O SIKLOIPE 03

A mund te besone ki Bibla?

Versioni i shtypur

I Bibla isi pherdi premtimja hem këshille. Mbase kameha te xhane so sikavella oj, ama t’hereha ili tire dyshimja. A isi shukar te besone o premtimja hem o këshille kaj della jek libri ponaberka purano? So pheneha, a mund te ndihmonell tut i Bibla te qere jek jeta po llaçhi akana hem ko divesa kaj ka aven? Miliona xhene mendonena se isi ajall. Dikavaha tut te diqhe o prove kaj mund te den xhevapi tire puçimenje.

1. I Bibla isi jek libri me fakte apo paramizja?

I Bibla phenella se diqarella «dume të sakta e çaçimaste.» (Eklisiastiu 12:10) Ot’he mot’hodjona çaçe historie, e manushenca kaj jetonde çaçe. (Lexone Luka 1:3; 3:1, 2.) But xhanle manusha phende se o date, o manusha, o t’hana hem o ngjarje të rëndësishme kaj phenella i Bibla isi but të sakta.

2. Sose phenaha se e Biblaqe na nashli llaqi koha?

I Bibla but fora phenellsa e çhumunenje angllall se te xhanensa len o manusha. Për shembull, llaste vaqardjollape çhumunenje shkencore. But xhene odulla vakti mendonensa ndryshe odule çhumunenje. Ama, o shkencëtarja amare divesende sikavena se o dume e Biblaqe isi çaçe. «Mund te besonaha lenje, akana hem sofora.»—Psalmi 111:8.

3. Sose te besone odullaste kaj phenella i Bibla e divesenje kaj ka aven?

I Bibla t’herella profeciea kaj phenena që po angllall «e çhumunenje kaj akoma na qerdile». (Isaia 46:10) Oj phenda but vakti po angllall se sar ka niklonsa çaçimaste but historie. Oj mot’hoda çdo çhumuni se sar ka avellsa i dynjaja avdie. Akale sikloimaste, ka dikhas haca profecie taki Bibla. Kana te diqhe sar pherdile akalla profecie ka açhe bidumengo!

SIKAV PO BUT

Te dikhaha sar o çhumunja kaj phenella i Bibla phenella len hem i shkenca, hem te dikhaha haca profecie e Biblaqe.

4. I shkenca perella dakorti e Biblaha

Ko purane bresha, but manusha besonensa kaj i phuv beshellsa oprall jekqe çhumuneste. Diqhen o VIDEO.

VIDEO: I phuv beshella varime oprall asjek çhumuneste (1:13)

Dikh so phenjollape ko libri e Jobeko po but se 3.500 bersha po angllall. Lexonen o Jobi 26:7, hem po pallall diqhen akava puçipe:

Sose shashtinena amen o dume se i phuv na beshella oprall asjek çhumuneste?

O kham qerella kaj o pani te vazdjoll opre sar avulli hem po pallall perella sar brishin. O manusha hade akava cikli e panjeko 200 bresha po angllall. Ama diqhen so phenda i Bibla akallaqe hilada bresha po angllall. Lexonen o Jobi 36:27, 28, hem po pallall diqhen akalla puçipe:

Sar mendoneha kana sikloveha taki Bibla se sar qhelella o pani ki natyra?
A qerena po zorano tiro besimi ki Bibla o shkrimja kaj lexondan akana?

I Bibla mot’hovella sar qelella o pani ki natyra. O shigjete mot’hovena sar qelella o pani akatar ki phuv ki atmosfera.

5. I Bibla vaqarda bare ngjarje që po angllall

Lexonen o Isaia 44:27–45:2, hem po pallall diqhen akava puçipe:

So vaqarda i Bibla gati 200 bresha po angllall se te avellsa, se sar ka shkatrronjollsa i Babilonia?

Diqhen o VIDEO.

VIDEO: I Bibla vaqarda po angllall se i Babilonia ka shkatrronjollsa (0:58)

I historia mot’hovella se o Kiri, o mbreti ki Persia hem lesqi ushtria shkatrronde o qyteti e Babiloniako ko bersh 539 a.a.e.b Odulla qerde kaj i len kaj mbrojnellsa o qyteti te xhallsa to vaver drejtimi. Po pallall, gjile andre ko qyteti tako udara kaj harronde len hapime hem lele o qyteti bi luftako. Avdie kaj nakhadile po but se 2.500 bersha, ki Babilonia açhile vetëm bara. Ake te dikhaha sar vaqarda i Bibla akava.

Lexone o Isaia 13:19, 20, hem po pallall diqhen akava puçipe:

Sar pherdili i profecia e Babiloniaqe?

Kolazh: Haca foto kaj mot’hovena so vaqarda i Bibla se so ka avensa ‘ko divesa të fundit.’ 1. Qhera kaj t’habardjona. 2. Jek ushtari kaj durdella armaha. 3. Manusha kaj niklona kundra e kalardenje. 4. Duj mursha kaj çorena jek vaver murshes ko dyqani. 5. Jek tanku ushtarak durdella jek qyteti. 6. Bukhale manusha urjarde maskaha beshena ki radha te len hape. 7. Shuqi phuv ndahinjolla but kilometre. 8. Jek qher shkatrronjolla tako tërmeti.

6. I Bibla vaqarda që po angllall çhumunja kaj avena avdie

I Bibla vaqarella kaj amare divesa isi «o divesa të fundit». (2 Timoteut 3:1) Te dikhaha so vaqarda i Bibla akalla vaktese.

Lexonen o Mateu 24:6, 7 hem po pallall diqhen akava puçipe:

So ngjarje vaqarda i Bibla se ka avensa ko divesa të fundit?

Lexonen o 2 Timoteut 3:1-5 hem po pallall diqhen akalla puçipe:

Sar ka avellsa i sjellja e manushenji ko divesa të fundit?
So sjellja diqheha tu?

ISI MANUSHA KAJ PHENENA: «I Bibla isi jek libri kaj t’herella paramizja.»

So pherella ti godi se mund te besone ki Bibla?

SO SIKADAM

I historia, i shkenca hem o profecie mot’hovena se mund te besonaha ki Bibla.

Sar ka desa xhevapi?

A isi i Bibla jek libri kaj t’herella faktja ami paramizja?
So çhumunenje i shkenca perella dakordi e Biblaha?
A mendoneha kaj i Bibla vaqarella që po angllall se so ka avell? Sose pheneha ajall?

I data kana qerdom o sikloipe:

Qer akia

Kaj te qere po zorano tiro besimi ki Bibla dikh o materialja ti pjesa «Rode po but».

Vaver:

Vaver çhumuni