RUTI

1 Hi nkama lowu a ku fuma vayavanyisi* ku ve ni ndlala a tikweni. Wanuna wa kukazri a suke ni nkatake ni vana vabidzri va madjaha a Betlehema wa Yuda, a ya tsrhama tikweni dzra Mowabu swanga muluveli. 2 A vito dzra wanuna yelweyo a ku li Elimeleki,* a nkatake a ku li Nawomi,* nakone a vanake lavabidzri va madjaha a ku li Mahaloni* na Khiliyoni.* A va li Vaefrata va le Betlehema wa Yuda. Kutani va tlhase tikweni dzra Mowabu va tsrhama kone.

3 Ntsrhaku ka nkama wa kukazri, Elimeleki nuna wa Nawomi a file, a va Nawomi a sala ni vanake vabidzri va madjaha. 4 Vana volavo va madjaha va game va txhata ni vavasati va le Mowabu. Mun’we a a vitaniwa Orpa, kasi lwemun’wana a a vitaniwa Ruti. Va tsrhame Mowabu ku dzringana kolomu ka 10 wa malembe. 5 Ntsrhaku ka leswo, vana lavabidzri va madjaha, Mahaloni na Khiliyoni, na vone va file. Kutani Nawomi a sala a nge he na vana nakone a nge he na nuna. 6 Xileswo Nawomi a suka ni vingi vake a tikweni dzra Mowabu a tlhelela kaya, hikusa na a li Mowabu a twe leswaku Yehovha a tlhele a tovokisa vhanu vake hi ku va nyika swakuda.*

7 A suka lani yene ni vingi vake vabidzri a va tsrhama kone. Na va li ndleleni va tlhelela tikweni dzra Yuda, 8 Nawomi a byela vingi vake ha vabidzri a ku: “Mukani, mun’wana ni mun’wana wenu a a tlheleli kaya ka mamana wake. Ingiki Yehovha a nga mi komba timpswalu,* ku fana ni leswi mi kombisiki timpswalu ka vanuna venu na va ha hanya ni leswi mi ti kombisiki kwanga. 9 Ingiki Yehovha a nga yentxa leswaku mun’wana ni mun’wana wenu a sizreleleka* lomu a taka tekiwa kone.” Kutani a va n’qunta, va gama va dzrila ngopfu. 10 Hiloko va byela Nawomi hi ku phindhaphindha va ku: “Im-him, a hi nge tlheli, kambe hi ta famba na wene a maxakeni yaku.” 11 Kambe Nawomi a va byela a ku: “Tlhelani vananga, ha yini mi djula ku famba na mine? Xana ni nga ha pswala vana lava nga ha vaka vanuna venu? 12 Tlhelani vananga. Fambani, hikusa ni duhwalile lakakuva a ni nge he tekiwi. Nambiloko a no va ni dumbo dzra ku kuma nuna wusiku bya namunhla ni va ni pswala vana, 13 xana a mi ta va yimela va za va kula? A mi ta tsrhika ku txhata mi yimela vone? Im-him vananga, swi ni vavisa ngopfu ku mi vona na mi le ka xiyimu lexi, hikusa Yehovha a khatisa mine.”

14 Va tlhela va sungula ku dzrila ngopfu. Ntsrhaku ka leswo, Orpa a n’qunta n’wingi wake a va a tlhela. Kambe Ruti a sala na yene. 15 Xileswo Nawomi a mu byela a ku: “Waswivo! Makwenu lweyi na yene a feliwiki a tlhelele a maxakeni yake ni ka swikwembu swake. Famba naye.”

16 Kambe Ruti a ku: “U nga ni sindzrisi leswaku ni ku tsrhika, ni tlhela, ni nga ha fambi na wene, hikusa lani u yaka kone na mine ni ta ya kone, lani u taka yetlela kone, na mine ni ta yetlela kone, a maxaka yaku ma ta va maxaka yanga, nakone Xikwembu Nkulukumba waku a ta va Xikwembu Nkulukumba wanga. 17 Lani u taka fela kone na mine ni ta fela kone, ni va ni lahliwa kone. Ingiki Yehovha a nga ni khatisa ngopfu swinene loko no hambana na wene na ku nga li hi mhaka ya lifu.”

18 Loko Nawomi a vona leswaku Ruti a sindzrisa ku famba na yene, a tsrhika ku zama ku mu tlhelisa. 19 Kutani ha vabidzri va ya mahlweni va famba va za va ya tlhasa Betlehema. Na va ha ku tlhasa Betlehema, vhanu hinkwavu va doropa va hlamala. Nakone vavasati a va vutisana va ku: “A hi Nawomi lweyi?” 20 Nawomi a byela vavasati volavo a ku: “Mi nga ni vitaneni hi vito dzra ku Nawomi,* ni vitanani hi dzra ku Mara,* hikusa Lweyi wa Ntamu Hinkwawu a ni bindzrisele wutomi. 21 Ni fambe na ni ni swinyingi, kambe Yehovha a yentxe ni tlhela na ni nga na ntxhumu. Ha yini mi ni vitana hi vito dzra ku Nawomi nakasi i Yehovha lweyi a ni fulazreliki, futsrhi hi Lweyi wa Ntamu Hinkwawu a ni vangeliki makhombo?”

22 Leswi hi leswi Nawomi a tlhelisiki xiswone hi le tikweni dzra Mowabu, na a li xikan’we na Ruti, n’wingi wake wa Mumowabu. Va tlhase Betlehema a ku sunguleni ka ntsrhovelo wa sevhada.

2 Nawomi a a ni xaka hi tlhelo dzra nuna wake Elimeleki ledzri a dzri ganye ngopfu, a vito dzra xaka ledzro a a li Bowasi.

2 Ruti lweyi wa Mumowabu a byela Nawomi a ku: “Ni kombela ku ya tsrhovela ni ku zrolela leswi siyiwiki* a masin’wini ya lweyi a taka ni komba timpswalu.” Nawomi a mu hlamula a ku: “Famba n’wananga.” 3 Kutani a suka a famba, a tlhasa masin’wini a sungula ku tsrhovela ni ku zrolela leswi siyiwiki hi vatsrhoveli. Ku yentxeke leswaku lani a a tsrhovela kone a a li masimu ya Bowasi, lweyi a a li wa ndangu wa Elimeleki. 4 Hiloko Bowasi a tlhasa na a buya hi le Betlehema, a gama a byela vatsrhoveli a ku: “Yehovha a a ve na n’wine.” Va mu hlamula va ku: “Yehovha a a ku tovokisi.”

5 Kutani Bowasi a vutisa lweyi a a zrangela vatsrhoveli a ku: “I wa kwini n’hwanyana lweyi?” 6 Wanuna lweyi a a zrangela vatsrhoveli a mu hlamula a ku: “N’hwanyana lweyi i Mumowabu, hi lweyi a buyiki na Nawomi hi le tikweni dzra Mowabu. 7 A tlhase a ku: ‘Ni kombela ku tsrhovela ni ku zrolela leswi siyiwiki hi vatsrhoveli’, nakone ku sukela a tlhasa mixweni hi kone swoswi a yiki tsrhama ntsrhutini a wisanyana.”

8 Kutani Bowasi a byela Ruti a ku: “Wa swi twa n’wananga, u nga yi zrolela ka masimu man’wana nakone u nga yi kun’wana; tsrhama kusuhi ni malandzra yanga ya xisati. 9 Famba navu u ya zrolela lomu va yaka tsrhovela kone. Ni byele malandzra yanga ya xinuna leswaku ma nga ku khumbi.* Loko u twa tozra, yana tihotsrweni u ya nwa mati lawa ma kiwiki hi malandzra yanga ya xinuna.”

10 Hiloko a khinsama a lavisa hansi a mu vutisa a ku: “Ha yini u ni komba timpswalu u tlhela u zron’weka ha mine nakasi ni mupfi?”* 11 Bowasi a mu hlamula a ku: “Ni byeliwe hinkwaswu leswi u swi yentxeliki n’wingi waku ntsrhaku ka loko nuna waku a file, ni leswaku u siye papayi waku, mamana waku, ni tiko ledzri u pswaleliwiki ka dzrone u yaka vhanu lava a u nga va tivi. 12 Ingiki Yehovha a nga ku hakela hi kola ka leswi u swi yentxiki, nakone ingiki Yehovha Xikwembu Nkulukumba wa Israyele lweyi u tiki u ta tumbela a timpapeni take, a nga ku nyika hakelo ledzri heleliki.”* 13 Xileswo Ruti a ku: “Ingiki u nga tama u ni komba timpswalu hosi yanga, hikusa u ni txhavelelile nakone u vulavule hi ndlela leyi yi ni zrulisiki, mine nandzra waku, nambileswi ni nga liki mun’we wa vatizri vaku.”

14 Hi nkama wa xifihlulu, Bowasi a byela Ruti a ku: “Buya u ta da pawu, nakone txovela ka vhinyu dzra ku tsatsavela.” Xileswo Ruti a tsrhamisa hansi a tlhelweni ka vatsrhoveli. Hiloko a mu nunsela tinhleke ta ku kantingiwa, a da a xuzra swi va swi sala. 15 Loko a sekelekile akuva a ya zrolela leswi siyiwiki, Bowasi a byela malandzra yake ya xinuna a ku: “Mu tsrhikani a zrolela nambi leswi nga makazri ka tinyandzra, leswi siyiwiki hi vatsrhoveli, mi nga mu kazrati. 16 Handle ka leswo, hlomulani swa kukazri ka tinyandzra mi swi siya akuva a ta zrolela, nakone mi nga mu siveli.”

17 Xileswo, Ruti a ye mahlweni a tsrhovela ni ku zrolela leswi siyiwiki dzri za dzri pela. Loko a hule leswi a swi kumiki swi hambe kolomu ka 13 wa makilu ya sevhada.* 18 Ntsrhaku ka leswo, a swi zrwala a muka na swone kaya, kutani n’wingi wake a vona leswi a swi kumiki. Ruti a tlhele a nyika n’wingi wake leswi saliki nkama a nga fihlula.

19 A n’wingi wake a gama a mu vutisa a ku: “U ye zrolela kwini namunhla? U ye tizra kwini? Ingiki lweyi a ku kombiki timpswalu a nga tovokisiwa.” Hiloko Ruti a byela n’wingi wake leswaku a ye tizra ka mani, a ku: “A vito dzra wanuna lweyi ni yiki tizra ka yene namunhla i Bowasi.” 20 Nawomi a byela n’wingi wake a ku: “Ingiki Yehovha, lweyi a kalaka a nga tsrhiki ku kombisa lizrandzru dzra ku dumbeka ka lava hanyaka ni ka lava fiki a nga mu tovokisa.” Nawomi a ya mahlweni a ku: “Wanuna lweyo i xaka dzrezru, i mun’we wa vatizruli vezru.”* 21 Kutani Ruti lweyi wa Mumowabu a mu byela a ku: “A tlhele a ni byela leswi: ‘Tsrhama kusuhi ni malandzra yanga ku ya tlhasa loko ma heta ntizro hinkwawu wa ntsrhovelo.’” 22 Nawomi a byela Ruti n’wingi wake a ku: “N’wananga, swa yampswa kuva u famba ni malandzra yake ya xisati ku tlula kuva u famba u xanisiwa a masin’wini man’wana.”

23 Xileswo a tame a va kusuhi ni malandzra ya Bowasi ya xisati, a tsrhovela ni ku zrolela leswi siyiwiki ku ya tlhasa loko ku hela ntsrhovelo wa sevhada ni wa trigu nakone a tame a tsrhama ni n’wingi wake.

3 Nawomi a byela n’wingi wake Ruti a ku: “N’wananga, swi nga va swinene kuva ni ku djulela wa ku tekana na yene* akuva swi ku fambela ha hombe. 2 Bowasi i xaka dzrezru, hi yene lweyi a ku pfumeleliki kuva u tizra ni malandzra yake ya xisati. Wusiku lebyi a ta va ku hehezreni ka sevhada a mbangwini wa ku hehezrela ka wone. 3 Hlamba u tola mafuzra ya ku nun’hwela, u yambala mpahla yaku leya ku xonga kutani u fulamela u ya mbangwini wa ku hehezrela ka wone. Loko u tlhasa, tumbela ku ya tlhasela loko a heta ku da ni ku nwa. 4 Loko a ya ku yetleleni lavisa leswaku a ya yetlela kwini, u gama u ya, u tlhasa u mu funukula minkondzro u yetlela. Yene a ta ku byela leswi u fanelaka ku swi yentxa.”

5 Kutani Ruti a mu hlamula a ku: “Ni ta yentxa hinkwaswu leswi u ni byelaka swone.” 6 Kutani a fulamela a ya mbangwini wa ku hehezrela ka wone, a tlhasa a yentxa hinkwaswu leswi n’wingi wake a mu byeliki swone. 7 Hi nkama wolowo Bowasi a a hetile ku da ni ku nwa nakone a a nyonxe ngopfu, kutani a ya ku yetleleni tlhelweni ka tindzroho leti huliwiki. Ntsrhaku ka leswo, Ruti a nyanimela a tlhasa a mu funukula minkondzro a yetlela. 8 A makazri ka wusiku Bowasi a sungula ku twa xizrami, hiloko a pfuka kutani a vona wansati na a yetlele kusuhi ni minkondzro yake. 9 A mu vutisa a ku: “Hi wene mani?” A mu hlamula a ku: “Hi mine Ruti, nandzra waku. Funeketa nandzra waku hi gumana dzraku, hikusa wene u mutizruli. 10 Xileswo Bowasi a byela Ruti a ku: “Ingiki Yehovha a nga ku tovokisa, n’wananga. Swoswi u kombise lizrandzru dzra ku dumbeka hi ndlela leyi tlulaka ya khambi dzra ku sungula, hikuva u nga yelanga madjaha lama ganyiki kumbe lama nga swisiwana. 11 Xileswo n’wananga u nga txhavi, ni ta ku yentxela hinkwaswu leswi u swi hlayaka, hikusa hinkwavu a doropeni va swi tiva leswaku u wansati lwenene. 12 I ntiyiso leswaku ni mutizruli, kambe ku ni mutizruli mun’wana lweyi a nga xaka dzra le kusuhi ngopfu ku tlula mine. 13 Tsrhama kola wusiku lebyi, loko a ku tizrula mixweni swi lulamile! A a ku tizruli. Kambe loko yene a nga swi djuli ku ku tizrula, ni funga ha Yehovha Xikwembu Nkulukumba lweyi a hanyaka leswaku mine ni ta ku tizrula. Yetlela kola byi za byi xa.”

14 Xileswo a yetlela kusuhi ni minkondzro yake. Hiloko Ruti a pfuka na ka ha mphumile. Bowasi a a nga djuli swi tiviwa hi mhunu leswaku ku ye wansati a mbangwini wa ku hehezrela ka wone. 15 Bowasi a byela Ruti a ku: “Buyisa lexi u tifuneketiki ha xone u kombesela la.” Hiloko a kombesela, kutani Bowasi a mu txhelela kolomu ka 25 wa makilu* ya sevhada a va a mu zrwexa, kutani Ruti a tlhelela doropeni.

16 Ruti a tlhelela ka n’wingi wake, kutani n’wingi wake a mu vutisa a ku: “Swi fambise kuyini n’wananga?” Hiloko Ruti a mu byela hinkwaswu leswi Bowasi a mu yentxeliki swone. 17 A tlhela a ku: “A ni nyike sevhada ledzri dzra kolomu ka 25 wa makilu, a va a ni byela leswi: ‘U nga tlheleli ka n’wingi waku na u nga tamelanga ntxhumu.’” 18 Xileswo, Nawomi a ku: “Swoswi n’wananga, yimela ku vona leswaku swi ta gamisa kuyini, hikusa wanuna lweyi a ta yentxa hinkwaswu leswi a nga swi kotaka akuva a lulamisa mhaka leyi namunhla.”

4 Kutani Bowasi a ya nyangweni ya doropa a tlhasa a tsrhama. Hiloko ku khaluta mutizruli lweyi Bowasi a vulavuliki ha yene. Kutani Bowasi a vitana mhunu lweyo* a ku: “Buya u ta tsrhama lani.” Hiloko a ya tsrhama. 2 Bowasi a gama a vitana 10 wa vakulukumba va doropa a va byela a ku: “Tsrhamani la.” Kutani va tsrhama.

3 Bowasi a byela mutizruli a ku: “Nawomi, lweyi a tlheliki hi le tikweni dzra Mowabu, a sindzriseka ku xavisa nsimu leyi a yi li ya Elimeleki makwezru. 4 Ni vone swi yampswa kuva ni ku byela mhaka leyi. ‘Yi xavi a mahlweni ka vakulukumba ni le mahlweni ka vhanu lava nga lani. Leswi u nga xaka dzra le kusuhi, yi xavi. Kambe loko u nga djuli ku yi xava ni byeli, hikusa hi mine ni ku landzrelaka.’” A mu hlamula a ku: “Ni ta yi xava.” 5 Kutani Bowasi a ku: “Hi siku ledzri u xavaka nsimu ka Nawomi, xava ni ka Ruti lweyi wa Mumowabu, nsati wa mufi, akuva pfindla dzri ta tama dzri lumba vana va mufi.” 6 Hiloko mutizruli a ku: “A ni nge swi koti ku yi xava, hikusa ni nga hona pfindla dzranga. Tizrisa mfanelo yanga ya ku va mutizruli akuva u tixavela nsimu leyi.”

7 A minkameni ya khale, a Israyele a ku li xihena kuva loko mhunu a txintxisa kumbe ku nyikela mfanelo ya ku va mutizruli, a hlivila sandaliya a nyika lweyi a txintxanaka na yene. Leyi a ku li ndlela leyi a va tiyisekisa xipfumelelanu xavu ha yone a Israyele. 8 Xileswo, loko mutizruli a byele Bowasi a ku: “Tixaveli yone”, a hlivile sandaliya a mu nyika. 9 Kutani Bowasi a byela vakulukumba ni vhanu hinkwavu lava a va li kolanu a ku: “N’wine mi timboni namunhla, ta leswaku ni xava ka Nawomi hinkwaswu leswi a swi lumba Elimeleki ni hinkwaswu leswi a swi lumba Khiliyoni na Mahaloni. 10 Nakone ni teka Ruti lweyi wa Mumowabu, lweyi a a li nkata Mahaloni, akuva a va nkatanga, leswaku a pfindla dzra Mahaloni dzri tama dzri lumba vana vake, akuva vamakwavu ni vhanu va lani doropeni va nga dzri dzrivali vito dzra mufi. N’wine mi timboni namunhla.”

11 Kutani vhanu hinkwavu lava a va li kolanu ni vakulukumba va ku: “Hi timboni! Ingiki Yehovha a nga tovokisa wansati lweyi u mu tekiki, a fana na Rakeli na Leya, lava yakiki muti wa Israyele. Ingiki swi nga ku fambela ha hombe a Efrata ni ku va ni vito ledzrinene a Betlehema. 12 Ingiki a vana lava Yehovha a taka ku nyika hi ku tizrisa n’hwanyana lweyi, va nga fana ni muti wa Faresi, n’wana wa Tamari na Yuda.”

13 Xileswo Bowasi a teka Ruti a va nkatake. A yetlela na yene, kutani hi tovoko dzra Yehovha, Ruti a va ni nyimba a va a pswala n’wana wa djaha. 14 Hiloko vavasati va byela Nawomi va ku: “A ku dzrumisiwi Yehovha, lweyi namunhla a ku nyikiki mutizruli. Ingiki a vito dzrake dzri nga twalisiwa a Israyele! 15 A n’wana lweyi* a ta ku yentxa u tlhela u nyonxa a wuduhwatini byaku, hikusa a pswaliwe hi n’wingi waku lweyi a ku zrandzraka, lweyi a nga wa lisima kwaku ku tlula 7 wa vana va madjaha.” 16 Nawomi a teka n’wana a mu xingazra a va a hamba a mu hlayisa. 17 Kutani vayakelani va xisati va mu txhula vito dzra ku Obede. Hikusa va te: “Nawomi a pswaleliwe n’wana wa djaha.” Obede i papayi wa Yese, papayi wa Davhida.

18 Ledzri i lixaka dzra ndangu wa Faresi: Faresi a ve papayi wa Hesromi; 19 Hesromi a ve papayi wa Aramu, Aramu a ve papayi wa Aminadabi; 20 Aminadabi a ve papayi wa Nasoni, Nasoni a ve papayi wa Salmoni; 21 Salmoni a ve papayi wa Bowasi, Bowasi a ve papayi wa Obede; 22 Obede a ve papayi wa Yese nakone Yese a ve papayi wa Davhida.