NSOLO 9
“Ndokoni Mukacite Anyakupfundza”
Nyakulima asacitanji angaona kuti pinthu pidalima iye ndi pizinji toera kupibvuna ekhene?
1-3. (a) Nyakulima asacitanji angaona kuti pinthu pidalima iye ndi pizinji toera kupibvuna ekhene? (b) Ndi basa ipi yakunentsa ikhali na Yezu mbadzati kuenda kudzulu, pontho iye acitanji?
NYEREZERANI nyakulima wakuti aphata basa yakulima mwaphinga m’munda wace mbabzwala mbeu. Iye atsandzaya pidaona iye kuti mbeu zidabzwala iye zakula mwadidi. Cincino basa idaphata iye mwaphinga isapaswa nkhombo thangwi wafika ndzidzi wakubvuna. Mbwenye, munda wace ndi ukulu kakamwe, pontho nyakubvuna ndi m’bodzi basi. Natenepa, iye asaka anyabasa angasi toera aenda kabvuna. Iye asadziwa kuti ali na ndzidzi wakucepa toera kugumanya pinthu pidalima iye.
2 Pidalamuswa Yezu muli akufa mu caka 33 P.K.K., iye akhali na basa ibodzi ene ninga ya nyakulima. Mu utumiki wace pa dziko yapantsi, iye abzwala mbeu ya undimomwene. Iye akhafuna kubvuna, mbwenye munda ukhali ukulu. Azinji adabvesera mphangwa zace akhafunika kugumanywa toera kukhala anyakupfundzace. (Juwau 4:35-38) Kodi Yezu acitanji? Pikhali iye paphiri ku Galileiya mbadzati kubwerera kudzulu, iye apanga anyakupfundzace toera asake anyabasa azinji. Iye alonga: “Natenepa, ndokoni mukacite anyakupfundza kuna anthu a madzindza onsene, mbamuabatiza . . . , apfundziseni toera abvere pinthu pyonsene pidakupangani ine.”—Mateu 28:19, 20.
3 Kucita basa ineyi kusapangiza kuti mwandimomwene ndife anyakupfundza a Kristu. Tendeni tione mibvundzo mitatu. Thangwi yanji Yezu apanga anyakupfundzace toera asake anyabasa azinji? Iye apfundzisa tani atowereri ace toera agumanye anyabasa anewa? Tinacitambo tani khundu lero mu basa idalonga Yezu?
Thangwi Yanji Pakhafunika Anyabasa Azinji
4, 5. Thangwi yanji Yezu nee mbadamalisa ekhene basa idatomesa iye, pontho mbani akhafunika kupitiriza kucita basa ineyi iye angabwerera kudzulu?
4 Pidatoma Yezu utumiki wace mu caka 29 P.K.K., akhadziwa kuti akhadatoma basa yakuti nee mbadaimalisa ekhene. Nakuti nee mbadakhala pa dziko mu ndzidzi uzinji, iye nee mbadakwanisa kumwaza mphangwa za Umambo kuna anthu onsene, pontho mbuto zonsene. Iye akhamwaza mphangwa makamaka kuna Ayuda na anthu anango akuti adzakhala Ayuda akuti ndi “mabira akutayika a dzindza ya Izraeli.” (Mateu 15:24) Mbwenye ‘mabira anewa akutayika’ akhadabalalika mu dziko yonsene ya Izraeli, yakuti ikhali ikulu kakamwe. Kusiyapo pyenepi, mphangwa zadidi zikhafunika kumwazwa pa dziko yonsene yapantsi.—Mateu 13:38; 24:14.
5 Yezu akhadziwa kuti angafa basa yakumwaza mphangwa mbidapitiriza kucitwa. Iye apanga apostolo ace akukhulupirika 11: “Ine ndinakupangani na cinyindiro consene kuti, munthu anandikhulupira anadzacitambo mabasa anacita ine; pontho anadzacita mabasa makulu kupiringana anacita ine, thangwi ine ndiri kuenda kuna Baba.” (Juwau 14:12) Nakuti Yezu mbadabwerera kudzulu, anyakupfundzace onsene akhafunika kupitiriza na basa ineyi yakumwaza mphangwa na kupfundzisa. (Juwau 17:20) Yezu adzindikira kuti basa yawo mbidakhala ‘ikulu kupiringana’ idacita iye. Munjira ipi? Mbadacita pyenepi munjira zitatu.
6, 7. (a) Ndi munjira ipi atowereri a Yezu mbadacita basa ikulu kupiringana yace? (b) Tinapangiza tani kuti Yezu nee aphonyeka pidanyindira iye anyakupfundzace basa yakumwaza mphangwa?
6 Yakutoma, atowereri a Yezu mbadamwaza mphangwa m’madziko mazinji. Lero, iwo asamwaza mphangwa pa dziko yonsene yapantsi, kupiringana mbuto zidamwaza Yezu mphangwa. Yaciwiri, iwo mbadamwazira mphangwa anthu azinji kakamwe. Nsoka ung’ono wa anyakupfundza a Yezu wadzakula mbukhala nsoka ukulu. (Mabasa 2:41; 4:4) Lero, iwo ndi azinji, pontho anyakupfundza azinji kakamwe asabatizwa pyaka pyonsene. Yacitatu, iwo mbadamwaza mphangwa mu ndzidzi uzinji kakamwe. Yezu amwaza mphangwa mu pyaka pitatu na hafu, mbwenye atowereri ace akupitiriza kumwaza mphangwa mpaka lero pakupita pyaka cifupi 2.000.
7 Yezu akhanyindira kakamwe atowereri ace pidalonga iye kuti iwo ‘mbadacita mabasa makulu kupiringana adacita iye.’ Iye aanyindira basa yakuti ikhali yakufunika kakamwe kuna iye: kumwaza “mphangwa zadidi za Umambo wa Mulungu” na kupfundzisa. (Luka 4:43) Iye akhanyindira kuti iwo mbadaphata basa ineyi mwakukhulupirika. Pyenepi pisabvekanji kuna ife lero? Tingamwaza mphangwa mwaphinga, pontho na ntima onsene, tisapangiza kuti Yezu nee aphonyeka pidanyindira iye anyakupfundzace basa yakumwaza mphangwa. Mwandimomwene ndi mwai ukulu kakamwe kuna ife.—Luka 13:24.
Kupfundziswa Toera Kumwaza Mphangwa
Ufuni usatikulumiza toera kumwaza mphangwa konsene kunagumana ife anthu
8, 9. Yezu apangiza citsandzo cipi mu utumiki, pontho tinatowezera tani citsandzo cace?
8 Yezu apfundzisa mwadidi anyakupfundzace basa yakumwaza mphangwa. Pontho aasiyira citsandzo cadidi kakamwe. (Luka 6:40) Mu nsolo udamala, talonga njira ikhaonera Yezu utumiki wace. Nyerezerani anyakupfundza adacita ulendo pabodzi na Yezu m’basa yace yakumwaza mphangwa. Iwo akhaona kuti Yezu akhamwaza mphangwa konsene kukhagumanika anthu, ninga n’khundu mwa bara, m’mapiri, m’mizinda, m’mabazari na m’mamidzi mwa anthu. (Mateu 5:1, 2; Luka 5:1-3; 8:1; 19:5, 6) Iwo akhaonambo kuti Yezu akhali waphinga mu utumiki, thangwi akhalamuka namacibese kakamwe toera kumwaza mphangwa mpaka namasiku. Basa yakumwaza mphangwa ikhali yakufunika kakamwe kuna Yezu. (Luka 21:37, 38; Juwau 5:17) Iwo akhaona kuti Yezu akhamwaza mphangwa thangwi akhafuna anthu. Panango akhaona ntsisi zikhali na Yezu. (Marko 6:34) Musaona kuti citsandzo ca Yezu cakhuya tani anyakupfundzace? Imwembo mbamudakhuyiwambo tani?
9 Ninga atowereri a Kristu, ife tisatowezera citsandzo cace mu utumiki. Na thangwi ineyi, tisacita pyonsene pinakwanisa ife toera “kupereka umboni wakukwana.” (Mabasa 10:42) Ninga Yezu, ife tisamwazira anthu mphangwa m’mamidzi mwawo. (Mabasa 5:42) Pingafunika, ife tisacinja ndzidzi wakumwaza mphangwa toera tikwanise kuagumana m’mamidzi mwawo. Tisaphatisira luso toera kumwaza mphangwa m’mbuto zapakweca ninga m’miseu, m’maparki, m’maloja na mbuto za basa. Ife tisapitiriza ‘kuphata basa mwakuwanga, mbatiwangisira’ thangwi tisadziwa kuti utumiki wathu ndi wakufunika kakamwe. (1 Timoti 4:10) Ufuni uli na ife kuna anthu usatikulumiza toera tipitirize kusaka miyai yakumwaza mphangwa m’midzidzi na m’mbuto zonsene zinagumanika anthu.—1 Atesalonika 2:8.
“Anyakupfundza 70 abwerera mwakutsandzaya”
10-12. Ndi pitsogolero pipi pyakufunika pidapereka Yezu kuna anyakupfundzace mbadzati kuatuma kuenda kamwaza mphangwa?
10 Kusiyapo kuapfundzisa kumwaza mphangwa, Yezu aperekambo pitsogolero kuna anyakupfundzace toera acite mwadidi utumiki wawo. Mbadzati kutuma apostolo 12 na anyakupfundza 70 toera kumwaza mphangwa, Yezu aapasa pitsogolero kuti anamwaza tani mphangwa. (Mateu 10:1-15; Luka 10:1-12) Pyenepi pyaaphedza kakamwe thangwi Luka 10:17 isalonga: “Anyakupfundza 70 abwerera mwakutsandzaya.” Tendeni tione pinthu piwiri pyakufunika pidapfundzisa Yezu, pontho tisafunika kukumbuka kuti toera kubvesesa mafalace tisafunika kudziwa misambo ya Ayuda a mu ndzidzi unoyu.
11 Yezu apfundzisa anyakupfundzace toera anyindire Yahova. Iye aapanga: “Lekani kukwata ouro, parata peno nkuwa m’mabudu anu akuikhira kobiri. Paulendo unoyu lekani kukwata cakudya, nee nguwo inango toera kucinja, nee masandalya anango peno ndodo inango, thangwi nyabasa athema kupaswa cakudya.” (Mateu 10:9, 10) Pakucita ulendo kazinji kene anthu akhabvala ntundu unango wa sintu toera kuikhira kobiri, pontho akhakwata budu toera kuikhira cakudya na masandalya anango. Pidapanga iye anyakupfundzace toera akhonde kudzudzumika na pinthu pyenepi, Yezu akhafuna kuapanga ipi: “Nyindirani kakamwe Yahova, thangwi iye anakupasani pinafuna imwe.” Yahova mbadaaphedza thangwi mbadacitisa ale akhabvesera mphangwa zadidi kutambira anyakupfundza ninga alendo thangwi ukhali nsambo mu Izraeli.—Luka 22:35.
12 Yezu apfundzisambo anyakupfundzace toera acalire pinthu pyakuti mbapidaadzudzumisa. Iye alonga: “Lekani kumwanyika munthu mu nseu.” (Luka 10:4) Kodi Yezu akhafuna kulonga kuti iwo nee akhafunika kucedza na anango? Nkhabe. Mu ndzidzi unoyu, kumwanyikana kukhaphataniza pizinji. Anthu angamwanyikana, akhacedza mu ndzidzi uzinji kakamwe. Nyakudziwisa Bhibhlya m’bodzi alonga: “Anthu a ku Izraeli na a madziko anango a cifupi angamwanyikana, nee akhamwanyikana basi, mbwenye akhakhumbatirana na kugodama mwakubwereza bwereza, pontho midzidzi inango akhagodama mbakotamisa misolo yawo mpaka pantsi. Pyenepi pikhakwata ndzidzi uzinji.” Pidapanga iye anyakupfundzace kuti nee akhafunika kumwanyika anthu ninga pikhacitwa mu ndzidzi unoyu, Yezu akhafuna kulonga kuti: “Phatisirani mwadidi kakamwe ndzidzi wanu, thangwi mphangwa zinamwaza imwe zisafunika mwakucimbiza.”a
13. Tinapangiza tani kuti tisabvera pitsogolero pidapereka Yezu kuna anyakupfundzace mu ndzidzi wakale?
13 Ife tisatowezera pitsogolero pidapereka Yezu kuna anyakupfundza a mu ndzidzi wakale. Tingamwaza mphangwa, ife tisanyindira kakamwe Yahova. (Misangani 3:5, 6) Tingapitiriza “kuikha pa mbuto yakutoma Umambo wa Mulungu,” nee tinasowa pinthu pyakufunika mu umaso wathu. (Mateu 6:33) Amwazi mphangwa anatumikira m’basa ya ndzidzi onsene asaona kuti ngakhale m’midzidzi ya nyatwa, Yahova asaapasa pinafuna iwo. (Masalmo 37:25) Tisadziwambo kuti tisafunika kucalira pinthu pyakuti pinatidzudzumisa. Tingakhonda kucita mphole-mphole makhaliro a dziko ino anatidzudzumisa. (Luka 21:34-36) Nakuti umaso wa anthu uli pangozwi, tisafunika kucita basa yathu mwakucimbiza mbatikhonda kudzudzumiswa na pinango. (Aroma 10:13-15) Tingakumbuka kuti basa iri na ife isafunika kucitwa mwakucimbiza, pinatiphedza kucalira pinthu pyakuti pinatibvungira ndzidzi. Kumbukani kuti ndzidzi udasala ndi wakucepa, mbwenye basa yakubvuna ndi ikulu.—Mateu 9:37, 38.
Tisacitambo Tani Khundu mu Basa Ineyi
14. Ninji pinapangiza kuti basa inagumanika pa Mateu 28:18-20 yapaswa atowereri onsene a Kristu? (Onanimbo cidzindikiro capantsi.)
14 Pidalonga iye kuti “ndokoni mukacite anyakupfundza,” Yezu akhapasa anyakupfundzace basa ikulu kakamwe. Iye nee akhanyerezera basi ene anyakupfundza akhali na iye paphiri ya Galileya pa ntsiku ineyi.b Basa idaapasa iye ikhaphataniza kumwaza mphangwa kuna “anthu a madzindza onsene,” pontho basa ineyi mbidapitiriza “mpaka kumala kwa makhaliro a dziko.” Pyenepi pisapangiza pakweca kuti basa ineyi isaphataniza atowereri onsene a Kristu kuphatanizambo ife lero. Tendeni tidinge mwadidi mafala a Yezu anagumanika pa Mateu 28:18-20.
15. Thangwi yanji tisafunika kubvera ntemo wa Yezu wakucita anyakupfundza?
15 Mbadzati kuapasa basa ineyi, Yezu alonga: “Ndapaswa mphambvu zonsene kudzulu na pa dziko yapantsi.” (Vesi 18) Kodi Yezu ali nazodi mphambvu zenezi zonsene? Inde! Thangwi iye ndi arkanju, pontho asatsogolera pikwi na pikwi pya aanju. (1 Atesalonika 4:16; Apokalipse 12:7) Ninga “nsolo wa mpingo,” iye ali na mphambvu pakati pa atowereri ace pa dziko yapantsi. (Aefesi 5:23) Iye akutonga kudzulu ninga Mambo wa Umambo wa Mulungu kutomera caka 1914. (Apokalipse 11:15) Yezu alimbo na mphambvu yakulamusa anthu muli akufa. (Juwau 5:26-28) Nakuti Yezu atoma kulonga pya mphambvu zace, iye apangiza kuti mafala akhafuna iye kulonga akhali ntemo, tayu phembo. Natenepa tisafunika kubvera ntemo unoyu, thangwi Yezu nee apasika mphambvu zenezi ekhene, iye azipaswa na Mulungu.—1 Akorinto 15:27.
16. Pidalonga iye kuti “ndokoni,” Yezu akhafuna kuti ticitenji, pontho tisapangiza tani kuti tisabvera ntemo unoyu?
16 Pikhapereka Yezu basa ineyi kuna anyakupfundzace, iye atoma na fala iyi: “Ndokoni.” (Vesi 19) Munjira ineyi, iye akutipanga toera tiende kuna anthu kaamwazira mphangwa za Umambo. Tinakwanisa kuphatisira njira zizinji toera ticite basa ineyi. Kumwaza mphangwa nyumba na nyumba ndi njira yadidi kakamwe yakucedza na anthu. (Mabasa 20:20) Tisasakambo miyai toera kupereka umboni mwantsusukano. Mwacitsandzo, ntsiku na ntsiku tisayesera kutomesa makani na anthu thangwi ya mphangwa zadidi m’mbuto zonsene. Tisaphatisira njira zakusiyana-siyana toera kumwaza mphangwa mwakubverana na cisa peno makhaliro a dziko inakhala ife. Mbwenye pali na cinthu cakuti nkhabe kucinja: Ife ‘tisaenda’ kasaka ale anafuna kubva mphangwa zadidi.—Mateu 10:11.
17. Tisaphedza tani anthu toera akhale “anyakupfundza”?
17 Buluka penepo Yezu afokotoza cifuniro ca basa ineyi. Iye aapanga toera ‘acite anyakupfundza kuna anthu a madzindza onsene.’ (Vesi 19) Tisaphedza tani anthu toera akhale “anyakupfundza”? Kupfundzisa munthu toera akhale nyakupfundza wa Yezu ndi kwakusiyana na kupfundzisa munthu toera akhale na udziwisi. Cifuno cathu cakupfundza Bhibhlya na anthu ndi toera kuaphedza kuti akhale atowereri a Kristu. Ife tisagomezera citsandzo ca Yezu toera nyakupfundza wathu aone Yezu ninga Mpfundzisi wace na Citsandzo cace. Pyenepi pinam’phedza toera atowezere citsandzo ca Yezu mu umaso wace, mbacita basa ikhacita iye.—Juwau 13:15.
18. Thangwi yanji ubatizo ndi wakufunika kakamwe mu umaso wa nyakupfundza?
18 Khundu yakufunika kakamwe ya ntemo udapereka Yezu yalongwa m’mafala awa: “Mbamuabatiza mu dzina ya Baba, na ya Mwana na ya nzimu wakucena.” (Vesi 19) Ubatizo ndi wakufunika kakamwe kuna nyakupfundza, thangwi asapangiza kuti aperekeka na ntima onsene kuna Mulungu. Natenepa, ubatizo ndi wakufunika toera kupulumuka. (1 Pedhru 3:21) Nyakupfundza wakubatizwa angapitiriza kutumikira Yahova na ntima onsene, anadzatambira nkhombo zakukhonda mala mu dziko ipswa. Kodi imwe mwaphedza kale munthu toera akhale nyakupfundza wakubatizwa wa Kristu? Nkhabepo cinthu cakutsandzayisa kakamwe mu utumiki kupiringana kucita pyenepi.—3 Juwau 4.
19. Tisapfundzisanji ale anafuna kupfundza undimomwene, pontho thangwi yanji tisafunika kupitiriza kuapfundzisa ngakhale angamala kubatizwa?
19 Yezu afokotoza khundu inango ya ntemo unoyu, mbalonga: “Apfundziseni toera abvere pinthu pyonsene pidakupangani ine.” (Vesi 20) Tisapfundzisa anthu toera abvere ntemo wa Yezu, wakuti usaphataniza kufuna Mulungu, kufuna andzathu na kucita anyakupfundza. (Mateu 22:37-39) Ndzidzi onsene tisaaphedza toera akwanise kufokotoza undimomwene wa m’Bhibhlya toera atsidzikize cikhulupiro cawo. Angakhala akuthema toera kumwaza mphangwa, tisamwaza mphangwa pabodzi na iwo. Tisacita pyenepi, toera iwo aone pinacita ife mu utumiki, buluka penepo iwo mbacitambo basa ineyi mwaluso. Munthu angabatizwa, nee pisabveka kuti nee tisafunikabve kumpfundzisa. Ale adamala kwene kubatizwa asafunika kupfundziswa pinthu pinango pyakuti pinaaphedza kutowera Kristu.—Luka 9:23, 24.
“Ine Ndiri na Imwe Ntsiku Zonsene”
20, 21. (a) Thangwi yanji nee tisafunika kugopa mu ndzidzi unacita ife basa idatipasa Yezu? (b) Thangwi yanji uno nee ndi ndzidzi wakubwerera nduli, pontho tisafunika kukhala dzololo toera kucitanji?
20 Mafala akumalisa a ntemo udapereka Yezu asatipasa cinyindiro kakamwe. Iye alonga: “Onani! Ine ndiri na imwe ntsiku zonsene mpaka kumala kwa makhaliro a dziko.” (Mateu 28:20) Yezu akhadziwa kuti basa ineyi ndi yakufunika kakamwe. Iye akhadziwambo kuti m’midzidzi inango anyakupfundzace mbadatcingwa thangwi yakucita basa ineyi. (Luka 21:12) Mbwenye nee tisafunika kugopa. Ntsogoleri wathu nee asadikhira kuti ticite basa ineyi tekhene mwakusowa ciphedzo. Mphyakuwangisa kudziwa kuti Yezu, wakuti ali na “mphambvu zonsene kudzulu na pa dziko yapantsi” ali na pabodzi na ife, pontho asatiphedza kukwanirisa basa ineyi.
21 Yezu apasa cinyindiro anyakupfundzace kuti mbadakhala na iwo mu utumiki wawo ndzidzi onsene “mpaka kumala kwa makhaliro a dziko.” Natenepa, tisafunika kupitiriza kucita basa idatipasa Yezu mpaka kunkhomo. Uno nee ndzidzi wakubwerera nduli. Tiri na basa ikulu yakubvuna mwauzimu. Anyakupfundza azinji ali kugumanywa. Ninga atowereri a Kristu, tiri akutonga toera kucita basa yakufunika idanyindirwa ife. Tendeni tikhale dzololo toera kuphatisira ndzidzi wathu, mphambvu zathu na mpfuma yathu toera kubvera ntemo wa Yezu wakuti: “Ndokoni mukacite anyakupfundza.”
a Ulendo unango mprofeta Elizeu apereka pitsogolero pibodzi pyene kuna Djehazi. Pidatuma iye ntumiki wace kunyumba kwa nkazi adaferwa na mwanace, Elizeu ampanga: “Ungagumanikana na munthu leka kum’mwanyika.” (2 Amambo 4:29) Basa yace ikhafunika kucitwa mwakucimbiza, na thangwi ineyi nee akhafunika kudembuka na pinthu pyakusowa basa.
b Pidamala kulamuswa Yezu muli akufa, aonekera kuna abale “akupiringana 500.” (1 Akorinto 15:6) Nakuti atowereri ace azinji akhali ku Galileya, pisaoneka kuti ndi ndzidzi unoyu udalonga iye mafala anagumanika pa Mateu 28:16-20. Panango pakhali na anthu azinji mu ndzidzi udalonga Yezu pya basa yakucita anyakupfundza.