“Pyalembwa”

1-3. Yezu akhafuna kuti anthu a ku Nazareti abvesesenji, pontho ndi undimomwene upi udaapanga iye?

YEZU akhatoma kwene utumiki wace. Iye abwerera ku Nazareti cisa cidakulira iye. Cifuniro cace ndi kuphedza anthu toera adziwe undimomwene wakuti: Iye ndi Mesiya adapikirwa! Ndi cinyindiro cipi cidaapasa iye?

² Azinji akhadikhira kuona cirengo thangwi akhadabva pinthu pyakudzumisa pidacita Yezu. Mbwenye iye nee acita cirengo. Mbuto mwace, iye aenda ku sinagoga ninga pikhacita iye kazinji kene. Iye alamuka toera kuleri, mbapaswa mpukutu wa Izaiya. Iye afungula mpukutu mpaka kugumana lemba ikhafuna iye. Buluka penepo, iye aleri mwakugaluza mafala akuti cincino asagumanika pa Izaiya 61:1-3.—Luka 4:16-19.

³ Anyakubveserace akhaidziwa lemba ineyi. Ndi profesiya inalonga thangwi ya Mesiya. Anthu onsene mu sinagoga akhayang’ana Yezu. Onsene akhali akumatama. Penepo Yezu atoma kufokotoza, mbalonga: “Lero, lemba iyi idamala imwe kubva yakwanirisika.” Anyakubvesera adzumatirwa na mafala adalonga Yezu, mbwenye azinji akhafuna kakamwe kuona cirengo. Mbuto mwakucita pyenepi, mwacipapo Yezu afokotoza Malemba toera kupangiza pakweca kusowa kwawo cikhulupiro. Mwakukhonda dembuka, anthu a ku Nazareti ayesera kumupha!—Luka 4:20-30.

4. Ndi citsandzo cipi cidapangiza Yezu mu utumiki, pontho tinapfundzanji mu nsolo uno?

⁴ Pa ntsiku ineyi Yezu acita pinthu pyakuti akhapicita mu utumiki wace onsene. Ndzidzi onsene iye akhaphatisira Mafala a Mulungu. Pirengo pyace pyapangiza pakweca kuti iye akhali na nzimu wa Mulungu. Kuna Yezu cinthu cakufunika kakamwe ndi kuphatisira Mafala a Mulungu. Tendeni tione kuti ndi munjira ipi Yezu atipangiza citsandzo. Tinapfundza kuti Mpfundzisi wathu aphatisira tani Mafala a Mulungu, atsidzikiza tani Mafala a Mulungu, pontho afokotoza tani Mafala a Mulungu.

Yezu Aphatisira Mafala a Mulungu

5. Yezu akhafuna kuti anyakubveserace adziwenji, pontho iye apangiza tani kuti mphangwa zace zikhabuluka kuna Mulungu?

⁵ Yezu akhafuna kuti anthu adziwe kuti mafalace abuluka kupi. Iye alonga: “Pinapfundzisa ine si pyanga tayu, mbwenye ndi pya ule adandituma.” (Juwau 7:16) Paulendo unango, iye alonga: “Nkhabe cinthu cinacita ine ninga munafunira ine; mbwenye ndisalonga pire pidandipfundzisa Baba.” (Juwau 8:28) Iye athimiza: “Pinthu pinakupangani ine nee pisabuluka muna ine, mbwenye Baba wakuti asapitiriza kukhala na ine, ndiye anacita mabasace.” (Juwau 14:10) Njira ibodzi idapangiza Yezu kuti mafalace akhali andimomwene ndi yakuti akhaphatisira kazinji kene Mafala a Mulungu.

6, 7. (a) Kodi Yezu aphatisira kangasi Malemba Acihebheri, pontho thangwi yanji pyenepi ndi pyakudzumatirisa? (b) Pipfundziso pya Yezu pyasiyana tani na pipfundziso pya apfundzisi a mwambo?

⁶ Kufufudzwa kudacitwa thangwi ya mafala a Yezu kwapangiza kuti iye alonga Malemba akupiringana mapurusentu 50 a Malemba Acihebheri. Pakutoma pisaoneka ninga nee ndi pyakudzumatirisa. Panango munabvundzika kuti thangwi yanji Yezu wakuti amwaza mphangwa mu pyaka pitatu na hafu nee aphatisira Malemba onsene akhagumanika mu ntsiku zace. Undimomwene ndi wakuti iye acita pyenepi. Kumbukani kuti ndi mafala akucepa kakamwe a Yezu akuti asagumanika m’Bhibhlya. (Juwau 21:25) Mwandimomwene mafala onsene adalonga iye akuti asagumanika m’Bhibhlya munthu anakwanisa kualeri nkati mwa maora akucepa kakamwe. Nyerezerani kuti mukulonga pya Mulungu na Umambo wace m’maora akucepa mbamukwanisa kufokotoza hafu ya mabukhu a Malemba Acihebheri. Pyenepi mbipidakhala pyakunentsa kakamwe. Kusiyapo pyenepi, kazinji kene Yezu nee akhali na mipukutu. Mu nkhani yace ya paphiri iye alonga Malemba Acihebheri kazinji kene.

⁷ Pidacita Yezu pisapangiza kuti iye asalemedza kakamwe Mafala a Mulungu. Anyakubveserace “adzumatirwa kakamwe na njira yace yakupfundzisa, thangwi pikhapfundzisa iye pikhabuluka kuna Mulungu, mwakusiyana na apfundzisi a mwambo.” (Marko 1:22) Apfundzisi a mwambo pakupfundzisa akhaphatisira miyambo idapfundziswa na atsogoleri auphemberi Aciyuda nduli. Yezu cipo aphatisira miyambo ineyi. Mbwenye iye akhaphatisira basi ene Mafala a Mulungu. Pikhapfundzisa iye atowereri ace, pontho pikhaphedza iye anthu kubvesesa undimomwene, mwakubwereza-bwereza Yezu akhalonga: “Pyalembwa.”

8, 9. (a) Kodi Yezu atsidzikiza tani mphambvu ya Mafala a Mulungu pidacenesa iye templo? (b) Ndi munjira ipi atsogoleri auphemberi Aciyuda pa templo nee akhapangiza cilemedzo kuna Mafala a Mulungu?

⁸ Yezu pidacenesa iye templo mu Yerusalemu, alonga: “Pyalembwa kuti: ‘Nyumba yanga inadzacemerwa nyumba yakucitira maphembero,’ mbwenye imwe mwaisanduza kudza dzimba ya mambava.” (Mateu 21:12, 13; Izaiya 56:7; Yeremiya 7:11) Ntsiku ibodzi nduli iye akhadacita pirengo pizinji kweneko. Aphale adzumatirwa kakamwe mbatoma kunsimba. Mbwenye atsogoleri a mauphemberi aipirwa mbabvundza Yezu khala ali kubva pikhalonga anapiana. Iye atawira: “Inde, ndisapibva. Kodi imwe nee mwaleri mafala adalembwa kuti: ‘Imwe mwacitisa kuti nkanwa mwa anang’ono na mwa akhombwani mubuluke mafala akukusimbani’?” (Mateu 21:16; Masalmo 8:2) Yezu akhafuna kuti amuna anewa adziwe kuti pinthu pikhacita anapiana anewa pikhakwanirisa profesiya ya m’Mafala a Mulungu, natenepa anapiana anewa akhali na mathangwi adidi toera kusimba Yezu.

⁹ Mukupita kwa ndzidzi atsogoleri auphemberi agumanyikana mbayesera Yezu na mbvundzo: “Usacita pyenepi na mphambvu za ani?” (Mateu 21:23) Kazinji kene Yezu akhapangiza kukhabuluka mphambvu zace. Iye nee akhapfundzisa pinthu pipswa. Iye basi ene akhafokotoza Mafala adalembesa Babace. Pisapangiza pakweca kuti anyantsembe na apfundzisi anewa a mwambo nee akhalemedza Yahova na Mafalace. Iwo akhafunikadi kusandikwa na Yezu pidalonga iye kuti pifuno pyawo pikhali pyakuipa.—Mateu 21:23-46.

10. Tinatowezera tani Yezu mu ndzidzi unaphatisira ife Mafala a Mulungu, pontho ndi maferamentu api akuti tiri nawo lero akuti mu ndzidzi wa Yezu nee akhalipo?

¹⁰ Ninga Yezu, Akristu andimomwene lero asaphatisira Mafala a Mulungu mu utumiki. Mboni za Yahova pa dziko yonsene zisadziwika thangwi ya phinga iri na iwo yakuphatisira mphangwa za m’Bhibhlya. Mabukhu athu asalonga kazinji kene mphangwa za m’Bhibhlya. Mu ndzidzi unamwaza ife mphangwa tisaphatisirambo Bhibhlya ndzidzi onsene unalonga ife na anthu. (2 Timoti 3:16) Pisatitsandzayisa kakamwe anthu angatitawirisa kuleri Bhibhlya na kuafokotozera mphangwa za m’Mafala a Mulungu! Ife nee tiri na maluso ninga akhali na Yezu, mbwenye tiri na maferamentu mazinji akuti nee akhalipo mu ndzidzi wa Yezu. Kusiyapo pyenepi, tiri na Bhibhlya yamumphu mu pilongero pizinji, tiri na njira zizinji zakuti zisatiphedza kugumana vesi inafuna ife. Tendeni tikhale akutonga toera tipitirize kuphatisira Bhibhlya na kuleriri anthu ndzidzi onsene tingakhala na mwai unoyu.

Yezu Atsidzikiza Mafala a Mulungu

11. Thangwi yanji kazinji kene Yezu akhatsidzikiza Mafala a Mulungu?

¹¹ Yezu akhadziwa kuti Sathani ayesera kazinji kene kufudza Mafala a Mulungu, mbwenye pyenepi nee ndi pyakudzumisa kuna iye. Yezu alonga mafala awa pikhacita iye phembero kuna Babace: “Mafala anu ndi undimomwene.” (Juwau 17:17) Yezu asadziwa mwadidi kuti Sathani, “ntongi wa dziko ino,” ndi “nyauthambi, pontho ndi baba wa uthambi.” (Juwau 8:44; 14:30) Pidakhonda iye mayesero a Sathani, Yezu aphatisira Malemba katatu. Sathani aphatisira vesi ibodzi inagumanika m’bukhu ya Masalmo, mbaiphatisira mwakuipa, mbwenye Yezu atsidzikiza Mafala a Mulungu.—Mateu 4:6, 7.

12-14. (a) Atsogoleri a mauphemberi apangiza tani kuti nee akhalemedza Mwambo wa Mose? (b) Kodi Yezu atsidzikiza tani Mafala a Mulungu?

¹² Yezu kazinji kene akhatsidzikiza undimomwene ku pipfundziso pyakuphonyeka. Atsogoleri a mauphemberi a mu ntsiku zace akhaphatisira mwakuipa Mafala a Mulungu. Iwo akakhulupira kuti ndi pyakufunika kakamwe kubvera Mwambo wa Mose mbuto mwakuphatisira midida ya mwambo unoyu. Thangwi ya pyenepi iwo nee akhaphedza anthu toera alambire Mulungu munjira yakuthema. Mbwenye iwo akhakulumiza anthu toera apangize maonekero akunja mbuto mwakupangiza makhaliro adidi ninga ulungami, ntsisi na kukhulupirika. (Mateu 23:23) Yezu atsidzikiza tani Mafala a Mulungu?

¹³ Mu Nkhani yace ya Paphiri, kazinji kene Yezu aphatisira mafala akuti “imwe mwabva pidapangwa anthu,” toera kulonga ntemo unagumanika mu Mwambo wa Mose. Buluka penepo, iye akhathimiza “ine ndinakupangani,” pontho akhafokotoza midida yakufunika inagumanika mu Mwambo wa Mose. Kodi Yezu nee akhalemedza Mwambo? Nkhabe, iye akhautsidzikiza. Mwacitsandzo, anthu akhadziwa mwadidi mwambo wakuti “leka kupha munthu.” Mbwenye Yezu aapanga kuti munthu angaida munthu ndzace pisapangiza kuti nee akubvera Mwambo unoyu. Munjira ibodzi ene, munthu angapangiza mabvero akupita m’mabonde na munthu wakuti nee amanga naye banja, pisapangiza kuti iye nee asabvera midida ya Bhibhlya idabuluswa mu Mwambo unalonga pya upombo.—Mateu 5:17, 18, 21, 22, 27-39.

¹⁴ Yezu alongambo: “Imwe mwabva pidalongwa kuti: ‘Funa ndzako, ida nyamalwa wako.’ Mbwenye ine ndinakupangani: Pitirizani kufuna anyamalwa anu, pontho citirani phembero ale anakutcingani.” (Mateu 5:43, 44) Kodi ntemo ‘wakuida nyamalwa’ usagumanika m’Mafala a Mulungu? Nkhabe, ntemo unoyu wakhazikiswa na atsogoleri a mauphemberi. Iwo acitisa kuti Mwambo wa Mulungu ukhale wakusowa basa thangwi ya pisankhulo thangwi ya miyambo idakhazikisa iwo. Yezu akhatsidzikiza mwacipapo Mafala a Mulungu ku misambo yakukhazikiswa na anthu.—Marko 7:9-13.

15. Yezu atsidzikiza tani Mafala a Mulungu kuna ale akhaacitisa kukhala akunentsa kakamwe?

¹⁵ Atsogoleri a mauphemberi akhacitisambo kuti Mafala a Mulungu aoneke kukhala akunentsa kakamwe toera kuabvera. Anyakupfundza a Yezu pidapuruza iwo mbeu m’munda Afarisi anango alonga kuti iwo akhapwaza mwambo wa Sabudu. Yezu aphatisira Malemba toera kutsidzikiza Mafala a Mulungu ku maonero anewa akuphonyeka. Iye aphatisira lemba ibodzi yakuti isalonga pya mikate ya ntsembe ikhali kunja kwa mbuto yakucena yakuti Dhavidhi adya mikate ineyi pikhabva iye njala. Yezu apangiza kuna Afarisi anewa kuti iwo nkhabe kubvesesa kuti Yahova ndi wakukoma ntima na wantsisi.—Marko 2:23-27.

16. Atsogoleri auphemberi acinja tani Mwambo wa Mose unalonga thangwi ya kukhondana, pontho Yezu atawira tani?

¹⁶ Atsogoleri a mauphemberi akhazikisambo mitemo yakuti mbidacitisa anthu kukhonda kubvera mitemo inango inagumanika m’Mafala a Mulungu. Mwacitsandzo, Mwambo ukhatawirisa munthu kukhondana na nkazace khala aona “cinthu cakupasa manyadzo” kuna iye, cakuti ndi cinthu cakuti mbicidatsukwalisa kakamwe anthu a pabanja pace. (Dheuteronomyo 24:1) Mbwenye mu ntsiku za Yezu, atsogoleri a mauphemberi akhaphatisira mwambo unoyu ninga thangwi toera mamuna akhondane na nkazace na mathangwi akusiyana-siyana ninga kupisa cakudya!a Yezu apangiza pakweca kuti iwo nee akhabvera Mwambo wa Mose. Buluka penepo iye alonga cifuniro ca Yahova thangwi ya banja. Banja isafunika kucitwa na mamuna na nkazi, pontho banja inakwanisa kumaliswa khala m’bodzi wawo acita ulukwali.—Mateu 19:3-12.

17. Akristu lero anatsidzikiza tani Mafala a Mulungu ninga pidacita Yezu?

¹⁷ Atowereri a Kristu lero asakhalambo dzololo toera kutsidzikiza Mafala a Mulungu ku uthambi uzinji. Atsogoleri auphemberi angalonga kuti pinalonga Bhibhlya ndi pyakusowa basa, mwandimomwene akutcinga Mafala a Mulungu. Bhibhlya isatcingwambo mu ndzidzi wakuti mauphemberi asapfundzisa pinthu pyauthambi mbalonga kuti ndi Mafala a Mulungu. Ife tisaona kuti ndi mwai ukulu kutsidzikiza Mafala akucena a Mulungu mbatipangiza kuti Mulungu nee asacita khundu ya Utatu. (Dheuteronomyo 4:39) Mbwenye ife tisatsidzikiza Mafala a Mulungu mwaluso, mwakukhurudzika na mwacilemedzo kakamwe.—1 Pedhru 3:15.

Yezu Afokotoza Mafala a Mulungu

18, 19. Ndi pitsandzo pipi pinapangiza kuti Yezu akhali na maluso kakamwe toera kufokotoza Mafala a Mulungu?

¹⁸ Yezu akhali kudzulu mu ndzidzi udalembwa Malemba Acihebheri. Iye akomerwa kakamwe pidabwera iye pa dziko yapantsi toera kufokotoza Mafala a Mulungu. Mwacitsandzo, nyerezerani pidamala iye kulamuswa, pa ntsiku idagumanikana iye na anyakupfundzace awiri mu nseu wakuenda ku Emausi. Iwo mbadzati kudzindikira kuti iye akhali ani, iwo alonga kuti atsukwala, pontho akhadzudzumika kakamwe thangwi yakufa kwa Mbuya wawo wakufunika. Yezu acitanji? “Iye atoma kuafokotozera pinthu pyonsene pinalonga Malemba thangwi ya iye, kutomera pidalembwa na Mose mpaka pidalembwa na Aprofeta onsene.” Pidamala iwo kubva pidalonga Yezu iwo acitanji? Buluka penepo iwo alonga uwiri wawo: “Kodi mitima yathu nee ikhapisa mu ndzidzi ukhalonga iye na ife mu nseu mbatifokotozera mwadidi Malemba?”—Luka 24:15-32.

¹⁹ Buluka penepo, Yezu agumanyikana na apostolo ace na anyakupfundza anango. Onani pinthu pidacita iye: “Iye afungula manyerezero awo toera kubvesesa mwadidi mabvekero a Malemba.” (Luka 24:45) Mwakukhonda penula, ntsiku ineyi yakutsandzayisa yakumbusa apostolo thangwi yakuphedzwa kudacitwa iwo na kuphedzwa kudacitwa anango toera abvesese Malemba. Kazinji kene Yezu akhafokotoza mavesi akuti akhadziwika mwadidi, pyenepi pyacitisa anyakubveserace kudzumatirwa na undimomwene upswa ukhabvesera iwo wa m’Mafala a Mulungu.

20, 21. Yezu afokotoza tani mafala adalonga Yahova kuna Mose pa thendere ikhagaka moto?

²⁰ Paulendo unango, Yezu akhalonga na nsoka wa Asadhuki. Iwo akhali nsoka wa uphemberi Waciyuda akuti nee ukakhulupira pya kulamuswa kwa anthu muli akufa. Yezu aapanga: “Thangwi yakulamuswa kwa anyakufa, kodi imwe nee mwaleri pidalonga Mulungu kuna imwe kuti: ‘Ine ndine Mulungu wa Abhrahamu, Mulungu wa Izaki na Mulungu wa Yakobe’? Iye nee ndi Mulungu wa anthu akufa, mbwenye wa anthu ali m’maso.” (Mateu 22:31, 32) Asadhuki akhadziwa mwadidi mafala anewa akuti alembwa na Mose. Mwakwanisa kuona kuti njira idafokotoza Yezu ikhali yamphambvu kakamwe?

²¹ Mose akhadalonga na Yahova pa thendere yakugaka moto mu caka 1514 K.M.K. (Eksodho 3:2, 6) Mu ndzidzi unoyu, Abhrahamu akhadafa kale mu pyaka 329 nduli, Izaki mu pyaka 224 nduli, pontho Yakobe akhadafa mu pyaka 197 nduli. Mbwenye Yahova apitiriza kulonga: “Ine ndine” Mulungu wawo. Asadhuki anewa akhadziwa kuti Yahova nee akhali ninga alungu authambi a anyakufa, akuti asatonga mwakuphiphirisa anthu akufa. Mbwenye iye ndi Mulungu wa “anthu ali m’maso” ninga pidalonga Yezu. Pyenepi pisabvekanji? Yezu amalisa na mafala awa amphambvu: “Kwa iye, iwo onsene ali m’maso.” (Luka 20:38) Yahova asakumbuka atumiki ace adafa. Pikiro ya Yahova yakulamusa anyakufa mwandimomwene inakwanirisika thangwi iye alonga kuti ale adafa kuna iye akhala ninga nee afa. (Aroma 4:16, 17) Mphangwa zenezi za m’Mafala a Mulungu ndi zakudzumatirisa kakamwe. Mwakukhonda penula, “mwinji wa anthu wadzumatirwa kakamwe”!—Mateu 22:33.

22, 23. (a) Tinafokotoza tani Mafala a Mulungu ninga pidacita Yezu? (b) Tinadzapfundzanji mu nsolo unatowera?

²² Akristu lero ali na mwai wakufokotoza Mafala a Mulungu ninga pidacita Yezu. Ndimomwene kuti ife nee tiri na manyerezero aungwiro. Mbwenye ife tisakwanisa kuleriri anthu malemba akuti asaadziwa kale, pontho tisaafokotozera pinthu pyakuti cipo apinyerezera kale. Mwacitsandzo, panango iwo akhabwerezera mafala akuti “Dzina yanu ikhale na mbiri” na “Umambo wanu mbudze kuna ife” maseze cipo adziwa dzina ya Mulungu na Umambo wace. (Mateu 6:9, 10, Bhibhlya Cisena) Munthu angabvesera mphangwa zathu, ife tisakhala na mwai wakupasa na kufokotoza undimomwene wa m’Bhibhlya mwakukhonda nentsa!

²³ Kulonga, kutsidzikiza na kufokotoza Mafala a Mulungu ndi njira yakufunika kakamwe mu ndzidzi unapfundzisa ife undimomwene wa m’Bhibhlya. Mu nsolo unatowera tinapfundza njira zingasi zakupfundzisa zidaphatisira Yezu toera kukhuya mitima ya anyakubveserace na undimomwene wa m’Mafala a Mulungu.