Kodi Pana Nsandukiri Panyumba?

1, 2. (a) Kodi ndi nsangani upi udapereka Yezu towera kugomezera kukhonda khulupirika kwa atsogoleri auphemberi Aciyuda? (b) Kodi ndi ntsonga ipi ya aphale na atsikana tinakwanisa kuipfunza mu nsangani wa Yezu?

NTSIKU zakucepa mbasati kufa, Yezu abvunza nsoka wa atsogoleri auphemberi Aciyuda mbvunzo wakucitisa kunyerezera. Iye alonga: “Munanyerezeranji na ipyo? Munthu mbodzi akhali na ana awiri. Aenda ku wakutoma, mbampanga: ‘Mwana wanga, ndoko lero ku munda kwanga wa miuva’. Iye atawira mbati: ‘Ande, mbuya, ndinenda’. Mbwenye hadaenda tayu. Adzamale aenda kuna wachiwiri mbampanga pibodzibodzi. Mbwenye iye akhonda mbati: ‘Nyonyo pyanga!’ Mbwenye pidamala ndzidzi pang’ono achinyuka mbaenda. Mbani mu uwiri wawo atawira babache?” Iwo alonga: “Wachiwiri.”​—Mateo 21:28-31.

² Yezu pano akugomezera kukhonda khulupirika kwa atsogoleri Aciyuda. Iwo akhali ninga mwana wakutoma, adapikira kucita cifuno ca Mulungu na buluka penepo nee akwanirisa pikiro yawo tayu. Natenepa, anyakubala azinji anadzadziwa kuti nsangani wa Yezu ukhapangiza mabvekero adidi a umaso wa banja. Ninga Yezu apangiza mwadidi, kazinji kene ndi pyakunensa kudziwa pinanyerezera aphale na atsikana peno kudziwa mwanyapantsi pinafuna iwo kudzacita. Mphale na ntsikana panango anacitisa nyatwa zizinji mu ndzidzi wa uwana wace na munakula iye asakhala na pyakutawirira pontho asalemedzwa. Pyenepi ndi pinthu pinafunika ife kuikha m’manyerezero munadinga ife nyatwa za aphale na atsikana anasandukira.

KODI MBANI NSANDUKIRI?

3. Thangwi yanji anyakubala nkhabe funika kucimbiza kulonga kuti mwana wawo ndi nsandukiri?

³ M’midzidzi inango, panango musabva pya aphale na atsikana akuti asasandukira mwapakweca anyakubala awo. Panango imwe mwekhene musadziwa banja yakuti mphale peno ntsikana akucimwanika kuyang’anirwa. Mbwenye, ndi cinthu cakunensa kudziwa khala mwana ndi nsandukiri wandimomwene. Kusiyapo pyenepi, ndi pyakunensa kudziwa thangwi yanji ana anango asasandukira mbwenye anango​—ngakhale a panyumba ibodzi ene—​nkhabe. Khala anyakubala asanyingwa na thangwi yakuti mwana m’bodzi mwa ana awo akufuna kukhala nsandukiri wandimomwene, kodi iwo asafunika kucitanji? Kuti titawire mbvunzo unoyu, cakutoma tinalonga kuti mbani nsandukiri.

4-6. (a) Kodi ndi ninji nsandukiri? (b) Kodi ndi ninji cinafunika kukhala na anyakubala m’manyerezero khala aphale peno atsikana awo nkhabe kubvera m’midzidzi inango?

⁴ Mwakubveka, nsandukiri ndi munthu wakuti mwakufuna na mwakupitiriza asakhonda bvera peno kupokanya pabodzi na kupwaza utongi ukulu. Mwandimomwene, “kusowa nzeru nkhwa ana ang’ono.” (Misangani 22:15) Natenepa anapiana onsene mu ndzidzi unango asakhonda kubvera utongi wa anyakubala na unango onsene. Pyenepi pisacitika makamaka mu ndzidzi unakula iwo na munathimizirika manyerezero awo unadziwika ninga ndzidzi wa uwana. Kucinja kwa umaso wa munthu onsene kunakwanisa kudzudzumisa munthu. Uwana ndi ndzidzi wa kucinja maningi. Mwana wanu wamphale peno wantsikana ali kucinja ku uwana kuenda ku ukulu. Na thangwi ineyi, nkati mwa piaka pya uwana, anyakubala anango na anapiana nkhabe bverana mwadidi. Kazinji kene anyakubala asayesera kubweza nduli kuthuthuka kwa anapiana, mwakusiyana na pyenepi anapiana asafuna kuthuthuka mwakucimbiza.

⁵ Mphale peno ntsikana wakuti ndi wakusandukira asakhonda uphungu wa anyakubala. Natenepa, nyerezerani kuti macitiro akucepa a kukhonda bvera nkhabe kucitisa munthu kukhala nsandukiri. Mu pinthu pyauzimu, anapiana anango pakutoma panango asapangiza kufuna pang’ono peno nkhabe kufuna kwene undimomwene wa Biblya, mbwenye iwo panango nee ndi asandukiri tayu. Ninga nyakubala, lekani kucimbiza kunyerezera kuti mwana wanu ndi nsandukiri.

⁶ Kodi piaka pya uwana pya aphale na atsikana onsene pisapangizika na kukhonda bvera utongi wa anyakubala? Nkhabe, si tenepo tayu. Mwandimomwene, cipangizo cikuonesa kuti aphale na atsikana akucepa basi ndiwo anapangiza kukhonda bvera mu uwana wawo. Ngakhale tenepa, kodi ndiye tani kwa mwana anasandukira mwakuuma ntima na mwakupitiriza? Kodi ndi ninji cinacitisa kusandukira kweneku?

PINACITISA KUSANDUKIRA

7. Kodi makhaliro a Sathani anagumanika konsene kwene anakwanisa tani kucitisa mwana kusandukira anyakubala?

⁷ Cinthu cikulu cinacitisa kusandukira ndi makhaliro a dziko ino ya Sathani. ‘Pantsi pano, pali m’manja mwa mademonyo.’ (1 Jwau 5:19) Dziko ya kutongwa na Sathani isakulisa makhaliro akuphekesa akuti Akristu asafunika kuthimbana nawo. (Jwau 17:15) Kazinji kene makhaliro acincino ndi aukali, akugopswa na akudzala na pidzolowezi pyakuipa kupiringana makhaliro akale. (2 Timoti 3:1-5, 13) Anyakubala angakhonda kusandika, kucenjeza na kutsidzikiza ana awo, mwakukhonda nensa anakwanisa kukwatika na “nzimu ule unaonesa mphambvu zache mwa ana akukhonda kutawira.” (Aefesi 2:2) Kusiyapo pyenepi pana pikakamizo pya axamwali. Biblya isalonga: “Anafamba na mapsiro anadzakhala psiro.” (Misangani 13:20) Mu njira ibodzibodzi, ule anacita uxamwali na ale akudzala na nzimu wa dziko ino panango anakwanisa kudzolowereswa na nzimu unoyu. Aphale na atsikana asafunika ciphedzo ndzidzi onsene khala iwo asafuna kubvera midida yaumulungu phata yadidi kakamwe ya njira ya umaso.​—Izaiya 48:17, 18.

8. Kodi ndi pinthu pipi pyakuti pinakwanisa kutsogolera mwana kukhala nsandukiri?

⁸ Cinthu cinango cinacitisa kusandukira ndi makhaliro a pamudzi. Mwacitsanzo, khala nyakubala ndi nyakumwa, nyakuphatisira mitombwe yakuledzeresa peno kucita uphanga na anyakubala anango, maonero a aphale na atsikana anakwanisa kupotoswa. Ngakhale m’mamidzi munaoneka ninga muli na makhaliro adidi, kusandukira kunakwanisa kuoneka, mwana angaona kuti anyakubala ace nkhabe kuntsalakana. Natenepa, kusandukira kwa aphale na atsikana kazinji kene nee kusacitiswa na makhaliro akunja tayu. Ana anango asakhonda uphungu wa anyakubala, mwakukhonda tsalakana kukhala na anyakubala anaphatisira midida yaumulungu na anaatsalakana, ku khundu ikulu, mu dziko inaazungulira. Thangwi yanji? Panango ndi thangwi ya cinthu cinango cinacitisa nyatwa yawo​—madawo aumunthu. Paulu alonga: “Mphapo ninga mudapita madawo pantsi pano, thangwi ya munthu mbodzi basi [Adamu], mbakupitambo kufa thangwi ya madawo, tenepa kufa kwapita mwa anthu onsene thangwi anthu onsene achitambo madawo.” (Aroma 5:12) Adamu akhali nsandukiri wakucenama na acitisa kuti mbeu yace onsene ikhale na cifuno cibodzibodzi cakuipa. Aphale na atsikana anango asasankhula kusandukira mwakufuna, ninga pidacita kholo yawo Adamu.

ELI WAKULEKERERA NA ROBOAMU WAKUNENSA

9. Kodi ndi makhundu api mu kukuza mwana angakwanise kutsogolera mwana kukhala nsandukiri?

⁹ Cinthu cinango cinatsogolera aphale na atsikana kukhala asandukiri ndi manyerezero akukhonda linganira a anyakubala kwa anawo. (Akolose 3:21) Anyakubala anango ndi akunensa na asasandika mwakuwanga ana awo. Anango ndi akulekerera, nkhabe kupereka citsogolero cakuti cinakwanisa kutsidzikiza anawo akukhonda kudziwa pinthu pizinji. Mu midzidzi inango kusakhala kwakunensa kundendemeresa pinthu pyenepi piwiri. Ana akusiyana-siyana ali na pyakufuna pyakusiyana-siyana. Unango asafunika citsalakano cikulu kakamwe kupiringana mwana unango. Ngakhale tenepa, pitsanzo piwiri pya m’Biblya pinadzatiphedza kuona ngozwi zakukhala wakulekerera peno wakunensa.

10. Ngakhale Eli akhali nyantsembe wankulu wakukhulupirika, thangwi yanji akhali nyakubala wakukhonda kutsalakana mwadidi?

¹⁰ Nyantsembe wankulu wa Aisraele wakale Eli akhali baba. Iye atumikira mu piaka 40, na mwakukhonda penula, iye akhadziwa mwadidi Mwambo wa Mulungu. Eli akhacita mwadidi mabasa mwakukhonda phonya pontho mwakukhulupirika na akhapfunzisa Mwambo wa Mulungu anace, Hofni na Fineya. Natenepa, Eli akhali wakulekerera maningi anace. Hofni na Fineya akhatumikira ninga anyantsembe akuyang’anira, mbwenye iwo akhali amuna akusowa basa, akuti akhafuna basi kukwanirisa maba awo na pifuno pyawo pyaulukwali. Mwakuthimizira, mudacita iwo pinthu pyakuipa pa mbuto yakucena, Eli nee akhali na cipapo ca kuathamangisa ninga anyantsembe tayu. Iye aasumula kwene basi mwakufewa. Na thangwi ya kulekerera kwace, Eli alemedza kakamwe anace kupiringana Mulungu. Ninga pyakubwereswa, anace asandukira ulambiri wakucena wa Yahova na dzedze yagwera mudzi onsene wa Eli.​—1 Samwele 2:12-17, 22-25, 29; 3:13, 14; 4:11-22.

11. Kodi anyakubala anakwanisa kupfunzanji ku citsanzo cakuipa ca Eli?

¹¹ Ana a Eli akhali athunga mudacitika pyenepi, mbwenye cakucitika ceneci cisagomezera ngozwi ya kucimwana kupereka uphungu. (Landanisani Misangani 29:21.) Anyakubala anango anakwanisa kuona kulekerera kukhala ninga kufuna, mbaleka kupereka midida yakubveka mwadidi, yakukhonda cinja na yakulinganira. Iwo asapwaza kusandika mwakufuna, ngakhale midida yaumulungu ingaphonywa. Na thangwi ya kulekerera kweneku, ana awo panango asamalisira na kupwaza utongi wa anyakubala peno unango onsene.​—Landanisani Koelete 8:11.

12. Kodi ndi kudodoma kupi kudacita Roboamu mu utongi wace?

¹² Roboamu ndi citsanzo cinango mu njira yakuphatisira utongi mwakupiringana n’dida. Iye akhali mambo wakumalisa wa umambo wakuphatana wa Israele, mbwenye nee akhali mambo wadidi tayu. Roboamu akhali mu dziko yakuti anthu nee akhali akukomerwa tayu thangwi ya mitolo ikhathukiswa iwo na babace, Salomoni. Kodi Roboamu aabvera ntsisi? Nkhabe. Mudaphembwa iye na anyakutumwa towera kubulusa midida inango yakulemera, iye hadabvera uphungu wa aphungu akulu tayu na atonga kuti goli ya anthu ithimizirwe kakamwe. Kuuma kwace ntima kwacitisa madzinza khumi a kumulolo kusandukira pontho umambo wakhala wakugawika mu misoka miwiri.​—1 Amambo 12:1-21; 2 Pya dziko ya Israele 10:19.

13. Kodi anyakubala anakwanisa tani kucalira kudodoma kwa Roboamu?

¹³ Anyakubala anakwanisa kupfunza mapfunziro akufunika kakamwe kubulukira ku cakucitika ca Roboamu cinagumanika m’Biblya. Iwo asafunika ‘kukhulupira [peno kusaka] Mbuya’ mu phembero na kudinga njira zawo za kulera ana mwakubverana na midida a Biblya. (Masalmo 105:4) Koelete 7:7 isalonga: “Na kubvuthisa anthu nyakudziwisa anadza dzemwa.” Madire akulinganira mwadidi asapasa aphale na atsikana mwai wa kukula mwadidi mu ndzidzi ubodzi ene mbipiatsidzikiza ku pyakuipa. Mbwenye ana nkhabe funika kukhala m’makhaliro akuti ndi akunensa na akukhondeswa pinthu tayu, akuti asacimwanisa kukulisa midida yadidi ya kudziwa okhene na kunyindirika okhene. Anyakubala angakhala akulinganira na akuikha madire adidi, aphale na atsikana azinji nee anadzakhala na cipendamiro ca kusandukira tayu.

KUKWANIRISA PYAKUFUNA PIKULU KUNAKWANISA KUTSIDZIKIZA USANDUKIRI

14, 15. Kodi anyakubala asafunika kuona tani kukula kwa mwana wawo?

¹⁴ Maseze anyakubala asakomerwa kuona anapiana awo kukula ku uwana mpaka kukhala athunga, iwo panango angakhale akudzudzumika mwana wawo angatoma kunyindirika ekhene mbakhonda kunyindira anyakubala. Mu ndzidzi unoyu wa kucinja, lekani kudzumatirwa khala mwana wanu m’midzidzi inango ndi wakuuma ntima peno wakukhonda bvera. Kumbukani kuti cifuno ca anyakubala Acikristu ndi kulera mwana kuti akule na kukhala Nkristu wakukola, wakukhazikika na waluso.​—Landanisani 1 Akorinto 13:11; Aefesi 4:13, 14.

¹⁵ Ngakhale pinense tani, anyakubala asafunika kusiya nsambo wa kutawira mwaukali pyonsene pinaphemba ana mu uwana wawo towera akhale na ufulu wakuinjipa. Mu njira yadidi kakamwe, mwana asafunika kukula ninga munthu pa ekha. Mwandimomwene, na piaka pyakucepa, aphale na atsikana anango asakhala na maonero acikulu. Mwacitsanzo, Biblya isalonga pya Mambo wamphale Yosiya: “Iye mbachiri mphale [wa piaka cifupi na 15], atoma kutumikira Mulungu wa babache Davide.” Mphale unoyu wakudziwika pyadidi apangiza mwapakweca kuti akhali munthu wa pyakutawirira.​—2 Pya dziko ya Israele 34:1-3.

16. Tenepa ninga ana asapaswa pyakutawirira pyakuinjipa, kodi ndi ninji pisafunika iwo kudzindikira?

¹⁶ Natenepa, ufulu usabweresa pyakutawirira. Na thangwi ineyi, siyani kuti mwana wanu wathunga atambe nyatwa za pinthu pinango pidatonga iye na pidasankhula iye kucita. N’dida unaphatisirwa kwa ana ngakhale kwa akulu ndi uyu: “Pinabzwala munthu anadzapibvuna.” (Agalata 6:7) Ana nee munakwanisa kuatsidzikiza kwenda na kwenda tayu. Kodi ndiye tani khala mwana wanu asafuna kucita cinthu cakuti mwakukhonda penula ndi cakuipa? Ninga nyakubala wa pyakutawirira, musafunika kulonga kuti: “Nkhabe.” Maseze mulonge mathangwi ace, nkhabepo cinafuna kucinja nkhabe wanu kubwera inde. (Landanisani Mateo 5:37.) Ngakhale tenepa, leserani kulonga “Nkhabe” mu njira yakufulika na yakulinganira, thangwi “kutawira mphole-mphole [kusathondolesa] ukali.”​—Misangani 15:1.

17. Kodi ndi pifuno pipi pya mphale peno ntsikana pyakuti nyakubala asafunika kupikwanirisa?

¹⁷ Anapiana asafunika citsidzikizo ca kusandikwa ndzidzi onsene ngakhale kuti kazinji kene iwo nkhabe kutawira mwambo pabodzi na pinakhondeswa iwo. Kucinja kazinji kene miyambo, mwakubverana na mabvero a nyakubala pisacitisa munthu kuipirwa. Mwakuthimizira pyenepi, khala aphale na atsikana asatambira ciwangiso na ciphedzo, ninga cinafunika towera kuthimbana na pinenso, kugopa peno kukhonda khala na cinyindiro, panango anadzakula mbakhala akukhazikika kakamwe. Aphale na atsikana asakomerwambo angatambira cinyindiro cadidi ca anyakubala awo.​—Landanisani Izaiya 35:3, 4; Luka 16:10; 19:17.

18. Kodi ndi ntsonga zipi zandimomwene zinawangisa aphale na atsikana?

¹⁸ Kazinji kene anyakubala anakwanisa kululupirwa angadziwa kuti ntendere, kukhazikika na ufuni ungagumanika panyumba, anapiana anakwanisa kukula mwadidi. (Aefesi 4:31, 32; Tyago 3:17, 18) Inde, anapiana azinji akula mwadidi ngakhale mu makhaliro akuipa, mu mabanja akuti anyakubala asakhala akuledzera na kumwa, ausumankha, peno makhaliro anango akunyanyasa. Natenepa, mungacitisa kuti anapiana anu akhale pa banja yadidi yakuti anapibva kukhala akutsidzikizika mbatsalakanwa, kufunwa na kubverwa​—ngakhale akhondeswe peno kupaswa uphungu mwakubverana na midida ya Biblya—​mwandimomwene iwo anadzakhala akulu adidi kakamwe akuti munadzanyada nawo.​—Landanisani Misangani 27:11.

ANA ANGASOSA NSERU

19. Ngakhale kuti anyakubala asapfunzisa mphale mu njira inafunika iye, kodi ndi ninji pinafunikambo mwana kucita?

¹⁹ Kukhala anyakubala adidi kusasiyanisa pinthu. Misangani 22:6 isalonga: “Pfundzisa munthu njira zadidi mbali mwana, iye anadzafamba nazo mpaka unkhalamba wache.” Ngakhale tenepa, ndiye tani mphapo kwa mwana adadawa pikulu mbapita mu nyatwa ngakhale ali na anyakubala adidi? Kodi pyenepi pisacitika? Inde. Mafala a bukhu ya misangani asafunika kubviwa mwakubverana na mavesi anango anafokotoza pyakutawirira pya mwana pya ‘kubvesera’ na kubvera anyakubala. (Misangani 1:8) Anyakubala na anapiana asafunika kubverana mu kuphatisira midida ya m’Biblya khala asafuna kukhala banja yakubverana. Khala anyakubala na anapiana nkhabe phata basa pabodzi, panaoneka nyatwa.

20. Ana angadawa thangwi ya kukhonda nyerezera mwadidi, kodi ndi njira ipi yanzeru anyakubala asafunika kutowezera?

²⁰ Kodi anyakubala asafunika kucitanji khala mwana wawo wamphale adawa mukusosa nseru? Ndi ndzidzi unoyu unafunika makamaka ciphedzo kwa mphale. Khala anyakubala asadzindikira kuti akucita pinthu na mwana wakukhonda kudziwa pinthu pizinji, kunadzakhala kwakukhonda nensa kwa iwo kucita pinthu mwakukhonda piringana n’dida. Paulu apereka uphungu kwa anthu athunga mu mpingo: “Ngakhala munthu mbodzi [acita] chinthu chakuipa thangwi ya kukhonda kuchenjezwa, imwe mudapabswa nzeru za kudzulu mumulange na ntima wakukhurudzika.” (Agalata 6:1) Anyakubala anakwanisa kutowezera n’dida ubodzi ene munacedza iwo na mwana adadawa mwakukhonda funa. Ngakhale mufokotoze mwakubveka kuti makhaliro ace ndi akudawika, pontho kuti anakwanisa tani kucalira kwaacita pontho, anyakubala asafunika kumpanga mwadidi kuti siye tayu adadawika mbwenye macitiro ace.​—Landanisani Yuda 22-24.

21. Mu kutowerera citsanzo ca mpingo Wacikristu, kodi anyakubala asafunika kucita tani na ana awo angacita madawo makulu?

²¹ Kodi ndiye tani mphapo khala kudawa kudacita mwana ndi kukulu kakamwe? Mu njira ineyi mwana asafunika ciphedzo cakupambulika na citsogolero caluso. Ciwalo ca mpingo cingacita madawo makulu kakamwe, asawangiswa kutcinyuka na kufendedzera akulu a mpingo kuti amphedze. (Tyago 5:14-16, Mphangwa Zadidi) Angatcinyuka, akulu a mpingo asaphata naye basa pabodzi towera kumuwangisa mwauzimu. Basa ya kuphedza mwana adadawa ndi ya anyakubala m’banja, ngakhale asafunika kucedza na akulu a mpingo thangwi ya pinthu pyenepi. Mwandimomwene iwo nkhabe funika kuyesera kubisa madawo adacitwa na m’bodzi mwa ana awo kwa akulu a mpingo.

22. Mu kusangizira Yahova, kodi ndi makhaliro api anyakubala asayesera kukhala nawo khala mwana wawo asosa nseru ukulu?

²² Kukhala na nyatwa zikulu na ana anu ene ndi cinthu cakunensa kakamwe. Pakukhala akunenseka manyerezero, anyakubala panango anakwanisa kugopesa mwana wawo mwakuipirwa kakamwe, mbwenye pyenepi pinaacitisa kuipirwa basi ene. Khalani wakudziwa kuti tsogolo ya mwana unoyu isanyindira mu njira inatsalakanwa iye mu ndzidzi uno wakunensa. Kumbukani pontho kuti, Yahova akhali dzololo towera kulekerera madawo mu ndzidzi wakuti mbumba yace ikhadadoma kucita pinthu pyadidi​—khala iyo mbidatcinyuka basi ene. Bveserani mafala ace akufuna: “Mbuya alonga: ‘Tendeni, tikagwande milando. Mwathapulwa na phinda ya madawo anu, mbwenye Ine ndinakutsukani mbandikuchenesani ninga mwezi. Midonthi yanu mbidakhala bidoo, mbamudachenadi ninga nyenyezi.’” (Izaiya 1:18) Ndi citsanzo tani cadidi kwa anyakubala!

23. Khala m’bodzi mwa ana anu acita madawo makulu, kodi anyakubala asafunika kucitanji na asafunika kucaliranji?

²³ Natenepa, yeserani kuwangisa munthu onsene wakudawa towera kucinja njira yace. Sakani uphungu wadidi kwa anyakubala aluso na kwa akulu a mpingo. (Misangani 11:14) Yeserani towera kukhonda kucita na kulonga pinthu mwakukhonda toma kunyerezera peno kucita pinthu pyakuti pinacimwanisa kubverana kwanu na mwana wanu. Calirani kuipirwa na kuida mwakupiringana midida. (Akolose 3:8) Lekani kusiya mwakucimbiza. (1 Akorinto 13:4, 7) Ngakhale kuti musaida madawo, calirani kukhala wakunensa na wakuipirwa na mwana wanu. Cinthu cakufunika kakamwe ndi cakuti anyakubala asafunika kuwangisira kukhala na citsanzo cadidi na kukhala na cikhulupiro cakuwanga kwa Mulungu.

TINACITA TANI NA NSANDUKIRI WAKUKHONDA SANDIKIKA

24. Kodi ndi makhaliro api akuipa akuti m’midzidzi inango asaoneka m’banja Yacikristu, na ndi ninji pinafuna kucita nyakubala?

²⁴ M’makhundu anango pisaoneka pakweca mwana mbatonga kusandukira na kukhonda uphungu Wacikristu. Khala ndi tenepo musafunika kuikha manyerezero anu mu kutsalakana umaso wa ana anango adasala pabanja. Citani mphole-mphole towera mukhonde kutsalakana maningi nsandukiri kusiyapo kutsalakana ananu anango panyumba. Mbuto mwa kubisa nyatwa ineyi kwa anthu anango pa banja panu, cedzani nawo thangwi ya pinthu pyenepi mu njira yakukhurudzika na yakuwangisa.​—Landanisani Misangani 20:18.

25. (a) Mu kutowezera citsanzo ca mpingo Wacikristu, kodi anyakubala asafunika kucitanji mwana angatonga kukhala nsandukiri wakukhonda sandikika? (b) Kodi anyakubala asafunika kuikhanji m’manyerezero khala m’bodzi mwa anawo ndi nsandukiri?

²⁵ Mpostolo Jwau alonga pya nsandukiri wakukhonda sandikika mu mpingo: “Lekani kuntambira n’nyumba mwanu, lekanimbo kummwenyika.” (2 Jwau 10) Anyakubala anakwanisa kupibva kukhala pyakufunika kuphatisira n’dida ubodzi ene kwa mwana wawo wakuti ndi wathunga na akhala nsandukiri kakamwe. Ngakhale mphyakutsukwalisa na pyakunensa, m’midzidzi inango ndi pyakufunika kucitwa towera kutsidzikiza anyakusala pa banja. Anthu a panyumba panu asafunika citsidzikizo canu na ciyang’aniro canu cakupitiriza. Na thangwi ineyi, pangizani mwapakweca madire a makhaliro na mu ndzidzi ubodzi ene khalani wanzeru. Cedzani na ananu anango. Khalani wakufuna kudziwa pinacita iwo ku xikola na ku mpingo. Pontho, adziwiseni kuti ngakhale musaipirwa na macitiro a mwana wakusandukira imwe nee musakhonda mwana unoyu tayu. Idani macitiro akuipa mbuto mwa mwana. Mudabweresa ana awiri a Yakobe nyatwa mu banja yawo na thangwi ya makhaliro awo akuipa, Yakobe atemberera macitiro awo akuipa, tayu anace.​—Genesi 34:1-31; 49:5-7.

26. Kodi anyakubala anakwanisa tani kululupirwa khala m’bodzi mwa anawo ndi nsandukiri?

²⁶ Panango imwe musapibva kukhala na ndawa thangwi ya pinthu pidacitika pa banja yanu. Mbwenye khala imwe mwacita pyonsene pidakwanisa imwe, mwaphatisira mu njira yadidi uphungu wa Yahova, natenepa lekani kunenseka mwekhene. Khalani wakululupirwa thangwi nkhabepo nyakubala waungwiro, mbwenye mwayesera kucita pyonsene towera kukhala baba peno mama wadidi. (Landanisani Machitiro 20:26.) Kukhala na nsandukiri kakamwe pa banja ndi cinthu cakuphesa ntima maningi, mbwenye khala pyacitikira imwe, khalani na cinyindiro cakuti Yahova asadziwa na iye cipo anadzasiya atumiki ace akuperekeka. (Masalmo 27:10) Natenepa khalani wakutonga towera nyumba yanu ikhale mbuto yakukoyeka mwauzimu kwa ana anango adasala.

27. Pa kukumbukira nsangani wa mwana wakusandukira, kodi anyakubala anakwanisa kudikhiranji ndzidzi onsene kwa mwana wakusandukira?

²⁷ Kusiyapo pyenepi, lekani kuluza cidikhiro canu. Kuwangisira kwanu kupfunzisa nsandukiri kunakwanisa kunkhuya ntima wace na kuncitisa kudzindikira madawo ace. (Koelete 11:6) Mabanja azinji Acikristu akhalambo na nyatwa ibodzi ene ninga yanu na anango aona mwana wawo kubwerera pontho kunyumba, ninga baba adafokotozwa mu nsangani wa Yezu thangwi ya mwana wakusandukira. (Luka 15:11-32) Pinthu pibodzi pyene panango pinacitikambo kuna imwe.