“E Akatuia Ei Mate”
“E tangi tikai oki te pu, e e akatuia tei mate ma te pe kore, e e akatu keia tatou.”—1 KORINETIA 15:52.
1, 2. (a) Eaa te taputou akapumaana tei orongaia mai na roto i te peroveta ko Hosea? (e) Akapeea tatou i kite ei e kua akakoro te Atua kia apai mai i tei mate kia ora akaou?
KUA takake ainei tetai i te mate taau i akaperepere piri vaitata ra? Kua kite koe i reira i te mamae ta te reira ka apai mai. Inara, ka rauka i te au Kerititiano te akapumaana anga na roto i te taputou ta te Atua ra i oronga mai na roto mai i te peroveta ko Hosea: “E akaora au ia ratou i te mana o te vaarua ra; e oko atu au ia ratou mei te mate mai. E te mate e, teiea toou pou? E ade e, teiea toou mate?”—Hosea 13:14.
2 E akara anga tau kore ki te aronga ekoko ra te manako anga e ka oki akaou mai kia ora tei mate ra. Inara tei te Atua Mana Katoatoa tikai te mana kia rave i taua temeio ra! Ko te maroanga tika tikai me te anoano ra Iehova kia akaoki akaou mai i tei mate ra kia ora. Kua ui te tangata tuatua tika ko Iobu: “Kia mate te tangata nei, ka ora akaou ainei aia?” I reira, kua oronga mai aia i teia pauanga akapapu anga: “Naau e kapiki mai, e naku e io atu kia koe: e tangi rai koe ki te angaanga a to rima ra.” (Iobu 14:14, 15) Ko te tuatua “tangi” te akakite maira i tetai inangaro akatenga me kare anoano. (Akaaite ia Salamo 84:2.) Ae, te manako maata ra Iehova i te tuakaouanga—te tangi ra aia kia akara akaou i te aronga tiratiratu tei taka ke ra, te ora ra i roto i tona manako anga.—Mataio 22:31, 32.
Kua Akakite Pu Mai a Iesu i te Marama no te Tuakaouanga
3, 4. (a) Eaa te marama ta Iesu i akakite pu mai no te manakonako o te tuakaouanga? (e) Eaa ra a Iesu i akatuiaʼi ei vaerua, kare i te kopapa?
3 E tuanga marama ua to te au tangata taito akarongo ra mei ia Iobu rai no runga i te tuakaouanga. Na Iesu Karaiti i akakite pu mai i te marama ki katoa ki runga i teia manakonakoanga meitaki. Kua akakite mai aia i te tuanga taviri tana uaorai ka rave i tana tuatua anga: “Ko te akarongo i te Tamaiti ra, e ora mutu kore tona.” (Ioane 3:36) Ka rekarekaia kiea i taua ora anga ra? No te maata anga o te aronga tei akono i te akarongo, ki runga nei i te enua. (Salamo 37:11) Inara, kua tuatua a Iesu ki tana au pipi: “Auraka e mataku, e taku anana iti; e mea anoano na to kotou Metua, i te oronga mai i te basileia no kotou.” (Luka 12:32) No te rangi to te Atua ra Patireia. No reira, ko teia taputou ko tona aiteanga e ko te “anana iti” ka noo kapiti atu ma Iesu ki te rangi ei au mea ora vaerua. (Ioane 14:2, 3; 1 Petero 1:3, 4) Mei teaa ra tetai manakonako kaka! Kua akakite katoa oki a Iesu ki te apotetoro ko Ioane e ko teia “anana iti” e 144,000 ua to ratou numero.—Apokalupo 14:1.
4 Inara, akapeea te 144,000 ra e o atu ei ki te kaka i te rangi ra? “Kua akakite pu mai [a Iesu] i te ora mutu kore i te evangelia nei.” No te toto o Iesu ra, kua akatapuia “taua ara ou nei ïa e te ora” ki roto i te au rangi ra. (2 Timoteo 1:10; Ebera 10:19, 20) Te mea mua, kua mate aia, mei ta te Pipiria i totou maira e ka pera aia. (Isaia 53:12) I reira, mei ta te apotetoro ko Petero i akakite ra, “Ko taua Iesu nei rai ta te Atua i akatu akenei ki runga.” (Angaanga 2:32) Inara kare a Iesu i akatuia mai ei tetai tangata. Kua tuatua oki aia: “Ko taku kai e oronga atu, ko toku ïa kopapa, ko taku ïa e oronga atu ei ora no to te ao.” (Ioane 6:51) Te rave akaou anga i taua kopapa ra ka akapuapinga kore i taua atinga ra. No reira kua “tamate ravaia [a Iesu] i te kopapa ra, i akaoraia ra e te Vaerua.” (1 Petero 3:18) No reira ta Iesu rave anga, “ma te ora mutu kore te rauka anga no tatou,” koia oki no te “anana iti.” (Ebera 9:12) Kua oronga aia ki te Atua i te puapinga no tona oraanga tangata apa kore ra ei oko no te au tangata ara ua ra, e ko te 144,000 te aronga mua tei puapingaia i teia.
5. Eaa te manakonakoanga tei orongaia ki ta Iesu au pipi i te anere mataiti mua ra?
5 Kare ko Iesu anake ua te ka akatuakaouia ki te oraanga i te rangi ra. Kua akakite a Paulo ki tona au oa Kerititiano i Roma ra e kua akatainuia ratou ma te vaerua tapu ei au tamariki na te Atua ra e ei aronga akatuangaia ma Karaiti ra me ka akatinamou ratou i to ratou akatainuanga na te akakoromakianga tae roa ki te openga. (Roma 8:16, 17) Kua akataka katoa a Paulo: “I kapiti katoaia oki tatou iaia i te tu o tona mate, e kapiti katoaia ïa tatou i te tu o tona tuakaouanga.”—Roma 6:5.
Paruru Anga i te Manakonako Tuakaouanga
6. Eaa ra te irinaki anga i te tuakaouanga i riro ei kia akaekokoia i Korinetia ra, e i akapeea ta te apotetoro ko Paulo ra rave anga?
6 Ko te tuakaouanga tetai tuanga o “te tuatua mua” o te akonoanga Kerititiano ra. (Ebera 6:1, 2) Inara, kua riro taua apiianga ra kia patoiia i Korinetia. Kua mana te apiianga Ereni ki runga i tetai papaki i te putuputuanga ra, i te akara anga, kua tuatua: “Kare e tuakaouanga to tei mate ra.” (1 Korinetia 15:12) I te itae anga etai ripoti no teia ki te apotetoro ko Paulo, kua aere mai aia ki te paruru anga i te manakonakoanga tuakaouanga ra, e maata i te manakonako no te au Kerititiano akatainuia ra. E akara matatio tatou i ta Paulo au tuatua tei tataia ia 1 Korinetia pene 15 ra. Ka kitea e koe e e mea meitaki kua tatau i taua pene katoa ra, mei tei akakiteia atura i te atikara i mua akenei.
7. (a) Eaa te maroanga taviri ta Paulo i akamanako atura? (e) Koai ma tei kite ia Iesu tei akatuakaouia ra?
7 I roto i nga irava mua e rua o 1 Korinetia pene 15 ra, kua akanoo mai a Paulo i te tumu o taua uriuri anga manako: “E akakite atura au ia kotou, e te au taeake, i te evangelia taku i ako atu kia kotou na, ta kotou i āriki maira, e i mou ei oki kotou na, e e oraʼi oki kotou, . . . kia kore ra, e riro to kotou akarongo ei puapinga kore.” Me kia kore to Korinetia e tapu marie i te evangeria, kua ariki puapinga kore ua ratou i te tuatua mou ra. Kua tuatua ua atura Paulo: “Kua tuku atu oki au ia kotou i muatangana, i tei rauka mai na iaku ra e, i mate te Mesia i ta tatou nei ara, mei tei te tuatua i tataia ra: E i tanumia oki aia, e tu akaou maira i te po toru, mei tei te tuatua i tataia ra: E i kitea aia ia Kepha, e i te ngauru ma rua i muri ake: E muri akera oki, i kitea aia e te au taeake e rima katoa anere e e ara, okotai rai kite anga; te ora ua nei rai te maata o taua aronga ra, kua moe ra tetai papaki. E muri akera oki, kitea iora aia e Iakobo; e i te au aposetolo ravarai i muri ake. E te openga iora, kitea katoa iora iaku, mei te mea e e maemo au.”—1 Korinetia 15:3-8.
8, 9. (a) Eaa te puapinga o te irinaki anga i te tuakaouanga ra? (e) Penei i teea atianga a Iesu i mama mai ei ki “te au taeake e rima katoa anere e e ara”?
8 No te aronga tei ariki ra i te evangeria, kare te irinaki anga i te tuakaouanga o Iesu i te mea ikiia. E manganui te aronga i kite mata ei akapapu e “i mate te Mesia i ta tatou nei ara” e kua akatuia mai aia ki runga. Ko Kepha tetai, me kare ko Petero, tei matau meitakiia ra aia. I muri ake i ta Petero ra uuna anga ia Iesu i te po o to Iesu pikikaa angaia e te tapekaanga oki, e mea tika kua akapumaana maataia aia na to Iesu ra mama anga kiaia ra. “Te ngauru ma rua,” koia te au apotetoro ra ei tetai pupu, kua aravei katoaia oki e te Iesu tei akatuia maira—ko tetai tupu anga kare e ekoko anga e kua tauturu ia ratou kia akakore i te mataku e kia riro ei au kite mataku kore i to Iesu ra tuakaouanga.—Ioane 20:19-23; Angaanga 2:32.
9 Kua mama katoa atu oki a Karaiti ki tetai pupu maata atu, “te au taeake e rima katoa anere e e ara.” I te mea i Galilea anake te ngai e maata tana au pipi, penei ko teia no te atianga tei akatakaia maira ia Mataio 28:16-20, i ta Iesu ra akauenga ki tana au pipi. Mei teaa ra tetai akakite anga ririnui ta teia aronga takitai te ka oronga! Te ora ra tetai papaki i te 55 T.N. i ta Paulo ra tataanga i teia reta mua nei ki to Korinetia ra. Inara, kia akamanako ana e, ko te aronga tei taka ke ra i te mate kua tuatuaia e “kua moe ra tetai papaki.” Kare ratou i akatuia ake i reira kia rauka to ratou tutaki i te rangi ra.
10. (a) Eaa te tupu anga no ta Iesu uipaanga openga ra ma tana au pipi? (e) Akapeea to Iesu mama anga kia Paulo “mei te mea e e maemo au”?
10 Ko tetai atu kite meitaki i to Iesu ra tuakaouanga ko Iakobo, koia te tamaiti a Iosepha raua ko Maria te metua vaine o Iesu ra. I mua ake i te tuakaouanga ra, i te akara anga kare a Iakobo i riro ake kia akarongo. (Ioane 7:5) Inara i muri ake i to Iesu mama anga atu kiaia ra, kua riro a Iakobo kia akarongo e penei kua rave aia i tetai tuanga i te akariroanga i tona nga taeake ra ei pipi. (Angaanga 1:13, 14) I tana uipaanga openga ma tana au pipi ra, i te atianga i kake atura aia ki te rangi, kua akaue atura Iesu ia ratou e “ei kite oki kotou . . . e tae ua atu ki te openga o te enua ra.” (Angaanga 1:6-11) I muri iora, kua mama atu aia kia Saula o Tareso, ko tetai tei takinga kino ra i te au Kerititiano. (Angaanga 22:6-8) Kua mama atura Iesu kia Saula “mei te mea e e maemo au.” Kua riro mei te mea rai e kua akatuia mai a Saula ki te oraanga vaerua e kua rauka aia kia akara i te Atu akakakaia ra i etai anere mataiti i mua ake i te tupu anga taua tuakaouanga ra. Kua tapu viviki ua teia tupu anga ia Saula i tana ravenga patoi anga ta ua i to te putuputuanga Kerititiano ra e kua akatupu i tetai taui anga umere tikai. (Angaanga 9:3-9, 17-19) Kua riro mai Saula ko te apotetoro ko Paulo, ko tetai ia o te aronga maata roa te paruru anga i te akarongo Kerititiano ra.—1 Korinetia 15:9, 10.
Umuumuia ra te Akarongo i te Tuakaouanga
11. Akapeea ta Paulo akakite ateaanga i te tarevake o te tuatua anga, ‘Kare e tuakaouanga’?
11 No reira ko te tuakaouanga o Iesu ko tetai tika tei maata te akakitekiteia. “Te tuatua aereia nei te Mesia e, kua tu akaou aia mei te mate maira,” ta Paulo i taumaro, “eaa i tuatuaʼi tetai aronga o kotou e, Kare e akatuakaouanga to tei mate ra?” (1 Korinetia 15:12) Kare taua aronga ra i ekoko ua me kare e au uianga ta ratou no te tuakaouanga mari ra te tuatua atea ra ratou i te irinaki anga kore i te reira. No reira kua akakite pakari a Paulo i te tarevake ta ratou manakoanga. Kua tuatua aia e me kare a Karaiti i akatuia ake, e pikikaa te tuatua a te Kerititiano i reira, e ko te aronga tei akakitekite i to Karaiti tuakaouanga e “kite pikikaa no te Atua.” Naringa kare a Karaiti i akatuia mai, kare te oko i tutakiia ki te Atua ra; ‘tei roto ua te au Kerititiano i to ratou ara.’ (1 Korinetia 15:13-19; Roma 3:23, 24; Ebera 9:11-14) E ko te au Kerititiano “kua moe ra,” i etai au tu kua tamateia, kua mate ma te kore ua tetai manakonakoanga tikai. Mei teaa ra tetai tu tangi to te au Kerititiano me ko teianei oraanga anake ta ratou ka tapapa atu! Kua puapinga kore ua to ratou ra au mamaeanga i reira.
12. (a) Eaa te akatakaia maira i te tapaanga ia Karaiti e ko “te momua o te aronga tei topa ra i te moe”? (e) Akapeea ta Karaiti akariro anga kia rauka te tuakaouanga?
12 Inara, kare te reira i te tika. Kua tuatua ua atura a Paulo: “Kua tu akaou tikai ra te Mesia mei te mate maira.” E pera katoa oki, kua riro aia “ei momua no te aronga i topa te moe ra.” (1 Korinetia 15:20) I ta to Iseraela ra oronga anga akarongo i te momua o ta ratou kai tanu ra, kua akameitaki a Iehova ia ratou ma tetai mou maata ra. (Exodo 22:29, 30; 23:19; Maseli 3:9, 10) I te tapaanga ia Karaiti “ei momua,” te akakite ra a Paulo e tera tetai atu mou no te aronga te ka akatuia mai mei te mate ki te oraanga i te rangi ra. “Mei te mate oki i rauka i te tangata ra,” ta Paulo i tuatua, “no te tangata katoa i raukaʼi te tuakaouanga i te aronga i mate ra. Mei te tangata i ope i te mate ia Adamu, e ope katoa i te akaoraia e te Mesia.” (1 Korinetia 15:21, 22) Kua akariro a Iesu kia rauka te tuakaouanga na te orongaanga i tona oraanga tangata apa kore ei tetai oko, ma te akatueraanga i te mataara no te au tangata kia matara mai i te tuikaa o te ara e te mate.—Galatia 1:4; 1 Petero 1:18, 19.a
13. (a) Aea e tupu ei te tuakaouanga i te rangi ra? (e) Akapeea tetai papaki o tei akatainuia ra e kore ei e “topa i te moe”?
13 Kua tuatua ua atu a Paulo: “E akonoia ra te tangata [takitai] i tona uaorai pupu; ko te Mesia te momua; e i muri ake, ko to te Mesia ïa, [i tona parutia].” (1 Korinetia 15:23, akaaite ia NW.) Kua akatuakaouia a Karaiti i te 33 T.N. Inara, ko tana au pipi akatainuia—“ko to te Mesia ïa”—ka tatari ki muri poto ake i to Iesu ra akamata anga i tona parutia ei ariki, ta te totou Pipiria i akakite mai kua tupu i te 1914. (1 Tesalonia 4:14-16; Apokalupo 11:18) Ka peea oki te aronga te ora ra i taua parutia nona ra? Kua na ko maira Paulo: “I na, e akakite atu au kia kotou i te tuatua ngaro; Kare tatou e ope i te moe, e ope ra tatou i te akatu keia, Kare e mamia, mei te kamo anga mata nei, kia tae ki te pu openga ra: e tangi tikai oki te pu, e e akatuia tei mate ma te pe kore, e e akatu keia tatou.” (1 Korinetia 15:51, 52) Te taka meitaki ra, kare ko te katoatoa o tei akatainuia ra te ka moe i te vaarua tanumanga ma te tatari anga i tetai tuakaouanga. Te aronga te ka mate i te tuatau o to Karaiti ra parutia ka akatu ke vivikiia.—Apokalupo 14:13.
14. Akapeea te aronga akatainuia ra i “bapetizoiaʼi ei tuā i te aronga i mate ra”?
14 “Kare ra,” ta Paulo i ui, “eaa iora tetai aronga i bapetizoiaʼi ei tuā i te aronga i mate ra, kia kore takiri te aronga i mate ra e tu akaou? eaa iora ratou i bapetizoiaʼi ei tuā i tei mate ra? Eaa oki matou i noo uaʼi ki roto i te mate i te au ora katoa nei.” (1 Korinetia 15:29, 30) Kare te aite anga o ta Paulo tuatua e ka papetitoia te aronga takitai te ora ra ei tua no tei mate ra, mei ta etai au urianga Pipiria e akariro ra kia manakoia. No te mea, ko te papetito anga te piri atura ki te riro anga ei pipi Kerititiano, e kare te au meta ra e riro ei au pipi. (Ioane 4:1) Kareka ra, te uriuri manako ra Paulo no te au Kerititiano ora ra, e manganui o ratou, mei ia Paulo uaorai, te noo ra “ki roto i te mate i te au ora katoa nei.” Te au Kerititiano akatainuia kua ‘bapetizoia i roto i to Karaiti matenga.’ (Roma 6:3) Mei to ratou akatainuangaia mairai, kua riro mei te mea rai e “kua bapetizoia,” ki roto i tetai aerenga te ka taki atu ki tetai matenga mei to Karaiti ra. (Mareko 10:35-40) Ka mate ratou ma te manakonakoanga no tetai tuakaouanga kaka i te rangi.—1 Korinetia 6:14; Philipi 3:10, 11.
15. Penei eaa te au mate tei tupu kia Paulo, e akapeea te akarongo i te tuakaouanga ra i te rave anga tuanga i te akakoromaki i te reira?
15 Kua akataka maira Paulo i teianei e kua aro atura aia uaorai i te mate kia maata e kua rauka iaia kia tuatua: “Te mate nei au i te au rā katoa nei.” Penei ka akaapa tetai papaki iaia no te akamaataanga, kua tuatua katoa a Paulo: “E taputou au i toku nei rekareka ia kotou, i rauka iaku i to tatou Atu ia Iesu Mesia ra.” Te uri ra The Jerusalem Bible i teia irava: “Te aro atura au i te mate i te au ra ravarai, e te au taeake, e ka rauka iaku te tia i te reira na toku akateitei ia kotou i roto ia Iesu Karaiti to tatou Atu.” Ei akatauanga i te au tu kino tana i aro atu, i te 1Kor 15 irava 32, kua tuatua a Paulo i ‘te kukumianga i te au puaka taae ia Ephesia ra.’ E putuputu te au tangata rave kino i te titiriia e to Roma ra ki roto i te ngai o te au puaka taae kia tamateia. Me i rauka ia Paulo i te akakoromaki i tetai kukumi anga ma te au puaka taae tikai, ka rauka ua kia ora aia ma ta Iehova ra tauturu. Me kare tetai manakonako tuakaouanga, kua riro tetai ikianga i te aerenga oraanga tei tuku atu iaia ki taua mate ra ei neneva tikai. Naringa kare te manakonako no tetai oraanga i te tuatau ki mua, kua riro te akakoromakianga i te au tu ngata e te au atinga oki te ka tupu mai ma te tavinianga i te Atua ra ei meangiti ua te puapinga. “Kia kore e tu akaou tei mate ra?” ta Paulo i tuatua, “e kai tatou, e e inu oki; apopo oki tatou e mate ei.”—1 Korinetia 15:31, 32; akara ia 2 Korinetia 1:8, 9; 11:23-27.
16. (a) Penei noea mai i akamataia te tuatua “e kai tatou, e e inu oki; apopo oki tatou e mate ei”? (e) Eaa te au tu kino no te takaveanga i teianei manako anga?
16 Penei kua taiku a Paulo ia Isaia 22:13, tei akataka maira i te tu manako mate ua o te au tangata akarongo kore o Ierusalema ra. Me kare penei kua tamanako aia i te au irinaki anga a te Epikuro ra, tei aviri ra i tetai ua atu manakonako no te oraanga i muri ake i te matenga e kua irinaki e ko te mareka anga kopapa te mea meitaki maata ia i te oraanga. Noatu eaa te tu, ko te apiianga kia “kai e te inu” e tau kore ia i te Atua. No reira, kua akamatakite a Paulo: “Auraka e vavare; e kino te tuatua meitaki i te kapiti anga kikino ra.” (1 Korinetia 15:33) Te kapiti anga ma te aronga te kopae ra i te tuakaouanga ka riro ei poitini anga. Penei na taua kapiti anga ra i akatupu tetai tuanga i te au manamanata ta Paulo i akono ra i te putuputuanga Korinetia, mei te ainga tau kore ra, te au tataka keanga, te au rave akavaanga, e te tu akangateitei kore i te Kaikai Anga Aiai a te Atu ra.—1 Korinetia 1:11; 5:1; 6:1; 11:20-22.
17. (a) Eaa te akamaroiroi anga ta Paulo i oronga ki to Korinetia ra? (e) Eaa te au uianga te vaira kia pauia?
17 No reira kua oronga a Paulo ki to Korinetia i teia akamaroiroi anga tau: “Kia ara e tikaʼi, auraka e rave i te ara; kare oki tetai papaki i kite i te Atua: kia akama kotou i pera atu ei au.” (1 Korinetia 15:34) Na tetai manako anga tau kore no te tuakaouanga i taki atu i tetai papaki ki roto i tetai tu auouo i te pae vaerua, mei te mea ra te kona ra. Kua umuumuia ratou kia ara, e kia manako tau. Ka umuumu katoaia te au Kerititiano akatainuia kia ara i te pae vaerua, auraka e tuku kia mana te manako tau kore o teianei ao kia tutara. Ka tika ratou kia mou ketaketa ki to ratou manakonako no tetai tuakaouanga i te rangi. Inara te vaira te au uianga—no te Korinetia i reira e no tatou oki i teianei. Ei akaraanga, eaa te tu i akatuia mai ei te 144,000 ra ki te rangi? E akapeea oki te au mirioni ua atu o etai ke atu te vaira ki roto i te vaarua tanumanga e kare ra o ratou manakonako no te rangi ra? Eaa te tupu anga o te tuakaouanga ra no taua aronga ra? I roto i ta tatou atikara te aru maira, ka akara matatio tatou i te toenga o ta Paulo uriuri anga no te tuakaouanga.
[Tataanga Rikiriki i Raro]
a Akara i te itiu o Te Punanga Tiaki Peperuare 15, 1991, no tetai uriuri anga i te oko ra.
Maara Ainei ia Koe?
◻ Eaa te marama ta Iesu i akakite pu mai ra no runga i te tuakaouanga?
◻ Koai ma etai o te aronga kite i te tuakaouanga o Karaiti ra?
◻ Eaa ra te apiianga no te tuakaouanga ra i akaaoiaʼi, e eaa ta Paulo i akakite?
◻ Eaa ra i umuumuiaʼi te akarongo i te tuakaouanga ra no te au Kerititiano akatainuia ra?
[Tutu i te kapi 15]
Kua riro te tamaine a Iairo ei akapapu anga no te tuakaouanga
[Tutu i te kapi 16, 17]
Me kare e manakonakoanga no tetai tuakaouanga, kua puapinga kore te tamate angaia te au Kerititiano tiratiratu ra