ratou apainga ei tane e ei akaaere oki.
21 Inara ka peea me ka kapiti atu ki tana tuanga ei tane, e metua katoa oki tetai tangata pakari Kerititiano ra? Kua kapitiia atu teia ki tana au apainga e ka akatuera mai i tetai atu apainga no te akaaere, mei ta tatou ka kite i te atikara te aru mai nei.
Na te Tu Akamanako Akaouia
◻ Eaa te au tika tau i te Tuatua Tapu te akakite ra e ka rauka kia riro tetai tangata akaipoipoia ei akaaere Kerititiano?
◻ Me ka akaipoipoia tetai o te aronga pakari takaua ra, eaa te mea tau nana kia tamanako?
◻ Na roto i teea au tu to te Kerititiano akaipoipoia “te akono ra ïa i te au mea o teianei ao”?
◻ Akapeea ta te au vaine e manganui a te aronga akaaere ra akaari anga i tetai vaerua meitaki no te tuku atinga ia ratou uaorai?
[Tutu i te kapi 17]
Noatu te rave ra i te au angaanga teokaratiki, ka tau tetai tangata pakari kia akono aroa i tana vaine