BHIBHLIYOTEKA MU INTERNETI ya Torre de Vigia
Ncenjezi
ya Torre de Vigia
Cisena
  • BHIBHLYA
  • MABUKHU
  • MISONKHANO
  • cf nsolo 11 matsa. 108-117
  • “Cipo Munthu Unango Alonga Kale Ninga Iye”

Nkhabe kugumanika vidhyu pa khundu ino.

Munatilekerera, paoneka madodo pakupangiza vidhyu.

  • “Cipo Munthu Unango Alonga Kale Ninga Iye”
  • “Bwera Ukhale Nyakupfundza Wanga”
  • Misolo Ming'ono
  • Mphangwa Zakulandana
  • Kuphatisira Mafala Akukhonda Nentsa
  • Kucita Mibvundzo Yadidi
  • Kuphatisira Ntsonga Zadidi
  • Kodi Yezu Acita Pirengo na Mphambvu za Ani?
    Yezu—Ndi Njira, Undimomwene na Umaso
  • Tinatawira Tani ‘Munthu Onsene’?
    Ncenjezi Wakudziwisa Umambo Wa Yahova—2014
“Bwera Ukhale Nyakupfundza Wanga”
cf nsolo 11 matsa. 108-117

NSOLO 11

“Cipo Munthu Unango Alonga Kale Ninga Iye”

1, 2. (a) Thangwi yanji anyakuonera adatumwa toera kamanga Yezu abwerera cimanja-manja? (b)  Thangwi yanji Yezu akhali mpfundzisi wadidi kakamwe?

YEZU akhali mu templo mbapfundzisa mbumba thangwi ya Babace. Anango akhambvesera nee akhakomerwa na pikhapfundzisa iye. Mbwenye azinji akhulupira Yezu. Na thangwi ineyi, Afarisi aipirwa kakamwe mbatuma anyankhondo toera kumanga Yezu. Mbwenye anyankhondo abwerera mbacimwana kum’manga. Akulu a anyantsembe na Afarisi abvundza: “Thangwi yanji nee mwabwera naye?” Anyankhondo atawira: “Cipo munthu unango alonga kale ninga iye.” Iwo akhadzumatirwa kakamwe na pipfundziso pya Yezu mbasowa cipapo toera kum’manga.a—Juwau 7:45, 46.

2 Nee ndi anyankhondo basi adadzumatirwa na pipfundziso pya Yezu. Anthu azinji kakamwe akhaenda kuna Yezu toera kubva pikhapfundzisa iye. (Marko 3:7, 9; 4:1; Luka 5:1-3) Thangwi yanji Yezu akhali mpfundzisi wakupambulika? Ninga pidaona ife mu Nsolo 8, Yezu akhafuna undimomwene ukhapfundzisa iye, pontho akhafuna anthu akhapfundzisa iye. Iye akhapfundzisa mwadidi kakamwe. Tendeni tione njira zitatu zidaphatisira iye, pontho tinaona kuti tinatowezera tani njira zenezi.

Kuphatisira Mafala Akukhonda Nentsa

3, 4. (a) Thangwi yanji Yezu akhaphatisira mafala akukhonda nentsa pakupfundzisa? (b) Thangwi yanji Nkhani ya Paphiri ndi citsandzo cadidi ca kumwaza mphangwa cidapangiza Yezu?

3 Maseze Yezu akhali waudziwisi kakamwe iye nee aphatisira mafala akunentsa kakamwe, mbuto mwace ndzidzi onsene akhaphatisira mafala akukhonda nentsa akuti onsene mbadakwanisa kuabvesesa, thangwi azinji “akhali anthu ene pyawo akuti nee apfundza kakamwe.” (Mabasa 4:13) Nakuti Yezu akhadziwa kuti anthu nee mbadabvesesa pyonsene mu ndzidzi ubodzi ene, iye nee aapfundzisa pinthu pizinji mu ndzidzi ubodzi ene. (Juwau 16:12) Mafalace akhali akukhonda nentsa, pontho pinthu pikhapfundzisa iye pikhali pyakufunika kakamwe.

4 Mwacitsandzo, nyerezerani Nkhani ya Paphiri idalembwa pa Mateu 5:3–7:27. Mu nkhani ineyi Yezu apereka uphungu wakufunika kakamwe. Mbwenye iye akhafokotoza munjira yakukhonda nentsa kubvesesa. Ngakhale mwanang’ono mbadakwanisa kubvesesa mafalace. Ndi pyenepi pidacitisa kuti pidamala Yezu kulonga, mwinji kuphatanizambo anyakulima azinji, akumbizi na anyakusodza a m’madzi ‘adzumatirwa na njira yace yakupfundzisa.’—Mateu 7:28.

5. Pangizani citsandzo ca mafala adaphatisira Yezu pakupfundzisa, akuti ndi akukhonda nentsa mbwenye ali na mabvekero mazinji.

5 Pakupfundzisa, Yezu akhaphatisira mafala akucepa na akukhonda nentsa kubvesesa akuti akhali na mabvekero mazinji. Maseze mu ndzidzi unoyu nee kukhali na mabukhu akulembwa, mbwenye pikhapfundzisa Yezu anthu nee apiduwala. Onani pitsandzo pingasi: “Lekani kutonga andzanu, natenepa imwe nee munadzatongwambo.” “Anthu a ungumi wadidi nkhabe funa dotoro, mbwenye atenda ndiwo anafuna dotoro.” “Ntima usafuna, mbwenye manungo mbakufewa.” “Perekani kuna Sezari pinthu pya Sezari, mbwenye pya Mulungu perekani kuna Mulungu.” “Kupasa kusatsandzayisa kakamwe kupiringana kutambira.”b (Mateu 7:1; 9:12; 26:41; Marko 12:17; Mabasa 20:35) M’madziko mazinji mafala anewa asadziwika kakamwe lero pakupita pyaka cifupi na 2.000 pidalonga Yezu mafala anewa.

6, 7. (a) Thangwi yanji tisafunika kuphatisira mafala akukhonda nentsa pakupfundzisa? (b)  Kodi tinakwanisa tani kucalira kupfundzisa nyakupfundza Bhibhlya pinthu pizinji mu dzidzi ubodzi ene?

6 Tinapfundzisa tani munjira yakukhonda nentsa? Ndi pyakufunika kakamwe kuphatisira mafala akukhonda nentsa akuti anthu anakwanisa kuabvesesa. Pipfundziso pyakutoma pya m’Bhibhlya nee ndi pyakunentsa toera kubvesesa. Yahova asakomerwa na anthu akucepeseka akuti asafuna kupfundza pina funa iye, pontho asafuna kudziwa pinafuna kucita iye ntsogolo. (1 Akorinto 1:26-28) Kusankhula mwadidi mafala akukhonda nentsa kunatiphedza toera kufokotoza mwadidi Mafala a Mulungu.

M’bale ali kucitisa pfundziro ya Bhibhlya na mamuna m’bodzi.

Pfundzisani munjira yakukhonda nentsa

7 Toera tipfundzise mwakukhonda nentsa nee tisafunika kupanga nyakupfundza Bhibhlya mphangwa zizinji mu ndzidzi wakuti iye nee anazibvesesa. Natenepa, pakucitisa pfundziro ya Bhibhlya, nee tisafunika kufokotoza pyonsene mu ndzidzi ubodzi ene. Pontho nee tisafunika kupfundza mwakuthamanga toera kumalisa nsolo. Tisafunika kudziwa mabvero a nyakupfundza mbationa kuti iye anakwanisa kubvesesa mpaka papi, buluka penepo tione kuti tinapfundza ndima zingasi pa pfundziro ibodzi na ibodzi. Cifuno cathu ndi kuphedza nyakupfundza toera akhale ntowereri wa Kristu peno mulambiri wa Yahova. Natenepa tisafunika kuphedza nyakupfundza kuti abvesese pinapfundza iye. Basi ene undimomwene wa m’Bhibhlya ndiwo unafuna kumphedza toera aphatisire pinapfundza iye.—Aroma 12:2.

Kucita Mibvundzo Yadidi

8, 9. (a) Thangwi yanji Yezu akhacita mibvundzo? (b)  Kodi Yezu aphatisira tani mibvundzo toera kuphedza Pedhru kubvesesa undimomwene unalonga thangwi ya kulipa nsonkho wa mu templo?

8 Maseze Yezu mbadabvekesa kwene mphangwa zikhapfundzisa iye, mbwenye iye akhacita mibvundzo. Mphapo thangwi yanji iye akhacita mibvundzo? Midzidzi inango iye akhabvundza Afarisi toera kudziwa piri m’mitima yawo, pyenepi pyaacitisa kusiya kucita mibvundzo kuna Yezu. (Mateu 21:23-27; 22:41-46) Mbwenye kazinji kene, iye akhaphatisira mibvundzo toera anyakupfundzace alonga piri muntima mwawo toera aone kuti anacitanji. Natenepa iye akhaabvundza tenepa: “Musaona tani?” na “Usakhulupira pyenepi?” (Mateu 18:12; Juwau 11:26) Natenepa Yezu akhakwanisa kuphedza anyakupfundzace toera kubvesesa mbafuna pire pikhaapfundzisa iye. Onani citsandzo cibodzi.

9 Ntsiku inango anyakulipisa misonkho abvundza Pedhru khala Yezu akhalipa misonkho mu templo.c Mwakucimbiza Pedhru atawira: “Inde, iye asalipa.” Buluka penepo, Yezu aphedza Pedhru toera abvesese mwadidi pyenepi, mbambvundza: “Simau ndi api maonero ako? Mbani asatongwa kulipa nsonkho kuna amambo a dziko? Ndi anawo peno anyaphena?” Pidatawira Pedhru kuti: “Ndi anyaphena,” Yezu ampanga: “Ndimomwene, ana a amambo nee asatongwa kulipa nsonkho.” (Mateu 17:24-27) Yezu akhadziwa ntawiro wa mibvundzo ineyi. Iye akhadziwa kuti ana a amambo nee akhaphembwa toera alipe misonkho. Nakuti Yahova ndi Mambo wakuti akhalambirwa mu templo, natenepa Yezu nee akhaphembwa toera kulipa misonkho. Onani kuti mbuto mwakupereka ntawiro wakuthema kuna Pedhru, mwaluso Yezu acita mibvundzo yadidi kuti aphedze Pedhru toera ntsogolo mbadzati kutawira atome kunyerezera mwadidi.

Mulongo ali kumwazira mphangwa nkazi wakuti ali na mwanace.

Citani mibvundzo yakuti mwanaciro nyumba anakomerwa na kucedza

10. Tinaphatisira tani mwadidi mibvundzo pa kumwaza mphangwa nyumba na nyumba?

10 Tinaphatisira tani mwadidi mibvundzo mu utumiki wathu? Pakumwaza mphangwa nyumba na nyumba tinakwanisa kuphatisira mibvundzo yakuti inacitisa munthu kufuna kudziwa pizinji. Kucita pyenepi kunatipasa mwai toera kumwaza mphangwa zadidi. Mwacitsandzo, tingamwazira mphangwa munthu wakugwesera, tinakwanisa kucita mbvundzo uyu mwacilemedzo: “Maonero anu kodi makhaliro a dziko acinja?” Angatawira, tinabvundza: “Maonero anu ninji pinafunika kucitwa toera dziko ikhale yadidi?” (Mateu 6:9, 10) Khala ndi mai ali na ana ang’ono tinakwanisa kubvundza: “Kodi mwatoma kale kubvundzika kuti dziko ino inadzakhala tani ananu angakula?” (Masalmo 37:10, 11) Tingayang’ana mwadidi mu ndzidzi unafika ife panyumba ya munthu, tinakwanisa kucita mibvundzo yakuti mwanaciro nyumba anakomerwa nayo.

11. Tinaphatisira tani mu njira yadidi mibvundzo pakucitisa pfundziro ya bhibhlya?

11 Tinaphatisira tani mwadidi mibvundzo mu ndzidzi unacitisa ife pfundziro? Tingasankhula mwadidi mibvundzo tinakwanisa kudziwa pinanyerezera nyakupfundza. (Misangani 20:5) Mwacitsandzo, nyerezerani kuti mukucitisa pfundziro ya Bhibhlya na bukhu Tsandzayani na Umaso Kwenda na Kwenda!d pa nsolo 43 wakuti “Bhibhlya Isalonganji Thangwi ya Pyakumwa Pyakuledzeresa?” Nsolo unoyu usafokotoza maonero a Mulungu thangwi ya kumwa kakamwe na kuledzera. Ntawiro wa nyakupfundza unatiphedza toera kuona khala iye asabvesesa pinapfundzisa Bhibhlya; mphapo asaphatisira pinapfundza iye? Tinakwanisa kuncita mbvundzo uyu: “Kuna imwe musaona tani, maonero anewa a Mulungu ndi akulinganira?” Tinakwanisambo kumbvundza: “Munaphatisira tani mphangwa zenezi mu umaso wanu?” Mbwenye kumbukani kuti pakucita mibvundzo tisafunika kucita mwantsisi na mwacilemedzo. Nee tisafunika kuncita mibvundzo yakuti inantsukwalisa.—Misangani 12:18.

Kuphatisira Ntsonga Zadidi

12-14. (a) Yezu aphatisira tani mwadidi luso yace pakupfundzisa? (b) Pidalonga Afarisi kuti mphambvu ya Yezu ikhabuluka kuna Sathani, Yezu aatawira tani?

12 Nakuti Yezu akhali waungwiro, iye akhadziwa mwadidi kulonga na anango. Midzidzi inango, iye akhaphatisira ntsonga zadidi toera kupokanya kupambizirwa kukhacitwa iye. Kazinji kene, iye akhaphatisira ntsonga zakuphata ntima toera kupfundzisa anyakupfundzace pipfundziso pyakufunika. Tendeni tione pitsandzo pingasi.

13 Pidawangisa Yezu mamuna wakuti nee akhaona, pontho akhali bewewe thangwi ya mademonyo, Afarisi alonga: “Munthu uyu asabulusa madimonyo na mphambvu za Bhelizebhu [Sathani], ntongi wa madimonyo.” Iwo akhatawira kuti toera kubulusa Mademonyo pakhafunika mphambvu zakupiringana zacibaliro, mbwenye iwo alonga kuti mphambvu za Yezu zikhabuluka kuna Sathani. Kupambizira kweneku kukhali kwakusowa basa na kwauthambi. Toera kupangiza kuti iwo akhali akuipa kakamwe Yezu alonga: “Umambo onsene wakugawika okhene usafudzika, pontho nzinda peno nyumba yakugawika yokhene isagwa. Munjira ibodzi ene, khala Sathani asathamangisa Sathani, pyenepi pisabveka kuti iye agawika ekhene. Mphapo, umambo wace unapitiriza tani kukhala wakuwanga?” (Mateu 12:22-26) Pikhali ninga Yezu akulonga tenepa: “Khala mphambvu zanga zabuluka kuna Sathani mbandiziphatisira toera kuthimbana na Sathani, pyenepi pisabveka kuti Sathani ali kumenyeka ekha, pontho mbadasowa mphambvu.” Pinthu pidalonga Yezu pikhabveka mwadidi pontho anyamalwace nee akwanisa kuntawira.

14 Mbwenye Yezu akhali na pizinji toera kulonga mbaapangiza kuti iwo akhali akuphonyeka. Nakuti anyakupfundza anango a Afarisi akhabulusambo mademonyo, Yezu aacita mbvundzo wakukhonda nentsa: “Khala ine ndisabulusa madimonyo na mphambvu za Bhelizebhu, mphapo anyakupfundza anu asaabulusa na mphambvu za ani?” (Mateu 12:27) Pikhali ninga Yezu akulonga tenepa: “Khala ine ndisabulusa mademonyo na mphambvu za Sathani anyakupfundza anu asabulusambo na mphambvu za Sathani.” Afarisi mbadalonganji? Iwo nee akhabvesesa kuti anyakupfundza awo akaphata na mphambvu za Sathani. Natenepa Yezu aphatisira manyerezero awo akuphonyeka toera kuaphedza kubvesesa, mbwenye iwo atsukwala kakamwe. Ndi pyakutsandzayisa kuna ife lero kuleri pinthu pidaacitira Yezu. Mwinji wa anthu udaona Yezu na kubva pikhalonga iye wakhuyiwa kakamwe na mphangwa zenezi.

15-17. Pangizani citsandzo ca Yezu cidaphatisira iye mafala akuti “ndiye tani” pakupfundzisa undimomwene wakutsanzayisa wa pai wace.

15 Yezu afokotozambo mwadidi kakamwe kuti thangwi yanji anthu asafunika kunyindira babace. Toera kucita pyenepi iye kazinji kene akhaphatisira pinthu pyandimomwene pikhadziwa anthu. Thangwi yakuphatisira njira ineyi yakupfundzisa, Yezu aphedza anyakubveserace toera kubvesesa mwadidi pinthu pikhadziwa iwo kale. Pyenepi pyakhuya mitima ya anyakubveserace. Tendeni tione pitsandzo piwiri.

16 Pikhatawira Yezu mbvundzo wa anyakupfundzace unalonga pyakucita phembero, iye alonga pinacita anyakubala akusowa ungwiro akuti asapasa anawo “pinthu pyadidi.” Pakumalisa alonga: “Khala imwe, maseze ndimwe anyakudawa, musadziwa kupasa ananu pinthu pyadidi, ndiye tani Babanu wakudzulu, iye anadzapasa nzimu wakucena ale anamʼphemba!” (Luka 11:1-13) Pakupfundzisa Yezu kazinji kene akhalandanisa pinthu. Khala anyakubala akusowa ungwiro asatsalakana anawo, ndiye tani Baba wakudzulu wakuti ndi waungwiro na wakulungama mu pinthu pyonsene! Iye anadzapasa nzimu wace wakucena kuna ale anamulambira mwakukhulupirika akuti mwakucepeseka asafika kuna iye mu phembero.

17 Yezu aphatisira njira ibodzi ene yakupfundzisa, mu dzidzi udapereka iye uphungu wakuti tinathimbana tani na kudzudzumika. Iye alonga: “Makhungubwe . . . Iwo nkhabe kubzwala mbeu nee kubvuna; iwo nkhabe cikwa; mbwenye Mulungu asaadyesa. Kodi imwe nee ndimwe akufunika kakamwe kupiringana mbalame? Nyerezerani njira inakulira maluwa: Iwo nkhabe kuphata basa nee kusona nguwo; mbwenye ine ndinakupangani kuti Salomoni mu mbiri yace yonsene nee abvala ninga ibodzi mwa maluwa anewa. Mphapo khala Mulungu asabvazika maluwa a ntsanga akuti lero alipo, mangwana mbapiswa na moto, kodi iye nee anadzacita pizinji toera kubvazika imwe anthu a cikhulupiro cakucepa?” (Luka 12:24, 27, 28) Khala Yahova asatsalakana mbalame na maluwa, ndiye tani anthu akuti asanfuna na kumulambira? Na njira ineyi yakupfundzisa, Yezu akhuya mitima ya anyakubveserace.

18, 19. Kodi tinakwanisa tani kutawira munthu analonga kuti nkhabe khulupira Mulungu wakuti iye nkhabe kumuona?

18 Mu utumiki, tisafunika kuphatisira mafala adidi na akukhonda nentsa toera kuapangiza kuti pinthu pinango pinakhulupira iwo ndi pyakuphonyeka. Tisafunikambo kuphatisira mafala anakhuya ntima pakupfundzisa anthu pya Yahova. (Mabasa 19:8; 28:23, 24) Kodi tisafunika kuphatisira mafala mazinji toera kukhuya ntima wa munthu? Nkhabe. Yezu atipfundzisa kuti tingaphatisira mafala akukhonda nentsa pakupfundzisa tinakhuya mitima ya anyakupfundza athu.

19 Munatawira tani munthu angalonga kuti nee asakhulupira Mulungu anakhonda iye kuona? Tinalonga mwacibaliro kuti cinthu consene ciripo thangwi alipo adacicita. Tingaona cinthu, tisadziwa kuti alipo adacicita. Tinakwanisa kulonga: “Khala muli pa mbuto yakuti nee iri na anthu mbamuona nyumba yakubalika yakuti iri na cakudya, imwe munadzindikira kuti alipo adaimanga, pontho alipo adaikha cakudya penepo. Tingayang’ana dziko yathu yakubalika na cakudya cizinji ciri mwenemo, nee tisaona kuti alipo adapicita? Bhibhlya isafokotozambo mu njira ibodzi ene kuti: ‘Nyumba yonsene isamangwa na munthu, mbwenye adacita pinthu pyonsene ndi Mulungu.’” (Ahebheri 3:4) Inde, mwakukhonda tsalakana mafala athu adidi, si anthu onsene tayu anadzafuna kukhulupira.—2 Atesalonika 3:2.

Akulu a mpingo awiri ali kuphatisira Bhibhlya toera kuphedza m’bale.

Longani munjira yakuti inakhuya ntima wa munthu

20, 21. (a) Tinaphatisira tani mafala akuti ‘ndiye tani’ toera kugomezera makhaliro na njira za Yahova? (b) Tinapfundzanji mu nsolo unatowera?

20 Tingapfundzisa mu utumiki peno mu mpingo tinakwanisa kuphatisira fala yakuti “ndiye tani” toera kufokotoza makhaliro a Yahova na njira inatsalakana iye pinthu. Mwacitsandzo, toera kupangiza kuti cipfundziso ca infernu nee cisalemedza Yahova, tinakwanisa kulonga tenepa: Ndi baba upi waufuni anapisa manja a mwanace pa moto? ‘Khala baba nee anacita pyenepi, ndiye tani Yahova? Pyenepi pisabveka kuti iye nee asakomerwa anthu angalonga kuti iye anadzapisa anthu pa moto.’ (Yeremiya 7:31) Toera kuphedza m’bale wakutsukwala kuona kuti mwandimomwene Yahova asanfuna tinakwanisa kulonga: ‘Khala Yahova asatsalakana mbalame ziwiri zing’ono mwaufuni, ndiye tani kuna ale anamulambira, pyenepi nee pisabveka kuti iye anakwanisambo kuatsalakana kuphatanizambo imwe?’ (Mateu 10:29-31) Njira ineyi yakupfundzisa inatiphedza kukhuya mitima ya anthu.

21 Pakumala kudinga njira zenezi zitatu zidaphatisira Yezu pakupfundzisa, tinakwanisa kuona kuti anyakuonera adakhonda kumanga Yezu nee akhadatekeresa pidalonga iwo kuti: “Cipo munthu unango alonga kale ninga iye.” Mu nsolo unatowera, tinaona njira idapfundzisa Yezu mukuphatisira misangani, yakuti asadziwika nayo kakamwe.

a Anyankhondo anewa akhali a mu Thando Ikulu Yakutongera Miseru, pontho akhaonerwa na akulu a anyantsembe.

b Mafala akumalisa anagumanika pa Mabasa 20:35, alongwa basi ene na mpostolo Paulu. Iye panango aabva na munthu wakuti akhalipo mu ndzidzi udaalonga Yezu. Panango Yezu alonga mafala anewa kuna Paulu mu ndzidzi udalamuswa iye muli akufa, peno Yahova atsogolera Paulu na nzimu wakucena toera kulonga mafala anewa.

c Pyaka pyonene Ayuda akhafunika kulipa madhrakima mawiri mu templo ninga nsonkho, ineyi ndi kobiri ikhapaswa munthu angaphata basa ntsiku ziwiri. Bukhu inango isalonga: “Kobiri ineyi ikhaphatisirwa toera kuphedzera basa yakupereka ntsembe za ntsiku na ntsiku na ntsembe zonsene zikhaperekwa mu dzina ya mbumba.”

d Yakubuluswa na Mboni za Yahova.

Munatowezera tani Yezu?

  • Pidalonga Yezu na babace pinakuphedzani tani toera kusankhula mafala pakucita nkhani mu mpingo?—Mateu 11:25.

  • Kuna ale anacita nkhani za pakweca anatowezera tani Yezu pakuphatisira mibvundzo?—Mateu 11:7-9.

  • Tinaphatisira tani misangani mu njira yadidi pakupfundzisa?—Mateu 7:3; 19:24.

  • Ndi njira zipi zinango zakuti munatowezera Yezu mu ndzidzi unapfundzisa imwe anthu?—Juwau 13:5, 14.

    Mabukhu Acisena (1982-2025)
    Bulukani
    Fungulani
    • Cisena
    • Tumizirani Anango
    • Sankhulani Pinafuna Imwe
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Pinafunika Imwe Kutowezera
    • Cibisobiso
    • Configurações de Privacidade
    • JW.ORG
    • Fungulani
    Tumizirani Anango