‘Ndokoni Mukacite Anyakupfundza’

1-6. Perekani citsandzo cinapangiza kuti Mboni za Yahova zisamwaza mphangwa m’mbuto na m’makhaliro akusiyana-siyana.

NTSIKANA m’bodzi wakuti ndi Mboni wa Yahova anacemerwa Rebecca wa ku Gana asaona xikola inapfundza iye ninga cisa cace toera kumwaza mphangwa. Ndzidzi onsene asafamba na mabukhu akubuluswa m’Bhibhlya mpasta yace. Mu ndzidzi wakupuma, iye asabandza miyai toera kumwazira mphangwa anyakupfundza anango. Rebecca atomesa mapfundziro a Bhibhlya na azinji a iwo.

² Ku dziko ya Madhagaskari, n’khundu-n’khundu mwa Afrika, banja ibodzi ya apainiya isafamba na miyendo mwakubwereza-bwereza nsindzo wa makilometru 25 mu ndzidzi wakupisa. Mucisa ceneci iwo asapfundzisa Bhibhlya anthu azinji adapangiza cifuno.

³ Toera kumwazira mphangwa anthu anakhala n’khundu mwa nkulo wa ku Paraguai na Paraná, Mboni za Yahova za ku Paraguai na anyakuperekeka a madziko anango akukwana 15 aphata basa pabodzi toera kucita bote ya mametru 130 yakuti inakwanisa kukwata anthu akukwana 12. Thangwi yakuphatisira bote ineyi, amwazi mphangwa aphinga akwanisa kumwaza mphangwa zadidi mupisa pyakuti panango nee mbadakwanisa kufikako.

⁴ Mboni za Yahova za ku Alaska zinakhala kucisa cakutali kunkwiriro, zisabandza mwai wakupambulika toera kumwaza mphangwa mu ndzidzi wakupisa. Mu ndzidzi unoyu, mabote angabwera na alendo azinji a m’madziko anango, Mboni za Yahova za pacisa zisaenda m’mbuto zinatsama mabote mbapangiza mabukhu akubuluswa m’Bhibhlya mu pilongero pyakusiyana-siyana. Mucisa ceneci ndeka yakwanisambo kuphedza kakamwe amwazi mphangwa toera afike mupisa pyakutali mbakwanisa kumwaza mphangwa zadidi kuna anthu anakhala kucisa ca Aleut, Athabascan, Tsimshian na Klinket.

⁵ Larry, wa ku Texas, Estados Unidos, akhali na cisa cakupambulika kakamwe cakumwaza mphangwa cakuti ndi panyumba pakakhala iye. Maseze asakhala pa karinya thangwi ya cidengwa cidancitikira, Larry akhacita pizinji kakamwe m’basa yakumwaza mphangwa. Iye akhalonga na anango mphangwa za Umambo kuphatanizambo cidikhiro ciri na iye cakuti inadzafika ntsiku yakuti Umambo wa Mulungu unadzacitisa kuti iye afambe pontho.—Iza. 35:5, 6.

⁶ Toera kugumanika pa nsonkhano wa cisa kunkwiriro kwa Mianmar, nsoka ubodzi wa Mboni za Yahova wacita ulendo wa ntsiku zitatu na bote inacemerwa Balsa. Thangwi yakufuna kumwaza mphangwa zadidi, iwo akwata mabukhu awo akubuluswa m’Bhibhlya mbaagawira kuna anango akuti akhacitambo ulendo. Bote ineyi pikhalimira iyo mucisa cibodzi na cibodzi, amwazi mphangwa anewa akhatcita mbaenda kagawira mabukhu. Mu ndzidzi unoyu, anango akhacitambo ulendo akhakwira m’bote ineyi, pontho pikhabwerera amwazi mphangwa m’bote akhagumana anthu anango toera kuamwazira pontho mphangwa.

7. Ndi munjira ipi alambiri a Yahova asamwaza mphangwa za Umambo wa Mulungu, pontho ndi cipi cifuniro cawo?

⁷ Ninga citsandzo ca abale na alongo anewa, alambiri aphinga a Yahova pa dziko yonsene yapantsi ‘asapereka umboni wakukwana thangwi ya Umambo wa Mulungu.’ (Mabasa 28:23) Iwo asaenda nyumba na nyumba, asacedza na anthu m’miseu, asalemba matsamba, pontho asalonga nawo na ntokodzi. Iwo asacita pyonsene toera kusaka miyai yakupereka umboni thangwi ya Umambo wa Mulungu m’motokala, pakufamba na miyendo, m’maparki, ngakhale m’midzidzi yakupuma. Njira yakumwaza mphangwa isasiyana, mbwenye cifuniro ndi cibodzi cene cakumwaza mphangwa mbuto zonsene zinagumanika anthu.—Mat. 10:11.

8, 9. (a) Thangwi yanji tinakwanisa kulonga kuti kuthimizirika kwa basa yakumwaza mphangwa za Umambo ndi cirengo? (b) Ndi mbvundzo upi wakuti tinakwanisa kukhala nawo, pontho tisafunika kucitanji toera tikwanise kugumana ntawiro?

⁸ Kodi imwe akuti muli kuleri bukhu ino, musacitambo khundu ya mwinji unoyu wa anthu akuti asamwaza mphangwa za Umambo m’madziko akupiringana 235? Khala musacita khundu, imwe muli kuphedzera toera basa ya umambo ifike kutali! Pinthu pidacitwa m’basa ineyi pa dziko yonsene ndi pyakudzumisa kakamwe. Mwakukhonda tsalakana nyatwa zizinji, kuphatanizambo kukhondeswa kwa basa yathu na kutcingwa kwathu pakweca, Mboni za Yahova zisapereka umboni wakukwana thangwi ya Umambo wa Mulungu kuna anthu a madzindza onsene.

⁹ Pyenepi pisabweresa mbvundzo wakufunika kakamwe: Thangwi yanji mipingizo ngakhale mitcingo ya Sathani nkhabe kwanisa kulimirisa kuthambaruka kwa basa yakumwaza mphangwa za Umambo? Toera kutawira mbvundzo unoyu, tisafunika kukumbuka mu ndzidzi wa apostolo. Mwandimomwene, Mboni za Yahova lero zikupitiriza kucita basa idatoma kale kakamwe.

Basa Yakuti Mbidafika Kutali

10. Kodi Yezu akhaphata basa ipi, pontho ninji pikhadziwa iye thangwi ya basa ineyi?

¹⁰ Yezu Kristu adatomesa mpingo Wacikristu akhacita basa yakumwaza mphangwa za Umambo wa Mulungu; basa ineyi ikhali yakufunika kakamwe mu umaso wace. Pa ndzidzi unango iye alonga: “Ndisafunikambo kumwaza mphangwa zadidi za Umambo wa Mulungu m’mizinda inango, thangwi ine ndatumwa toera kucita pyenepi.” (Luka 4:43) Yezu akhadziwa kuti akhadatoma basa yakuti nee mbadaimalisa ekhene. Ndzidzi ungasi iye mbadzati kufa, Yezu alonga kuti mphangwa za Umambo mbizidamwazwa “kuna anthu a madzindza onsene.” (Marko 13:10) Mphapo basa ineyi mbidacitwa tani, pontho na ani?

11. Ndi basa ipi yakufunika idapereka Yezu kuna anyakupfundzace, pontho iwo mbadatambira ciphedzo cipi toera akwanise kucita basa ineyi?

¹¹ Pidafa iye mbalamuswa muli akufa, Yezu aonekera kuna anyakupfundzace mbaapasa basa iyi yakufunika kakamwe: “Natenepa, ndokoni mukacite anyakupfundza kuna anthu a madzindza onsene, mbamuabatiza mu dzina ya Baba, na ya Mwana na ya nzimu wakucena, apfundziseni toera abvere pinthu pyonsene pidakupangani ine. Onani! Ine ndiri na imwe ntsiku zonsene mpaka kumala kwa makhaliro a dziko.” (Mat. 28:19, 20) Mafala akuti “ine ndiri na imwe” akhapangiza kuti anyakupfundza a Yezu mbadatambira ciphedzo cace toera kucita anyakupfundza. Iwo akhafunadi ciphedzo ceneci thangwi Yezu akhadalonga kale kuti iwo “mbadaidiwa na anthu a mitundu yonsene.” (Mat. 24:9) Anyakupfundza mbadatambirambo ciphedzo cinango. Ndzidzi pang’ono mbadzati kuenda kudzulu, Yezu alonga kuti iwo mbadatambira nzimu wakucena toera kukhala mboni zace “mpaka kunkhomo kwa dziko yapantsi.”—Mabasa 1:8.

12. Ndi mibvundzo ipi yakufunika yakuti tinakwanisa kukhala nayo, pontho thangwi yanji mphyakufunika kudziwa mitawiro yace?

¹² Panango tinakhala na mibvundzo ninga iyi: Kodi apostolo a Yezu na anyakupfundza anango a mu ndzidzi wawo acitadi basa ineyi na ntima onsene? Amuna na akazi anewa akucepa aperekadi umboni wakukwana thangwi ya Umambo wa Mulungu mwakukhonda tsalakana kutcingwa kwakuwanga kukhacitwa iwo? Iwo atambiradi ciphedzo ca Yezu na ca nzimu wakucena wa Yahova toera kucita anyakupfundza? Mibvundzo ineyi na inango inatawirwa m’Bhibhlya m’bukhu ya Mabasa. Mphyakufunika kakamwe kudziwa mitawiro. Thangwi yanji? Mwakubverana na pikhadalonga Yezu, basa idapasa iye anyakupfundzace mbidapitiriza “mpaka kumala kwa makhaliro a dziko.” Natenepa basa ineyi isafunika kucitwa na Akristu onsene andimomwene, kuphatanizambo ife akuti tikukhala mu ntsiku zakumalisa. Na thangwi ineyi, tisafunika kudziwa mwadidi mphangwa zinagumanika m’bukhu ya Mabasa.

Mphangwa za m’Bukhu ya Mabasa

13, 14. (a) Mbani adalemba bukhu ya Mabasa, pontho agumana tani mphangwa zidalemba iye? (b) Ndi mphangwa zipi zinagumanika m’bukhu ya Mabasa?

¹³ Mbani adalemba bukhu ya Mabasa? Bukhu ya Mabasa nee isapangiza nyakulemba wace, mbwenye mafalace akutoma asapangiza pakweca kuti nyakulemba bukhu ya Mabasa ndi m’bodzi ene adalemba Evanjelyu ya Luka. (Luka 1:1-4; Mabasa 1:1, 2) Na thangwi ineyi, kutomera kale kakamwe, “dotoro wakufunika” Luka wakuti ndi nyakulemba mphangwa za pinthu pidacitika kale asalongwa kuti ndiye adalemba bukhu ya Mabasa. (Akol. 4:14) Bukhu ya Mabasa isalonga pinthu pidacitika nkati mwa pyaka 28 kutomera mu ndzidzi udaenda Yezu kudzulu mu caka 33 P.K.K mpaka caka 61 P.K.K ndzidzi pang’ono mpostolo Paulu mbadzati buluswa nkaidi ku Roma. Pidacitisa Luka kucinja fala yakuti “iwo” mbaikha “ife” m’makhundu mangasi a m’bukhu ineyi pisapangiza kuti iye akhalipombo m’maulendo mazinji akhacitika pinthu pyenepi. (Mabasa 16:8-10; 20:5; 27:1) Undimomwene usapangiza kuti Luka nyakufufudza waluso akwanisa kupaswa mphangwa zinango na Paulu, Bharnabhe, Filipi na anango adalongwa m’bukhu ineyi.

¹⁴ Ndi mphangwa zipi zinagumanika m’bukhu ya Mabasa? Pyaka pingasi nduli mu Evanjelyu yace, Luka alemba pinthu pidalonga Yezu na pidacita iye. Mbwenye m’bukhu ya Mabasa, iye alemba pinthu pidacita anyakupfundza a Yezu na pidalonga iwo. Natenepa, bukhu ya Mabasa isalonga pya anthu adacita basa yakufunika kakamwe maseze azinji a iwo akhaoniwa ninga ‘anthu ene pyawo akuti nee apfundza kakamwe.’ (Mabasa 4:13) Mwacigwagwa, bukhu ineyi yakulembwa na ciphedzo ca nzimu wakucena isatipanga kuti mpingo Wacikristu wakhazikiswa tani, pontho wathambaruka tani. Bukhu ya Mabasa isapangiza kuti Akristu a mu ndzidzi wa apostolo akhamwaza tani mphangwa, isapangizambo njira zikhamwaza iwo mphangwa na makhaliro akhapangiza iwo. (Mabasa 4:31; 5:42) Pontho isalonga kuti nzimu wakucena waphedzera tani basa yakumwaza mphangwa zadidi. (Mabasa 8:29, 39, 40; 13:1-3; 16:6; 18:24, 25) Bukhu ineyi isapitiriza na mphangwa za m’Bhibhlya zakuti zisaphataniza Umambo wa Mulungu m’manja mwa Kristu, pontho isapangiza kuti basa yakumwaza mphangwa za Umambo yacitwa mwadidi mwakukhonda tsalakana kutcingwa kakamwe.—Mabasa 8:12; 19:8; 28:30, 31.

15. Kodi kupfundza bukhu ya Mabasa kunatiphedza tani?

¹⁵ Mwakukhonda penula, kupfundza bukhu ya Mabasa kusatsandzayisa, pontho kusawangisa cikhulupiro! Kunyerezera phinga na cipapo ca anyakupfundza a Kristu a mu ndzidzi wa apostolo kunakhuya mitima yathu. Pyenepi pinatikulumiza toera titowezere abale na alongo athu a mu ndzidzi wa apostolo. Tinadzakhala akukhunganyika mwadidi toera kucita basa ‘yakuenda na kucita anyakupfundza.’ Bukhu inaleri imwe cincino iri na cifuniro cakukuphedzani toera mupfundze mwadidi kakamwe bukhu ya Mabasa.

Ciphedzo Toera Kupfundza Bhibhlya

16. Kodi ndi pipi pifuniro pitatu pya bukhu ino?

¹⁶ Ndi cipi cifuniro ca bukhu ino? Cifuniro ca bukhu ino ndi (1) kuwangisa cinyindiro cathu cakuti kubulukira ku nzimu wakucena, Yahova akuphedzera basa yakumwaza mphangwa na yakucita anyakupfundza, (2) kuthimizira phinga yathu m’basa yakumwaza mphangwa thangwi yakuona pitsandzo pya anyakupfundza a Kristu a mu ndzidzi wa apostolo na (3) kuthimizira cilemedzo cathu kuna gulu ya Yahova na kuna ale anatsogolera basa yakumwaza mphangwa na mipingo yonsene pa dziko yapantsi.

17, 18. Kodi bukhu ino yakhunganywa tani, pontho ndi pinthu pipi pyakuti pinakuphedzani mu ndzidzi unacita imwe pfundziro ya munthu paekha?

¹⁷ Bukhu ino yakhunganywa tani? Munaona kuti iyo yagawiwa m’makhundu 8, mbwenye khundu ibodzi na ibodzi isagomezera malemba mangasi a bukhu ya Mabasa. Cifuniro ca bukhu ino nee ndi kudinga vesi ibodzi na ibodzi, mbwenye ndi toera kutipfundzisa mphangwa zinagumanika m’bukhu ineyi na kuphatisira pinapfundza ife. Pa khundu yakutoma ya nsolo ubodzi na ubodzi pali na mafala anagomezera nsolo kuphatanizambo mafala mangasi a mavesi a m’bukhu ya Mabasa inafuna kupfundzwa.

¹⁸ M’bukhu ino muli na pinthu pinango pyakuti pinakwanisa kutiphedza pa pfundziro ya Bhibhlya ya munthu paekha. Mafoto anapangiza pinthu pidacitika m’bukhu ya Mabasa anakuphedzani toera kubvesesa mwadidi pinthu pidacitika mwakubverana na mphangwa za m’Bhibhlya. Misolo mizinji iri na mabokosi akuti ali na mphangwa zakuthimizirika. Mabokosi anango asalonga pya umaso wa anthu anango analongwa m’bukhu ya Mabasa akuti cikhulupiro cawo cathema kutowezerwa. Mabokosi anangombo asalonga mphangwa zakuthimizirika thangwi ya mbuto, pinthu pidacitika, misambo na anthu anango analongwa m’bukhu ya Mabasa. Mbuto ziri n’khundu mwa tsamba ibodzi na ibodzi zakuti nee ziri na mafala zaikhwa toera imwe mulembe mu ndzidzi unapfundza imwe.

19. Kodi m’midzidzi inango tisafunika kucitika mibvundzo ipi?

¹⁹ Bukhu ino inakuphedzani toera kudingika mwekhene. Mwakukhonda tsalakana khala mwatoma lini kukhala m’mwazi mphangwa wa Umambo, mphyakufunika kakamwe ndzidzi onsene kudingika toera kuona kuti ndi pinthu pipi pyakufunika mu umaso wanu, pontho kuti musaona tani basa yakumwaza mphangwa. (2 Akor. 13:5) Bvundzikani: ‘Kodi ndisapitiriza kuona basa yakumwaza mphangwa ninga basa yakufunika kakamwe? (1 Akor. 7:29-31) Kodi ndine waphinga m’basa yakumwaza mphangwa? (1 Ates. 1:5, 6) Kodi ndisacita pyonsene pinakwanisa ine m’basa yakumwaza mphangwa na yakucita anyakupfundza?’—Akol. 3:23.

20, 21. Thangwi yanji basa yathu isafunika kucitwa mwakucimbiza, pontho tisafunika kukhala akutonga toera kucitanji?

²⁰ Nee tisafunika kuduwala kuti basa yathu yakufunika kakamwe ndi kumwaza mphangwa na kucita anyakupfundza. Basa ineyi isafunika kucitwa mwakucimbiza kakamwe thangwi kumala kwa makhaliro a dziko kuli dhuzi kakamwe. Lero umaso wa anthu uli pangozwi kakamwe kupiringana kale. Ife nkhabe dziwa kuti ndi anthu angasi a ntima wadidi akuti anakhala na cifuno cakutawira mphangwa zathu. (Mabasa 13:48) Natenepa, tiri na basa yakuphedza anthu anewa ndzidzi mbuciripo.—1 Tim. 4:16.

²¹ Ndi pyakufunika kakamwe kutowezera citsandzo ca amwazi mphangwa aphinga a mu ndzidzi wa apostolo. Tisafuna kuti mu ndzidzi unapfundza imwe bukhu ino mukulumizike toera kumwaza mphangwa mwaphinga na mwacipapo, pontho mupaswe mphambvu toera mupitirize ‘kupereka umboni wakukwana thangwi ya Umambo wa Mulungu.’—Mabasa 28:23.