Mudabuluswa Matawiro a Umaso Wathu Wacikristu na Utumiki
SUMANA 3-9 YA AGOSTO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | EKSODO 13-14
“Khalani Dzololo, Pontho Onani Cipulumuso ca Yahova”
(Eksodo 14:13, 14) Penepo Mose apanga mbumba: ‘Lekani kugopa. Khalani na cinyindiro, pontho onani cipulumuso cinafuna kukupasani Yahova lero. Thangwi Aejitu anewa anaona imwe lero, cipo munadzaaona pontho. 14 Yahova ndiye anafuna kudzakumenyerani nkhondo, imwe munadzamatama mbamukhonda kucita cinthu.’
Sentinela 01/02/13 tsa. 4 ndima 3
Mose Akhali Mamuna Wacikhulupiro
Mose nee akhadziwa kuti Mulungu mbadagawa Bara Yakufira toera kupulumusa Aizraeli. Mbwenye iye akhanyindira kuti Mulungu mbadacita pinthu toera kutsidzikiza mbumba Yace. Pontho Mose akhafuna kuti Aizraeli akhalembo na cinyindiro cibodzi cene. Bhibhlya isalonga: ‘Mose apanga mbumba: Lekani kugopa. Khalani na cinyindiro, pontho onani cipulumuso cinafuna kukupasani Yahova lero.’ (Eksodo 14:13) Kodi Mose akwanisa kuwangisa cikhulupiro ca Aizraeli? Inde. Thangwi Bhibhlya isalonga kuti: “Thangwi ya cikhulupiro, mbumba yawambuka Bara Yakufuira.” (Ahebheri 11:29) Natenepa cikhulupiro cikhali na Mose nee caphedza iye basi, mbwenye caphedzambo anango.
(Eksodo 14:21, 22) Mose athasika djanjace pa bara. Penepo pene Yahova abweza madzi nduli na condzi cikulu, cidatekenyeka masiku onsene ku mabulukiro a dzuwa, mbaciumisa bara; madzi mbagawika. 22 Natenepa Aizraeli awambuka bara nee kutota. Madzi akhali ninga nkhomole nkono wamadyo na wabzwere.
Ncenjezi 09/18 tsa. 26 ndima 13
Wamphambvu Zonsene, Mbwenye Wacitsalakano
13 Lerini Eksodo 14:19-22. Nyerezerani kuti muli pabodzi na Aizraeli, pontho mwafungirwa. Anyankhondo Aejitu ali nduli mwanu, bara yakufira iri kutsogolo kwanu. Buluka penepo Mulungu acita pinthu. Khole yakuti ikhali kutsogolo kwanu yacinja mbibwera nduli mwanu, mbigawa imwe na Aejitu. Aejitu onsene akhala ncidima, mbwenye imwe mwacirengo muli nceza! Buluka penepo mukuona Mose mbathasika djanjace pa bara, mbioneka mphepo ikulu ya kumabulukiro a dzuwa mbifungula njira ikulu pakati pa bara. Natenepa imwe, banjanu, pifuyo pyanu, kuphatanizambo anthu anango, monsene mukufamba pa mataka akuuma a bara. Mukudzumatirwa thangwi mataka auma, nee ali na matope, pontho nee akuphuruza, natenepa musakwanisa kufamba mwadidi. Pontho ale akuti nkhabe famba mwakucimbiza asakwanisambo kufika mwakutsidzikizika kuntunda unango wa bara.
(Eksodo 14:26-28) Yahova apanga Mose: ‘Lamusa djanja yako uthonye bara toera madzi aphatane, abize Aejitu, ngolo zawo na anyamakavalo awo.’ 27 Mwakucimbiza Mose alamusa djanja yace mbathonya bara, mukhaca kunja madzi abwerera pontho ninga mukhali iwo kale. Aejitu ayesera kuthawa madzi, mbwenye Yahova aabiza m’madzi pakati pa bara. 28 Madzi anewa abwerera mbabiza ngolo za kunkhondo, anyamakavalo na anyankhondo onsene a Farau adatowerera Aizraeli pakati pa bara. Nkhabepo adapulumuka, nee m’bodzi wa iwo.
Sentinela 15/03/09 tsa. 7 ndima 2-3
Lekani Kuduwala Yahova
Mu ndzidzi ukhadzudzumika Aejitu na ngolo zawo za nkhondo, Aizraeli akhadamala kuwambuka. Natenepa, Mose athasika djanjace pa Bara Yakufira. Buluka penepo, Yahova agawa madzi makhundu mawiri. Mbwenye mwakukhonda dembuka, Yahova acitisa madzi anewa kubwerera pontho, mbabiza Farau pabodzi na anyankhondo ace onsene. Basi ene adapulumuka ndi Aizraeli.—Eks. 14:26-28; Masal. 136:13-15.
Pinthu pidacitika pa bara ineyi pyacitisa anthu anango kugopa kakamwe. (Eks. 15:14-16) Mwacitsandzo, pakupita pyaka 40, Raabhe wa ku Yeriko apanga amuna awiri a Izraeli: ‘Ife tisakugopani kakamwe. Thangwi ife tabva kuti Yahova aumisa madzi a Bara Yakufira pamaso panu pikhabuluka imwe ku Ejitu.’ (Yos. 2:9, 10) Onani kuti anthu akuti nee akhalambira Yahova nee akhadaduwala pinthu pidacita iye kuna atumiki ace. Mwakukhonda penula, Aizraeli akhali na mathangwi adidi toera kukumbuka Yahova.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Eksodo 13:17) Pidatawirisa Farau kuti mbumba iende, Mulungu nee aiendesa na njira ya dziko ya Afilisti, maseze ikhali njira yacigwagwa. Thangwi Mulungu alonga: ‘Kungaoneka nkhondo, panango mbumba inacinja manyerezero, mbibwerera ku Ejitu.’
Perspicaz vol. 2 tsa. 51 ndima 11
Njira
Desde tempos antigos, estradas principais e estradas comuns, inclusive diversas importantes rotas comerciais, ligavam cidades e reinos na região da Palestina. (Núm 20:17-19; 21:21, 22; 22:5, 21-23; Jos 2:22; Jz 21:19; 1Sa 6:9, 12; 13:17, 18; veja ESTRADA REAL.) Aquela que é considerada como tendo sido a principal rota saía do Egito para as cidades filistéias de Gaza e Ascalom, virando aos poucos para o nordeste em direção a Megido. Continuava até Hazor, ao N do mar da Galiléia, e depois seguia até Damasco. Esta rota através da Filístia era a mais curta do Egito para a Terra da Promessa. Mas Jeová, bondosamente, guiou os israelitas por outro caminho, para que não fossem desanimados por um ataque filisteu.—Êx 13:17.
(Eksodo 14:2) ‘Panga Aizraeli toera abwerere, amange misasa yawo patsogolo pa Pi-Airoti, pakati pa Migidholi na bara. Musafunika kumanga misasa yanu cifupi na bara, kutsogolo kwa Bhaale-Zefoni.
Perspicaz vol. 2 tsa. 77 ndima 5-6
Ulendo
Ndi mbuto ipi yakuti panango Aizraeli aiphatisira toera kuwambuka Bara Yakufira?
Deve-se notar que, depois de chegarem à segunda etapa da sua viagem, Etão, “na extremidade do ermo”, Deus ordenou a Moisés ‘que voltassem e se acampassem diante de Pi-Hairote, junto ao mar’. Esta manobra faria Faraó acreditar que os israelitas estavam “vagueando em confusão”. (Êx 13:20; 14:1-3) Os peritos que favorecem a rota el Haj como a mais provável salientam que o verbo hebraico para “voltar” é enfático e não significa apenas “desviar” ou “desviar-se”, mas tem mais o sentido de retornar, ou pelo menos o de um desvio marcante. Eles sugerem que, ao chegarem a um ponto ao N da cabeceira do golfo de Suez, os israelitas inverteram sua linha de marcha e deram volta para o lado E de Jebel ʽAtaqah, uma cadeia de montanhas beirando o lado O do golfo. Uma grande massa de gente, tal como os israelitas, não encontraria nenhum modo eficaz de sair rapidamente de tal posição, se fosse perseguida desde o N, e assim estaria encurralada, com o mar bloqueando seu caminho.
A tradição judaica do primeiro século EC apresenta a idéia de tal quadro. (Veja PI-HAIROTE.) No entanto, o que é mais importante é que tal situação se encaixa no quadro geral apresentado pela própria Bíblia, ao passo que os conceitos populares de muitos peritos não se encaixam. (Êx 14:9-16) Parece evidente que a travessia deve ter ocorrido suficientemente longe da cabeceira do golfo (ou braço ocidental do mar Vermelho), para que as forças de Faraó não pudessem simplesmente contornar a extremidade do golfo e facilmente sobrevir aos israelitas do outro lado dele.—Êx 14:22, 23.
SUMANA 10-16 YA AGOSTO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | EKSODO 15-16
“Simbani Yahova na Nyimbo”
(Eksodo 15:1, 2) Pa ndzidzi unoyu, Mose na Aizraeli aimbira Yahova nyimbo iyi: ‘Ndinaimbira Yahova, thangwi iye akuzwa kakamwe. Iye abiza m’bara makavalo na anyamakavalo. 2 Yahova ndi mphambvu zanga, thangwi iye ndi Mpulumusi wanga. Iye ndi Mulungu wanga, ine ndinansimba; iye ndi Mulungu wa pai wanga, ine ndinampasa mbiri.
Sentinela 15/10/95 tsa. 11 ndima 11
Thangwi Yanji Tisafunika Kugopa Mulungu Wandimomwene?
11 Pidafudza Yahova anyankhondo a Ejitu pyacitisa kuti atumiki ace akuze dzinace na kuibvekesa kuna anthu onsene. (Yoswa 2:9, 10; 4:23, 24) Mwandimomwene, dzinace yadzakuzwa kupiringana alungu authambi a mu Ejitu akuti acimwana kupulumusa Farau pabodzi na anyankhondo ace. Alungu anewa akhanyindira iwo na anyankhondo awo aaphatisira mwala. (Masal. 146:3) Pyenepi pyacitisa Aizraeli kuimba nyimbo yakusimba Yahova thangwi ya kuapulumusa munjira yakudzumatirisa kakamwe!
(Eksodo 15:11) Yahova, ndi mulungu upi unango adalandana na imwe? Mbani unango wakucena kakamwe ninga imwe? Imwe, wakuti mwathema kuimbirwa nyimbo toera kulemedzwa na kusimbwa, imwe wakuti musacita pinthu pyakudzumisa.
(Eksodo 15:18) Yahova anadzatonga ninga mambo kwenda na kwenda.
Sentinela 15/10/95 tsa. 11-12 ndima 15-16
Thangwi Yanji Tisafunika Kugopa Mulungu Wandimomwene?
15 Mbidakhala kuti tikhali pabodzi na Mose pa ndzidzi unoyu, mwakukhonda penula mbatidakulumizika toera kuimba: ‘Yahova, ndi mulungu upi unango adalandana na imwe? Mbani unango wakucena kakamwe ninga imwe? Imwe, wakuti mwathema kuimbirwa nyimbo toera kulemedzwa na kusimbwa, imwe wakuti musacita pinthu pyakudzumisa.’ (Eksodo 15:11) Mafala a nyimbo ineyi apitiriza kuphatisirwa mu pyaka pizinji. Mwacitsandzo, m’bukhu ya Apokalipse, mpostolo Juwau alonga pya nsoka wa atumiki akudzodzwa a Mulungu kuti: “Iwo akhaimba nyimbo ya Mose ntumiki wa Mulungu na nyimbo ya Mwanabira.” Kodi nyimbo ineyi ndi ipi? “Yahova Mulungu, Wamphambvu Zonsene, mabasa anu ndi makulu na akudzumisa. Njira zanu ndi zakulungama na zandimomwene, imwe Mambo wakwenda na kwenda. Mwandimomwene mbani wakuti nkhabe kudzakugopani imwe Yahova, mbakhonda kupasa mbiri dzina yanu? Thangwi wakukhulupirika ndimwe basi.”—Apokalipse 15:2-4.
16 Lero alipombo Akristu akuti asapereka takhuta kuna Yahova thangwi yakuabulusa ncidima ca dziko. Akristu anewa nkhabe kucita khundu ya dziko thangwi iwo asadziwa mitemo ya Mulungu na kuiphatisira. Pyaka pyonsene, pikwi na pikwi pya anthu asabwera mu gulu ya Yahova. Mwakukhonda dembuka, Mulungu angadzafudza uphemberi wauthambi na dzino ino yakuipa, anthu anewa anadzakhala kwenda na kwenda mu dziko ipswa.
(Eksodo 15:20, 21) Penepo Miriya mprofeta wankazi, m’bale wace Aroni, akwata pandero m’manja mwace, iye na akazi onsene atoma kuimba pabodzi pene, mbabvina. 21 Miriya apitiriza kutawira nyimbo ya amuna, mbaimba: ‘Imbirani Yahova, thangwi iye akuzwa kakamwe. Iye abiza m’bara makavalo na anyamakavalo.’
Perspicaz vol. 3 tsa. 47 ndima 4
Nyimbo
Grande parte do canto em grupo, em Israel, parece ter sido antifônico, quer por dois meios-coros se alternarem em cantar linhas paralelas, quer por um solista e um coro de responso se alternarem. Nas Escrituras, isto parece ser chamado de ‘responder’. (Êx 15:21; 1Sa 18:6, 7) Este tipo de canto é indicado pelo próprio estilo em que alguns dos salmos foram escritos, tais como o Salmo 136. A descrição dos dois grandes coros de agradecimento, no tempo de Neemias, e da sua participação na inauguração da muralha de Jerusalém, indica que cantavam neste estilo.—Ne 12:31, 38, 40-42; veja CÂNTICO.
Perspicaz vol. 3 tsa. 339 ndima 5
Mprofeta wankazi
Miriã é a primeira mulher apontada na Bíblia como profetisa. Deus evidentemente transmitiu uma ou mais mensagens por intermédio dela, talvez na forma de cânticos inspirados. (Êx 15:20, 21) Assim, registra-se que ela e Arão disseram a Moisés: “Não falou [Jeová] também por meio de nós?” (Núm 12:2) O próprio Jeová, mediante o profeta Miquéias, mencionou ter enviado “Moisés, Arão e Miriã” diante dos israelitas ao conduzi-los para fora do Egito. (Miq 6:4) Embora Miriã fosse privilegiada de ser usada qual instrumento de comunicação divina, seu relacionamento como tal para com Deus era inferior ao usufruído pelo seu irmão, Moisés. Quando ela deixou de manter-se em seu devido lugar, sofreu severo castigo de Deus.—Núm 12:1-15.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Eksodo 16:13) Pikhadoka dzuwa, abwera makwerekwece mbadzala pa misasa yonsene, mangwana mwace namacibese, misasa yonsene ikhadazungulirwa na bume.
Sentinela 01/09/11 tsa. 14 ndima 1-4
Kodi Imwe Mukhapidziwa?
Thangwi yanji Yahova apasa Aizraeli mbalame zinacemerwa codornizes toera adye mu ndzidzi ukhali iwo nthando?
Mu ndzidzi ukhali Aizraeli nthando Yahova aapasa mbalame zenezi zizinji m’maulendo mawiri toera adye.—Eksodo 16:13; Numero 11:31.
As codornizes são pequenas aves que têm até 18 centímetros de comprimento e pesam uns 100 gramas. Procriam em muitas partes da Ásia ocidental e Europa. Sendo aves migratórias, elas passam o inverno no norte da África e na Arábia. Durante sua migração, grandes bandos atravessam a costa leste do mar Mediterrâneo e sobrevoam a península do Sinai.
Segundo o The New Westminster Dictionary of the Bible (Novo Dicionário Bíblico de Westminster), as codornizes são “hábeis e velozes voadoras, que aproveitam bem os ventos; mas se o vento muda de direção, ou se as aves ficam exaustas por causa do longo voo, o bando inteiro pode cair, e as aves ficam inertes no chão”. Antes de continuar a migração, elas precisam descansar por um ou dois dias, tornando-se presa fácil de caçadores. No começo do século 20, o Egito exportava anualmente uns 3 milhões de codornizes para consumo.
Nas duas ocasiões em que os israelitas comeram codornizes era primavera. Embora essas aves sobrevoem a região do Sinai nessa época, foi Jeová que fez ‘levantar um vento’ que conduziu essas aves ao acampamento israelita.—Números 11:31.
(Eksodo 16:32-34) Mose aapanga: ‘Ipi ndi pidalonga Yahova: Dzadzani mana mu combo ca malitru mawiri toera akoyiwe ndzidzi onsene m’madzindza anu, toera iwo akwanise kuona cakudya cidakupasani ine n’thando pa ndzidzi udakubulusani ine mu dziko ya Ejitu.’ 33 Natenepa, Mose apanga Aroni: ‘Kwata khomitco ikulu, ikha mwenemu mana akuti anakwana mu combo ca malitru mawiri, aikhe pamaso pa Yahova toera akoyiwe ndzidzi onsene m’madzindza anu.’ 34 Aroni aikha khomitco ikulu patsogolo pa bokosi ya Umboni toera ikoyiwe, ninga mukhadapangirwa Mose na Yahova.
Sentinela 15/01/06 tsa. 31 ndima 3
MIbvundzo Inacitwa na Anyakuleri
Pidabuluka Aizraeli mu Ejitu, mwakukhonda dembuka iwo atoma kudungunya thangwi ya cakudya. Natenepa Yahova aapasa mana. (Eksodo 12:17, 18; 16:1-5) Mu ndzidzi unoyu, Mose apanga Aroni: ‘Kwata khomitco ikulu, ikha mwenemu mana akuti anakwana mu combo ca malitru mawiri, aikhe pamaso pa Yahova toera akoyiwe ndzidzi onsene m’madzindza anu.’ Natenepa, Bhibhlya isalonga: ‘Aroni aikha khomitco ikulu patsogolo pa bokosi ya Umboni toera ikoyiwe, ninga mukhadapangirwa Mose na Yahova.’—Eksodo 16:33, 34.
SUMANA 17-23 YA AGOSTO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | EKSODO 17-18
“Munthu Wakucepeseka Asapfundzisa Anango Mbaapasa Mabasa”
(Eksodo 18:17, 18) Mose apangwa na tebzwalace kuti: ‘Pinacita iwe si pyadidi tayu. 18 Mwakukhonda penula iwe unadzaneta, iwe pabodzi na mbumba iri na iwe, thangwi unoyu ndi ntolo ukulu kakamwe toera uuthukule wekhene.
Sentinela 01/02/13 tsa. 6 ndima 2
Mose Akhali Munthu Waufuni
Mose apangiza ufuni kuna Aizraeli. Iwo akhadziwa kuti Yahova akhaphatisira Mose toera kutsogolera mbumba yace, natenepa angathimbana na pinentso akhasaka ciphedzo kuna iye. Bhibhlya isalonga: ‘Anthu akhapitiriza kubwera, mbalimira patsogolo pa Mose kutomera namacibese mpaka namaulo.’ (Eksodo 18:13-16) Mwandimomwene, Mose akhali na basa ikulu kakamwe yakutsalakana pinentso pikhathimbana na Aizraeli. Mbwenye iye akhakomerwa na kucita basa ineyi.
(Eksodo 18:21, 22) Mbwenye usafunika kusankhula amuna akuthema pakati pa mbumba, akuti asagopa Mulungu, amuna akunyindirika akuti asaida kuwina pinthu mwakukhonda kulungama; khazikisa amuna anewa toera akhale atsogoleri a anthu 1.000, atsogoleri a anthu 100, atsogoleri a anthu 50, na atsogoleri a anthu khumi. 22 Pangaoneka mikandzo iwo asafunika kutonga mbumba, mikandzo yonsene yakunentsa iwo anaibweresa kuna iwe, mbwenye iwo anadzatonga mikandzo ming’ono yonsene. Gawana nawo basa ineyi toera ululupise ntolo wako.
Sentinela 01/11/03 tsa. 6 ndima 2
Kunyindirika Ndi Kwakufunika Kakamwe Toera Munthu Akhale Wakutsandzaya
Amuna anewa mbadzati kukhazikiswa ninga atsogoleri iwo akhapangiza makhaliro auzimu. Iwo akhalemedza Mulungu, pontho akhagopa kuntsukwalisa. Anthu onsene akhadziwa kuti amuna anewa akhawangisira kakamwe toera kuphatisira mitemo ya Mulungu. Iwo akhaida kuwina pinthu mwakukhonda kulungama, pontho pyenepi pikhaaphedza toera akhonde kuphatisira mwakuipa pidzo pyawo. Pontho iwo nee akhaphatisira maonero awo toera kuphindulisa acibale awo na axamwali awo.
(Eksodo 18:24, 25) Mwakucimbiza Mose abvera tebzwalace, mbacita pyonsene pidalonga iye. 25 Mose asankhula amuna akuthema pakati pa Aizraeli onsene, mbaakhazikisa toera kutsogolera mbumba, ninga atsogoleri a anthu 1.000, atsogoleri a anthu 100, atsogoleri a anthu 50, na atsogoleri a anthu khumi.
Sentinela 15/05/02 tsa. 25 ndima 5
Anthu Akucepeseka
Mose akhalimbo munthu wakucepeseka. Pikhaona tebzwalace kuti Mose akutsalakana ekhene pinentso pyonsene pikhathimbana na Aizraeli, ampanga: Pasa mabasa anango amuna akuthema. Mose adzindikira pinthu pikhacimwana iye kucita, mwakucepeseka atawira maonero a tebzwalace. (Eksodo 18:17-26; Numero 12:3) Munthu wakucepeseka nee asanyinyirika toera kupasa mabasa anthu anango. Pontho iye nee asagopa kuluza mabasa anacita iye angagawana na anango. (Numero 11:16, 17, 26-29) M’mbuto mwace, iye asaaphedza toera acite mabasa anewa munjira yadidi. (1 Timoti 4:15) Kodi ife nee tisafunikambo kucita pyenepi?
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Eksodo 17:11-13) Pikhapitiriza Mose kulamusa manjace Aizraeli akhakunda Amaleki, mbwenye pikhatereza Mose manjace Amaleki akhakunda Aizraeli. 12 Pikhafeweserwa mikono ya Mose, Aroni na Uri akwata mwala mbauikha pantsi pace, Mose mbaukhalira. Buluka penepo iwo aphatirira mikono yace uku m’bodzi uku m’bodzi, natenepa mikono yace yapitiriza ndzulu mpaka kudoka kwa dzuwa. 13 Munjira ineyi, Yoswa akunda mbumba yonsene ya Amaleki na supada.
Ncenjezi 09/16 tsa. 6 ndima 14
“Lekani Kufewesa Manja Anu”
14 Pikhathimbana Aisraele na Aamaleke, Aroni na Hure aphedza Mose toera manja ace apitirize kukhala ndzulu. Lero, ife tinakwanisambo kusaka njira toera kuphedza anango. Abale na alongo anango asanentseka thangwi yakugwesera, nyatwa za ungumi, kutcingwa na acibale, kutsoperwa peno kuferwa na nyakufunika. Tinakwanisambo kuphedza aphale na atsikana akuti kazinji kene asayeserwa toera kucita pinthu pyakuipa, kuenda ku universidade peno kuwina kobiri izinji. (1 Atesalonika 3:1-3; 5:11, 14) Munakwanisa tani kuwangisa anango? Sakani njira toera kupangiza citsalakano kuna anango pa Nyumba ya Umambo, mu utumiki, pakudya pabodzi peno pakucedza nawo pa ntokodzi.
(Eksodo 17:14) Penepo Yahova apanga Mose: ‘Lemba pyenepi m’bukhu toera pikhonde kuduwalika. Panga Yoswa kuti: Ine ndinadzafudza Amaleki onsene pa dziko yapantsi mbakhonda kukumbukirwa pontho.’
Perspicaz vol. 1 tsa. 422 ndima 10
Cânon
De que esses escritos de Moisés eram de origem divina, inspirados por Deus, canônicos, e uma orientação segura para a adoração pura, não pode haver dúvida, à luz da evidência interna. Não foi por iniciativa de Moisés que ele se tornou o líder e comandante dos israelitas; no começo, Moisés recuou diante desta sugestão. (Êx 3:10, 11; 4:10-14) Antes, Deus suscitou Moisés e o investiu de poderes tão milagrosos, que até mesmo os sacerdotes-magos de Faraó se viram compelidos a reconhecer que aquilo que Moisés fazia originava-se de Deus. (Êx 4:1-9; 8:16-19) De modo que Moisés não tinha a ambição pessoal de ser orador e escritor. Antes, em obediência à ordem de Deus, e com as credenciais divinas do espírito santo, Moisés foi induzido primeiro a falar e depois a assentar por escrito parte do cânon bíblico.—Êx 17:14.
SUMANA 24-30 YA AGOSTO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | EKSODO 19-20
“Kodi Matongero Khumi Asakuphedzani Tani?”
(Eksodo 20:3-7) Usafunika kulambira ine basi, leka kulambira alungu anango. 4 ‘Leka kucita dzimunthu peno kusasanya cinthu cinango cakulandana na cinthu ciri kudzulu, ciri pa dziko yapantsi, peno m’madzi. 5 Leka kuagodamira, nee kuatumikira, thangwi ine Yahova Mulungu wako, ndine Mulungu wakuti asafuna anthu akhale akuperekeka kuna ine basi, wakuti thangwi ya madawo a ababa anandiida, ndisatcunyusa ana, adzukulu mpaka ana a adzukulu, 6 mbwenye kuna ale anandifuna mbakoya matongero anga, ine ndisapangiza kukoma ntima kwakukhonda mala mpaka pa ubalwi 1.000. 7 ‘Leka kulonga papezi dzina ya Yahova Mulungu wako, thangwi Yahova nee anadzasiya kutcunyusa ale analonga dzina Yace papezi.
Sentinela 15/11/89 tsa. 6 ndima 1
Kodi Matongero Khumi Asakuphedzani Tani?
Matongero manai akutoma asalonga pinthu pisafunika ife kucita kuna Yahova. (Akutoma) Mulungu asafuna kuti anthu alambire iye basi. (Mateu 4:10) (Aciwiri) Iye nee asafuna kuti atumiki ace alambire madzimunthu. (1 Juwau 5:21) (Acitatu) Ife tisafunika kuphatisira dzina ya Mulungu munjira yadidi na mwacilemedzo. (Juwau 17:26; Aroma 10:13) (Acinai) Tisafunika kuikha pinthu pyauzimu pa mbuto yakutoma.
(Eksodo 20:8-11) ‘Kumbuka kuti ntsiku ya Sabudu ndi ntsiku yakucena. 9 Phata basa, mbucita pinthu pyako pyonsene mu ntsiku zitanthatu, 10 mbwenye ntsiku yacinomwe ndi Sabudu ya Yahova Mulungu wako. Leka kuphata basa pa ntsiku ineyi, nee iwe, nee mwanako wamamuna peno mwanako wankazi, nee nyabasa wako wamamuna peno nyabasa wako wankazi, nee cifuyo cako, nee mulendo wakuti ali mu nzinda mwako. 11 Thangwi mu ntsiku zitanthatu, Yahova acita kudzulu na dziko yapantsi, bara na pinthu pyonsene piri mwenemu, buluka penepo iye atoma kupuma pa ntsiku yacinomwe. Na thangwi ineyi, Yahova apasa nkhombo ntsiku ya Sabudu, mbaicenesa.
(Eksodo 20:12-17) ‘Lemedza pai wako na mai wako, toera ukhale na umaso mu ntsiku zizinji pa dziko inakupasa Yahova Mulungu wako. 13 ‘Leka kupha munthu. 14 ‘Leka kucita upombo. 15 ‘Leka kuba. 16 ‘Leka kulongera ndzako umboni wauthambi. ‘Leka kusirira nyumba ya ndzako. 17 ‘Leka kusirira nkazi wa ndzako, leka kusirira nyabasa wace wamamuna peno wankazi, nee ng’ombe yace, nee buru yace, peno cinthu cinango cakuti ndi ca ndzako.’
Sentinela 15/11/89 tsa. 6 ndima 2-3
Kodi Matongero Khumi Asakuphedzani Tani?
(Acixanu) Ana asafunika kupitiriza kubvera anyakubalawo toera banja ikhale yakuphatana, mbapaswa nkhombo na Yahova. Matongero anewa ndi akufunika kakamwe, thangwi asacitisa munthu toera ‘pinthu pinfambire mwadidi,’ pontho toera ‘akhale maso mu ndzidzi uzinji pa dziko yapantsi.’ (Aefesi 6:1-3) Nakuti tikukhala “mu ntsiku zakumalisa” za dziko ino yakuipa, aphale na atsikana angabvera matongero anewa anakhala maso mu ntsiku zizinji.—2 Timoti 3:1; Juwau 11:26.
Kufuna andzathu kunatiphedza toera tikhonde kucita pinthu pyakuipa ninga: (Acitanthatu) kupha munthu, (Acinomwe) upombo, (Acisere) kuba, pontho (Acipfemba) kulonga uthambi. (1 Juwau 3:10-12; Ahebheri 13:4; Aefesi 4:28; Mateu 5:37; Misangani 6:16-19) Mphapo ndiye tani thangwi ya pifuno pyathu? Matongero (Acikhumi) asalonga kuti Yahova nee asafuna kuti tisirire pinthu pya anthu anango.—Misangani 21:2.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Eksodo 19:5, 6) Cincino, imwe mungabvera fala yanga mu pinthu pyonsene, mbamutoweza cibverano canga, mwandimomwene imwe munadzakhala mbumba yanga yakusankhulwa pakati pa mbumba zonsene, thangwi dziko yonsene ndi yanga. 6 Kwa ine, imwe munadzakhala amambo na anyantsembe na dzindza yakucena.’ Anewa ndi mafala anafunika iwe kupanga Aizraeli.’
Perspicaz vol. 3 tsa. 488 ndima 3-4
Nyantsembe
O Sacerdócio Cristão. Jeová prometera que Israel, se guardasse o Seu pacto, tornar-se-ia para Ele “um reino de sacerdotes e uma nação santa”. (Êx 19:6) Todavia, o sacerdócio da linhagem de Arão continuaria apenas até a vinda do sacerdócio maior que prefigurava. (He 8:4, 5) Duraria até a terminação do pacto da Lei e a inauguração do novo pacto. (He 7:11-14; 8:6, 7, 13) A oferta foi primeiro feita exclusivamente aos de Israel, para que se tornassem sacerdotes de Jeová, servindo no arranjo do Reino prometido por Deus; com o tempo, esta oferta foi estendida aos gentios.—At 10:34, 35; 15:14; Ro 10:21.
Apenas um restante de judeus aceitou Cristo, deixando assim a nação de prover os membros do verdadeiro reino de sacerdotes e nação santa. (Ro 11:7, 20) Por causa da infidelidade de Israel, Deus o avisara disso com séculos de antecedência pelo seu profeta Oséias, dizendo: “Visto que tu rejeitaste o conhecimento, também eu te rejeitarei para que não me sirvas como sacerdote; e visto que te estás esquecendo da lei de teu Deus, eu me esquecerei dos teus filhos, sim, eu.” (Os 4:6) De modo correspondente, Jesus disse aos líderes judeus: “O reino de Deus vos será tirado e será dado a uma nação que produza os seus frutos.” (Mt 21:43) Todavia, Jesus Cristo, por estar sob a Lei enquanto na terra, reconheceu que vigorava o sacerdócio arônico, e ele mandou que os que ele havia curado da lepra fossem ao sacerdote e fizessem a oferta exigida.—Mt 8:4; Mr 1:44; Lu 17:14.
(Eksodo 20:4, 5) ‘Leka kucita dzimunthu peno kusasanya cinthu cinango cakulandana na cinthu ciri kudzulu, ciri pa dziko yapantsi, peno m’madzi. 5 Leka kuagodamira, nee kuatumikira, thangwi ine Yahova Mulungu wako, ndine Mulungu wakuti asafuna anthu akhale akuperekeka kuna ine basi, wakuti thangwi ya madawo a ababa anandiida, ndisatcunyusa ana, adzukulu mpaka ana a adzukulu,
Sentinela 15/03/04 tsa. 27 ndima 1
Ntsonga Zikulu za Bukhu ya Eksodo
20:5—Ndi munjira ipi Yahova asatcunyusa ana thangwi ya ‘madawo a ababawo?’ Munthu onsene angakula, asatongwa mwakubverana na makhaliro ace na manyerezero ace. Pidatoma Aizraeli kulambira alungu anango, pyenepi pyacitisa kuti anawo athimbane na nyatwa zakusiyana-siyana. Ngakhale Aizraeli akukhulupirika akhathimbana na pinentso thangwi ya pinthu pyakuipa pikhacita Aizraeli anango.
SUMANA 31 YA AGOSTO–6 YA
SETEMBRO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | EKSODO 21-22
“Onani Umaso Ninga Munauona Yahova”
(Eksodo 21:20) ‘Mamuna angamenya nyabasa wace wamamuna peno wankazi na muti, nyabasa unoyu mbafera m’manja mwace, iye asafunika kutcunyuswa.
Perspicaz vol. 2 tsa. 18 ndima 1
Kumenya Munthu
Permitia-se ao dono de escravos hebreu golpear seu escravo ou sua escrava com um pau, se o escravo fora desobediente ou rebelde. Mas, se o escravo falecesse sob o espancamento, o dono do escravo devia ser punido. Se o escravo sobrevivesse ao espancamento um ou dois dias, porém, isto seria evidência que indicaria que o dono do escravo não havia cogitado no coração praticar um assassinato. Ele tinha o direito de aplicar punição disciplinar, porque o escravo era “seu dinheiro”. Dificilmente desejaria algum homem destruir totalmente sua própria propriedade valiosa, sofrendo com isso um prejuízo. Também, se o escravo morresse depois de um ou mais dias, não se teria certeza de a morte ter sido decorrente do espancamento ou de alguma outra causa. Portanto, se o escravo continuasse a viver um ou dois dias, o amo não seria punido.—Êx 21:20, 21.
(Eksodo 21:22, 23) ‘Amuna awiri angamenyana mbaphekesa nkazi wakuti ali na mimba, nkazi mbabala ntsiku mbazidzati kufika, mbwenye mbapakhonda kufa munthu, ule adam’phekesa asafunika kulipa pinafuna kuphemba mamunace nkazi; iye asafunika kulipa pamaso pa atongi. 23 Mbwenye pangafa munthu, ule adamupha asafunika aphiwembo,
Kufuna Mulungu tsa. 95 ndima 16
Kodi Imwe Musalemedza Umaso Ninga Pinacita Mulungu?
16 Umaso wa anthu onsene ndi wakufunika kuna Yahova. Ngakhale umaso wa khombwani wakuti ali m’mimba mwa mai wace ndi wakufunika. Mwakubverana na Mwambo wa Mose, mwakukhonda funa munthu angaphekesa nkazi wakuti ali na pathupi, nkazi peno mwana mbafa, munthu unoyu akhali na mulando kuna Yahova. Ngakhale pyacitika mwakukhonda funa, nakuti apha munthu, munthu unoyu akhafunikambo kuphiwa. (Lerini Eksodo 21:22, 23.) Kuna Mulungu, mwana wakuti aciri m’mimba ndi munthu wa maso. Pyenepi pisapangiza kuti kutaya mimba ndi madawo. Kodi iye asapibva tani angaona akazi azinji mbakataya mimba?
(Eksodo 21:28, 29) ‘Ng’ombe ingadhima mamuna peno nkazi, mbafa, ng’ombe ineyi isafunika kuponyerwa miyala mpaka kufa, pontho nyama yace nee isafunika kudyiwa; natenepa mwanaciro ng’ombe nee asafunika kutcunyuswa. 29 Mbwenye khala ng’ombe ikhali na nsambo wa kudhima anthu, pontho mwanaciro akhacenjezwa mbakhonda kuifungira, ng’ombe ineyi ingapha mamuna peno nkazi, iyo isafunika kuponyerwa miyala, pontho mwanaciro asafunikambo kuphiwa.
Sentinela 15/04/10 tsa. 29 ndima 4
Yahova Asafuna Kuti Mukhale Akutsidzikizika
Matongero a Mwambo akhaphatisirwambo khala cinyama caphekesa munthu. Khala ng’ombe yadhima munthu mbafa, mwanaciro akhafunika kuipha toera ikhonde kuphekesa anthu anango. Pontho nyama ya ng’ombe ineyi iye nee akhafunika kuidya peno kuigulisa. Mphapo ndiye tani khala mwanaciro ng’ombe akhacenjezwa mbakhonda kuifungira? Ng’ombe ineyi ingapha munthu, iyo ikhafunika kuphiwa, pontho mwanaciro akhafunikambo kuphiwa. Mwambo unoyu ukhaphedza Aizraeli toera kutsalakana mwadidi pifuyo pyawo—Eks. 21:28, 29.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Eksodo 21:5, 6) Mbwenye nyabasa angakakamira mbalonga kuti: ‘Ine ndisafuna patrau wanga, nkazanga na ananga; nee ndisafuna ndibuluke pano,’ 6 patrau wace asafunika aende naye pamaso pa Mulungu wandimomwene. Buluka penepo asafunika antsamise pansuwo peno padakhomerwa nsuwo, patrau wace asafunika am’phole khutu na cakuphola naco makutu, iye anadzakhala nyabasa wa patrau wace mu umaso wace onsene.
Sentinela 15/01/10 tsa. 4 ndima 4-5
Thangwi Tisafunika Kuperekeka Kuna Yahova?
4 Kuperekeka kuna Yahova nee ndi cinthu cakusendzeka naco. Iyo ndi pikiro yakuti munthu asaicita na ntima onsene. Mphapo kuperekeka kuna Yahova kusatiphedza tani? Toera kubvesesa mwadidi, tendeni tione pinthu pinacitisa anthu toera akhale na uxamwali wakuwanga. Toera kuti munthu akhale na uxamwali wa ponda ndipondembo asafunika kutsalakana mwadidi xamwali wace. Ndi pyenepi pidacita Dhavidhi na Yonatani. Iwo acita cibverano toera akhale na uxamwali wakuwanga. (Lerini 1 Samwele 17:57; 18:1, 3.) Maseze pyenepi nee pisacitika kazinji kene, mbwenye munthu angaona kuti xamwali ace antsalakana mwadidi, uxamwali wawo usakhala wakuwanga kakamwe.—Mis. 17:17; 18:24.
5 Mwambo udapereka Mulungu kuna Aizraeli usalonga uxamwali wakuti ndi wakufunika kakamwe kuna anthu. Nyabasa angasankhula kukhala na patrau wace kwenda na kwenda, Mwambo ukhalonga: ‘Nyabasa angakakamira mbalonga kuti: Ine ndisafuna patrau wanga, nkazanga na ananga; nee ndisafuna ndibuluke pano, patrau wace asafunika aende naye pamaso pa Mulungu wandimomwene. Buluka penepo asafunika antsamise pansuwo peno padakhomerwa nsuwo, patrau wace asafunika am’phole khutu na cakuphola naco makutu, iye anadzakhala nyabasa wa patrau wace mu umaso wace onsene.’—Eks. 21:5, 6.
(Eksodo 21:14) Munthu angaipirwa kakamwe na ndzace mbamupha mwakufuna, munthu unoyu asafunika kuphiwa, maseze athawire cifupi na pa guwa yanga.
Perspicaz vol. 1 tsa. 497 ndima 8
Nyanga
A declaração em Êxodo 21:14 talvez signifique que mesmo um sacerdote devia ser executado por assassínio, ou que o ato de agarrar os chifres do altar não protegeria nenhum assassino deliberado.—Veja 1Rs 2:28-34.