E Rikarika Tatou i te Kino

E ATUA tapu a Iehova. I te au tuatau taito koia “Tei Tapu i Iseraela,” e no te reira kua maro aia e kia ma a Iseraela, e kia topata koreia. (Salamo 89:18) Kua akakite aia ki tona iti tangata ikiia: “Kia tapu oki kotou, no te mea te tapu nei au.” (Levitiku 11:45) Ko tetai ua atu tei inangaro i te “kake i te maunga o Iehova” ka tau ia kia “mā te rima, e te ngakau viivii kore.” (Salamo 24:3, 4) E maata atu te aite anga o te reira i te kopae ua i te au rave anga kino. Ko te aite anga kia ‘rikarika i te kino.’​—Maseli 8:13.

Ma te aroa, kua oronga mai a Iehova i te au ture tataia kia rauka i te pa enua Iseraela i te akataka e te kopae i te rave atu i te tarevake. (Roma 7:7, 12) Kua kapiti mai ki roto i teia au ture te au arataki anga pakari no runga i te tu akono. Kua akataka katoatoaia te akaturi, te au rave anga ainga tane e te tane, te au pirianga ainga kopu tangata, e te rave anga ainga ma te manu ei au akataero anga tapu kore i te pae vaerua. (Levitiku 18:23; 20:10-17) Ko te aronga tei apa i te reira au rave anga viivii tikai kua akatakakeia mei te pa enua Iseraela.

I te riro anga mai te putuputuanga o te au Kerititiano akatainuia ko “te Iseraela o te Atua,” kua orongaia tetai au turanga akono aiteite kia ratou. (Galatia 6:16) Kia ‘rikarika katoa te au Kerititiano i te kino.’ (Roma 12:9) Kua tau katoa te au tuatua a Iehova kia Iseraela kia ratou katoa: “Kia tapu kotou; te tapu nei oki au.” (1 Petero 1:15, 16) Auraka te reira au rave anga tapu kore mei te poneia, te akaturi, te au rave anga ainga tane e te tane, te rave anga ainga ma te manu, e te pirianga ainga kopu tangata kia takino i te putuputuanga Kerititiano. Ko te aronga tei patoi i te akamutu te piri atu ki roto i te reira au apinga kua akaateaia mei te Patireia o te Atua. (Roma 1:26, 27; 2:22; 1 Korinetia 6:9, 10; Ebera 13:4) I roto i teia “tuatau openga ra,” te tau ra taua au turanga ki te “mamoe ke atu.” (2 Timoteo 3:1; Ioane 10:16) Tei tupu mai, e pupu tangata tau e te ma tikai te au Kerititiano akatainuia e te mamoe ke atu, tei rauka te apai i te ingoa o to ratou Atua ei Au Kite o Iehova.​—Isaia 43:10.

Akonoanga i te Putuputuanga kia Ma

Ma te tuke, te akatika ua ra te ao i te au tu tau kore. Noatu rai e tuke te au Kerititiano mou, auraka ratou e akangaropoina e ko te manganui e tavini ra ia Iehova i teianei no roto mai ana i teianei ao. Te vaira e manganui, i mua ake ka kite ei i to tatou Atua tapu, kare i marama eaa ratou i kore ei e piri atu ki roto i teia au anoano e te au manako moemoea o to ratou kopapa ara ua, te orongaanga “i taua peu kanga maata ra.” (1 Petero 4:4) Kua karanga te apotetoro ko Paulo, i muri ake i te akatakaanga i te reira au rave anga viivii ra a te au tangata tau kore o te au pa enua: “Mei te reira oki tetai papaki o kotou na.” Inara kua karanga ua atu aia e: “Kua oreiia ra kotou, kua akatapuia ra kotou, kua akatikaia ra kotou, i te ingoa o te Atu ra o Iesu, e te Vaerua o to tatou Atua.”​—1 Korinetia 6:11.

Mei teaa ra te akapumaanaanga o taua tuatua ra! Noatu e eaa ta tetai i rave i te akamata anga i tona oraanga, ka taui aia me akakeu te tuatua meitaki no runga ia Karaiti i tona ngakau. Ka taangaanga aia i te akarongo e ka akatapu iaia uaorai ki te Atua ko Iehova. Mei reira mai ka akono aia i tetai oraanga ma tikai, kua tamaia i roto i to te Atua mata. (Ebera 9:14) Kua akakoreia tana au ara i rave i mua ana, e ka rauka iaia te ‘uapou atu i tei mua ra.’a​—Philipi 3:13, 14; Roma 4:7, 8.

Kua akakore a Iehova ia Davida tei tataraara no te ta tangata e te akaturi, e kua akakore Aia ia Manase tei tataraara no te akamori itoro tau kore e te akamaringi anga i te toto. (2 Samuela 12:9, 13; 2 Paraleipomeno 33:2-6, 10-13) Ka rekareka tikai tatou e te papa ra aia i te akakore katoa mai ia tatou me tataraara tatou e ka aravei atu iaia na roto i te tu ngakau tae e te akaaka. Noatu rai, e kua akakore a Iehova ia Davida e Manase, kua noo atu teia nga tangata e rua​—e Iseraela ma raua—​ki tei tupu ma ta raua au rave anga ara. (2 Samuela 12:11, 12; Ieremia 15:3-5) Na roto i tetai mataara aiteite, koi akakore ei a Iehova i te aronga tataraara, penei te vaira te au tupu anga o ta ratou au angaanga kare e rauka i te kopaeia.

Au Tupuanga Kopae Koreia

Ei akaraanga, penei ka ariki tetai tangata i te tuatua mou tei akono i te oraanga tau kore e te rave anga taitoito e kua tu i te AIDS e kua taui i te aerenga o tona oraanga e tae ua atu i te akatapu anga e te papetito anga. I teianei e Kerititiano ma aia i te pae vaerua e kua rauka te pirianga ma te Atua e tetai manakonako anga manea no te tuatau ki mua; inara e AIDS rai tona. Penei i te openga ra ka mate aia i te maki, e tupu anga maromaroa kare e rauka i te kopaeia mei tana tu rave anga i mua ana. No tetai au Kerititiano penei ka maro ua atu te au tupu anga i te tu tau kore kino o mua ana na tetai au mataara. No tetai au mataiti i muri ake i to ratou papetito anga, penei i te katoa anga o to ratou au oraanga i roto i teia akatereanga o te au mea nei, penei ka tamaki atu ratou i teia au anoano i to ratou kopapa kia oki ki to ratou oraanga tau kore i mua ana. Ma te tauturu a te vaerua o Iehova, e manganui tei autu i te patoi atu. Inara e maro anga putuputu ta ratou ka tamaki atu.​—Galatia 5:16, 17.

Kare taua aronga e ara me akatere ua ratou i to ratou au anoano. Inara me e au tane ratou, penei ka iki pakari ratou i te kore e “inangaro” atu i te apainga i roto i te putuputuanga koi putoto ei i te au anoano kopapa ririnui. (1 Timoteo 3:1) Eaa ra? No te mea kua kite ratou e te tuku ra te putuputuanga i to ratou irinaki ki roto i te aronga pakari. (Isaia 32:1, 2; Ebera 13:17) Kua kite ratou e manganui te au mea muna e akakiteia ana ki te aronga pakari e kua umuumuia kia akono i te au turanga paruparu. Kare i te mea aroa, pakari, e te tau no tetai te maro putuputu ra i te reira au anoano kopapa tau kore no te inangaro atu i taua turanga irinakiia.​—Maseli 14:16; Ioane 15:12, 13; Roma 12:1.

No tetai tangata tei mirimiri i tetai tamaiti i mua ake ka papetitoiaʼi aia, penei te vaira tetai atu tupu anga. Me kite aia i te tuatua mou, ka tataraara aia e ka anga mai, e kare e apai mai i te reira ara kino ki roto i te putuputuanga. Penei i reira ka tere atu aia ki mua, te autu anga i tona au anoano kino, e penei ka “inangaro” atu i te turanga irinakiia i roto i te putuputuanga. Inara, akapeea, me te noo ra aia ma te kino i roto i te ngai tangata ei tangata mirimiri tamaiti i mua ana? Ka riro ainei aia “ei tangata apa kore, . . . ei rongo meitaki oki tona i te aronga ki vao ra e tikaʼi; . . . kare e tapepeanga”? (1 Timoteo 3:1-7, 10; Tito 1:7) Kare rava. No reira, kare aia e tau no te au akameitaki anga i roto i te putuputuanga.

Me Ara Tetai Kerititiano Akatapuia

Te marama ra a Iehova e e aronga paruparu tatou e noatu i muri ake i te papetito anga ka topa rai tatou ki roto i te ara. Kua tata te apotetoro ko Ioane ki te au Kerititiano i tona tuatau: “Te tata nei au i teianei au tuatua kia kotou, kia kore kotou e rave i te ara. Kia rokoia atura tetai tangata i te ara, e Tika to tatou tei ko i te Metua ra, ko Iesu Mesia tuatua-tika ra: Koia oki te tarangaara i ta tatou nei ara; kare oki i ta tatou anake ra, i ta to te ao katoa nei ra.” (1 Ioane 2:1, 2) Ae, ia tau ki te atinga o Iesu, ka akakore a Iehova i te au Kerititiano papetitoia tei topa ki roto i te ara​—me tataraara tikai ratou e kua akaruke i to ratou aerenga kino.

Ei akaraanga kua kiteia teia i roto i te putuputuanga i te anere mataiti mua i Korinetia. Kua rongo te apotetoro ko Paulo i tetai turanga poneia ainga kopu tangata i roto i te reira putuputuanga ou, e kua oronga aia i te ako anga e kia akaateaia te tangata tei o atu ki roto. I muri mai, kua tataraara te tangata apa, e kua akamaroiroi a Paulo i te putuputuanga kia ariki akaou iaia. (1 Korinetia 5:1, 13; 2 Korinetia 2:5-9) I reira, na roto i te mana rapakau anga o te aroa takinga meitaki o Iehova e te puapinga maata i te atinga oko o Iesu, kua tamaia te ara a te tangata. Penei ka tupu tetai apinga mei te reira rai i teia tuatau. Inara, noatu me ka tataraara tetai tangata papetitoia tei rave i te ara pakari e kua akakoreia i roto i to Iehova mata, penei ka vai rai te au tupu anga o tana ara.​—Maseli 10:16, 17; Galatia 6:7.

Ei akaraanga, me rave tetai tamaine akatapuia i te poneia, penei ka tataraara tikai aia i tana i rave e i te openga ra kua akaoki akaouia mai te oraanga i te pae vaerua ma te tauturu a te putuputuanga. Inara akapeea me kua nui aia no tona tu tau kore? Kua taui i reira te katoa anga o tona oraanga kare e rauka i te kopaeia no tana i rave. Penei ka tataraara tetai tangata tei rave i te akaturi e kare e akaateaia. Inara e tumu Tuatua Tapu ta tona tokorua i te kopae atu iaia, e penei ka iki aia i te rave atu i te reira. (Mataio 19:9) Me ka pera aia, te tangata, noatu rai e kua akakoreia mai e Iehova, ka noo i te katoa anga o tona oraanga ma teia tupu anga kino o tana ara.​—1 Ioane 1:9.

Akapeea tetai tangata tei kopae aroa kore ua i tana vaine e raukaʼi te akaipoipo i tetai atu vaine? Penei ka tataraara aia e ka ariki akaouia i roto i te putuputuanga. Tere atu te au mataiti penei ka tere meitaki aia ki mua e ka ‘aere ki mua i te pakari mou.’ (Ebera 6:1) Inara me ka noo ua tana vaine mua ma te kore e tokorua, kare aia e tau i te tavini i roto i tetai turanga irinakiia i roto i te putuputuanga. Kare aia i te “tangata vaine okotai” no te mea kare ona tikaanga Tuatua Tapu no te kopae i tana vaine mua.​—1 Timoteo 3:2, 12.

Kare ainei teia i te au tumu ririnui no tetai Kerititiano kia tatanu i te rikarika i te kino?

Akapeea ra te Tangata Mirimiri i te Tamaiti?

Akapeea me ka mirimiri tetai tangata Kerititiano i te pae ainga kua papetitoia i tetai tamaiti? Kua kino tikai ainei te tangata ara e kare rava a Iehova e akakore iaia? Kare tikai. Kua karanga a Iesu e kare rava e akakoreia te ‘akakino i te Vaerua Tapu.’ E kua karanga a Paulo e kare e atinga no te au ara i vai mai no tetai tei rave akakoro i te ara noatu e kua kite i te tuatua mou. (Luka 12:10; Ebera 10:26, 27) Inara kare rava te Pipiria i karanga ana e ko tetai tangata Kerititiano tei rave i te akakino i te pae ainga i tetai tamaiti​—me e ainga kopu tangata me kare ra—​kare e akakoreia. Ko te tika, ka rauka tana au ara i te tamaia me tataraara ngakau tae aia mei te ngakau e ka anga mai i tona tu. Inara, penei ka maro rai aia ma te au anoano kopapa pakari tana i akatupu. (Ephesia 1:7) E penei te vaira tetai au tupu anga kare e rauka iaia i te kopae.

Tei runga i te ture o te enua i te ngai e noo ra aia, penei ka anoanoia te tangata mirimiri kia noo i roto i te are auri no tetai tuatau me kore ka aro atu i tetai au utunga mei te Teite. Kare te putuputuanga e paruru iaia i teia. Pera katoa, kua akaari te tangata i te au tu paruparu e mei reira mai ka anoanoia e kia tamanakoia. I te akaraanga e kua tataraara aia, ka akamaroiroiia aia kia tere atu ki mua i te pae vaerua, kia kapiti atu ki roto i te angaanga tutu aere, e te rave katoa i tetai au tuanga i roto i te Apii Orometua Teokaratiki a tetai atu au tuanga apii kore i roto i te Uipaanga Tavini Anga. Inara, kare te aiteanga o teia, e te tau ra aia no tetai turanga irinakiia i roto i te putuputuanga. Eaa te au tumu Tuatua Tapu no teia?

Ko tetai tumu o teia, ei “tapu e te noo marie” te tangata pakari. (Tito 1:8) E tika, kare tei ia tatou te tu akatere-uaorai ma te tiama. (Roma 7:21-25) Inara te akakite maira tetai tangata Kerititiano akatapuia tei topa ki roto i te ara o te kino i te pae ainga ki runga i te tamaiti i te tu paruparu o te kopapa tau kore. Kua akaari mai te kiteanga e penei ka mirimiri te reira tangata i tetai atu tamaiti. E tika, kare te katoa anga o te tangata tei mirimiri i te tamaiti e ripiti ua ana i te ara, inara e manganui te pera ra. E kare e rauka i te putuputuanga i te tatau i te au ngakau i te kite e koai e koai tei kore e mirimiri akaou i te tamaiti. (Ieremia 17:9) No reira, te tau ra ma te akaketaketaia ta Paulo ako kia Timoteo i te turanga o te au tangata akatapuia tei mirimiri i te tamaiti: “Eiaa e rapurapu i te tuku i te rima ki runga i te tangata, auraka e kapiti katoa atu i ta etai ke ra ara.” (1 Timoteo 5:22) Ei paruru i ta tatou tamaiti, kare tetai tangata tei kiteia ei tangata mirimiri i te tamaiti e tau i te turanga irinakiia i roto i te putuputuanga. Pera katoa, kare aia ei painia me kore ka angaanga i tetai ua atu angaanga tamou takake.​—Akaaite i te kaveinga ia Exodo 21:28, 29.

Penei ka ui etai, ‘Kare ainei e kua rave etai i te tetai atu tu ara e kua tataraara, e kua ripiti akaou i ta ratou ara i muri mai?’ Ae, kua tupu ana te reira, inara te vaira tetai au tumu kia tamanakoia. Me, ei akaraanga, ka akameamea mai tetai tangata i te tu tau kore ki tetai, ka rauka i te tangata kia patoi i tana akameamea anga. E ngoie ua ake te tamariki i te akavareia, te akaoripuia, me kore i te tamatakuia. Te tuatua ra te Pipiria i te tamaiti tei ngere i te tu pakari. (Maseli 22:15; 1 Korinetia 13:11) Kua taangaanga a Iesu i te tamaiti ei akaraanga no te tu akaaka tiama. (Mataio 18:4; Luka 18:16, 17) Te o maira i roto i te tu tiama o tetai tamaiti te kite kore. E va ua te maata anga o te tamariki, te inangaro ra i te akamareka atu, e no reira te ngoie ua ra i te takinoia atu e tetai tangata ta ratou i kite e te irinaki ra. No reira, e apainga ta te putuputuanga ki mua ia Iehova no te paruru i tana tamariki.

Ka apii te au tamariki tereni meitakiia i te akarongo e te akangateitei i to ratou au metua, te aronga pakari, e tetai atu au tangata. (Ephesia 6:1, 2; 1 Timoteo 5:1, 2; Ebera 13:7) E mea poitirere me akono tau kore tetai o teia au tangata i te irinaki anga tiama o te tamariki e raukaʼi i te akavare me kore te maro atu iaia kia tuku ua ki te au rave anga ainga. Ko te aronga tei mirimiriia i te pae ainga na teia mataara e putuputu te taime kua putoto no tetai au mataiti i te autu atu i te tupu anga o te taitaia i te pae i te manako ngakau. No reira, ka tukuia te reira tangata mirimiri i te tamariki i raro ake i te akoanga pakari e te au arairai anga a te putuputuanga. Kare e akamanakoia atu tona turanga ei tangata maata, mari ra, te tu kino kore o te putuputuanga.​—1 Korinetia 5:6; 2 Petero 3:14.

Me tataraara ngakau tae tikai tetai tangata mirimiri i te tamariki, ka kite aia te pakari no te taangaanga i te au kaveinga Pipiria. Me apii tikai aia i te rikarika i te kino, ka rikarika aia i tana i rave e ka putoto i te kopae atu i tana ara. (Maseli 8:13; Roma 12:9) Pera katoa, ka akameitaki aia ia Iehova no te maata tikai i Tona aroa, tei tupu mai ka rauka i tetai tangata tataraara, mei iaia ra, te akamori i to tatou Atua tapu e te manakonako anga kia o atu ki roto i “aronga tiratiratu” te ka noo ki runga i te enua e tuatau ua atu.​—Maseli 2:21.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tataanga i te kapi 28]

Koi akakore ei a Iehova i te aronga tataraara, penei te vaira te au tupu anga o ta ratou au angaanga kare e rauka i te kopaeia