Swivutiso Swa Vadondzri
Xana nkama lowu Vaisrayele a va li a mananga a vo va ni ntsena mana ni tinkungu akuva va da kumbe a va ni swin’wana?
A mana ku ve swakuda leswi Vaisrayele va swi diki ngopfu ku dzringana 40 wa malembe loko va li mananga. (Eks. 16:35) Nakone ku ve ni makhambi mabidzri la ni Yehovha a va nyikiki tinkungu. (Eks. 16:12,13; Atinhl. 11:31). Kambe handle ka leswo, Vaisrayele a va ni swin’wana swa ku swi da.
Hi xikombiso, minkama yin’wana Yehovha a a teka vhanu vake a va yisa ka ‘mbangu wa ku wisa’, lani a va ta kuma mati ni swakuda. (Atinhl. 10:33) Wun’we wa mimbangu yoleyo ku ve a Elim, ‘laha faka ku na khume dzra tinhlovo na tinhlovo tibidzri ta mati, na ntlhanu wa makume na makume mabidzri ya mimpfun’wana kumbe minkindzru’. (Eks. 15:27) A buku ledzri liki Plantas da Bíblia hi xinghiza dzri li: “A minkindzru yi mila mimbangwini yinyingi nakone mihandzru ya kone yi diwa ngopfu a mananga. A yo diwa ntsena, yi tlhela yi humexa mafuzra ni ntsrhuti lowu pfunaka vhanu vanyingi”.
Swi nga yentxeka Vaisrayele va yime ka nkova wa kukazri lowu swoswi wu tiviwaka swanga Feiran, lani ku hambaka xiyenge xa Uádi Feiran.a A buku ledzri liki Descobrindo o Mundo da Bíblia, hi xinghiza, dzri li a nkova wolowo wa Uádi wu “lehe ku dzringana kolomu ka 130 km nakone i wun’we ka minkova leyikulu, lowu xongiki ngopfu nakone wu tiviwa ngopfu a Sinayi. A nkova lowu, wu kumeka ka mpfuka wa kolomu ka 45 km ku ya tlhasa lani nambu wu tlhanganaka kone ni lwandle. A nkova lowu, loko wu dzringanisiwa ni lwandle wu tlakuke kolomu ka 610 wa mametru nakone wu ni kolomu ka 5 wa makilometru. Wone wu tale hi minkindzru nakone wu xonge ngopfu swinene lakakuva wu ke wu fa nisiwa ni jaradi dzra Edeni. Swi yentxa malembe manyingi na vhanu va yendzra va ya ka mbangu lowu hi kola ka leswi wu taliki hi minkindzru”.
Minkindzru ya le oásis Feiran
Loko Vaisrayele va hume Egipta va teke mbila ya ku hamba mapawu ni swa ku pfuvela ka swone, nakone swi nga yentxeka va teke ni mafuzra. I ntiyiso leswaku a mintxhumu leyi a yi zi yi teka nkama wa ku leha. A xitsrhungu xi tlhele xi teka ‘tihamba, ni tihomu, a mintlhambi leminyingi ngopfu’. (Eks. 12:34-39) Kambe swi nga yentxeka hi ku famba ka nkama va feliwe hi swi hazri hi kola ka ku kazrata ka wutomi a mananga. Swi nga yentxeka swin’we ka swihazri leswi va dile, swin’wana va swi tizrisele ku hambela Yehovha magandzrelo, nambi ku hisela swikwembu swa madzrimi magandzrelo.b (Mint. 7:39-43) Nambitanu, Vaisrayele va tame va va ni mintlhambi. Leswo hi swi tiva hi kola ka mazrito lawa Yehovha a ma byeliki xitsrhungu loko xi tsrhike ku mu yingiseta, a te: ‘A vana venu va ta va vabyisi a huleni ledzri, ha mune wa makume ya malembe.’ (Atinhl. 14:33) Swi nga yentxeka mintlhambi yoleyo a yi pfuna Vaisrayele leswaku va kuma leyiti ni nyama. Kambe handle ka ku ganaganeka, leswo a swi nga ti yanela akuva swi disa 3 wa mamilhonji ya vhanu ku dzringana 40 wa malembe.c
Kambe a swihazri swone ke, a swi swi kuma kwini swakuda ni mati ya ku nwa?d Swi nga yentxeka a nkameni luwani a mpfula a yi na ngopfu nakone a byanyi a byi kumeka ngopfu a mananga. A Estudo Perspicaz das Escrituras volume 1, a hlaya leswaku kolomu ka 3.500 wa malembe ntsrhaku, “a mimbangu ya ku kuma mati a yi li yinyingi ngopfu swinene a Arábia, ku tlula minkama ya swoswi. Akuva ku kumeka minkova yinyingi leyi womiki, i wumboni bya leswaku a mpfula a yi na ngopfu nakone leswo a swi yentxa leswaku ku va ni mimbangu yinyingi leyi khulukaka mati”. Namibitanu, a mananga a ku li mbangu lowukulu ni lowu txhavisaka. (Deut. 8:14-16) Loko a ku nga vanga Yehovha lweyi hi ku tizrisa hlolana a nyikiki Vaisrayele kun’we ni swifuyu swavu mati, nakunene inhaka va file.— Eks. 15:22-25; 17:1-6; Atinhl. 20:2, 11.
Muxe a hlaye leswaku Yehovha a nyike Visrayele mana ‘akuva va swi tiva leswaku a mhunu a nga hanyi ha swakuda ntsena, kambe a mhunu a hanya hi hinkwaswu leswi humaka a non’wini wa Yehovha’. — Deut. 8:3.
a Vona Sentinela dzra Mayu wa 1992, matluka 24-25.
b A Bibele dzri vulavula hi swiyentxakalu swibidzri, lani ku nyikeliwiki swihazri swanga magandzrelo ka Yehovha a mananga. Khambi dzra ku sungula ku ve loko ku khanguliwa lulamiselo dzra wuprista, kasi a khambi dzra wubidzri kuve loko ku tlangeliwa paxkwa. Swiyentxakalu leswi swibidzri swi humelele hi 1512 M.N.Y., a lembeni dzra wubidzri ntsrhaku ka loko Vaisrayele va hume Egipta.— Lev. 8:14–9:24; Atinhl. 9:1-5.
c Na ku sale kutsrongo akuva va tlhanganisa 40 wa malembe na va li mananga, Vaisrayele va kume swifuyu swinyingi leswi va swi tekiki ka valala vavu lava a va lwa na vone. (Atinhl. 31:32-34) Nambitanu va tame va da mana ku ya tlhasela loko va nghena tikweni dzra xidumbiso.— Yehoš. 5:10-12.
d Kutani hi nga tlhasela wugamu bya leswaku a swihazri a swi danga mana, hikusa Yehovha a a lelete xitsrhungu leswaku xi zrolela mpimu wa mana lowu mhunu mun’wana ni mun’wana a a ta wu da wu va wu hela hi siku dzroledzro, nakone a ku zanga ku khaneliwa hi swihazri ka mhaka leyi.— Eks. 16:15, 16.