Kua Akakite Au i te Irinaki kia Iehova

AKAKITEIA E JÁN KORPA-ONDO

Ko te 1942 ia, te tiakiia ra au e te au vaeau Hungary vaitata atu ia Kursk, Rutia. E au mou auri matou na te au mana Taokotai te tamaki atura i to Rutia i te tuatau o te Tamaki II o te Ao. Kua koia toku vaarua, e kua orongaia mai kiaku e tai ngauru miniti i te iki me ka taina rai au i tetai pepa akakite anga tei akakite e kare au i teianei i tetai o te Au Kite o Iehova. I mua ake ka akakite atu ei au i tei aru mai, e akatika mai ana iaku kia akakite atu ia koe akapeea au i tae ei ki reira.

KUA anauia au i te 1904 i roto i te vira meangiti i Zahor, tei noo i teianei i te itinga o Slovakia. Aru mai i te Tamaki I o te Ao, kua riro a Zahor ei tuanga no te enua akatupu ouia ko Czechoslovakia. Mei te 200 kainga i roto i to matou vira e rua akonoanga, tetai e Katorika Ereni e ko tetai e Akonoanga Calvin.

Noatu e kua aere au ki te Akonoanga Calvin, kua arataki au i te oraanga ma te kore e tapupu anga i te tu akono. Kare i mamao mei ko mai iaku te noo ra tetai tangata tei tuke rava. I tetai ra kua akamata aia i tetai pukapuka anga kiaku e kua oronga mai i tetai Pipiria kiaku. Ko te taime mua te reira i mou ei au i te reira puka i roto i toku nga rima. I taua taime rai, i te 1926, kua akaipoipo au ia Barbora, e kare i roa ana kua anau mai e rua a maua nga tamariki, ko Barbora raua ko Ján.

Kua akamata au i te tatau i te Pipiria, inara te vaira te au mea e manganui kare au i marama. No reira kua aere atu au ki toku orometua e kua pati atu iaia kia tauturu mai iaku. “Na te au tangata apiiia anake te Pipiria,” i nana ei, “auraka e tauta i te marama i te reira.” I reira kua pati mai aia iaku ki tetai pere anga.

I muri ake i te reira kua aere atu au ki te tangata tei oronga mai i te Pipiria kiaku. E Tangata Apiipii Pipiria aia, tei kapikiia te Au Kite o Iehova i te reira taime. Kua mataora aia i te tauturu mai iaku, e kare i roa ana kua akamata toku nga mata i te puera. Kua akamutu au i te inu maata e kua akamata i te arataki i tetai oraanga tu akono; kua akamata katoa au i te tuatua atu kia etai ke no runga ia Iehova. Kua akatumuia te tuatua mou Pipiria i Zahor i te akamata anga o te au mataiti 1920, e kare i roa ana kua akamataia tetai pupu maroiroi o te Aronga Apiipii Pipiria.

Noatu rai, te vaira te patoi anga akonoanga pakari. Kua akaanga ke te orometua o te reira ngai i te maata anga o toku ngutuare tangata mei iaku, te karangaanga e kua nenevaia au. Inara kua akamata toku oraanga i te kite i te akakoroanga, e kua iki papu au i te tavini i te Atua mou, ko Iehova. I reira, i te 1930, kua akatutu au i toku akatapu anga kia Iehova e kua papetitoia.

Akamataanga o te Au Timata Anga Kino

I te 1938, kua aere mai to matou ngai i raro ake i te tutara anga a Hungary, tei piri atu ia Tiamani i te tuatau o te Tamaki II o te Ao. I te reira taime mei te 50 Au Kite i roto i to matou vira meangiti mai i te tauatini tangata. Kua tamou ua atu matou i te tutu aere noatu e ko te raveanga i te reira te tuku ra i to matou oraanga e te tu rangatira ki roto i te kino.

I te 1940, kua raveia au ki roto i te vaeau Hungary. Eaa ra taku ka rave? Ina, kua tatau ana au i te au totou Pipiria no runga i te au tangata te tupakianga i ta ratou au apinga tamaki ei au apinga no te au, e kua kite au e, kare roa atu ana, ka takore atu te Atua i te au tamaki katoatoa mei te enua nei. (Salamo 46:9; Isaia 2:4) No reira, kua kite au i te rikarika i te tamaki, e kua iki au auraka e piri atu i te vaeau, noatu eaa te ka tupu.

Kua akautungaia au e 14 marama i roto i te are auri e kua rave i toku utunga i Pécs, Hungary. E rima Au Kite ke atu i roto i taua are auri ra, e kua ariki matou i te noo anga kapiti. Inara, no tetai taime, kua tukunaia au i roto i tetai pia ko au anake ua ma te au vivi i runga i toku nga vaevae. Me patoi matou i te rave i tetai angaanga tei piri atu ki te maro anga tamaki, kua papaia matou. Kua maro katoaia matou kia tu tikatika ua no tetai ra katoa, mari ua i nga ora e rua i te avatea. Kua tupu teia tumatetenga no tetai au marama. Inara kua mataora matou no te mea kua rauka ia matou te akava ngakau ma ki mua i to matou Atua.

Te Uianga o te Tuku ua Anga

I tetai ra kua aere mai tetai pupu orometua Katorika e 15 i te tauta i te taui i to matou manako e e mea puapinga kia turu matou i te maro anga tamaki na te kapitianga atu i te vaeau. I te tuatau o te uriuri anga kua karanga atu matou: “Me akapapu mai kotou mei roto mai i te Pipiria e kare te meta e mate e ka aere matou ki te rangi me mate matou i roto i te tamaki, ka kapiti atu matou i te vaeau.” Ko te tika, kare i rauka ia ratou te akapapu mai i te reira, e kare ratou i inangaro i te tamou ua atu i te uriuri anga.

I te 1941 kua ope taku utunga i roto i te are auri, e kua akara atu au ki mua i te kapiti akaou anga ma toku ngutuare tangata. Mari ra, kua apainaia atu au ma te tapeka vivi ki te ngai o te vaeau i Sárospatak, i Hungary. I te tae anga atu matou, kua orongaia mai te atianga noku kia tukunaia. “Ko taau ua rai ka rave,” i akakiteia mai ei kiaku, “ko te taina i teia koreromotu e ka tutaki koe e 200 pengö me oki koe i te kainga.”

“Akapeea te reira e tupu ei?” i ui atu ei au. “No teaa kotou i inangaro ei i te moni?”

“Ei tutaki no te moni,” i akakiteia mai ei kiaku, “ka rauka ia koe tetai pepa akapapu anga e kare koe i pati i tetai kimikimi anga i te pae o te rapakau anga no te vaeau.”

Kua riro teia ei ikianga ngata kiaku. Maata atu i te mataiti, kua mamae au i te ravenga kino tikai; kua roiroi au. I teianei, na te akatikaanga i te tutaki i tetai moni, ka rauka iaku te tu rangatira. “Ka akamanako atu au no runga i te reira,” i koumuumu atu ei au.

Eaa ra taku ikianga ka rave? E vaine taku e te nga tamariki i te akamanako atu. Ina, i te reira taime rai kua tae mai tetai pepa kiaku mei ko mai i tetai taeake Kerititiano e kua oronga mai aia i tetai akamaroiroi anga. Kua taiku mai aia ia Ebera 10:38, te taiku anga te apotetoro ko Paulo i te au tuatua a Iehova: “E teianei, te aronga tuatua-tika i te akarongo ra, e ora ïa: kareka ko te unui tika ki muri ra, kare rava taku ngakau e mareka iaia.” I muri poto ua ake i te reira, kua tuatua mai tetai nga opita Hungary iko i te au are noo anga kiaku, kua tuatua mai tetai: “Kare koe i kite e eaa te maata o to matou akangateitei ia koe no te mou ngaueue kore anga ki te au kaveinga Pipiria! Auraka e akamutu!”

I tera mai ra kua aere atu au iko i te aronga tei oronga mai kiaku i toku tu rangatira no tetai 200 pengö e kua karanga atu: “I te mea e kua akatika te Atua ko Iehova iaku kia tapekaia, ka akono katoa aia kia tukunaia au. Kare au e tutaki kia tukunaia au.” No reira kua akautungaia atu au e tai ngauru mataiti i roto i te are auri. Inara kare ko te reira te openga o te au tauta anga kia tuku ua atu au. Kua oronga mai te akavaanga kia akakore i toku tarevake me akatika au i te piri atu i roto i te vaeau no tetai nga marama ua e rua, e kare rava au e apaipai aere i tetai apinga tamaki! Kua patoi katoa au i te reira oronga anga, e kua akamata taku utunga i roto i te are auri.

Kua Maata Atu te Takinga Kino Anga

Kua apaina akaouia au ki te are auri i Pécs. I teia taime kua pakari rava atu te tamamae anga. Kua tapekaia toku nga rima ki muri i toku mokotua, e kua akatautauia mai au mei runga mai i te reira no tetai nga ora e rua. Ko tei tupu, kua manuku mai toku nga pakuivi. Kua taokioki uaia te reira tamamae anga no tetai tuatau e tere atu i te ono marama. Te akameitaki nei au ia Iehova anake no tei kore au i akamutu.

I te 1942 kua apainaia atu tetai pupu o matou​—e au mou auri poritiki, e au ngati Iuda, e 26 Au Kite o Iehova​—ki te oire o Kursk i tetai ngai tei nooia e te au nuku vaeau Tiamani. Kua tukunaia atu matou ki roto i te rima o te au Tiamani, e kua taangaanga ratou i te au mou auri ei apai i te kai, te au apinga tamaki, e te kakau ki te au vaeau i te ngai tamaki. Kua patoi matou te Au Kite i te reira angaanga no te mea te aati ra te reira i to matou turanga neutara Kerititiano. Ko tei tupu, kua akaokiia atu matou i ko i te au Hungary.

I te openga iora, kua tukunaia matou i roto i te are auri o te reira ngai i Kursk. No etai au ra kua papaia matou i te au karapu rapa e toru taime i te ra. Kua u toku rae e kua topa au ki raro. Iaku e papaia ra, kua akamanako au, ‘Kare te mate i te mea ngata roa.’ Kua ngenge toku kopapa katoa, e kare au i kite ake i tetai apinga. No tetai nga ra e toru kare takiri a matou kai i orongaia mai ana. I reira kua apainaia atu matou ki te akavaanga, e e ono i akautungaia ki te mate. I te rave angaia te utunga, kua vai mai e 20 ia matou.

Te au timata anga o te akarongo tei kiteaia i taua au ra i Kursk ia Okotopa o te 1942 ko te au mea kino rava atu ia taku i aro atu. Kua akakite meitakiia to matou au manako ngakau e te Ariki ko Iehosaphata i taito ra i te aro anga atu tona iti tangata i te au tu ngata maata: “Kare oki o matou nei ririnui, kia tamaki atu i teianei aronga maata, e aere mai e tamaki ia matou nei; kare oki matou i kite i te ravenga kia rave: tei runga ia koe ra to matou mata.”​—2 Paraleipomeno 20:12.

Kua apainaia atu e 20 ia matou kia ko i to matou vaarua, te tiaki angaia e tetai au vaeau Hungary e 18. I te oti anga ta matou ko, kua akakiteia mai kia matou e e tai ngauru o matou miniti i te taina i tetai pepa akakite anga, tei karanga i tetai tuanga e: “E tarevake te apiianga a te Au Kite o Iehova. Kare au e irinaki akaou i te reira me kore ra e turu i te reira. Ka ta au no te enua Hungary . . . te akapapu nei au ma toku akairo e te kapiti nei au i te Akonoanga Katorika Roma.”

I muri ake i te tai ngauru miniti kua aere mai te akauenga: “Taanga ki te katau! Mati i ko i te vaarua!” I reira, te akauenga: “Nga mouauri mua e te toru eke ki roto i te vaarua!” Kua orongaia ki teia nga tangata e tai ngauru akaou miniti i te iki no te taina i te pepa akakite anga. Kua pati akatenga tetai o te au vaeau: “E akaruke i to korua akarongo e aere mai ki vao i te vaarua!” Kare e tangata i tuatua ana i tetai tuatua. I reira kua pupui te opita akaaere ia raua.

“Akapeea te katoa anga o ratou?” i ui ei tetai vaeau i te opita akaaere.

“E tapeka ia ratou,” i pau mai ei aia. “Ka tamamae maata atu tatou ia ratou e ka pupui ia ratou i te ora ono i te popongi.”

I reira rai kua mataku au, kare i te mea e ka mate au, inara i te mea e kare e rauka iaku te akakoromaki i te tamamae anga e ka tuku ua atu. No reira kua takai atu au ki mua e kua na ko atu: “E tama, kua apa matou mei to matou au taeake rai taau i pupui ua akenei. Eaa koe i kore ei e pupui katoa ia matou?”

Inara kare ratou i pera. Kua tapekaia matou ma to matou au rima ki muri i to matou au mokotua. I reira kua akatautauia mai mei runga i to matou au rima. I te ngaro anga to matou manako, kua pei mai ratou i te vai ki runga ia matou. Kua pakari tikai te mamae no te mea kua manuku to matou au pakuivi i te teimaa o te kopapa. Kua tamou ua atu teia tamamae anga no tetai nga ora e toru. I reira, ma te viviki, kua tae mai te akauenga auraka e pupui akaou i tetai o te Au Kite o Iehova.

Neke Anga ki te Itinga​—E te Oro Anga

E toru epetoma i muri mai kua akapupuia matou e kua mati no tetai au ra e tae ua atu matou ki te paepae o te Kauvai Don. Kua akakite mai te aronga akaaere kia matou e auraka matou kia akaoki ora ia mai. I taua ra ra, kua orongaia mai kia matou te angaanga puapinga kore ua, te ko anga i te au vaarua e te akakianga ia ratou. I te aiai, kua rauka ia matou tetai tuanga rangatira i te oriori aere.

Taku akaraanga i te turanga, te vaira nga ravenga e rua. I te mate matou i reira rai, me kore ra i te oro atu matou mei te au Tiamani e te tuku i te au ki te au Rutia. E toru anake ia matou i iki i te tauta i te oro tikoti atu i te Kauvai toka Don. Ia Titema 12, 1942, kua pure matou kia Iehova e kua akaruke atu. Kua taeria e matou te ngai o te Rutia e i reira rai kua tukunaia i roto i tetai puakapa are auri mei te 35,000 au mouauri. Kia tae i te tuatau tupuanga, mei te 2,300 rai au mouauri e ora ra. Kua mate te katoa anga i te matepongi.

Tu Rangatira Inara kua Manamanata ua Atu Rai

Kua ora au i te katoa anga o te tamaki, kapiti mai etai au marama i muri ake i te akamutu anga te reira, ei mouauri Rutia. I te openga iora, ia Noema 1945, kua tae au ki te kainga i Zahor. Kua kino tikai te turanga o te pama, no reira kua akamata akaou au. Kua angaanga ana taku vaine e te tamariki i runga i te pama i te tuatau o te tamaki, inara i roto ia Okotopa 1944, i te au Rutia e aere mai ra, kua akaateaia atu ratou ki te itinga. Ta matou au apinga katoatoa kua keiaia.

Tei kino rava atu, i te oki anga au ki te kainga, e maki kino tikai to taku vaine. Ia Peperuare 1946, kua mate atu aia. E 38 rai ona mataiti. Kare i maata to maua taime i te rekareka i to maua taokotai akaou anga i muri ake i te takake anga e maata atu i te rima mataiti roa e te ngata.

Kua kite au i te akapumaana anga i rotopu i toku au taeake i te pae vaerua, te aereanga ki te au uipaanga e te pirianga atu i roto i te angaanga orometua ki tera are e ki tera are. I te 1947, kua rauka iaku te ori i tetai moni i te teretere atu ki Brno, mei te 400 kiro mita i te terepu, kia tae atu ki tetai uruoaanga. I reira i rotopu i toku au taeake Kerititiano, kapiti mai a Nathan H. Knorr, te peretiteni o te Taiate Punanga Tiaki Pipiria e te Pepa, kua rauka iaku tetai te akapumaana anga maata e te akamaroiroi anga.

Kare i roa to matou rekareka anga i to matou tu rangatira i muri ake i te tamaki. I te 1948 kua akamata te au Komuniti i te takinga kino ia matou. E manganui te au taeake e arataki ra i te angaanga a te Au Kite o Iehova i Czechoslovakia kua opuia i te 1952, e kua orongaia mai kiaku te apainga no te akono i te au putuputuanga. I te 1954, kua mouria katoaia au, e kua akautungaia au e a mataiti i roto i te are auri. Kua tapeka katoaia taku tamaiti, ko Ján, e tana tamaiti ko Juraj no te tamouanga i to raua tu neutara Kerititiano. Kua akapou au e rua mataiti i roto i te are auri Pankrác i Prague. Kua akakiteia tetai akakore anga i te 1956, e kua tukunaia au.

Tu Rangatira i Reira!

I te openga iora, i te 1989, kua kore ta te Komuniti mou ki runga ia Czechoslovakia, e kua retitaia te angaanga a te Au Kite o Iehova kia tau i te ture. No reira, kua rauka ia matou te aravei kapiti e te tutu aere i te ngai atea ma te tu rangatira. I te reira taime vaitata e anere Au Kite i Zahor, tera te aiteanga e 1 i roto i te 10 tangata i roto i te vira e Kite. I etai au mataiti i topa akenei, kua akatu matou i tetai Are Uipaanga Patireia manea e te atea i Zahor, e te ngai nooanga mei te 200.

Kare e meitaki roa ana toku oraanga kopapa i teianei, no reira e akaoro ana te au taeake iaku ki te Are Uipaanga Patireia. E mareka ana au i te aere atu ki reira e e rekareka ana i te oronga i te au paupau anga i te Apii Punanga Tiaki. E mataora tikai toku i te kite i te aronga te mono ra e toru uki o toku ngutuare tangata i te tavini anga ia Iehova, kapiti mai i tetai o te au mokopuna. Kua tavini tetai ia ratou ei akaaere tutaka no te Au Kite o Iehova i Czechoslovakia e tae ua atu i te riro anga tana au apainga ngutuare tangata i te tapu iaia i te rave atu i te reira akapapa anga.

Te akameitaki nei au ia Iehova no te akamaroiroianga iaku i toku tuatau e manganui i timataiai. Te tamouanga i toku manako ki runga iaia​—“i te akara anga atu iaia, i tei kore e kitea kia akara ra”​—na te reira i akamaroiroi iaku. (Ebera 11:27) Ae, kua kite au i tona rima mana no te akaora. No reira rai, i teianei, te tamou nei au i te tauta kia tae atu ki te au uipaanga putuputuanga e te piri atu i te akakitekiteanga i tona ingoa i roto i te angaanga orometua i te ngai tangata i te ngai te ka rauka iaku.

[Tutu i te kapi 25]

Te Are Uipaanga Patireia i Zahor

[Tutu i te kapi 26]

Te ariki nei au i te akameitaki anga o te paupauanga i te Apii Punanga Tiaki