‘Iye Akhaphatisira Misangani Pakulonga Nawo’

1-3. (a) Kodi anyakupfundza akhafamba na Yezu akhali na mwai upi wakupambulika, pontho Yezu acitanji toera anyakupfundzace akhonde kuduwala pidapfundza iwo? (b) Thangwi yanji misangani yadidi ndi yakukhonda nentsa toera kuikumbuka?

ANYAKUPFUNDZA akhaenda pabodzi na Yezu akhali na mwai ukulu kakamwe. Iwo akhapfundza kubulukira kuna Mpfundzisi Wankulu. Iwo akhabva Yezu mbakafokotoza Mafala a Mulungu na kuapfundzisa undimomwene wakudzumisa. Nakuti nee ukhali ndzidzi toera mafala a Yezu alembwe, iwo akhafunika kukoya mafala m’manyerezero na m’mitima.a Natenepa, Yezu acitisa pipfundziso pyace pikhale pyakukhonda nentsa kwa iwo kupikumbuka. Mu njira ipi? Pakupfundzisa, iye akhaphatisira misangani mwaluso.

² Misangani yadidi nkhabe duwalika mwakucimbiza. Nyakulemba unango alonga kuti misangani “isacinja makutu kudza maso” pontho iyo “isacitisa anyakubvesera kukhala ninga ali kuona pinthu pyenepi m’manyerezero.” Nakuti tisabvesesa mwadidi cinthu tingaciona, misangani isatiphedza kubvesesa mwadidi pinthu pinalongwa mbatikhonda kupiduwala mwakucimbiza.

³ Nkhabepo munthu unango pa dziko adalonga misangani yadidi kakamwe ninga Yezu Kristu. Mpaka lero, anthu asapitiriza kukumbuka misangani ya Yezu. Thangwi yanji Yezu akhaphatisira njira ineyi yakupfundzisa? Ninji pidacitisa misangani yace kukhala yakuphindulisa kakamwe?Tinaphatisira tani njira ineyi yakupfundzisa?

Thangwi yanji Yezu akhaphatisira misangani pa kupfundzisa

4, 5. Thangwi yanji Yezu aphatisira misangani?

⁴ Bhibhlya isalonga mathangwi mawiri akufunika adacitisa Yezu kuphatisira misangani. Thangwi yakutoma, iye akhakwanirisa maprofesiya. Pa Mateu 13:34, 35, tisaleri: “Yezu aphatisira misangani toera kuapanga pinthu pyenepi pyonsene. Mwandimomwene, iye nee alonga cinthu kuna iwo mwakukhonda kuphatisira nsangani,” toera akwanirisike mafala adalonga mprofeta kuti: “Ndinadzafungula mulomo wanga toera kulonga nsangani.” Mprofeta adalongwa m’bukhu ya Mateu ndi adalemba Masalmo 78:2. Nyamasalmo unoyu apumirwa na nzimu wakucena madzana a pyaka nduli Yezu mbadzati kubalwa. Nyerezerani kuti pyenepi pisabvekanji! Yahova akhadalongeratu mu pyaka pizinji nduli kuti Yezu mbadapfundzisa mukuphatisira misangani. Kuna Yahova kuphatisira misangani pakupfundzisa ndi kwakufunika kakamwe.

⁵ Yaciwiri, Yezu alonga kuti akhaphatisira misangani toera kudzindikira ale ana mitima ‘yakuuma.’ (Mateu 13:10-15; Izaiya 6:9, 10) Iyo ikhaphedza tani toera kudziwa manyerezero a anthu? Midzidzi inango, Yezu akhafuna kuti anyakubveserace angakhonda kubvesesa amphembe toera aafokotozere mwadidi kuti akwanise kubvesesa mwadidi. Anthu akucepeseka akhacita mibvundzo mbwenye akudzikuza nkhabe. (Mateu 13:36; Marko 4:34) Natenepa, misangani ya Yezu, yapangiza undimomwene kuna ale akuti akhafuna kakamwe kudziwa undimomwene; mbwenye anthu akudzikuza nee akhali na mwai wakubvesesa misangani ya Yezu.

6. Kodi misangani ya Yezu ikhali yakufunika m’makhundu api?

⁶ Misangani ya Yezu ikhaphedza kakamwe. Iyo ikhacitisa anthu kukhala na cifuno ca kumbvesera. Ikhacitisa anthu kubvesesa pinthu mwakukhonda nentsa. Ninga taona pakutoma kwa nsolo uno, misangani ya Yezu ikhacitisa anthu kukumbuka pikhalonga iye. Nkhani ya Paphiri idalembwa pa Mateu 5:3–7:27, isapangiza kuti Yezu aphatisira misangani mizinji. Mwakubverana na bukhu inango, mu Nkhani ya Paphiri muli na misangani 50. Toera kubvesesa kuti thangwi yanji ndi pyakudzumatirisa, kumbukani kuti nkhani ineyi inakwanisa kulerwi m’mphindi 20 basi. Pyenepi pisapangiza kuti Yezu aphatisira misangani m’masegundu 20! Mwandimomwene Yezu akhadziwa kufunika kwa kuphatisira misangani!

7. Thangwi yanji tisafunika kuphatisira misangani ninga pidacita Yezu?

⁷ Nakuti ndife atowereri a Kristu, tisafunikambo kuphatisira misangani pakupfundzisa. Ninga tempero yakuti isacitisa cakudya cikome, misangani yadidi inakwanisa kucitisa njira yathu yakupfundzisa kukhala yakukomeresa kuna anango. Misangani yakusankhulwa mwadidi inakwanisambo kucitisa pipfundziso pyakufunika pya m’Bhibhlya kukhala pyakukhonda nentsa kupibvesesa. Tendeni tidinge mathangwi mangasi adacitisa misangani ya Yezu kukhala yadidi kakamwe. Buluka penepo tinaona kuti tinatowezera tani njira ineyi yadidi yakupfundzisa.

Yezu Alandanisa Pinthu Mwakukhonda Nentsa

8, 9. Yezu aphatisira tani misangani yakukhonda nentsa, pontho ninji pidacitisa misangani ineyi kukhala yakufunika kakamwe?

⁸ Pakupfundzisa, Yezu kazinji kene akhaphatisira mafala akucepa toera kulandanisa pinthu. Mafala anewa akukhonda nentsa akhacitisa anyakubvesera kukhala ninga ali kuona m’manyerezero mwawo pinthu pinalongwa, pontho asaphedza kubvesesa undimomwene unalonga thangwi ya Mulungu. Mwacitsandzo, toera kuphedza anyakupfundza kuti akhonde kudzudzumika na pinthu pya ntsiku na ntsiku, Yezu alonga pya “mbalame zakudzulu” na “maluwa a ntsanga.” Mbalame nkhabe kudzwala nee kubvuna, maluwa nkhabe phata basa nee sona nguwo. Ngakhale tenepo Mulungu asapitsalakana. Taona kuti Mulungu asatsalakana mbalame na maluwa, natenepa, tiri na cinyindiro cakuti iye anatsalakana anthu ‘anapitiriza kuikha Umambo pa mbuto yakutoma.’—Mateu 6:26, 28-33.

⁹ Yezu akhalandanisa pinthu pakupfundzisa. Iye akhakomerwa kulandanisa cinthu cibodzi na cinango. Pa ndzidzi unango, iye apanga anyakufudzace: “Imwe ndimwe ceza ca dziko.” Anyakupfundza mbadakwanisa kubvesesa mwakucimbiza nsangani unoyu. Mafala anewa asabveka kuti, kubulukira m’mafala na m’macitiro awo, mbadakwanisa kukhala ceza ca undimomwene wauzimu mbaphedza anango kupasa mbiri Mulungu. (Mateu 5:14-16) Onani basi kulandanisa kunango kudacita Yezu: “Imwe ndimwe munyu wa dziko yapantsi” na “Ine ndine muti wa mauva; imwe ndimwe nthawi.” (Mateu 5:13; Juwau 15:5) Maseze misangani ineyi ikhali yakukhonda nentsa kubvesesa iyo ikhaphedza kakamwe anyakubvesera.

10. Ndi pitsandzo pipi pingasi pinapangiza kuti tinakwanisa kuphatisira misangani pakupfundzisa?

¹⁰ Tinaphatisira tani misangani pakupfundzisa? Nee tisafunika kunyerezera pinthu pizinji. Tinakwanisa kulandanisa pinthu pyakukhonda nentsa. Nyerezerani kuti muli kupfundzisa nsolo unalonga pya kulamuswa muli akufa, pontho musafuna kufokotoza kuti kulamusa anthu muli akufa nee ndi pyakunentsa kuna Yahova. Kufa munakulandanisa nanji? Bhibhlya isalandanisa kufa na kugona. Imwe munakwanisa kulonga: “Mulungu anakwanisa kulamusa munthu muli akufa ninga munalamuka munthu pakugona.” (Juwau 11:11-14) Nyerezerani khala musafuna kulandanisa kuti ana ang’ono asafunika kufuniwa toera akhale akutsandzaya. Mbamudaphatisira citsandzo cipi? Bhibhlya isalandanisa ana na “nthawi za muti wa mulivera.” (Masalmo 128:3) Munakwanisa kulonga: “Ana asafuna ufuni ninga muti usafuna dzuwa na madzi.” Kulandanisa pinthu pyakukhonda nentsa kunaphedza anthu kubvesesa mphangwa zathu.

Yezu Akhaphatisira Pinthu Pya Ntsiku Na Ntsiku

11. Longani pitsandzo pinapangiza kuti ndi munjira ipi misangani ya Yezu ikhabverana na pikhaona iye mu ndzidzi ukhakula iye ku Galileya.

¹¹ Yezu akhadziwa mwadidi kuphatisira misangani ya pinthu pyakuti anthu akhapidziwa. Misangani yace mizinji akhalonga pinthu pikhaona iye mu ndzidzi ukhakula iye mu Galileya. Nyerezerani mu ndzidzi ukhali iye mwana. Kazinji kene iye akhaona mai wace mbakapeya mbeu toera kucita ufa, mbakaikha pyakutupisa toera kucita mikate, mbakagasa nyale peno kupswaira panyumba. (Mateu 13:33; 24:41; Luka 15:8) Pisaoneka kuti iye aonambo anyakusodza mbakaponya malitcera kazinji kene m’bara ya Galileya. (Mateu 13:47) Pontho Yezu aona kazinji kene ana mbasendzeka pa nsika. (Mateu 11:16) Mwakukhonda penula, Yezu panango akhadaona pinthu pyakuti anthu akhapicita ntsiku na ntsiku ninga kubzwala mbeu, anthu mbakatsandzaya m’maphwando, pontho pyakudya mbapitokota m’maminda.—Mateu 13:3-8; 25:1-12; Marko 4:26-29.

12, 13. Mu nsangani unalonga pya Nsamariya wadidi, thangwi yanji pikhali pyakuthema kuna Yezu kulonga pya nseu wakubuluka “ku Yerusalemu kuenda ku Yeriko”?

¹² Pakuphatisira misangani, Yezu akhalonga pinthu pyakuti anyakubvesera ace akhapidziwa mwadidi. Mwacitsandzo, iye atoma kulonga tenepa pya nsangani wa Nsamariya wantsisi: “Mamuna mʼbodzi akhabuluka ku Yerusalemu kuenda ku Yeriko. Iye agumanikana na mambava, iwo anʼdulisa nguwo zace mbankwatira pinthu pyace pyonsene, amʼmenya mbaenda pyawo, mbansiya cifupi na kufa.” (Luka 10:30) Pyenepi pisaoneka kuti mphangwa za Yezu, zikhalonga pya nseu udabuluka ku “Yerusalemu kuenda ku Yeriko.” Mu ndzidzi ukhalonga iye nseu unoyu iye akhali ku Yudeya dhuzi na Yerusalemu, natenepa anyakubvesera ace akhaudziwa mwadidi nseu unoyu. Pontho ukhali wakugopswa makamaka khala munthu akhacita ulendo ekhene. Nakuti nseu unoyu ukhapotapota, pontho ukhapita na m’misitu, kukhali na mbuto zizinji zakuti mambava mbadabisalira anthu.

¹³ Yezu aphatanizambo mphangwa zakudziwika kakamwe za nseu udabuluka “ku Yerusalemu kuenda ku Yeriko.” Mwakubverana na nsangani unoyu, nyantsembe m’bodzi apita na penepo, Mulevi apitambo na penepo mbwenye nee m’bodzi wa iwo alimira toera ku’mphedza. (Luka 10:31, 32) Anyantsembe akhatumikira mu templo ku Yerusalemu pontho Alevi akhali anyakuphedzera awo. Azinji a iwo mamidzi akhagumanika ku Yeriko; buluka ku Yeriko mpaka Yerusalemu ndi nsindzo wa makilometru 23. Na thangwi ineyi iwo akhapita kazinji kene na nseu unoyu. Yezu alonga kuti anyakucita ulendo “akhaenda” peno akhatcitira, tayu kukwira “ku Yerusalemu.” Anyakubveserace akhabvesesa mwadidi pyenepi. Yerusalemu akhagumanika pa nthunda mwakusiyana na Yeriko. Mu njira ineyi, munthu akhabuluka “ku Yerusalemu kuenda ku Yeriko” akhatcitira.b Mwakukhonda penula, pisaonekeratu kuti Yezu pakuphatisira misangani akhanyerezera anyakupfundzace.

14. Pakuphatisira misangani tinapangiza tani kuti tisanyerezera anyakubvesera athu?

¹⁴ Pakuphatisira misangani, tisafunikambo kunyerezera anyakubvesera athu. Tinacita tani pyenepi? Panango tinanyerezera pinthu ninga thunga yawo, makhaliro awo, peno njira idakuzwa iwo na basa yawo. Mwacitsandzo, nsangani unalonga pya kulima unakwanisa kubviwa mwakukhonda nentsa mu cisa cinalimwa, mbuto mwa m’mizinda mikulu. Toera kuphatisira misangani yakuti isakhuya ntima tisafunika kunyerezera anyakubvesera athu ninga mabasa anacita iwo ntsiku na ntsiku, pinthu pinadya iwo, anawo, ubalangazi wawo, peno nyumba zawo.

Yezu akhaphatisira pinthu pidacita Mulungu mu misangani yace

15. Thangwi yanji nee ndi pyakudzumisa kulonga kuti Yezu akhadziwa mwadidi pinthu pidacita Mulungu?

¹⁵ M’misangani mizinji Yezu akhapangiza udziwisi ukhali na iye, ku pinthu pidacita Mulungu kuphatanizambo miti, pinyama na makhaliro akudambo. (Mateu 16:2, 3; Luka 12:24, 27) Iye agumana kupi udziwisi unoyu? Mu ndzidzi ukhakula iye ku Galileya, akhali na miyai yakuona pinthu pidacita Mulungu. Pontho pinthu pyakufunika kakamwe ndi pyakuti Yezu ndi “mwana wautombo mu pinthu pyonsene pidacitwa,” na “nyabasa waluso” wa Yahova mu pinthu pyonsene pidacita iye. (Akolose 1:15, 16; Misangani 8:30, 31) Natenepa, nee ndi pyakudzumatirisa kulonga kuti Yezu asadziwa mwadidi pinthu pidacita Mulungu. Tendeni tione kuti Yezu aphatisira tani udziwisi wace.

16, 17. (a) Ninji pinapangiza kuti Yezu akhadziwa mwadidi mabira? (b) Ndi citsandzo cipi cinapangiza kuti mabira asadziwa mwadidi fala ya nkumbizi wawo?

¹⁶ Kumbukani kuti Yezu alonga kuti iye ndi “nkumbizi wadidi,” pontho anyakupfundzace ndi “mabira.” Mafala a Yezu akhapangiza kuti iye akhadziwa mwadidi mabira. Iye akhadziwa kuti pakhali na uxamwali wadidi kakamwe pakati pa akumbizi na mabira. Iye akhadziwa kuti pinyama pyenepi pikhatawira mwakukhonda nentsa kutsogolerwa, pontho ipyo ndi pyakukhulupirika kuna nkumbizi wawo. Thangwi yanji mabira asatowera nkumbizi wawo? Yezu alonga: “Thangwi iwo asadziwa fala yace.” (Juwau 10:2-4, 11) Kodi mabira asadziwadi fala ya nkumbizi wawo?

¹⁷ Kubulukira ku maonero ace, George A. Smith m’bukhu yace yakuti The Historical Geography of the Holy Land alemba tenepa: “Midzidzi inango tikhapuma namasikati cifupi na ubodzi mwa micera ya ku Yudeya, yakuti akumbizi atatu peno anai akhabwera na mikumbi yawo. Mikumbi yonsene ikhabvungazikana, ife tikhabvundzika kuti nkumbizi m’bodzi na m’bodzi anadziwa tani mabira ace. Mbwenye mudamala mabira kumwa madzi na kusendzeka, nkumbizi m’bodzi na m’bodzi akhaenda pa mbuto yace ekha ya nkulo mbacemera mabira ace ninga munaacemera iye. Mabira a nkumbizi m’bodzi na m’bodzi akhabuluka pa mwinji mbaenda kuna nkumbizi wawo, pontho mikumbi ikhabwerera mwakundendemera ninga mudabwera iyo.” Yezu asankhula nsangani wadidi kakamwe toera kubvekesa kuti tingadziwa na kubvera pipfundziso pyace na kutowerera citsogolero cace, tinatsalakanwa na “nkumbizi wadidi.”

18. Tinagumana kupi mphangwa zinalonga thangwi ya pinthu pidacita Yahova?

¹⁸ Tinaphatisira tani misangani yakuti isalonga thangwi ya pinthu pidacitwa? Tinakwanisa kuphatisira makhaliro akudzumatirisa a pinyama toera kulandanisa pinthu pyakukhonda nentsa pyakuti pisaphedza. Tinagumana kupi mphangwa zinalonga thangwi ya pinthu pidacita Yahova? Bhibhlya iri na mphangwa zizinji zinalonga thangwi ya pinyama na makhaliro ace akudzumisa. Iyo isalongambo pya kuthamanga kakamwe ninga mbawala peno nyalugwe, kucenjera ninga nyoka na kusowa mulando ninga nkhangaiwa.c (1 Kronika 12:8; Abhakuki 1:8; Mateu 10:16) Mu revista ya Ncenjezi na Lamukani!, misolo na mavidhyu anango anagumanika pa khundu yakuti “Teve um Projeto?” inagumanika mu jw.org muli na mphangwa zadidi kakamwe. Imwe munakwanisa kupfundza pizinji mungaona kuti mphangwa zenezi zisalandanisa tani mwakukhonda nentsa pinthu pizinji pyakudzumatirisa pidacita Yahova.

Yezu Aphatisira Misangani Yakudziwika

19, 20. (a) Yezu aphatisira tani pinthu pidacitika toera kupangiza cipfundziso cauthambi? (b) Tinaphatisira tani pitsandzo pya umaso wandimomwene mu ndzidzi unapfundzisa ife anthu?

¹⁹ Tinakwanisa kuphatisira misangani mwakubverana na pinacitika pacisa. Paulendo unango Yezu alonga thangwi ya cidengwa cidacitika mu ntsiku zace toera kupangiza maonero akuphonyeka akhali na anthu. Anthu akhanyerezera kuti ale anagwerwa na cidengwa akhafunikadi kucitikirwa na cidengwa ceneci. Iye alonga: “Ndiye tani pya anthu 18 adagwerwa na nyumba yakulapha yandzulu ku Silowe, mbipha onsene, musanyerezera kuti iwo akhali anyakudawa kakamwe kupiringana anthu onsene anakhala mu Yerusalemu?” (Luka 13:4) Anthu anewa 18 nee afa thangwi yakutcunyuswa na Mulungu. Mbwenye afa thangwi “ndzidzi na pinthu pyakukhonda kudikhirwa pisacitika kuna onsene.” (Ekleziaste 9:11) Natenepa Yezu afokotoza kuti cipfundziso cikhali na anthu thangwi ya cidengwa ceneci cikhali cauthambi.

²⁰ Pakupfundzisa tinaphatisira tani pitsandzo pya pinthu pinacitika ntsiku na ntsiku? Nyerezerani kuti mukucedza na munthu thangwi yakukwanirisika kwa profesiya ya Yezu inalonga pya cidzindikiro ca kuonekera kwace. (Mateu 24:3-14) Imwe munakwanisa kulonga mphangwa zipswa zinalonga pya nkhondo, njala peno piteketeke toera kugomezera kuti cidzindikiro cidalonga Yezu ciri kukwanirisika. Peno munalonga citsandzo candimomwene cinapangiza kuti munthu anakwanisa kubvala uunthu upswa. (Aefesi 4:20-24) Munagumana kupi pitsandzo pyenepi? Munakwanisa kulonga pya abale na alongo adacinja umaso wawo peno munakwanisa kulonga pitsandzo pinagumanika m’mabukhu akubuluswa na Mboni za Yahova. Munagumanambo pitsandzo pa khundu yakuti “Bhibhlya Isacinja Umaso wa Anthu” mu jw.org.

21. Kodi ndi nkhombo zipi zinabwera thangwi yakukhala mpfundzisi wadidi wa Mafala a Mulungu?

²¹ Mwandimomwene, Yezu akhali Mpfundzisi Wadidi Kakamwe! Mwakubverana na pidapfundza ife mu khundu ino, ‘kupfundzisa na kumwaza mphangwa zadidi’ ikhali basa yace yakufunika kakamwe. (Mateu 4:23) Ineyi ndi basa yathumbo. Kukhala mpfundzisi wadidi kusatsandzayisa. Tingapfundzisa, tisapasa anango cinthu cakuti cisaacitisa kukhala akutsandzaya. (Mabasa 20:35) Ife tisatsandzaya thangwi tisadziwa kuti tikupfundzisa anthu anango mphangwa zinalonga pya undimomwene wa Yahova toera kuphedza anango. Tinakwanisambo kukhala akutsandzaya tingadzindikira kuti tikutowezera citsandzo ca Yezu, Mpfundzisi Wankulu adakhala pa dziko yapantsi.