“Mpfuma Zonsene za Udziwisi”

1-3. Ninji pidacitika pa ntsiku idacita Yezu Nkhani ya Paphiri, pontho thangwi yanji anyakubvesera adzumatirwa?

IKHALI ntsiku yadidi kakamwe mu caka ca 31 P.K.K. Yezu Kristu akhali dhuzi na Kafarnau nzinda ukakhala anthu azinji ukhagumanika kuntunda wa mabulukiro a dzuwa a Bara ya Galileya. Yezu amala masiku amumphu mbakacita phembero paphiri ineyi. Pidaca kunja iye acemera anyakupfundzace, pontho asankhula 12 mbaapasa dzina ya apostolo. Mu ndzidzi unoyu, anthu azinji kuphataniza anango adabuluka kutali agumanyikana pa mbuto yakuzwerera ya phiri. Iwo akhafuna kakamwe kubva pikhafuna kulonga Yezu, pontho akhafunambo kuwangiswa mautenda awo. Yezu acita pikhafuna iwo.—Luka 6:12-19.

² Yezu afendedzera mwinji unoyu mbawangisa onsene akhabva kupha. Pidamala iye kuwangisa atenda, iye akhala pantsi mbatoma kuapfundzisa.a Pinthu pidalonga iye pa ntsiku ineyi, pyadzumatirisa kakamwe ale akhambvesera. Iwo cipo akhadabva kale munthu unango adapfundzisa ninga Yezu. Toera kupangiza kuti pikhapfundzisa iye pikhali pyakufunika kakamwe, Yezu nee atowezera misambo ya apfundzisi Aciyuda. Mbwenye iye aphatisira mwakubwereza-bwezera Malemba Acihebheri adalembeswa na Mulungu. Mphangwa zace zikhabveka mwadidi, pontho akhaphatisira mafala akukhonda nentsa kubvesesa. Pidamalisa iye kulonga, mwinji wadzumatirwa kakamwe thangwi akhadamala kubva mphangwa za munthu waudziwisi kakamwe adakhala pa dziko yapantsi.—Mateu 7:28, 29.

³ Sawasawa na pinthu pinango pizinji pidacita Yezu na pidalonga iye, nkhani ineyi isagumanikambo m’Mafala a Mulungu. Pinakhala mwadidi kakamwe tingapfundza m’Bhibhlya thangwi ya Yezu, thangwi iye ali na “mpfuma zonsene za udziwisi.” (Akolose 2:3) Udziwisi ndi luso yakuphatisira cidziwiso na kubvesesa toera kumalisa nkandzo. Kodi Yezu agumana kupi udziwisi? Iye apangiza tani udziwisi, pontho ife tinatowezera tani citsandzo cace?

“Kodi Munthu Uyu Agumana Kupi Udziwisi Unoyu?”

4. Ndi mbvundzo upi udacita anthu akhabvesera Yezu ku Nazareti, pontho thangwi yanji?

⁴ Paulendo unango, pikhamwaza iye mphangwa m’mizinda yakusiyana-siyana, Yezu afika ku Nazareti, nzinda udakula iye mbatoma kupfundzisa mu sinagoga. Anthu azinji akhambvesera adzumatirwa mbabvundza: “Kodi munthu uyu agumana kupi udziwisi unoyu?” Iwo akhadziwa anyakubalace na abale ace, pontho akhadziwambo kuti iwo akhali atcerengi. (Mateu 13:54-56; Marko 6:1-3) Anthu anewa akhadziwambo kuti nyakupala matabwa unoyu wakuti akhapfundzisa mwadidi Mafala a Mulungu cipo apfundza maxikola akudziwika Aciyuda. (Juwau 7:15) Natenepa, tisakwanisa kubvesesa kuti thangwi yanji iwo acita mbvundzo unoyu.

5. Kodi Yezu alonga kuti udziwisi wace ukhabuluka kupi?

⁵ Maseze Yezu akhali waungwiro, mbwenye udziwisi wace nee ukhabulukira m’manyerezero mwace. Pa ulendo unango, pikhapfundzisa iye mu templo, Yezu alonga kuti udziwisi wace ukhabuluka kuna munthu waudziwisi kakamwe kupiringana iye. Iye alonga: “Pinapfundzisa ine si pyanga tayu, mbwenye ndi pya ule adandituma.” (Juwau 7:16) Natenepa, udziwisi wa Yezu ukhabuluka kuna Babace ule adantuma. (Juwau 12:49) Mphapo Yezu akhala tani na udziwisi wa Yahova?

6, 7. Ndi munjira ipi Yezu akhali na udziwisi wa Babace?

⁶ Nzimu wakucena wa Yahova ukhaphata basa muna Yezu. Izaiya alonga mafala awa thangwi ya profesiya ikhalonga pya Yezu: “Nzimu wa Yahova unadzakhala na iye, na thangwi ineyi, iye anadzakhala wandzeru na wakubvesesa pinthu, iye anadzapereka uphungu wadidi, pontho anadzakhala wamphambvu, iye anadzakhala waudziwisi, pontho anadzalemedza kakamwe Yahova.” (Izaiya 11:2) Nakuti nzimu wa Yahova ukhali muna iye, pontho ukhatsogolera manyerezero na pisankhulo pyace, natenepa pinthu pyonsene pikhalonga Yezu na pikhacita iye pikhapangiza udziwisi wa Yahova.

⁷ Yezu akhala na udziwisi wa Babace munjira inango yakufunika kakamwe. Mu Nsolo 2, taona kuti Yezu akakhala pabodzi na Babace kudzulu mu pyaka pizinji kakamwe mbadzati kubwera pa dziko yapantsi, natenepa mu ndzidzi unoyu iye akwanisa kudziwa mwadidi manyerezero na mabvero a Babace. Nee tisadziwa mwadidi udziwisi udakhala na Yezu pikhali iye ninga “nyabasa waluso” wakuti akhaphata basa pabodzi na Yahova mu ndzidzi udacita iye pinthu pinango pyonsene. Natenepa, Bhibhlya ingalonga pya Yezu mbadzati kubwera pa dziko yapantsi, iye asalongwa ninga waudziwisi. (Misangani 8:22-31; Akolose 1:15, 16) Pakumwaza mphangwa, Yezu aphatisira udziwisi udapaswa iye na Babace pikhali iye kudzulu.b (Juwau 8:26, 28, 38) Natenepa nee tisafunika kudzumatirwa na udziwisi na kubvesesa pinthu kwa Yezu kubulukira mu pinthu pyonsene pidacita iye na pidalonga iye.

8. Ninga anyakupfundza a Yezu, tisafunika kucitanji toera tikhale na udziwisi?

⁸ Ninga anyakupfundza a Yezu, ife tisafunikambo kunyindira Yahova toera atipase udziwisi. (Misangani 2:6) Ndimomwene kuti Yahova nee asatipasa udziwisi mwacirengo. Mbwenye iye asatawira maphembero athu tingamphemba udziwisi toera tikwanise kupirira nyatwa mu umaso. (Tiyago 1:5) Toera tikhale na udziwisi unoyu tisafunika kuwangisira kakamwe. Tisafunika kupitiriza kusaka udziwisi ninga “mpfuma zidabisika.” (Misangani 2:1-6) Natenepa, tisafunika kupitiriza kupfundza mwadidi Mafala a Mulungu, toera tikhale na udziwisi unoyu, mbaticita pinthu mwakubverana na pidapfundza ife. Citsandzo ca Yezu cinatiphedza kakamwe toera tikhale na udziwisi. Tendeni tione njira zingasi zidapangiza Yezu udziwisi, pontho kuti tinatowezera tani pidacita iye.

Mafala Audziwisi

9. Ninji pidacitisa pipfundziso pya Yezu kukhala pyaudziwisi?

⁹ Anthu azinji kakamwe akhaenda kuna Yezu toera kubva pikhapfundzisa iye. (Marko 6:31-34; Luka 5:1-3) Nee ndi pyakudzumisa thangwi mafala ace akhapangiza kuti iye akhali na udziwisi kakamwe! Pikhapfundzisa iye pisapangiza kuti iye akhadziwa mwadidi Mafala a Mulungu, pontho akhakwanisa kubvesesa mwadidi mabvero a anthu. Pinthu pikhapfundzisa iye pisaphedza anthu onsene, mwakukhonda tsalakana cisa cinakhala munthu, pontho pisaphata basa ndzidzi onsene. Tendeni tione pitsandzo pingasi pinapangiza udziwisi mu pinthu pidalonga Yezu ninga “Phungu Wadidi Kakamwe.”—Izaiya 9:6.

10. Yezu atikulumiza toera tikhale na makhaliro api adidi, pontho thangwi yanji?

¹⁰ Nkhani ya Paphiri idalongwa pakutoma kwene kwa nsolo uno, ndi khundu ikulu kakamwe ya pipfundziso pya Yezu. Mu khundu ineyi musagumanika mafala a Yezu basi. Mu nkhani ineyi, Yezu nee apereka basi ene uphungu wakulonga mwadidi peno kucita pinthu pyadidi. Uphungu wace usaphataniza pizinji kupiringana pyenepi. Nakuti Yezu akhadziwa kuti manyerezero na mabvero pinakwanisa kucitisa munthu kulonga peno kucita cinthu, iye asatikulumiza toera tikulise makhaliro adidi ninga kukhurudzika, ulungami, ntsisi, ntendere na kupangiza ufuni kuna anango. (Mateu 5:5-9, 43-48) Tingakulisa makhaliro anewa muntima mwathu, tinalonga mbaticita pinthu munjira yadidi, pyenepi pinatsandzayisa Yahova, pontho tinakhala na uxamwali wadidi na anango.—Mateu 5:16.

11. Pakupereka uphungu thangwi yakucalira madawo, Yezu agomezeranji thangwi ya pinthu pinacitisa munthu kucita madawo?

¹¹ Pikhapereka iye uphungu thangwi ya makhaliro akuipa, Yezu akhalongambo thangwi ya pire pinaticitisa kucita pinthu pyakuipa. Iye nee alonga basi ene kuti tisafunika kucalira uphanga, mbwenye aticenjeza toera tikhonde kukulisa mabvero anewa. (Mateu 5:21, 22; 1 Juwau 3:15) Iye nee akhondesa basi ene kucita upombo, mbwenye acenjeza thangwi ya mabvero anacitisa munthu kusandukira ndzace wa m’banja. Iye aticenjeza toera maso athu akhonde kuona pinthu pinaticitisa kukhala na pifuno pyaulukwali pyakuti pinakwanisa kukula muntima mwathu. (Mateu 5:27-30) Yezu apfundzisa anthu thangwi ya pifuno pyawo, tayu makhaliro awo. Yezu alonga thangwi ya pifuno na makhaliro anacitisa munthu kucita pinthu pyakuipa.—Masalmo 7:14.

12. Atowereri a Yezu akhaona tani uphungu wace, pontho thangwi yanji?

¹² Mafala a Yezu akhapangiza udziwisi kakamwe. Nee ndi pyakudzumatirisa kuti “mwinji wa anthu wadzumatirwa na njira yace yakupfundzisa.” (Mateu 7:28) Ninga atowereri ace, ife tisaphatisira uphungu waudziwisi udapereka iye mu umaso wathu. Tisawangisira toera kupangiza makhaliro adidi adalonga iye ninga kupangiza ntsisi, ntendere na ufuni. Tingakulisa makhaliro anewa, tinacita pinthu pyakuti pisakomeresa Yahova. Tisafunika kuwangisira toera kumalisa mabvero na pifuno pyakuipa pidaticenjeza iye ninga kuipirwa kakamwe na kufuna pinthu pyaulukwali, pontho pyenepi pinatiphedza toera tikunde makhaliro akuipa.—Tiyago 1:14, 15.

Pinthu Pikhacita Yezu Pyapangiza Kuti Iye Akhali Waudziwisi

13, 14. Ninji pinapangiza kuti Yezu asankhula kuphatisira umaso wace mwaudziwisi?

¹³ Yezu apangiza kuti akhali waudziwisi tayu basi m’mafalace, mbwenye mu pinthu pikhacita iye. Umaso wace, pisankhulo pyace, njira ikhadzionera iye na njira ikhatsalakana iye anango ikhapangiza kuti iye akhali na udziwisi kakamwe. Tendeni tione pitsandzo pingasi pinapangiza kuti Yezu akhali ‘waudziwisi na luso yakunyerezera.’—Misangani 3:21.

¹⁴ Munthu waudziwisi asacita pisankhulo pyadidi. Yezu acita pisankhulo pyadidi mu umaso. Nyerezerani umaso wakuti iye mbadakhala nawo! Iye mbadamanga nyumba yadidi na yakubalika, kucita malonda adidi peno kukhala ntongi wamphambvu. Yezu akhadziwa kuti kukhala na pinthu pyenepi “ndi pyakusowambo basa, ninga kuthamangira mphepo.” (Ekleziaste 4:4; 5:10) Kucita pyenepi ndi kwakusiyana na udziwisi. Yezu asankhula kupitiriza na umaso wakukhonda funa pizinji. Iye nee akhadzudzumika na kuwina kobiri peno kukhala na pinthu pizinji pyakumanungo. (Mateu 8:20) Mwakubverana na pikhapfundzisa iye, Yezu akhaikha manyerezero ace ku cinthu cibodzi cakuti ndi kucita pinafuna Mulungu. (Mateu 6:22) Mwaudziwisi Yezu aphatisira ndzidzi na mphambvu zace mbaikha Umambo wa Mulungu pa mbuto yakutoma, pyenepi ndi pyakufunika na pyakutsandzayisa kakamwe kupiringana pinthu pyakumanungo. (Mateu 6:19-21) Natenepa, iye atisiyira citsandzo cadidi kakamwe toera kutowezera.

15. Anyakupfundza a Yezu anapangiza tani kuti asaikha Umambo pa mbuto yakutoma, pontho thangwi yanji kucita pyenepi ndi udziwisi?

¹⁵ Atowereri a Yezu lero asadziwa kuti ndi pyaudziwisi kuikha Umambo wa Mulungu pa mbuto yakutoma mu umaso wawo. Natenepa iwo asacalira kukhala na mangawa mazinji, pontho asacalira kucita pinthu pyakuti pisabvunga ndzidzi kakamwe na mphambvu. (1 Timoti 6:9, 10) Azinji acita macinjo mu umaso wawo toera akhale na ndzidzi uzinji wakumwaza mphangwa ngakhale toera kutumikira ninga apainiya. Kupitiriza kuikha Umambo pa mbuto yakutoma mu umaso wathu ndi pyaudziwisi kakamwe thangwi pisatiphedza toera tikhale na umaso wadidi na wakutsandzayisa cincino.—Mateu 6:33.

16, 17. (a) Yezu apangiza tani kuti akhali wakucepeseka, pontho kuti akhadziwa pinthu pikhacimwana iye kucita? (b) Tinapangiza tani kuti ndife akucepeseka, pontho kuti tisadzindikira pinacimwana ife kucita?

¹⁶ Bhibhlya isalongambo kuti munthu waudziwisi asadzindikira pinacimwana iye kucita. (Misangani 11:2) Yezu akhadzindikira pikhacimwana iye kucita, pontho nee akhadikhira pizinji kakamwe kuna iye ene. Iye akhadziwa kuti nee anakwanisa kucitisa onsene adabva mphangwa zace toera akhale anyakupfundzace. (Mateu 10:32-39) Iye akhadziwambo kuti mbadakwanisa kumwaza mphangwa basi ene kuna anthu akucepa. Na thangwi ineyi, mwaudziwisi iye apasa anyakupfundzace basa yakucita anyakupfundza. (Mateu 28:18-20) Iye adzindikirambo kuti anyakupfundzace mbadadzacita ‘mabasa makulu kupiringana anacita iye’ thangwi mbadamwaza mphangwa kuna anthu azinji, mbuto zizinji na mu ndzidzi uzinji. (Juwau 14:12) Yezu adzindikirambo kuti iye akhafuna ciphedzo. Iye atawira ciphedzo ca aanju adabwera kudzantumikira nthando na anju adabwera kudzampasa mphambvu m’munda wa Getsemani. Mu ndzidzi ukhafuna iye ciphedzo, Mwana wa Mulungu adembetera Babace toera am’phedze.—Mateu 4:11; Luka 22:43; Ahebheri 5:7.

¹⁷ Ife tisafunika kudzindikira pinacimwana ife kucita, pontho nee tisafunika kudikhira pizinji kakamwe kuna ife. Mwandimomwene, tisafunika kuphata basa na ntima onsene mbatiwangisira kucita basa yakumwaza mphangwa na kucita anyakupfundza. (Luka 13:24; Akolose 3:23) Pontho tisafunika kukumbuka kuti Yahova nee asatilandanisa na anango, pontho ife nee tisafunika kucita pyenepi. (Agalata 6:4) Natenepa, tingadzindikira maluso athu tisapangiza udziwisi tingasankhula kucita pinthu pyakuti tinakwanisa kupicita. Kusiyapo pyenepi, akulu a mpingo kuphatanizambo ale ali na miyai inango mu mpingo anapangiza udziwisi angadzindikira kuti asafuna ciphedzo na cibalangazo. Iwo angadzindikira pyenepi, anatawira ciphedzo ca anango thangwi iwo asadzindikira kuti Yahova anakwanisa kuphatisira Akristu anango toera akhale ‘phata yacibalangazo’ kuna iwo.—Akolose 4:11.

18, 19. (a) Ninji pinapangiza kuti Yezu akhali wakulinganira na wakukoma ntima pakutsalakana anyakupfundzace? (b) Thangwi yanji tisafunika kukhala akulinganira na akukoma ntima pakutsalakana anango, pontho tinacita tani pyenepi?

¹⁸ Lemba ya Tiyago 3:17 isalonga: “udziwisi wakudzulu ndi . . . wakulinganira.” Yezu akhali wakulinganira munjira ikhatsalakana iye anyakupfundzace. Iye akhadziwa kuti anyakupfundzace ndi akusowa ungwiro, mbwenye akhaona makhaliro awo adidi. (Juwau 1:47) Yezu akhadziwa kuti anyakupfundzace mbadanthawa ntsiku ikhafuna iye kumangwa, mbwenye Yezu akhaanyindira. (Mateu 26:31-35; Luka 22:28-30) Pedhru akhonda Yezu katatu. Ngakhale tenepo, Yezu acita phembero thangwi ya Pedhru, pontho apangiza kuti akhanyindira kakamwe kukhulupirika kwace. (Luka 22:31-34) Pidacita iye phembero kuna Babace pa masiku akumalisa, Yezu nee alonga madodo adacita anyakupfundzace. Mbwenye aikha manyerezero ace ku pinthu pyadidi pidacita anyakupfundzace, iye alonga: “Iwo abvera mafala anu.” (Juwau 17:6) Mwakukhonda tsalakana kusowa kwawo ungwiro, Yezu aapasa basa yakumwaza mphangwa za Umambo na kucita anyakupfundza. (Mateu 28:19, 20) Nakuti Yezu aanyindira, iwo akhala na mphambvu yakucita basa idaapasa Yezu.

¹⁹ Ninga anyakupfundza a Yezu, ife tisafunika kutowezera njira ikhatsalakana iye anthu. Khala Mwana wa Mulungu akhali wakupirira pakutsalakana anyakupfundzace akuti akhali akusowa ungwiro, ife tisafunikambo kukhala akupirira kakamwe pakutsalakana anango! (Afilipi 4:5) Mbuto mwakuyang’ana basi ene madodo a abale na alongo athu, tisafunika kuyang’ana makhaliro awo adidi. Tisafunika kukumbuka kuti ndi Yahova adaabweresa mu gulu yace. (Juwau 6:44) Pyenepi pisabveka kuti Yahova aona pinthu pyadidi muna iwo, pontho ife tisafunikambo kucita pibodzi pyene. Pyenepi pinatiphedza toera ‘tipwaze madodo’ awo, mbatisaka miyai ya kuasimba thangwi ya makhaliro awo adidi. (Misangani 19:11) Tingapangiza kuti tisanyindira abale na alongo athu, tisaaphedza toera atumikire Yahova mbatsandzaya m’basa yawo.—1 Atesalonika 5:11.

20. Tisafunika kucitanji na mafala audziwisi anagumanika m’Maevanjelyu, pontho thangwi yanji?

²⁰ Mphangwa ziri m’Maevanjelyu zinalonga pya umaso wa Yezu na utumiki wace zadzala na udziwisi! Tisafunika kucitanji na mphangwa zadidi zinagumanika m’Maevanjelyu anewa? Kunkhomo kwa Nkhani yace ya Paphiri, Yezu apanga anyakubveserace toera mbuto mwakubvesera basi, akhafunikambo kuphatisira udziwisi wace. (Mateu 7:24-27) Tingatawirisa mafala audziwisi na pinthu pidacita Yezu pikhuye manyerezero, mabvero na pinacita ife, tinakhala na umaso wadidi kakamwe cincino mbatipitiriza mu njira ya umaso wakukhonda mala. (Mateu 7:13, 14) Mwandimomwene, kucita pyenepi ndi pyadidi, pontho ndi pyaudziwisi kakamwe.