NSOLO WA PFUNDZIRO 38
NYIMBO 120 Titowezere Kucepeseka Kwa Kristu
Pangizani Cilemedzo Kuna Anango
“Kulemedzwa ndi kwadidi kakamwe kupiringana parata na ouro.”—MIS. 22:1.
PINAFUNA IFE KUPFUNDZA
Tinapfundza kuti thangwi yanji ndi pyakufunika kupangiza cilemedzo kuna anango, pontho tinaona kuti tinacita tani pyenepi maseze pikhale pyakunentsa.
1. Thangwi yanji tisakomerwa na kulemedzwa? (Misangani 22:1)
KODI imwe musakomerwa mungalemedzwa? Mwakukhonda penula, imwe musakomerwa. Ife tonsene tisafuna kulemedzwa. Tingalemedzwa tisatsandzaya, pontho tisapibva kuti tisafuniwa. Ndi thangwi yace Bhibhlya isalonga kuti “kulemedzwa ndi kwadidi kakamwe kupiringana parata na ouro.”—Lerini Misangani 22:1.
2-3. Thangwi yanji midzidzi inango ndi pyakunentsa kupangiza cilemedzo kuna anango, pontho mbani anafunika ife kulemedza?
2 Midzidzi inango pisanentsa kupangiza cilemedzo kuna anango. Thangwi kazinji kene, tisaona madodo anacita iwo, pontho tiri mu dziko yakuti anthu azinji nkhabe kulemedzana. Mbwenye ife tisafunika kukhala akusiyana na anthu anewa. Thangwi yanji? Thangwi Yahova asafuna kuti tilemedze “anthu a mitundu yonsene.”—1 Ped. 2:17.
3 Mu nsolo uno, tinapfundza kuti pisabvekanji kupangiza cilemedzo kuna anango, pontho tinapangiza tani cilemedzo kuna (1) anthu a pabanja pathu, (2) abale na alongo na (3) anthu akuti nee asatumikira Yahova. Tinapfundzambo kuti tinacita tani pyenepi maseze pikhale pyakunentsa.
PISABVEKANJI KULEMEDZA ANANGO?
4. Pisabvekanji kulemedza anango?
4 Ninji kulemedza anango? Kulemedza anango ndi njira inanyerezera ife thangwi ya iwo na njira inaatsalakana ife. Tingaona kuti munthu ali na makhaliro adidi, asacita pinthu pyadidi, pontho ali na cidzo, tisantsalakana munjira inapangiza kuti tisamulemedza. Ife tisafunika kucita pyenepi na kufuna kwathu.—Mat. 15:8.
5. Ninji cinaticitisa kulemedza anango?
5 Yahova asafuna kuti tilemedze anango. Mwacitsandzo, iye alonga kuti tisafunika kulemedza “mautongi.” (Aroma 13:1, 7) Mbwenye anthu anango panango analonga kuti: ‘Ine ndinalemedza anango, basi ene iwo angandilemedzambo.’ Kodi ndi pyadidi kunyerezera tenepo? Ninga atumiki a Yahova, ife tisadziwa kuti tisafunika kulemedza anthu onsene, mwakukhonda tsalakana pinthu pinacita iwo. Cinthu cakufunika kakamwe cinaticitisa kulemedza anango ndi ufuni wathu kuna Yahova.—Yos. 4:14; 1 Ped. 3:15.
6. Ndi pyakukwanisika kulemedza munthu wakuti nee asatilemedzambo? Fokotozani. (Onanimbo foto .)
6 Anthu anango panango anabvundzika: ‘Ndi pyakukwanisika kulemedza anthu akuti nkhabe kundilemedza?’ Inde. Onani pidacitikira anthu angasi analongwa m’Bhibhlya. Mambo Sauli apasa manyadzo Yonatani patsogolo pa anthu anango. (1 Sam. 20:30-34) Ngakhale tenepo, Yonatani apitiriza kulemedza pai wace, pontho amenya nkhondo pabodzi. (Eks. 20:12; 2 Sam. 1:23) Nyantsembe Wankulu Eli, apambizira Yana kuti akhadaledzera. (1 Sam. 1:12-14) Mbwenye Yana alonga naye mwacilemedzo, maseze anthu onsene mu Izraeli akhadziwa madodo a Eli ninga baba na Nyantsembe Wankulu. (1 Sam. 1:15-18; 2:22-24) Anthu a ku Atena, alonga kuti Paulu akhali “nyakulongesa.” (Mabasa 17:18) Ngakhale tenepo, Paulu alonga nawo mwacilemedzo. (Mabasa 17:22) Pinthu pyenepi pisapangiza kuti kufuna Yahova na kufuna kuntsandzayisa pinaticitisa kupangiza cilemedzo kuna anango maseze pinentse. Cincino tendeni tione kuti mbani anafunika ife kulemedza, pontho thangwi yanji.
Yonatani apitiriza kumenya nkhondo pabodzi na pai wace, maseze akhadampasa manyadzo (Onani ndima 6)
PANGIZANI CILEMEDZO KUNA ANTHU A PABANJA PANU
7. Thangwi yanji panango pinakhala pyakunentsa kuna ife kulemedza anthu a pabanja pathu?
7 Thangwi yanji ndi pyakunentsa? Ife tisakhala ndzidzi uzinji pabodzi na anthu a pabanja pathu. Na thangwi ineyi, tisadziwa pinthu pyadidi pinacita iwo na madodo awo. Anango panango asadzudzumika kakamwe peno ali na utenda wakuti usacitisa kukhala pyakunentsa kuatsalakana. Pontho anango panango asalonga peno asacita pinthu pyakuti pisatitsukwalisa. M’mbuto mwa kucitisa banja kukhala yakutsandzaya, anango asatsalakana anthu a pabanja pawo mwakusowa cilemedzo. Pyenepi pisacitisa anthu a pabanja kukhonda bverana. Ife tinakwanisa kulandanisa banja na manungo a munthu. Utenda unakwanisa kucitisa manungo kukhonda kuphata basa mwadidi. Munjira ibodzi ene, anthu a pabanja angakhonda kulemedzana, pyenepi pisacitisa banja kukhonda kubverana. Mbwenye ninga mautenda mazinji akuti anakwanisa kukondzwa, anthu a pabanja anakwanisambo kupfundza kulemedzana.
8. Thangwi yanji tisafunika kulemedza anthu a pabanja pathu? (1 Timoti 5:4, 8)
8 Thangwi yanji tisafunika kupangiza cilemedzo? (Lerini 1 Timoti 5:4, 8.) Mu tsamba yakutoma idalembera iye Timoti, Paulu alonga kuti tinakwanisa kutsalakana anthu a pabanja pathu toera kupangiza kuti tisaalemedza. Mbwenye ife nee tisacita pyenepi mwakukakamizwa. Paulu alonga kuti thangwi yakufunika kakamwe inaticitisa kulemedza anthu a pabanja pathu ndi ‘kukhala kwathu akuperekeka kuna Mulungu.’ Ndi Yahova adatomesa banja. (Aef. 3:14, 15) Natenepa, tingalemedza anthu a pabanja pathu, tiri kulemedza Yahova thangwi ndiye adatomesa banja. (Onani nota de estudo pa 1 Timoti 5:4.) Ineyi ndi thangwi yakufunika kakamwe inaticitisa kulemedza anthu a pabanja pathu.
9. Mamuna na nkazi akumanga banja anapangiza tani kuti asalemedzana? (Onanimbo mafoto.)
9 Tinapangiza tani cilemedzo? Mamuna wakuti asalemedza nkazace, asapangiza kuti nkazace ndi wakufunika kuna iye angakhala okhene peno na anthu anango. (Mis. 31:28; 1 Ped. 3:7) Iye nee asamenya nkazace, nee asampasa manyadzo, peno nee asancitisa kupibva kuti ndi wakusowa basa. Mamuna unango wakumanga banja anacemerwa Ariela wa ku Argentina, alonga tenepa: “Thangwi ya utenda wace, nkazanga midzidzi inango asalonga pinthu pyakuti pisanditsukwalisa. Pyenepi pingacitika, ine ndisakumbuka kuti pinthu pinalonga iye midzidzi inango nee ndi pyenepi piri muntima mwace. Lemba ya 1 Akorinto 13:5 isandiphedza kakamwe toera kulonga naye mwacilemedzo mbandikhonda kuipirwa. (Mis. 19:11) Nkazi anapangiza kuti asalemedza mamunace angalonga mwadidi thangwi ya mamunace kuna anthu anango. (Aef. 5:33) Iye nkhabe singirira mamunace peno kuntikana. Iye asadziwa kuti angacita pyenepi, banja yawo nee inakhala yakutsandzaya. (Mis. 14:1) Mulongo unango anakhala ku Italya, alonga: “Mamunanga asakhala wakudzudzumika kakamwe, pontho kudzudzumika kweneku midzidzi inango kusatekera. Kale, mafala anga na nkhope yanga pikhapangiza kuti nee ndikhamulemedza. Mbwenye kukhala na axamwali akuti asalemedza anango, kwandiphedza kukhala na cifuno cakulemedzambo mamunanga.”
Tingalemedza anthu a pabanja pathu, tisalemedzambo Yahova, thangwi ndiye adatomesa banja (Onani ndima 9)
10. Aphale na atsikana, munapangiza tani cilemedzo kuna anyakubalanu?
10 Aphale na atsikana, bverani anyakubalanu. (Aef. 6:1-3) Longani nawo mwacilemedzo. (Eks. 21:17) Pangizani cilemedzo mu ndzidzi unakalamba iwo, pontho apaseni pinthu pinafuna iwo. Citani pyonsene pinakwanisa imwe toera kuatsalakana. Onani pidacitikira Maria. Pikhaduwala pai wace wakuti nee ndi Mboni wa Yahova, pikhali pyakunentsa kuna Maria toera kuntsalakana. Thangwi pai wace akhali wakusowa ufuni kuna iye. Maria alonga: “Ndikhaphemba Yahova toera andiphedze kucita pinthu pinapangiza kuti ndisalemedza pai wanga. Ine ndanyerezera: ‘Nakuti Yahova asandiphemba toera kulemedza pai wanga, iye anandiphedza kucita pyenepi.’ Mukupita kwa ndzidzi, ndabvesesa kuti nee ndikhafunika kudikhira pai wanga acinje toera ndimulemedze.” Tingalemedza anthu a panyumba pathu mwakukhonda tsalakana madodo awo, tisapangiza kuti tisalemedza Yahova, thangwi ndiye adatomesa banja.
PANGIZANI CILEMEDZO KUNA ABALE NA ALONGO
11. Thangwi yanji panango pinakhala pyakunentsa kutsalakana abale na alongo athu mwacilemedzo?
11 Thangwi yanji ndi pyakunentsa? Abale na alongo athu asawangisira toera kuphatisira pinalonga Bhibhlya mu umaso wawo. Ngakhale tenepo, panango midzidzi inango anatitsalakana mwakuipa. Khala m’bale peno mulongo ‘atitsukwalisa,’ panango pinanentsa kupitiriza kuntsalakana mwacilemedzo. (Akol. 3:13) Mphapo ninji pinafuna kutiphedza?
12. Thangwi yanji ndi pyakufunika kulemedza abale na alongo athu? (2 Pedhru 2:9-12)
12 Thangwi yanji tisafunika kupangiza cilemedzo? (Lerini 2 Pedhru 2:9-12.) Mu tsamba yace yaciwiri, Pedhru alonga kuti anthu anango mu mpingo akhalonga mwakuipa ale “analemedzwa na Mulungu,” peno akulu a mpingo. Aanju akukhulupirika akhaona pyenepi. Mphapo iwo acitanji? Thangwi yakulemedza Yahova, iwo nee alonga mwakuipa anthu anewa. Pyenepi ndi pyakudzumatirisa kakamwe. Aanju akhonda kulonga mwakuipa anthu anewa akudzikuza. M’mbuto mwace, iwo asiya kuti Yahova atsalakane pinthu pyenepi. (Aroma 14:10-12; onani Yuda 9.) Tinapfundzanji na pyenepi? Aanju nee akhala akusowa cilemedzo kuna anthu adalonga mwakuipa anango. Natenepa ndi pyakufunikambo kakamwe kulemedza abale na alongo athu, thangwi iwo asafuna Yahova. Tisafunika kukhala ‘akutoma kupangiza cilemedzo.’ (Aroma 12:10) Tingacita pyenepi, tinapangiza kuti tisalemedza Yahova.
13-14. Tinapangiza tani kuti tisalemedza abale na alongo athu? Perekani citsandzo. (Onanimbo mafoto.)
13 Tinapangiza tani cilemedzo? Akulu a mpingo, wangisirani toera kupfundzisa mwaufuni. (Filim. 8, 9) Mungafuna kupereka uphungu, perekani mwakukoma ntima, tayu mu ndzidzi wakuti muli wakuipirwa. Alongo, imwe munakwanisa kuphedzera kuti mpingo upitirize kukhala wakulemedzeka. Natenepa, lekani kulonga mapsweda. (Tito 2:3-5) Ife tonsene tinakwanisa kupangiza cilemedzo kuna akulu a mpingo tingaphata basa pabodzi na iwo. Njira inango ndi kupangiza kuti tisapereka takhuta thangwi yakuwangisira kunacita iwo toera kutsogolera misonkhano, kutsogolera basa yakumwaza mphangwa na kuphedza ale anatoma kufamba “munjira yakuipa.”—Agal. 6:1; 1 Tim. 5:17.
14 Mulongo unango anacemerwa Rocío akhaona kuti mphyakunentsa kulemedza nkulu wa mpingo adampasa uphungu. Iye alonga: “Ine ndikhanyerezera kuti iye andipasa uphungu mwakusowa ufuni. Ndingakhala kunyumba, ndikhamulonga mwakuipa. Ine nee ndikhalonga pyenepi na anthu anango, mbwenye ndikhaona kuti iye nee akhanditsalakana. Na thangwi ineyi, nee ndaphatisira uphungu wace.” Ninji cidaphedza Rocío? Iye alonga: “Pakuleri Bhibhlya, ndaona lemba ya 1 Atesalonika 5:12, 13. Pidadzindikira ine kuti nee ndikhalemedza m’bale unoyu, ndatoma kupasika mulando. Ine ndacita phembero kuna Yahova, pontho ndasaka m’mabukhu mwathu mphangwa zakuti mbazidandiphedza kucinja manyerezero anga. Mukupita kwa ndzidzi, ndadzindikira kuti m’bale unoyu nee akhadacita cinthu cakuipa, mbwenye ine ndikhali wakudzikuza. Cincino ndabvesesa kuti toera ndikwanise kulemedza anango, ndisafunika kukhala wakucepeseka. Ine ndiri kuwangisira toera kupangiza cilemedzo kuna anango, pontho pyenepi pisandiphedza toera kukhala wakutsandzaya.”
Tonsene tinakwanisa kupangiza cilemedzo kuna akulu a mpingo tingaphata basa pabodzi na iwo na kupereka takhuta thangwi ya mabasa anacita iwo (Onani ndima 13-14)
PANGIZANI CILEMEDZO KUNA ALE AKUTI NEE ASATUMIKIRA YAHOVA
15. Thangwi yanji panango pinakhala pyakunentsa kulemedza anthu akuti nee asatumikira Yahova?
15 Thangwi yanji ndi pyakunentsa? M’basa yakumwaza mphangwa, kazinji kene tisagumana anthu akuti nee asakomerwa na pinalonga Bhibhlya. (Aef. 4:18) Anango asakhonda kubva mphangwa zathu thangwi ya pinthu pidapfundziswa iwo. Kusiyapo pyenepi, panango ale anatsogolera kubasa kwathu peno apfundzisi athu, nee asakomerwa na pinthu pinacita ife. Andzathu akubasa peno akuxikola panango anatitsalakana mwakuipa. Mukupita kwa ndzidzi, panango pyenepi pinaticitisa kusiya kualemedza.
16. Thangwi yanji ndi pyakufunika kulemedza ale akuti nee asatumikira Yahova? (1 Pedhru 2:12; 3:15)
16 Thangwi yanji tisafunika kupangiza cilemedzo? Kumbukani kuti Yahova asaona njira inatsalakana ife ale akuti nee asantumikira. Mpostolo Pedhru apanga Akristu kuti makhaliro awo adidi mbadacitisa anango ‘kupasa mbiri Mulungu.’ Na thangwi ineyi, Pedhru aapanga toera afokotoze pinakhulupira iwo “mwakukhurudzika na mwacilemedzo kakamwe.” (Lerini 1 Pedhru 2:12; 3:15.) Mwakukhonda tsalakana khala tiri kufokotoza pinakhulupira ife pa mbuto yakutongera miseru, peno tiri kucedza na mavizinyu, undimomwene ndi wakuti ndzidzi onsene, tisafunika kuatsalakana mwacilemedzo ninga Yahova ali penepo. Yahova asabvesera, pontho asaona pyonsene pinalonga ife na njira inalonga ife. Ineyi ndi thangwi yakufunika kakamwe inaticitisa kutsalakana mwacilemedzo ale akuti nee asatumikira Yahova.
17. Tinapangiza tani cilemedzo kuna ale akuti nee asatumikira Yahova?
17 Tinapangiza tani cilemedzo? Pakumwaza mphangwa, nee tisafunika kucitisa anango kunyerezera kuti tiri na udziwisi kakamwe kupiringana ale akuti asadziwa pinthu pyakucepa pya m’Bhibhlya, peno ale akuti nee asadziwa pinthu thangwi ya Bhibhlya. M’mbuto mwace, tisafunika kuona anthu ninga akufunika kakamwe kuna Yahova, pontho kuti ali na udziwisi kupiringana ife. (Ajeu 2:7; Afil. 2:3) Munthu angakulongani mwakuipa thangwi ya pinthu pinakhulupira imwe, lekani kum’bwezera. Lekani kulonga pinthu pyakuti pinatsukwalisa anango, basi ene toera muoneke ninga munthu wakucenjera. (1 Ped. 2:23) Mungalonga pinthu pyakuti pyatsukwalisa anango, phembani kulekererwa mwakucimbiza. Munapangiza tani cilemedzo kubasa kwanu? Phatani mwadidi basa, pontho wangisirani toera kuona makhaliro adidi a andzanu akubasa, kuphatanizambo ale anakutsogolerani. (Tito 2:9, 10) Mungakhala nyabasa wadidi peno wakulungama panango munakomeresa ndzanu wakubasa peno nkhabe. Mbwenye khalani na cinyindiro cakuti Yahova anatsandzaya.—Akol. 3:22, 23.
18. Thangwi yanji ndi pyakufunika kupangiza cilemedzo kuna anango?
18 Mu nsolo uno, tapfundza kuti thangwi yanji tisafunika kupangiza cilemedzo kuna anango. Tapfundza kuti tingapangiza cilemedzo m’banja, tiri kulemedzambo Yahova, thangwi ndiye adatomesa banja. Munjira ibodzi ene, tingalemedza abale na alongo mu mpingo, tiri kulemedzambo Babathu wakudzulu. Pontho tingalemedza ale akuti nee asatumikira Yahova, tinaaphedza toera apase mbiri Yahova peno kumulemedza. Ndi pyakufunika kucita pyenepi maseze iwo akhonde kutilemedzambo. Thangwi yanji? Thangwi Yahova anatipasa nkhombo. Iye apikira: “Ndinalemedza ale anandilemedza.”—1 Sam. 2:30.
NYIMBO 129 Tinapitiriza Kupirira
a Madzina anango acinjwa.