Mudabuluswa Matawiro a Umaso Wathu Wacikristu na Utumiki
SUMANA 2-8 YA MARÇO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | GENESI 22-23
‘Mulungu Ayesera Abhrahamu’
(Genesi 22:1, 2) ‘Buluka penepo, Mulungu wandimomwene ayesera Abhrahamu, mbampanga: ‘Abhrahamu!’ Penepo iye atawira: ‘Ndiri pano Mbuyanga!’ 2 Iye ampanga: ‘Ndaphata miyendo, kwata mwanako Izaki, mwanako m’bodzi basi wakuti usanfuna kakamwe, ndoko ku dziko ya Moriya, umpereke kweneko ninga ntsembe yakupiswa, paphiri inafuna kukupangiza ine.’
Sentinela 01/01/12 tsa. 23 ndima 4-6
Thangwi Yanji Mulungu Aphemba Abhrahamu Toera Apereke Mwanace Ninga Ntsembe?
Onani mafala adalonga Yahova kuna Abhrahamu: ‘Ndaphata miyendo, kwata mwanako Izaki, mwanako m’bodzi basi wakuti usanfuna kakamwe, umpereke kweneko ninga ntsembe yakupiswa.’ (Genesi 22:2) Onani kuti Yahova alonga Izaki ninga mwana ‘wakufunika kakamwe.’ Pyenepi pisapangiza kuti Yahova akhadziwa kuti Izaki akhali mwana wakufunika kakamwe kuna Abhrahamu. Yahova akhalimbo na mabvero mabodzi ene kuna Mwanace, Yezu. Iye akhafuna kakamwe Yezu, ndi thangwi yace alonga maulendo mawiri bulukira kudzulu kuti Yezu ndi ‘Mwanace wakufunika.’—Marko 1:11; 9:7.
Pontho, onani kuti Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada, phembo idacita Yahova kuna Abhrahamu aphatisira mafala akuti ‘ndaphata miyendo.’ Nyakupfundza unango wa Bhibhlya alonga kuti Mulungu aphatisira mafala anewa toera kupangiza kuti “MBUYA asalemedza kakamwe pinaphemba iye.” Phembo ineyi yatsukwalisa kakamwe Abhrahamu; munjira ibodzi ene, Yahova abva kupha kakamwe pidaona iye Mwanace mbathabuswa na kuphiwa. Mwandimomwene unoyu ukhali ulendo wakutoma na wakumalisa wakuti Yahova abva kupha kakamwe.
Maseze ife tisadziwa kuti phembo idacita Yahova kuna Abhrahamu ikhali yakunentsa, mbwenye tisafunika kukumbuka kuti iye nee atawirisa kuti Abhrahamu apereke mwanace ninga ntsembe. Yahova atsidzikiza Izaki toera akhonde kufa. Mbwenye Yahova nee atsidzikiza ‘Mwanace toera akhonde kuthabuka, iye ampereka thangwi ya ife tonsene.’ (Aroma 8:32) Thangwi yanji Yahova atawirisa kuti pyenepi picitike? Iye acita pyenepi toera “ife tikwanise kuwina umaso.” (1 Juwau 4:9) Pyenepi pisapangiza kuti Yahova asatifuna kakamwe. Natenepa tisafunikambo kupangiza ufuni kuna iye.
(Genesi 22:9-12) Pakumalisa, iwo afika pa mbuto idampangiza Mulungu wandimomwene, Abhrahamu amanga guwa ya ntsembe penepo, mbapaka nkhuni pa guwa ineyi. Amanga mikono na miyendo ya mwanace Izaki, mbamuikha pa nkhuni zikhali padzulu pa guwa ya ntsembe. 10 Penepo Abhrahamu akwata mpeni toera kupha mwanace. 11 Mbwenye anju wa Yahova ancemera kubulukira kudzulu, mbalonga: ‘Abhrahamu, Abhrahamu!’ Iye atawira: ‘Ndiri pano mbuyanga!’ 12 Iye ampanga: ‘Leka kupha mwanako, pontho leka kucita cinthu cakuipa kuna iye; cincino ndisadziwa kuti iwe usagopa Mulungu, thangwi nee wandikhondera mwanako, mwanako m’bodzi basi.’
(Genesi 22:15-18) Anju wa Yahova acemera Abhrahamu kaciwiri kubulukira kudzulu, 16 mbalonga: Yahova alonga, ‘Ndiri kudumbira mu dzina yanga, nakuti wacita pyenepi, pontho nee wandikhondera mwanako, mwanako m’bodzi basi, 17 mwakukhonda penula ine ndinadzakupasa nkhombo mbandinjipisa dzindza yako ninga nyenyezi zakudzulu, pontho ninga matcetca a n’khundu mwa bara, pontho dzindza yako inadzakunda mizinda ya anyamalwa ayo. 18 Kubulukira mwa dzindza yako, anthu a madzindza onsene anadzapaswa nkhombo, thangwi iwe wabvera fala yanga.’
Sentinela 15/10/12 tsa. 23 ndima 6
Bverani Mulungu Toera Mutsandzaye na Mapikiro Ace
6 Toera kuphedza anthu akusowa ungwiro, Yahova Mulungu apikirambo mukuphatisira mafala awa: ‘Ndine Mulungu wa maso, alonga Mbuya Wankulu Kakamwe Yahova.’ (Ezek. 17:16) Bhibhlya isalonga maulendo akupiringana 40 adalonga Yahova Mulungu thangwi ya mapikiro ace. Anango mwa mapikiro akudziwika kakamwe panango ndi ale adalonga Mulungu kuna Abhrahamu. Mu pyaka pizinji, Yahova apikira munjira zakusiyana-siyana toera kupangiza kuti Mbeu yakupikirwa mbidabulukira mwa Abhrahamu na mwanace Izaki. (Gen. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Yahova ayesera Abhrahamu, toera kupereka mwanace wakufunika ninga ntsembe. Mwakukhonda dembuka, Abhrahamu abvera mbafuna pereka mwanace ninga ntsembe, mbwenye anju wa Mulungu an’khondesa. Natenepa Mulungu adumbira: ‘Yahova alonga, nakuti wacita pyenepi, pontho nee wandikhondera mwanako, mwanako m’bodzi basi, mwakukhonda penula ine ndinadzakupasa nkhombo mbandinjipisa dzindza yako ninga nyenyezi zakudzulu, pontho ninga matcetca a n’khundu mwa bara, pontho dzindza yako inadzakunda mizinda ya anyamalwa ace. Kubulukira mwa dzindza yako, anthu a madzindza onsene anadzapaswa nkhombo, thangwi iwe wabvera fala yanga.’—Gen. 22:1-3, 9-12, 15-18.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Genesi 22:5) Penepo Abhrahamu apanga atumiki ace: “Khalani pano na buru; ine na mwananga tiri kuenda kule kaphembera; tingamala, tinadzabwerera kuna imwe.”
Ncenjezi 02/16 tsa. 11 ndima 13
Yahova Ancemera “Xamwali Wanga”
13 Mbadzati kusiya atumiki ace, Abrahamu aapanga: “Khalani pano na buru; ine na mwananga tiri kuenda kule kaphembera; tingamala, tinadzabwerera kuna imwe.” (Gen. 22:5) Kodi Abrahamu akhafuna kulonganji? Kodi akhalonga uthambi kuna atumiki ace, mu kuapanga kuti mbadabwerera pabodzi na Izaki, uku mbadziwa kuti mbadampereka ninga ntsembe? Nkhabe. Bhibhlya isatiphedza toera kudziwa pikhanyerezera Abrahamu. (Lerini Ahebheri 11:19.) Abrahamu “anyerezera kuti Mulungu ana mphambvu za kulamusa [Izaki] muli akufa.” Inde, Abrahamu akakhulupira pya kulamuswa muli akufa. Iye akhadziwa kuti Yahova apasa mphambvu iye na Sara toera kubala mwana, maseze akhadakalamba. (Aheb. 11:11, 12, 18) Abrahamu akhadziwa kuti pyonsene mphyakukwanisika kuna Yahova. Natenepa, iye akhanyindira kuti mwakukhonda tsalakana pikhafuna kucitika pa ntsiku ineyi yakunentsa, mwanace wakufunika mbadalamuka muli akufa, toera mapikiro onsene a Yahova akwanirisike. Munjira ineyi, si pyakudzumisa tayu kuti Abrahamu asacemerwa ‘baba wa anthu onsene acikhulupiro’!
(Genesi 22:12) Iye ampanga: ‘Leka kupha mwanako, pontho leka kucita cinthu cakuipa kuna iye; cincino ndisadziwa kuti iwe usagopa Mulungu, thangwi nee wandikhondera mwanako, mwanako m’bodzi basi.’
Perspicaz vol. 3 tsa. 315 ndima 2-3
Kudziwa Pinthu Pinafuna Kucitika Ntsogolo
Kuphatisira maluso akuona pya ntsogolo. Kuphatisira maluso akuona pya ntsogolo kunacita Mulungu, kusabverana na midida yace yakulungama na pire pinapangizwa m’Bhibhlya thangwi ya iye. Mwakusiyana na maonero a anthu thangwi ya kuona pya ntsogolo, matsamba mazinji a mphangwa asalonga kuti maluso anewa ndi a Mulungu.
Natenepa lemba ya Genesi 11:5-8 isalonga kuti Mulungu aona pikhacitika pa dziko yapantsi makamaka mu nzinda wa Bhabheli, pontho pa ndzidzi unoyu atonga kufudza mabasa akuipa akhacitwa penepo. Mu ndzidzi udatekera uipi mu nzinda wa Sodhoma na Gomora, Yahova apanga Abhrahamu kuti ndisafuna ‘kuona khala mwandimomwene iwo asacita pinthu mwakubverana na kulira kudafika kuna ine. Khala si pyenepi tayu ndinadzapidziwa.’ (Gen. 18:20-22; 19:1) Mulungu alonga kuti ‘akhadziwa Abhrahamu,’ mbwenye mu ndzidzi ukhafuna Abhrahamu kupereka Izaki ninga ntsembe, Yahova alonga: ‘Cincino ndisadziwa kuti iwe usagopa Mulungu, thangwi nee wandikhondera mwanako, mwanako m’bodzi basi.’—Gen. 18:19; 22:11, 12; landanisani na Neh. 9:7, 8; Agal. 4:9.
SUMANA 9-15 YA MARÇO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | GENESI 24
“Nkazi wa Izaki”
(Genesi 24:2-4) Abhrahamu apanga ntumiki wace wankulu kakamwe wa panyumba pace, wakuti akhatsalakana pyonsene pikhali na iye: ‘Ndaphata miyendo, ikha djanja yako pantsi pa ntcafu yanga, 3 ndinakucitisa kuti udumbire mu dzina ya Yahova, Mulungu wakudzulu na Mulungu wa dziko yapantsi, kuti nee unadzasembera mwananga nkazi wa dzindza ya Akanani, a mu dziko inakhala ine. 4 Mbwenye ndoko ku dziko yanga, saka nkazi pakati pa abale anga toera kusembera mwananga Izaki.’
Ncenjezi numero 3 wa 2016 tsa. 14 ndima 3
‘Ndisafuna Kuenda’
Abhrahamu acitisa Elyezere kudumbira kuti nee mbadasakira Izaki nkazi mu Kanani. Thangwi yanji? Thangwi Akanani nee akhalemedza, pontho nee akhalambira Yahova Mulungu. Abhrahamu akhadziwa kuti mu ndzidzi wakuthema Yahova anadzatcunyusa mbumba ineyi yakucita pyakuipa. Abhrahamu nee akhafuna kuti mwanace wakufunika, Izaki, acite uxamwali na anthu anewa, pontho kucita makhaliro awo aupombo. Iye akhadziwambo kuti mwanawo akhali na khundu ikulu mu kukwanirisika kwa maprofesiya a Mulungu.—Genesi 15:16; 17:19; 24:2-4.
(Genesi 24:11-15) Pidafika iye cifupi na ncera wa madzi ukhali kunja kwa nzinda, iye agodamisa makamelo. Dzuwa ikhali cifupi na kudoka pa ndzidzi unabwera akazi kudzatunga madzi. 12 Penepo iye alonga: ‘Yahova Mulungu wa mbuyanga Abhrahamu, ndaphata miyendo, citisani kuti pinthu pindifambire mwadidi lero, pontho pangizani ufuni wanu ukulu kuna mbuyanga Abhrahamu. 13 Ine ndalimira pano cifupi na ncera wa madzi, pontho atsikana a mu nzinda uyu akubwera kudzatunga madzi. 14 Ntsikana anafuna ine kupanga kuti: Ndaphata miyendo, pendamisa nkhali yako ya madzi toera ndimwe, mbatawira kuti: Mwani, pontho ndinapasambo madzi makamelo anu, unoyu mbakhale ule adasankhulira imwe ntumiki wanu Izaki; natenepa ndinadziwa kuti imwe mwapangiza ufuni ukulu kuna mbuyanga.’ 15 Mbadzati malisa kulonga, abwera Rabheka na nkhali yace paphewa. Rabheka akhali mwana wa Bhetuweli, Bhetuweli akhali mwana wa Milka nkazi wa Naori m’bale wace Abhrahamu.
Ncenjezi numero 3 wa 2016 tsa. 14 ndima 4
‘Ndisafuna Kuenda’
Elyezere apitiriza kupanga adantambira kuti mudafika iye pa ncera cifupi na Harane, aphembera kuna Yahova Mulungu. Iye aphemba Yahova toera kupembera pa kusankhulira Izaki nkazi toera amange naye banja. Munjira ipi? Elyezere aphemba Mulungu toera kumpasa cinyindiro cakuti nkazi akhafuna Iye kuti Izaki amange naye banja mbadabwera pa ncera. Angaphemba madzi akumwa, nkazi mbadapereka, tayu kuna Elyezere basi, mbwenyembo kuna makamelo ace. (Genesi 24:12-14) Mbani adabwera mbacita basa ineyi mwakukomerwa? Rabheka! Nyerezerani mabvero akhali na Rabheka mudabva iye mbiri ikhalonga Elyezere kuna banja yace!
(Genesi 24:58) Iwo acemera Rabheka, mbambvundza: ‘Usafuna kuenda na mamuna uyu?’ Iye atawira: ‘Inde, ine ndiri dzololo toera kuenda.’
(Genesi 24:67) Buluka penepo, Izaki akwata Rabheka mbaenda naye mu nsasa wa mai wace. Natenepa iye akwata Rabheka ninga nkazace, pontho Izaki anfuna kakamwe, mbagumana cibalangazo pidamala iye kuferwa na mai wace.
Ncenjezi numero 3 wa 2016 tsa. 14 ndima 6-7
‘Ndisafuna Kuenda’
Masumana mangasi n’nduli, Elyezere akhadalonga kale pyenepi kuna Abhrahamu mu kubvundza: ‘Ndiye tani nkazi angakhonda kudza na ine?’ Abhrahamu akhadantawira: ‘Unadzasudzuka ku dumbiro idacita iwe pamaso panga.’ (Genesi 24:39, 41) Panyumba pa Bhetueli, ntsikana akhafunikambo kucita cisankhulo cace. Elyezere akomerwa kakamwe na kupembera kwa basa idatumwa iye, kwakuti macibese a ntsiku yakutowerera iye aphemba khala pinakwanisika kukwata Rabheka mbaenda naye ku Kanani. Anyakubala a Rabheka akhafuna kukhala na Rabheka ntsiku zinango khumi. Pakumalisira, iwo amalisa makani anewa mukulonga tenepa: ‘Mbaticemereni ntsikana, toera timbvundze pinanyerezera iye.’—Genesi 24:57.
Rabheka akhafunika kucita cisankhulo mu umaso wace. Iye mbadalonganji? Kodi iye mbadasankhula kubvera ntsisi babace na m’bale wace wamamuna, mbaphemba toera aleke kuenda ku dziko ikhakhonda iye dziwa? Kodi mbadaona unoyu ninga mwai wakucita khundu mu pinthu pikhapangiza kuti pikutsogolerwa na Yahova? Ntawiro wa Rabheka wapangiza kuti akhapibva tani thangwi ya macinjo anewa a mwandzidzidzi, panango akugopswa mu umaso wace. Mwakukhonda nentsa iye atawira: ‘Ndisafuna kuenda.’—Genesi 24:58.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Genesi 24:19, 20) Pidamala iye kumpasa madzi akumwa, alonga: ‘Ndinatungambo madzi toera makamelo anu amwe mpaka kukwana nawo.’ 20 Mwakucimbiza iye akhuthula madzi akhali mu nkhali yace mu combo cinamwera makamelo, athamanga mwakubwereza-bwereza kuenda katunga madzi kuncera, mbapitiriza kutunga madzi toera kupasa makamelo onsene.
Ncenjezi numero 3 wa 2016 tsa. 12 ndima 6; tsa. 13 ndima 1
‘Ndisafuna Kuenda’
Ntsiku inango n’cidodo, mudamala iye kudzadza nkhali yace, mamuna unango wakugwesera abwera pana iye. Mamuna alonga: “Ndaphata miyendo, ndipasenimbo ndimwe pang’ono madzi a n’nkhali mwanu.” Phembo ikhali ninga yakukhonda nentsa, pontho munjira yacilemedzo! Rabheka mbadakwanisa kuona kuti mamuna akhadabuluka kutali. Natenepa, mwakukhonda dembuka iye atsolimisa nkhali yace bulukira paphewa mbapasa mamuna madzi adidi na akutonthola. Rabheka adzindikira kuti mamuna akhali na nkumbi wa makamelo khumi udagodama cifupi, pontho kuti mu combo cinaphatisirwa toera kumwesa pinyama nee cikhali na madzi. Rabheka mbadakwanisa kuona maso a mamuna unoyu wakugwesera mbamuyang’ana mwacidikhodikho, na iye akhafuna kupasa mwakudzala manja ninga mukhakwanisira iye. Natenepa Rabheka alonga: ‘Ndinatungambo madzi toera makamelo anu amwe mpaka kukwana nawo.’—Genesi 24:17-19.
Onani kuti Rabheka nee aperekeka basi toera kumwesa makamelo khumi, mbwenye aperekeka toera kuapasa madzi ninga munafunira iwo. Kamero ibodzi ingakhala na nyota kakamwe, inakwanisa kumwa malitru akupiringana 95 a madzi! Khala makamelo onsene khumi akhali na nyota kakamwe, Rabheka aphata basa ineyi yakuwanga m’midzidzi mizinji. Ninga munapangiza ipyo, pisaonekeratu kuti makamelo akhali na nyota kakamwe. Kodi Rabheka akhapidziwa kuti mpaka papi anaphata basa ineyi? Nkhabe. Iye akhali dzololo, pontho wakufunisisa toera kuphata basa yakuwanga ninga munafunikira iyo toera kupangiza kuna mamuna unoyu wa dziko inango kuti iye ndi wakutambira alendo. Mamuna unoyu atawira kuperekeka kwace. Buluka penepo, mamuna unoyu akhayang’anisa Rabheka mu ndzidzi ukhafamba iye uku na uku, kudzadza nkhali yace mbaenda kakhutula mu combo cinamwera makamelo mwakubwereza-bwereza.—Genesi 24:20, 21.
Ncenjezi numero 3 wa 2016 tsa. 15 ndima 3 cidzindikiro capantsi
‘Ndisafuna Kuenda’
Dzuwa ikhadadoka. Mbiri ineyi nee isapangiza kuti Rabheka akhala pa ncera midzidzi mizinji. Iyo nee isafuna kupereka manyerezero akuti banja yace ikhagona mu ndzidzi udamalisa Rabheka kutungira madzi makamelo peno kuti alipo adandzera toera kuona kuti thangwi yanji akhadembuka kuncera.
(Genesi 24:65) Rabheka abvundza ntumiki wa Abhrahamu: ‘Mbani mamuna ule anabwera kutsogolo kwathu?’ Ntumiki atawira: ‘Ndi mbuyanga.’ Natenepa iye akwata nguwo mbaphimbira nsolo wace.
Ncenjezi numero 3 wa 2016 tsa. 15 ndima 3
‘Ndisafuna Kuenda’
Pakumalisira, yafika ntsiku ikhafokotoza ife kubulukira pakutoma kwa nsolo uno. Mukhapita iwo na makamelo ku Negebu na ceza ca kubira kwa dzuwa, Rabheka aona mamuna mbakafamba m’munda. Mamuna unoyu asaoneka ninga akunyerezera mwacidikhodikho. Tisaleri ‘atcitha mwakucimbiza pa kamero,’ panango nee adikhira cinyama cigodame, mbabvundza ntsogoleri wace: “Mbani munthu ule anadza kuna ife na m’munda?” Mudadziwa iye kuti ndi Izaki, aphimbira nkhope yace na nguwo. (Genesi 24:62-65) Thangwi yanji? Macitiro anewa akhapangiza cilemedzo kuna ule akhafuna khala mamunace. Lero, n’khaliro unoyu wakungonjera usadzudzumisa anthu anango mbauona ninga wakale. Mwandimomwene, amuna na akazi anakwanisa kupfundza kubulukira kucepeseka kwa Rabheka. Mbani mwa ife anakhonda funa n’khaliro unoyu wakufunika?
SUMANA 16-22 YA MARÇO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | GENESI 25-26
“Ezau Agulisa Ukulu Wace”
(Genesi 25:27, 28) Pidakula ana anewa, Ezau adzakhala nyakusodza waluso, mamuna wakusodza ntsanga, mbwenye Yakobe akhali munthu wakulungama, iye akakhala m’misasa. 28 Izaki akhafuna Ezau thangwi akham’phera nyama, mbwenye Rabheka akhafuna Yakobe.
Perspicaz vol. 2 tsa. 464 ndima 3
Yakobe
Ezau akhali mwana wakufunika kakamwe kuna babace thangwi akhali nsodzi, mbwenye nee akhali wakupfulika. Yakobe ‘akhali munthu wakulungama [Heb., tam], iye akakhala m’misasa,’ akhatsalakana pifuyo, pontho akhafuniwa kakamwe na mai wace. (Gen. 25:27, 28) Fala Yacihebheri yakuti tam isaphatisirwa munjira zakusiyana-siyana toera kulonga anthu akutawirika kuna Mulungu. Mwacitsandzo, ‘anyaciropa asapwaza munthu wakulungama,’ mbwenye Yahova asalonga kuti ‘tsogolo ya munthu wakulungama inadzakhala yantendere.’ (Mis. 29:10; Masal. 37:37) Yobe ‘akhali munthu wakulungama [Heb., tam] na wakukhulupirika.’—Yobe 1:1, 8; 2:3.
(Genesi 25:29, 30) Pa ntsiku inango, Yakobe akhaphika nyemba pa ndzidzi udabwerera Ezau buluka ntsanga, iye akhadaneta. 30 Penepo Ezau apanga Yakobe: ‘Cimbiza, ndaphata miyendo, ndipasembo pang’ono nyemba zako zakufuira, thangwi ine ndaneta!’ Na thangwi ineyi iye apaswa dzina ya Edhomi.
(Genesi 25:31-34) Penepo Yakobe antawira: ‘Pakutoma ndigulisire ukulu wako!’ 32 Ezau athimiza kulonga: ‘Ine ndiri cifupi na kufa! Kodi ukulu uli na basa yanji kuna ine?’ 33 Yakobe athimiza: ‘Pakutoma, dumbira kuna ine!’ Penepo iye adumbira kuna Yakobe, mban’gulisira ukulu wace. 34 Buluka penepo Yakobe apasa Ezau nkate na nyemba zakuphikwa, iye adya, amwa, pidamala iye alamuka mbaenda pyace. Natenepa, Ezau apwaza ukulu wace.
Ncenjezi 02/19 tsa. 16 ndima 11
Thangwi Yanji Tisafunika Kupereka Takhuta?
11 Mwakutsukwalisa, anthu anango analongwa m’Bhibhlya nee apereka takhuta. Mwacitsandzo, Ezau akuzwa pa banja yakuti ikhafuna, pontho ikhalemedza Yahova, ngakhale tenepo iye nee akhalemedza masasanyiro a Yahova. (Lerini Ahebheri 12:16.) Kodi kukhonda kwace kupereka takhuta kwapangizika tani? Kwapangizika mu ndzidzi udagulisa iye ufulu wace ninga mwana wautombo kuna Yakobe wakuti akhali ng’ono wace thangwi ya cakudya. (Gen. 25:30-34) Mukupita kwa ndzidzi, Ezau atsumbikika kakamwe thangwi ya cisankhulo cace. Mbwenye, nakuti iye nee akhapereka takhuta thangwi ya mwai ukhali na iye, nee adungunya pidaluza iye ufulu wakukhala mwana wautombo.
Perspicaz vol. 3 tsa. 327 ndima 8
Mwana Wautombo
Kutomera kale, mwana wautombo akhalemedzwa kakamwe, pontho ndiye akhapaswa cidzo ca kuyang’anira panyumba. Iye akhapaswa kawiri unthaka wa babace. (Deut. 21:17) Rubheni akhala cifupi na Zuze mu ndzidzi ukhadya iwo mwakubverana na ukulu wace. (Gen. 43:33) Kazinji kene, Bhibhlya nee isalonga kuti pa ana onsene anabalwa adathema kulemedzwa kakamwe ndi mwana wautombo. Mbwenye iyo isalonga kuti analemedzwa ndi ule anapangiza kukhulupirika tayu ule adatoma kubalwa.—Gen. 6:10; 1 Pya dziko. 1:28; landanisani Gen. 11:26, 32; 12:4; onani HERANÇA; PRIMOGENITURA, DIREITO DE.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Genesi 25:31-34) Penepo Yakobe antawira: ‘Pakutoma ndigulisire ukulu wako!’ 32 Ezau athimiza kulonga: ‘Ine ndiri cifupi na kufa! Kodi ukulu uli na basa yanji kuna ine?’ 33 Yakobe athimiza: ‘Pakutoma, dumbira kuna ine!’ Penepo iye adumbira kuna Yakobe, mban’gulisira ukulu wace. 34 Buluka penepo Yakobe apasa Ezau nkate na nyemba zakuphikwa, iye adya, amwa, pidamala iye alamuka mbaenda pyace. Natenepa, Ezau apwaza ukulu wace.
(Ahebheri 12:16) pontho citani mphole-mphole toera pakati panu pakhonde kuoneka munthu anacita pyaulukwali, nee munthu anakhonda kulemedza pinthu pya Mulungu, ninga pidacita Ezau, wakuti agulisa ufulu wace ninga mwana wautombo toera apaswe mbale ibodzi basi ya cakudya.
Ncenjezi 02/18 tsa. 32 ndima 3-5
Mibvundzo Inacitwa na Anyakuleri
Cincino tendeni tidinge mafala anagumanika pa Ahebheri 12:16, akuti: ‘Akhonde kuoneka pana imwe munthu wakucita pyaulukwali, nee wakupwaza pinthu pyakufunika, ninga pidacita Ezau, adagulisa ukulu wace na mbale ibodzi ya cakudya.’ Thangwi yanji Paulu alemba mafala anewa?
Paulu nee akhalonga pya makolo a nzera wa Mesiya. Mbwenye, iye akhacenjeza Akristu andzace. Iye aapanga: ‘Pitirizani kusasanyira njira zanu’ toera ‘mukhonde kucimwana kutambira kukoma ntima kwa Mulungu.’ Pyenepi mbipidacitika khala iwo acita ulukwali. (Ahebheri 12:12-16) Munjira ineyi, iwo mbadakhala ninga Ezau, ‘adapwaza pinthu pyakufunika’ toera kukwanirisa pifuno pyace.
Mwakubverana na nsambo wakale, midzidzi inango, panango Ezau akhali na mwai wakupereka ntsembe kwa Yahova. (Genesi 8:20, 21; 12:7, 8; Yobe 1:4, 5) Mbwenye Ezau akhaikha basi ene manyerezero ku pifuno pyace mbaluza mwai wace ninga mwana wakutoma thangwi ya mbale ibodzi ya cakudya. Panango Ezau akhadziwa nyatwa zikhadalonga Yahova kuna dzindza ya Abhrahamu, natenepa iye akhafuna kucalira nyatwa zenezi. (Genesi 15:13) Iye apangizambo kuti akhapwaza pinthu pyakufunika mu ndzidzi udamanga iye banja na akazi awiri akukhonda kulambira Yahova, pinthu pyakuti pyatsukwalisa kakamwe anyakubalace. (Genesi 26:34, 35) Iye akhadasiyana kakamwe na Yakobe, wakuti akhadamanga banja na nkazi wakulambira Mulungu wandimomwene.—Genesi 28:6, 7; 29:10-12, 18.
(Genesi 26:7) Pikhabvundzwa iye na anthu a ku Jerari thangwi ya nkazace, Izaki akhatawira: ‘Iye ndi m’bale wanga.’ Iye akhagopa kulonga kuti: ‘Iye ndi nkazanga,’ thangwi akhanyerezera kuti: ‘Anthu a dziko ino anandipha thangwi ya Rabheka,’ thangwi iye akhali wakubalika kakamwe.
Perspicaz vol. 2 tsa. 808 ndima 5
Uthambi
Maseze Bhibhlya isakhondesa kulonga uthambi, pyenepi nee pisabveka kuti munthu asafunika kukakamizika kulonga mphangwa zonsene kuna anthu akuti nee athema kuzidziwa. Yezu Kristu alonga: “Lekani kupasa anambwa pinthu pya Mulungu, pontho lekani kuponyera nkhumba miyala ya ntengo ukulu, thangwi anaiponda-ponda buluka penepo zinazungunuka mbazikulumani.” (Mat. 7:6) Na thangwi ineyi, midzidzi inango Yezu akhacalira kutawira mibvundzo ikhacitwa iye yakuti mbidam’bweresera nyatwa. (Mat. 15:1-6; 21:23-27; Juwau 7:3-10) Mwandimomwene, pinthu pidacita Abhrahamu, Izaki, Rabheka na Elizeu mukukhonda kulonga mphangwa zonsene kuna anthu akuti nee akhatumikira Yahova, pisafunika kuoniwa munjira ibodzi ene.—Gen. 12:10-19; kapitulu 20; 26:1-10; Yoswa 2:1-6; Tiya. 2:25; 2 Ama. 6:11-23.
SUMANA 23-29 YA MARÇO
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | GENESI 27-28
“Yakobe Atambira Nkhombo Zace”
(Genesi 27:6-10) Rabheka apanga mwanace Yakobe: “Ndabva pidalonga pai wako kuna m’bale wako Ezau, kuti: 7 ‘Ndoko kandiphere nyama, ndiphikire cakudya cakukoma. Buluka penepo ine ndinadya toera ndikupase nkhombo pamaso pa Yahova mbandidzati kufa.’ 8 Cincino bvesera mwadidi mwananga, pontho cita pinafuna kukupanga ine. 9 Ndaphata miyendo, ndoko ku nkumbi ubwerese mbuzi ziwiri zadidi kakamwe, toera ndiphikire pai wako cakudya cadidi, ninga cinakomerwa na iye. 10 Buluka penepo unaenda kapasa pai wako toera iye adye, pontho toera akupase nkhombo mbadzati kufa.”
Sentinela 15/04/04 tsa. 11 ndima 4-5
Rabheka Akhaphata Basa Mwakuwanga, Pontho Akhagopa Mulungu
Bhibhlya nee isalonga khala Izaki akhadziwa kuti Ezau mbadatumikira Yakobe. Mbwenye Rabheka akhadziwa kuti nkhombo mbizidapaswa Yakobe. Pidabva Rabheka kuti Izaki asafuna kupasa nkhombo Ezau mu kum’phera nyama, Rabheka acita pinthu mwakucimbiza ninga pikhacita iye pikhali iye ntsikana. Iye apanga Yakobe toera abwerese mbuzi ziwiri zadidi kakamwe. Iye aenda kaphikira mamunace cakudya cadidi cinakomerwa na iye. Buluka penepo, Yakobe akhafunika kuenda kuna pai wace mbalonga kuti ndine Ezau toera apaswe nkhombo. Yakobe anyinyirika thangwi babace mbadan’dzindikira mbam’pasa dzedze! Mbwenye Rabheka ankakamiza mbalonga: ‘Dzedze ineyi mbikhale na ine mwananga.’ Buluka penepo, pidamala Rabheka kuphika cakudya atuma Yakobe toera kapasa pai wace.—Genesi 27:1-17.
Mbwenye Bhibhlya nee isalonga mathangwi adacitisa Rabheka toera kucita pinthu munjira ineyi. Azinji asalonga kuti Rabheka acita pinthu pyakuphonyeka, mbwenye Bhibhlya nee isalonga pyenepi. Pontho pidadziwa Izaki kuti apasa nkhombo Yakobe iye nee ansandika, mbwenye athimizira kumpasa nkhombo. (Genesi 27:29; 28:3, 4) Rabheka akhadziwa pikhadalonga Yahova thangwi ya anace. Natenepa iye acita pyonsene toera nkhombo zipaswe Yakobe. Pyenepi pyabverana kakamwe na cifuno ca Yahova.—Aroma 9:6-13.
(Genesi 27:18, 19) Penepo iye aenda kuna pai wace mbalonga: ‘Pai!’ Iye atawira: ‘Ndiri pano! Ndiwe ani mwananga?’ 19 Yakobe atawira pai wace: ‘Ndine Ezau mwananu wautombo. Ndacita pyonsene pidandipanga imwe. Ndaphata miyendo, khalani pantsi toera mudye nyama idabweresa ine, toera mundipase nkhombo.’
Sentinela 1/10/07 tsa. 31 ndima 2-3
Mibvundzo Inacitwa na Anyakuleri
Bhibhlya nee isalonga mathangwi onsene adacitisa Rabheka na Yakobe kucita pinthu munjira ineyi. Mbwenye iyo isalonga kuti pyenepi pyacitika mwakukhonda dikhira. Natenepa tinakwanisa kuona kuti Bhibhlya nee isatawirisa peno kusumula pinthu pidacita Rabheka na Yakobe, pontho iyo nee isalonga kuti iwo alonga uthambi. Mbwenye isatiphedza toera kubvesesa pinthu pyenepi.
Cakutoma, Bhibhlya isalonga kuti Yakobe ndiye adapaswa nkhombo, tayu Ezau. Mbadzati kupaswa nkhombo, Yakobe akhadagula ukulu wa Ezau mukumpasa cakudya. Natenepa, Ezau ‘apwaza ukulu wace ninga mwana wautombo.’ (Genesi 25:29-34) Na thangwi ineyi, pidaenda Yakobe kuna pai wace, iye akhafuna kupaswa nkhombo zakuti zikhali zace.
(Genesi 27:27-29) Iye anfendedzera mbampswompswona, pontho pai wace abva khwema ya nguwo zace. Penepo ampasa nkhombo, mbalonga: ‘Yaa, kununkhira kwa mwananga ndi ninga khwema ya munda udapaswa nkhombo na Yahova. 28 Mulungu wandimomwene mbakupase bume inabuluka kudzulu na mataka a ndimu pa dziko yapantsi, pyakudya pyakunjipa na vinyu ipswa. 29 Mbumba zikutumikire, madzindza a anthu agodame pamaso pako. Khala mbuya wa abale ako, pontho ana a mai wako agodame pamaso pako. Mbapaswe dzedze anthu onsene anafuna kukupasa dzedze, pontho mbapaswe nkhombo anthu onsene anafuna kukupasa nkhombo.’
Perspicaz vol. 1 tsa. 332 ndima 5
Nkhombo
Mu dzindza ya Abhrahamu, kazinji kene baba akhapasa nkhombo anace mbadzati kufa. Macitiro anewa akhali akufunika, pontho akhalemedzwa kakamwe. Natenepa Izaki apasa Yakobe nkhombo mbanyerezera kuti akupasa Ezau mwana wautombo. Izaki alonga kuti Yakobe mbadakhala na nkhombo kakamwe kupiringana Ezau, mwakukhonda penula, Izaki aphemba Yahova toera aphedze Yakobe kuti akhale na nkhombo zenezi, thangwi iye nee akhakwanisa kuona, pontho akhadakalamba. (Gen. 27:1-4, 23-29; 28:1, 6; Aheb. 11:20; 12:16, 17) Mukupita kwa ndzidzi Izaki akwanisa kuona pyenepi mbapasa Yakobe nkhombo zakuthimizirika. (Gen. 28:1-4) Mbadzati kufa, Yakobe apasa nkhombo ana awiri a Zuze, buluka penepo apasambo nkhombo anace onsene. (Gen. 48:9, 20; 49:1-28; Aheb. 11:21) Munjira ibodzi ene, Mose mbadzati kufa iye apasa nkhombo dzindza yonsene ya Izraeli. (Deut. 33:1) Mbwenye anthu anewa onsene akhalonga pinthu pyakuti mbipidacitika ntsogolo. Midzidzi inango, pakulonga mafala anewa iwo akhaikha djanja pa nsolo wa munthu akhapasa iwo nkhombo.—Gen. 48:13, 14.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Genesi 27:46–28:2) Buluka penepo, Rabheka akhapanga Izaki: ‘Ine ndiri kuida umaso wanga thangwi ya akazi a dzindza ya Eti. Yakobe angasembambo nkazi wa dzindza ya Eti, ninga akazi awa anakhala mu dziko ino, mphyadidi ndife pyanga.’
28 Natenepa, Izaki acemera Yakobe, ampasa nkhombo mbampanga: ‘Leka kusemba nkazi pakati pa dzindza ya Kanani. 2 Ndoko ku Padhani-Aramu, kunyumba kwa Bhetuweli, pai wace mai wako, kweneko semba nkazi pakati pa ana a Labhani m’bale wace mai wako.
Sentinela 15/04/06 tsa. 6 ndima 3-4
Munacedza Tani na Ndzanu wa M’banja?
Kodi Izaki na Rabheka akhacedza mwadidi? Pidasemba Ezau ana awiri a Eti, iye abweresa nkandzo panyumba pawo. Na thangwi ineyi Rabheka akhapanga Izaki: ‘Ine ndiri kuida umaso wanga thangwi ya akazi a dzindza ya Eti. Yakobe angasembambo nkazi wa dzindza ya Eti, mphyadidi ndife pyanga.’ (Genesi 26:34; 27:46) Mwandimomwene Rabheka alonga pinthu pikhanthabusa.
Izaki apanga Yakobe toera akhonde kusemba atsikana a dzindza ya Kanani. (Genesi 28:1, 2) Pyenepi pisapangiza kuti Izaki akhaphedzera maonero a Rabheka. Izaki na Rabheka akhacedza mwadidi toera kutsalakana mikandzo ya m’banja, pontho iwo ndi citsandzo cadidi kwa ife lero. Mphapo ndiye tani khala ndzanu wa m’banja nee asaphedzera maonero anu? Munacitanji?
(Genesi 28:12, 13) Yakobe alota ndoto: Iye aona masikada adatoma pa dziko yapantsi mbafika kudzulu. Aanju a Mulungu akhatcita, mbakwira kudzulu na pa masikada anewa. 13 Yahova akhali padzulu pa masikada anewa, iye alonga: ‘Ine ndine Yahova Mulungu wa mbuyako Abhrahamu na Mulungu wa Izaki. Dziko ino na mbuto idagona iwe ndinadzaipereka kuna iwe na dzindza yako.
Sentinela 15/01/04 tsa. 28 ndima 6
Ntsonga Zikulu za Bukhu ya Genesi—II
Gen. 28:12, 13—Kodi ndoto za Yakobe zinalonga pya ‘masikada’ zikhabvekanji? ‘Masikada’ anewa akuti panango akhaoneka ninga a miyala asapangiza kubverana kwa kudzulu na dziko yapantsi. Kukwira na kutcita kukhacita aanju a Mulungu mukuphatisira masikada anewa pisapangiza kuti iwo asatumikira Yahova mukuphedza athu akuti ndi akutawirika kuna iye.—Juwau 1:51.
SUMANA 30 YA MARÇO–5 YA ABRIL
MPFUMA ZA MAFALA A MULUNGU | GENESI 29-30
“Kumanga Banja Kwa Yakobe”
(Genesi 29:18-20) Yakobe akhafuna kakamwe Rakeli, natenepa iye alonga: ‘Ine ndiri dzololo toera kukuphatirani basa mu pyaka pinomwe thangwi ya Rakeli mwananu wang’ono.’ 19 Penepo Labhani ampanga: ‘Mphyadidi kwa ine kumpereka kuna iwe, m’mbuto mwakumpereka kuna mamuna unango. Pitiriza kukhala na ine.’ 20 Yakobe aphata basa pyaka pinomwe toera apaswe Rakeli, mbwenye kwa iye pyaka pyenepi pikhali ninga ntsiku zingasi basi, thangwi iye akhanfuna kakamwe.
Sentinela 15/10/03 tsa. 29 ndima 6
Yakobe Akhalemedza Kakamwe Pinthu Pyauzimu
Munthu akhafuna kusemba akhafunika kulipa kobiri kuna anyakubala a nkazi. Mukupita kwa ndzidzi, mwakubverana na Mwambo wa Mose, munthu angapita m’mabonde na ntsikana mwakukakamiza akhafunika kulipa kobiri za masiklo 50 a parata. Nyakupfundza unango anacemerwa Gordon Wenham alonga kuti ntengo unoyu ukhali “ukulu” kupiringana ukhalipa munthu akhafuna kusemba, mbwenye kazinji kene ukhali “wakucepa.” (Deuteronomyo 22:28, 29) Yakobe nee mbadakwanisa kulipa kobiri toera kusemba. Iye aperekeka toera kuphatira basa Labhani pyaka pinomwe. Wenham alonga: “Nakuti anthu akhaphata basa mu ndzidzi wakucepa akhatambira siklo ibodzi na hafu pa mwezi mu Bhabhilonya wakale,” natenepa (mu pyaka pinomwe ndi masiklo 42 mpaka 84), pisaoneka kuti “Yakobe alipa ntengo ukulu kakamwe toera kusemba Rakeli.” Labhani atawira pyenepi.—Genesi 29:19.
(Genesi 29:21-26) Buluka penepo Yakobe apanga Labhani: ‘Ndipaseni nkazanga thangwi ntsiku zanga zakwana toera kumanga banja na iye.’ 22 Penepo Labhani agumanya anthu onsene a pacisa, mbacita phwando. 23 Mbwenye namasiku iye akwata mwanace Leya mbaenda naye kuna Yakobe toera apite naye m’mabonde. 24 Labhani akwatambo Zilpa ntumiki wace wankazi mbampereka kuna mwanace Leya toera akhale ntumiki wace. 25 Mangwana mwace namacibese, Yakobe aona kuti akhadapaswa Leya! Natenepa iye abvundza Labhani: ‘Ninji pyenepi pidandicitira imwe? Kodi nee ndakuphatirani basa toera mundipase Rakeli? Mphapo thangwi yanji mwandinyengeza?’ 26 Labhani antawira: ‘Kuno si nsambo wathu tayu kusembesa mwana wang’ono, wankulu mbadzati kusembwa.
Sentinela 1/10/07 tsa. 8-9 ndima 6
Mphangwa Zakutsukwalisa za Akazi ‘Adabala Dzindza ya Izraeli’
Kodi Leya anyengezambo Yakobe? Peno iye acita pyenepi toera kubvera babace? Kodi Rakeli akhali kupi? Kodi iye akhadziwa pikhacitika? Khala ndi tenepo, ndi mabvero api akhali na iye? Kodi Rakeli mbadakhonda masasanyiro adacita babace? Bhibhlya nkhabe tawira mibvundzo ineyi. Mwakukhonda tsalakana mabvero akhali na Rakeli na Leya, Yakobe aipirwa kakamwe na pinthu pyenepi. Natenepa Yakobe alonga kuna Labhani: ‘Kodi nee ndakuphatirani basa toera mundipase Rakeli? Mphapo thangwi yanji mwandinyengeza?’ Labhani antawira: ‘Kuno si nsambo wathu tayu kusembesa mwana wang’ono, wankulu mbadzati kusembwa. Tsandzaya sumana ino yonsene na nkazi unoyu. Ungamala unadzapaswambo m’bale wace, mbwenye unadzandiphatira pontho basa pyaka pinomwe.’ (Genesi 29:25-27) Pyenepi pyacitisa kuti Yakobe apalakanye, pontho pyacitisa kuti paoneke ntcanje.
Perspicaz vol. 1 tsa. 459 ndima 4
Kumanga Banja
Phwando yakumanga banja. Maseze kucita phwando yakumanga banja nee ukhali ntemo, Aizraeli akhatsandzaya kakamwe kucita maphwando anewa. Pa ntsiku yakumanga banja mankhadzi akhakhunganyika mwadidi kunyumba kwawo. Iye akhasamba, buluka penepo akhadzola mafuta akununkhira m’manungo mwace. (Onani Rute 3:3; Ezek. 23:40.) Midzidzi inango, iye akhaphedzwa na amiyali toera kubvala nguwo zadidi kakamwe, zakuyetimira na zakucena mwakubverana na pikhakwanisa iye. (Yer. 2:32; Apok. 19:7, 8; Masal. 45:13, 14) Iye akhabvala mphete za m’makutu, mikufu, pontho akhabvala nguwo zakuyetimira zakuti zikhaphimbira manungo onsene kutomera mu nsolo mpaka m’manyalo. (Iza. 3:19, 23) Pyenepi pisapangiza njira idaphatisira Labhani toera kunyengeza Yakobe toera akhonde kudzindikira kuti nkazi akhapaswa iye akhali Leya m’mbuto mwa Rakeli. (Gen. 29:23, 25) Rabheka aphimbirambo nsolo wace mu ndzidzi ukhaenda iye kuna Izaki. (Gen. 24:65) Pyenepi pikhapangiza cilemedzo cikhacita mankhadzi kuna mamunace.—1 Akor. 11:5, 10.
(Genesi 29:27, 28) Tsandzaya sumana ino yonsene na nkazi unoyu. Ungamala unadzapaswambo m’bale wace, mbwenye unadzandiphatira pontho basa pyaka pinomwe.’ 28 Yakobe acita pyenepi, atsandzaya sumana ineyi na Leya, buluka penepo Labhani ampasambo Rakeli mwanace wang’ono toera akhale nkazace.
Kusaka Mpfuma Zauzimu
(Genesi 30:3) Natenepa Rakeli alonga: ‘Ine ndiri na ntumiki wanga Bhila. Gona naye toera iye andibalire ana, pontho toera kubulukira mwa iye ndikwanisembo kukhala na ana.’
Perspicaz vol. 1 tsa. 52 ndima 9
Ana Akunjira
Rakeli na Leya akhaona ana adabala atumiki awo na Yakobe ninga anawo. (Gen. 30:3-8, 12, 13, 24) Ana anewa akhatsalakanwa munjira ibodzi ene ninga ana a Rakeli na Leya. Pontho iwo akhali ana andimomwene a Yakobe thangwi amai awo akhali atumiki a Rakeli na Leya.
(Genesi 30:14, 15) Mu ntsiku zikhabvuna anthu tirigu, Rubheni akhafamba m’munda mbagumana mandhragora. Natenepa iye aakwata mbaenda kapasa Leya mai wace. Penepo Rakeli apanga Leya: ‘Ndaphata miyendo, ndipasembo pang’ono mandhragora a mwanako.’ 15 Mbwenye Leya antawira: ‘Kodi nee pyakwana pidandikwatira iwe mamunanga? Cincino usafuna ukwate pontho mandhragora a mwananga?’ Penepo Rakeli alonga: ‘Bvesera, iye anagona na iwe masiku ano toera kucinjana na mandhragora a mwanako.’
Sentinela 15/1/04 tsa. 28 ndima 7
Ntsonga Zikulu za Bukhu ya Genesi—II
Gen. 30:14, 15—Thangwi yanji Rakeli atawirisa kuti Yakobe agone na Leya toera kupaswa misapo ya muti wa mandhragora? Mu ndzidzi wakale, nsapo wa mandhragora ukhaphatisirwa ninga ntombwe toera munthu aphatwe na citulo, pontho ukhaphatisirwa toera kucalira utenda unacemerwa espasmos. Anthu akhakhulupirambo kuti ntombwe unoyu ukhacitisa anthu toera kukhala na cifuno kakamwe cakupita m’mabonde, pontho ukhaphedza akazi kukhala na mimba. (Nyimbo Ikulo 7:13) Maseze Bhibhlya nee isalonga thangwi idacitisa Rakeli kutawirisa Yakobe kuti agone na Leya toera kupaswa mandhragora, pisaoneka kuti iye akhanyerezera kuti mandhragora mbadaphedza toera kukhala na mimba, mbamalisa manyadzo akhali na iye thangwi yakukhonda bala. Ngakhale tenepo, iye aphedzwa na Yahova toera kukhala na mimba pakupita pyaka pizinji.—Genesi 30:22-24.