Kukhadasala pang’ono toera kuca mu ndzidzi udakhonda Pedhru paulendo wacitatu kuti nkhabe dziwa Yezu. Anyakutonga pa thando akuti nee akhatowezera mitemo akhadamala kutonga Yezu mbabalalika. Mbwenye n’Cixanu namacibese iwo agumanyikana pontho toera anthu akhonde kudzindikira kuti iwo atonga nseru namasiku. Yezu aendeswa pakhali iwo.

Thando yakutongera miseru yabvundza pontho: “Tipange khala ndiwe Kristu.” Yezu atawira: “Ine ndingakupangani, imwe nee munapikhulupira. Kusiyapo pyenepi, ine ndingakucitani mibvundzo, imwe nee munanditawira.” Mbwenye Yezu aapanga mwacipapo kuti profesiya ya Dhanyele 7:13 ikhalonga pya iye. Natenepa alonga: “Kutomera cincino, Mwana wa munthu anadzakhala kunkono wamadyo wa Mulungu wamphambvu.”—Luka 22:67-69; Mateu 26:63.

Iwo apitiriza kumbvundza: “Mphapo, ndiwe Mwana wa Mulungu?” Yezu atawira: “Imwe ene ndimwe analonga kuti ndine Mwana wa Mulungu.” Pidalonga Yezu mafala anewa, iwo akhaona ninga iye akutikana Mulungu, natenepa aona kuti ali na mathangwi adidi akumupha. Iwo abvundza: “Thangwi yanji tisasaka pontho umboni unango?” (Luka 22:70, 71; Marko 14:64) Na thangwi ineyi, iwo amanga Yezu mbaenda naye kuna Ntongi Waciroma anacemerwa Ponsyo Pilato.

Panango Yuda Iskariyoti aona anthu mbaendesa Yezu kuna Pilato. Pidadzindikira iye kuti Yezu atongwa kuphiwa, Yuda atsukwala mbapasika mulando. M’mbuto mwakupangiza kwa Mulungu kuti atcunyukadi, Yuda aenda kabweza kobiri 30 za parata. Iye apanga akulu a anyantsembe: “Ndadawa thangwi yakusandukira munthu wakusowa mulando.” Mbwenye iwo nee ambvera ntsisi mbampanga: “Tinapyonji ife? Mphyako pyenepi.”—Mateu 27:4.

Natenepa Yuda ataya kobiri 30 za parata mu templo, pontho madawo ace athimizirika pikhafuna iye kupheka ekhene. Mu ndzidzi ukhamangika iye, nthawi ikhadamangira iye nkhambala yakauka mbagwa pa mwala mbatumbuka.—Mabasa 1:17, 18.

Namacibese kakamwe, Yezu aendeswa kunyumba ya Ponsyo Pilato. Mbwenye Ayuda adaenda na Yezu akhonda kupita n’nyumba, thangwi kwa iwo kupita n’nyumba ya munthu wakuti nee akhali Muyuda kukhacitisa munthu kukhala wakukhonda cena. Pyenepi mbipidaacitisa kukhala akukhonda thema kudya pa Nisane 15, ntsiku yakutoma ya Phwando ya Mikate Yakusowa Pyakutupisa yakuti ikhaoniwa ninga khundu ya Paskwa.

Pilato abuluka mbaabvundza: “Ndi cinthu cipi cakuipa cidacita munthu uyu?” Iwo atawira: “Munthu uyu mbadakhonda kucita cinthu cakuipa, ife nee mbatidampereka kuna imwe.” Panango Pilato akhanyerezera kuti iwo akunkakamiza, natenepa iye alonga: “Nkwateni toera muntonge mwakubverana na mwambo wanu.” Ntawiro wa Ayuda ukhapangiza kuti iwo akhafuna kuti Yezu aphiwe, thangwi iwo alonga: “Ife nee tisatawiriswa kupha munthu.”—Juwau 18:29-31.

Iwo mbadapha Yezu mu ndzidzi wa Paskwa anthu mbadadzudzumika kakamwe. Mbwenye mbadakwanisa kucitisa Aroma kupha Yezu mu kumpambizira kuti asandukira utongi, Ayuda anewa nee mbadakhala na mulando thangwi ndzidzi unoyu Aroma akhapha munthu anasandukira utongi.

Atsogoleri auphemberi nee apanga Pilato kuti iwo apumpha Yezu thangwi yakutikana Mulungu, mbwenye ampambizira mulando unango, mbalonga: “Ife tagumana munthu uyu [1] mbakanyengerera mbumba yathu, [2] iye asakhondesa anthu kupereka nsonkho kuna Sezari, pontho [3] asalonga kuti iye ndi Kristu mambo.”—Luka 23:2.

Ninga muimiriri Waciroma, Pilato adzudzumika pidabva iye kuti Yezu asalonga kuti iye ndi mambo. Na thangwi ineyi Pilato apita pontho n’nyumba mwace, acemera Yezu mbabvundza: “Kodi iwe ndiwe Mambo wa Ayuda?” M’mafala anango, iye akhafuna kulonga, ‘Iwe wapwaza mwambo wa utongi mbulonga kuti ndiwe mambo kusiyapo Sezari?’ Panango toera kudziwa pidabva Pilato, Yezu alonga: “Mbvundzo unoyu adaunyerezera ndimwe, peno alipo adakupangani pinthu thangwi ya ine?”—Juwau 18:33, 34.

Pilato atawira munjira yakupangiza kuti nee akhadziwa Yezu, mbwenye na cifuno cakudziwa, iye abvundza: “Kodi ine ndine Muyuda?” Iye athimiza: “Anthu a mbumba yako na akulu a anyantsembe ndiwo adakupereka kuna ine. Ninji pidacita iwe?”—Juwau 18:35.

Yezu nee akhayesera kukhonda kuti iye ndi mambo. Mwakukhonda penula, ntawiro wace wacitisa Ntongi Pilato kudzumatirwa.

Mwandimomwene Yezu nee abisira Pilato kuti iye ndi mambo. Mbwenye Umambo wace nee ukhafuna kupitira m’mbuto utongi Waciroma. Yezu alonga: “Umambo wanga nkhabe kucita khundu ya dziko. Umambo wanga mbudacita khundu ya dziko, atowereri anga mbadamenya nkhondo toera ine ndikhonde kuperekwa m’manja mwa Ayuda. Mbwenye undimomwene ndi wakuti Umambo wanga nee usacita khundu ya dziko.” (Juwau 18:36) Inde, Yezu ndi mambo, mbwenye Umambo wace si wa dziko ino tayu.

Kwa Pilato nee pikhadamalira penepo. Pilato abvundza: “Mphapo iwe ndiwe mambo?” Yezu aphedza Pilato kudzindikira kuti iye asaudziwa ntawiro pidalonga iye kuti: “Mukulonga mwekhene kuti ine ndine mambo. Na thangwi ineyi ine ndabalwa, pontho ndabwera pa dziko yapantsi toera ndipereke umboni wa undimomwene. Munthu onsene ali kukhundu ya undimomwene asabvesera pinalonga ine.”—Juwau 18:37.

Yezu akhadapanga kale Tomasi: “Ine ndine njira, undimomwene na umaso.” Mu ndzidzi unoyu Pilato akhadziwa kuti Yezu atumwa toera kubwera pa dziko yapantsi na cifuno cakupereka umboni wa “undimomwene” unalonga pya Umambo wace. Yezu akhali dzololo toera kukhala wakukhulupirika ngakhale kuluza umaso. Pilato abvundza: “Undimomwene ninji?” mbwenye iye nee adikhira kufokotozerwa. Iye akhaona kuti pidabva iye pyakwana toera kutonga Yezu.—Juwau 14:6; 18:38.

Pilato aenda kuna mbumba ikhadikhira kunja kwa nyumba yace. Pisaoneka kuti Yezu akhali penepo pidapanga Pilato akulu a anyantsembe na mwinji wa anthu kuti: “Nkhabe mulando unaona ine toera kukonesa nawo munthu uyu.” Mwinji wa anthu waipirwa na pidalonga Pilato, iwo apitiriza kulonga: “Pinapfundzisa iye anthu mu Yudeya onsene, kutomera ku Galileya mpaka kuno, pisacitisa anthu kukhonda bvera utongi.”—Luka 23:4, 5.

Pilato adzumatirwa kakamwe na kukhonda cinja kwa Ayuda. Pikhakhuwa akulu a anyantsembe na anango, Pilato abvundza Yezu: “Nee ukubva pinthu pizinji pinalonga iwo thangwi ya iwe?” (Mateu 27:13) Yezu nee atawira. Kukhurudzika kwace mu ndzidzi onsene ukhapambizirwa iye kwadzumatirisa kakamwe Pilato.

Ayuda alonga kuti Yezu ‘atoma na Galileya.’ Na mphangwa zenezi, Pilato adzindikira kuti mwandimomwene Yezu ndi wa ku Galileya. Pyenepi pyacitisa Pilato kusaka njira toera akhonde kutonga Yezu. Herodhi Antipa (mwana wa Herodhi Wankulu) ntongi wa ku Galileya, akhali ku Yerusalemu thangwi ya Paskwa. Natenepa Pilato aendesa Yezu kuna Herodhi. Ndi Herodhi Antipa adagwandisa nsolo wa Juwau M’batizi. Mukupita kwa ndzidzi, pidabva iye kuti Yezu akhacita pirengo, Herodhi akhanyerezera kuti panango Juwau alamuswa muli akufa.—Luka 9:7-9.

Herodhi akhafuna kakamwe kuona Yezu. Iye nee akhafuna kuphedza Yezu peno kudziwa khala pyonsene pikhapambizirwa iye pikhali pyandimomwene. Basi ene Herodhi akhafuna kuona Yezu, pontho ‘kumuona mbakacita cirengo.’ (Luka 23:8) Mbwenye Yezu nee acita pikhafuna Herodhi, pontho nee atawira mibvundzo ikhancita iye. Mwakuipirwa na pyenepi, Herodhi na anyankhondo ace “ampwaza” Yezu. (Luka 23:11) Iwo am’bvazika nguwo zakuyetimira mbansingirira. Buluka penepo Herodhi am’bweza Yezu kuna Pilato. Herodhi na Pilato akhali anyamalwa, mbwenye kubulukira ndzidzi unoyu, iwo adzakhala axamwali.

Pidafika Yezu, Pilato acemeresa akulu a anyantsembe, atongi Aciyuda na mwinji wa anthu mbaapanga: “Ine ndambvundza pamaso panu, mbwenye nee ndagumana mulando toera kunkonesa mwakubverana na pinampambizira imwe. Kusiyapo pyenepi, Herodhi nee agumanambo mulando muna iye, natenepa am’bweza kuna ife. Onani, nkhabepo cinthu cidacita iye toera kuphiwa. Natenepa, ine ndinankwapulisa, ndingamala ndinansiya aende pyace.”—Luka 23:14-16.

Pilato akhafuna kakamwe kusudzula Yezu pidadzindikira iye kuti anyantsembe ampereka kuna iye thangwi ya bibvu. Mbwenye pakhali na thangwi inango ikhacitisa Pilato kufuna kusudzula Yezu. Pikhali iye pa mpando wace wakutongera miseru, nkazace antumizira mphangwa zakuti: “Leka kucita cinthu kuna mamuna unoyu wakulungama, thangwi ndanentseka kakamwe lero mu ndoto [idamulotesa Mulungu] thangwi ya iye.”—Mateu 27:19.

Pilato akhafunika kusudzula mamuna unoyu wakusowa mulando. Kodi iye akwanisa kucita pyenepi?

Pilato apanga anthu ale akhafuna kuti Yezu aphiwe: “Ine . . . nee ndagumana mulando toera kunkonesa mwakubverana na pinampambizira imwe. Kusiyapo pyenepi, Herodhi nee agumanambo mulando muna iye.” (Luka 23:14, 15) Nakuti Pilato akhafuna kusudzula Yezu, iye ayesera kuphatisira maonero anango, mbalonga kuna anthu: ‘Mwakubverana na mwambo wanu, ine ndisafunika kukubulusirani munthu m’bodzi n’kaidi mu ndzidzi wa Paskwa. Mphapo musafuna kuti ndikubulusireni Mambo wa Ayuda?’—Juwau 18:39.

Pilato akhadziwa mamuna unango akhacemerwa Bharabha wakuti akhali n’kaidi thangwi ya umbava, uphanga na kusandukira utongi. Natenepa Pilato aabvundza: “Musafuna ndibuluse ani, Bharabha peno Yezu anacemerwa Kristu?” Mukutsogolerwa na akulu a anyantsembe, anthu aphemba toera Bharabha asudzulwe, tayu Yezu. Pilato abvundza pontho: “Mwa awiri, musafuna ndibuluse ani?” Iwo akhuwa: “Bharabha”!—Mateu 27:17, 21.

Mwakutsukwala, Pilato aabvundza: “Mphapo, ndisafunika kucitanji na Yezu anacemerwa Kristu?” Anthu akhuwa: “Mbamanikwe pamuti!” (Mateu 27:22) Pyakutsukwalisa ndi pyakuti anthu akhafuna kuti munthu wakusowa mulando aphiwe. Na thangwi ineyi Pilato abvundza: “Thangwi yanji? Ndi cinthu cipi cakuipa cidacita munthu uyu? Nee ndaona cinthu cidacita iye toera atheme kuphiwa; natenepa ndinankwapulisa, ndingamala ndinansiya aende pyace.”—Luka 23:22.

Ngakhale Pilato acita pyonsene toera kusudzula Yezu, mwinji onsene wakuipirwa wakhuwa: “Mbamanikwe pamuti!” (Mateu 27:23) Atsogoleri auphemberi acitisa anthu toera akhale na cifuno cakuti Yezu aphiwe. Iye nee akhali mbava, phanga, peno nyakusandukira utongi. Mbwenye iwo akhafuna kuti munthu unoyu wakusowa mulando adatambirwa mu Yerusalemu ninga Mambo mu ntsiku zixanu nduli, aphiwe. Khala anyakupfundza a Yezu akhali penepo, iwo nee alonga cinthu thangwi nee akhafuna kuti anthu aadzindikire.

Pilato adzindikira kuti pikhanyerezera iye pya kusudzula Yezu nee pinakwanisika. Na thangwi ineyi, iye aphemba madzi mbasamba manja pamaso pa mwinji wa anthu. Buluka penepo iye alonga: “Ine nkhabe mulando wa kufa kwa munthu uyu. Mphyanu pyenepi.” Ngakhale tenepo mwinji nee wacinja manyerezero awo. M’mbuto mwace iwo alonga: “Ciropa cace mbacigwere ife na anathu.”—Mateu 27:24, 25.

Toera kukomeresa anthu, Pilato acita pinthu pikhafuna mwinji, maseze akhadziwa kuti ndi pyakuipa. Natenepa Pilato asudzula Bharabha, mbatonga kuti Yezu adulwe nguwo zace, buluka penepo akwapulwe.

Pidamala iwo kum’menya, anyankhondo akwata Yezu mbapita naye n’nyumba ya Pilato. Nsoka unoyu wa anyankhondo wagumanyikana mbupitiriza kuthabusa Yezu. Iwo aluka nthimba ya minga mbaiyikha munsolo mwace. Pontho anyankhondo anewa aikha ntete mu djanja yamadyo ya Yezu na kumbvazika nguwo yakufuira kakamwe ninga ikhabvaliwa na anthu a cidzo. Buluka penepo alonga mwakunsingirira: “Muli tani imwe, Mambo wa Ayuda!” (Mateu 27:28, 29) Kusiyapo pyenepi, iwo aphulira Yezu mata, pontho akham’menya kunkhope. Akwata ntete ukhali na iye mbam’menya nayo munsolo, pyenepi pyancitisa kuti abve kupha kakamwe thangwi ya “nthimba” ya minga ikhali munsolo mwace.

Pilato adzumatirwa kakamwe pidaona iye kuti Yezu, maseze akhatsalakanwa mwakuipa iye akhali wakukhurudzika mbalonga: “Onani! Ine ndinam’bulusa kunja toera imwe mudziwe kuti nee ndisaona cinthu cidadawisa iye.” Kodi Pilato akhanyerezera anthu anacinja manyerezero awo angaona Yezu na ciropa m’manungo mwace? Pikhali Yezu dzololo pamaso pa mwinji unoyu wakusowa ntsisi, Pilato alonga: “Onani! Mamuna ule ndi uyu!”—Juwau 19:4, 5.

Maseze amenywa na kuphekeswa, Yezu apitiriza kukhala wakukhurudzika. Panango Pilato adzindikira pyenepi, ndi thangwi yace mafalace akhapangiza ntsisi na cilemedzo.

Maseze Yezu asingirirwa na kutsalakanwa mwakuipa, kuyesera kwa Pilato toera kunsudzula nee kwakwanisika thangwi ya akulu a anyantsembe. Iwo akhacita pyonsene toera Yezu aphiwe. Natenepa, iwo akhuwa: “Mbamanikwe pamuti! Mbamanikwe pamuti!” Pilato atawira: “Nkwateni imwe muende kamuphe, thangwi ine nee ndisaona cinthu cidadawisa iye.”—Juwau 19:6.

Ayuda nee akwanisa kucitisa Pilato kunyerezera kuti Yezu acita cinthu cakuipa kuna utongi pontho athema kuphiwa. Mphapo ndiye tani nseru wauphemberi? Iwo ampambizira mukuphatisira mafala adaphatisira iwo mu Thando Ikulu Yakutongera Miseru toera kuphata Yezu. Iwo alonga: “Ife tiri na mwambo, pontho mwakubverana na mwambo unoyu, iye asatongwa kuphiwa, thangwi alonga ekhene kuti iye ndi mwana wa Mulungu.” (Juwau 19:7) Kwa Pilato kupambizirwa kweneku kukhali kupswa.

Iye aenda kunyumba kwace mbasaka njira toera kusudzula munthu unoyu wakuti akhathabuka kakamwe, pontho nkazi wa Pilato akhali na ndoto inalonga pya iye. (Mateu 27:19) Kodi Ayuda apambiziranji Yezu thangwi yakukhala kwace “Mwana wa Mulungu”? Pilato akhadziwa kuti Yezu ndi wa Galileya. (Luka 23:5-7) Natenepa, iye abvundza Yezu: “Iwe wabuluka kupi?” (Juwau 19:9) Panango Pilato akhafuna kudziwa khala Yezu akhali maso kale mbadzati kubwera pa dziko yapantsi, peno kuti abuluka kudzulu.

Pilato abva Yezu mbalonga kuti iye ndi Mambo wa Umambo wakuti nkhabe cita khundu ya dziko ino. Nakuti nee akhafuna kulonga pinango, Yezu amatama pyace. Pyenepi pyacitisa Pilato kukhala wakudzikuza mbaipirwa. Thangwi yakukhonda kwa Yezu kutawira, Pilato abvundza Yezu: “Kodi iwe nkhabe funa kunditawira? Nee usadziwa kuti ine ndiri na mphambvu toera kukusudzula, pontho ndiri na mphambvu toera kukuphesa?”—Juwau 19:10.

Yezu alonga: “Mbamudakhonda kuzipaswa na Mulungu, imwe nee mbamudakhala na mphambvu yakundicita cinthu. Na thangwi ineyi, ule adandipereka kuna imwe, ndiye ali na madawo makulu kakamwe.” (Juwau 19:11) Panango Yezu nee akhacita kuthonya munthu adacita pyenepi. Mbuto mwace, iye akhafuna kulonga kuti Kayifa, atsogoleri ace na Yuda Iskariyoti ndiwo ali na mulando ukulu kupiringana Pilato.

Pilato ayesera pontho kusudzula Yezu thangwi yakudzumatirwa na makhaliro ace na mafalace. Pontho iye akhagopa kuti panango Yezu abulukira kudzulu. Mbwenye Ayuda alonga pontho cinthu cinango cakuti panango cadzudzumisa Pilato. Iwo anthusa: ‘Imwe mungasudzula munthu uyu, nee ndimwe xamwali wa Sezari. Munthu onsene analongeka ekhene kuti ndi mambo, ndi nyamalwa wa Sezari.’—Juwau 19:12.

Ntongi akwata pontho Yezu mbaenda naye kunja, akhala pa mpando wace wakutongera miseru mbapanga anthu: “Onani! Uyu ndi mambo wanu!” Mbwenye Ayuda nee acinja manyerezero awo, iwo akhuwa: “Mupheni! Mupheni! Mbamanikwe pamuti!” Pilato aabvundza: “Ndisafunika kupha mambo wanu?” Kutomera kale, Ayuda akhaida utongi Waciroma. Mbwenye paulendo unoyu, akulu anyantsembe alonga: “Ife nkhabe mambo unango, mambo wathu ndi Sezari basi.”—Juwau 19:14, 15.

Thangwi yakugopa, Pilato acita pikhafuna Ayuda mbapereka Yezu kuti aphiwe. Anyankhondo adulisa Yezu nguwo yakufwira mbambvazika pontho nguwo zace zakunja. Pikhaendeswa iye toera kuphiwa, Yezu akakamizwa toera kuthukula muti wace wakusikimizira.

Akhali masikati a Cixanu a Nisane 14. Yezu akhadzati gona kutomera n’Cinai namacibese pikhathabuswa iye kakamwe. Iye akhawangisira toera akwanise kuthukula muti wakulemera, mbwenye akhadaneta. Ndi thangwi yace anyankhondo apanga mamuna unango akhapita na penepo wakucemerwa Simau wa ku Sirene ku Afrika toera kuthukula muti mpaka mbuto ikhafuna kuphiwa Yezu. Anthu azinji akhatowera Yezu, anango akhamenya paditi mwakutsukwala thangwi ya pikhacitika.

Yezu apanga akazi akhalira: ‘Ana akazi a ku Yerusalemu, lekani kulira thangwi ya ine. Lirani thangwi ya imwe ene na ananu; thangwi zinadzafika ntsiku zakuti anthu anadzalonga: ‘Anyakutsandzaya ndi akazi adasowa ana, akazi adakhonda kubala ana na ale adakhonda kuyamwisa!’ Natenepa iwo anadzapanga mapiri makulu: ‘Tigwereni!’ pontho anadzapanga mapiri mang’ono: ‘Tiphimbireni!’ Khala iwo akucita pyenepi muti mbuciri uwisi, ndiye tani ungauma?’—Luka 23:28-31.

Yezu akhalonga dzindza ya Ayuda. Iyo yakhala ninga muti wakuti uciri “uwisi” mbwenye ukuuma pang’ono-pang’ono thangwi Yezu aciri penepo, pontho Ayuda anango apangiza cikhulupiro kwa iye. Ayuda anewa angabuluswa mu dzindza ineyi, anafuna kusala anakhala ninga muti wakuuma. Anthu anadzalira kakamwe Mulungu angaphatisira anyankhondo Aciroma toera kufudza dzindza ineyi.

Yezu aendeswa ku cisa cakuti cikhali cifupi na nzinda ukhafuna kupherwa iye na mambava mawiri. Mbuto ineyi ikhacemerwa Golgota, peno Mbuto Inatayirwa Madudu a Misolo yakuti ikhaoneka na “kutali.”—Marko 15:40.

Amuna anewa atatu akuti akhafuna kuphiwa aduliswa nguwo zawo. Iwo apaswa vinyu yakubvungazwa na ntombwe unacemerwa mira. Akazi a ku Yerusalemu ndiwo akhakhunganya vinyu ineyi yakuti ikhaphedzera kuti munthu anafuna kuphiwa akhonde kubva kupha pa kuphiwa kwace. Pidapaswa iye toera kumwa, Yezu akhonda. Thangwi yanji? Iye akhafuna kudziwa pyonsene pikhafuna kucitika pa mayesero ace makulu mpaka kufa kwace.

Yezu agoneswa pamuti. (Marko 15:25) Anyankhondo akhomera miyendo na manjace na maperego mbaphola manungo ace pyakuti pyancitisa kubva kupha kakamwe. Pikhalamuswa muti, kulemera kwa manungo ace kwathimizira mbuto zidapita perego na kubva kupha kukhabva Yezu. Ngakhale tenepo, Yezu nee asandika anyankhondo. Iye acita phembero: “Baba, alekerereni pyawo, thangwi iwo nkhabe kudziwa pinacita iwo.”—Luka 23:34.

Aroma akhali na nsambo wakuikha cidzindikiro cakupangiza nseru udacita munthu akhafuna kuphiwa. Pa ndzidzi unoyu, Pilato alemba mafala akuti: “Yezu wa ku Nazareti, Mambo wa Ayuda.” Ico calembwa n’Cihebheri, n’Cilatini na n’Cigerego toera anthu onsene akwanise kuleri. Pyenepi pikhapangiza kupwaza kwace Ayuda akhaphemba toera Yezu aphiwe. Mwakuipirwa, akulu a anyantsembe akhonda mbalonga: “Lekani kulemba kuti, ‘Mambo wa Ayuda’ mbwenye lembani kuti iye alonga, ‘Ine ndine Mambo wa Ayuda.’” Mbwenye Pilato nee akhafuna pontho kuphatisirwa na iwo. Iye alonga: “Pidalemba ine, ndapilemba.”—Juwau 19:19-22.

Mwakuipirwa, anyantsembe apambizira pontho Yezu ninga pidacita iwo pa Thando Ikulu Yakutongera Miseru. Mwakukhonda penula, anthu akhapita na penepo akhatekenyesa misolo yawo mbasingirira Yezu mukulonga: “Aha! Iwe ukhafuna kugomola templo mbuimanga mu ntsiku zitatu, pulumusika wekha, tcita pamuti wakusikimizira.” Pontho akulu a anyantsembe na apfundzisi a mwambo akhalonga kwa unango na ndzace: “Anango iye aapulumusa, mbwenye nkhabe kwanisa kupulumusika ekhene! Kristu, Mambo wa Izraeli, tcita cincino pamuti wakusikimizira, toera ife tione mbatikhulupira.” (Marko 15:29-32) Ngakhale mambava adakhomerwa na iye kukhundu yamadyo na yabzwere asingirirambo Yezu maseze iye nee akhali na mulando.

Anyankhondo anai Aciroma asingirirambo Yezu. Panango anyankhondo anewa akhamwa vinyu yakuwawa kakamwe, natenepa toera kusingirira Yezu iwo akwata vinyu mbampasa maseze iwo akhadziwa kuti iye nee mbadakwanisa kuitambira. Aroma akhasingirira Yezu thangwi ya cidzindikiro cidaikhwa padzulu pa nsolo pace: “Khala iwe ndiwe Mambo wa Ayuda, pulumusika wekhene.” (Luka 23:36, 37) Nyerezerani basi! Mamuna wakuti ndi njira, undimomwene na umaso athabuswa, pontho asingirirwa. Mbwenye iye atawira kuthimbana na pyenepi mbakhonda kusandika Ayuda akhali penepo, anyankhondo Aciroma na mapanga mawiri adakhomerwa n’khundu mwace akuti akhansingirirambo.

Anyankhondo anai akwata nguwo za Yezu mbazigawa m’mapindi manai, mbacita pyakulotera toera kudziwa kuti mbani anakwata phindi ibodzi na ibodzi. Mbwenye nguwo yankati ya Yezu nee ikhali na nsono, iyo “ikhali nguwo ibodzi ene buluka padzulu mpaka pantsi.” Anyankhondo anyerezera: “Mbatilekeni kuipandula, mbwenye tendeni ticite pyakulotera toera tione kuti inakhala na ani.” Pyenepi pyacitika toera kukwanirisa khundu ya Malemba inalonga: “Iwo agawana nguwo zanga, pontho acita pyakulotera thangwi ya nguwo yanga.”—Juwau 19:23, 24; Masalmo 22:18.

Mukupita kwa ndzidzi, phanga m’bodzi adzindikira kuti Yezu ndiyedi mambo. Iye asandika ndzace mbalonga: “Kodi iwe nkhabe kugopa Mulungu thangwi ukutcunyuswa munjira ibodzi ene na iye? Nyatwa inaona ife ndi yakuthema mwakubverana na pidacita ife; mbwenye munthu uyu nee acita cinthu cakuipa.” Natenepa iye aphemba Yezu: “Ndikumbukireni mungapita mu Umambo wanu.”—Luka 23:40-42.

Yezu antawira: “Mwandimomwene ndiri kukupanga lero kuti, unadzakhala na ine,” tayu mu Umambo, mbwenye “m’Paraizu.” (Luka 23:43) Pikiro ineyi yasiyana na pikiro idalonga iye kwa apostolo ace, yakuti mbadatonga pabodzi na iye mu Umambo. (Mateu 19:28; Luka 22:29, 30) Phanga unoyu Waciyuda panango akhadabva pya Paraizu pa dziko yapantsi idapasa Yahova kwa Adhamu na Eva na anawo toera kukhalamo. Natenepa phanga unoyu mbadafa na cidikhiro.

Ukhali “ndzidzi 12 wakumasikati.” Cidima cakugopswa ‘caoneka mu dziko ineyi yonsene mpaka ndzidzi utatu wakumaulo.’ (Marko 15:33) Cidima ceneci cakugopswa nee cacitiswa na kugumana kwa dzuwa na mwezi (eclipse solar). Kugumana kwa dzuwa na mwezi kusacitika mu ndzidzi wakubalwa kwene kwa mwezi, mbwenye ndzidzi unoyu mwezi ukhadadzala thangwi ukhali ndzidzi wa Paskwa. Pontho cidima ceneci cakhala mu ndzidzi uzinji kupiringana cidima ca kugumana kwa dzuwa na mwezi. Mwandimomwene, cidima ceneci cacitiswa na Mulungu!

Nyerezerani kuti pyenepi pyakhuya tani ale akhasingirira Yezu. Mu ndzidzi unoyu wa cidima, akazi anai afendedzera muti wakusikimizira. Akazi anewa akhali mai wa Yezu, Salome, Mariya Madhalena na Mariya mai wa mpostolo Tiyago, Wang’ono.

Mpostolo Juwau akhali pabodzi na mai wa Yezu “cifupi na muti wakusikimizira.” Mariya atsukwala kakamwe thangwi yakuona mwana adabala iye na adakuza iye mbakathabuka. Kwa iye, pikhali ninga alaswa na “supada yakulapha.” (Juwau 19:25; Luka 2:35) Maseze Yezu akhabva kupha kakamwe, iye akhadzudzumika na mai wace. Mwakuwangisira, iye ayang’ana Juwau mbapanga mai wace: “Mama, kutomera lero, uyu ndi mwananu!” Buluka penepo, Yezu ayang’ana Mariya, mbapanga Juwau: “Kutomera lero, uyu ndi mai wako!”—Juwau 19:26, 27.

Yezu apasa mpostolo akhafuna iye kakamwe basa yakutsalakana mai wace wakuti akhali nzice. Yezu akhadziwa kuti abale ace akuti ndi ana anango a Mariya akhadzati kutoma kun’khulupira. Natenepa, iye acita masasanyiro toera munthu atsalakane mai wace mu pinthu pyauzimu na pyakumanungo. Ceneci ndi citsandzo cadidi kakamwe!

Pidamala cidima, Yezu alonga: “Ndina nyota.” Pyenepi pyakwanirisa malemba. (Juwau 19:28; Masalmo 22:15) Iye akhapibva ninga Baba wace ansiya ekha toera apangize kukhulupirika kwace mpaka kunkhomo. Kristu akhuwa, panango mu Ciaramaki ca ku Galileya: “Eli, Eli, lama sabakitani?” akuti asabveka: “Mulungu wanga, Mulungu wanga, thangwi yanji mwandisiya?” Anango akhali dhuzi nee abvesesa pidalonga iye, natenepa iwo alonga: “Bveserani! Iye akucemera Eliya.” M’bodzi wawo athamanga, abvika thonje mu vinyu yakudjamuka, aipfeka pa phesi mbampasa toera amwe. Mbwenye anango alonga: “Nsiyeni tenepo! Tendeni tione khala Eliya anabwera kudzantcitisa pamuti.”—Marko 15:34-36.

Buluka penepo, Yezu akhuwa: “Pyonsene pyakwanirisika!” (Juwau 19:30) Inde, iye akwanirisa basa idapaswa iye na Baba wace toera kuicita pa dziko yapantsi. Pakumalisa, Yezu alonga: “Baba, ndikupereka umaso wanga m’manja mwanu.” (Luka 23:46) Mafala anewa a Yezu akhapangiza kuti ndi Yahova basi anafuna kumpasa pontho umaso mbamulamusa muli akufa. Na cinyindiro consene kwa Mulungu, Kristu akotamisa nsolo wace mbafa.

Pa ndzidzi unoyu, kwacitika citeketeke cikulu cakuti capandula miyala. Ico cikhali cikulu kakamwe kwakuti nthumbi zikhali n’khundu mwa Yerusalemu zafunguka, manungo mbaponywa kunja. Anthu akhagwanda na penepo mbaona anyakufa, akhapita mu “nzinda wakucena” mbapanga anthu pyonsene pidaona iwo.—Mateu 12:11; 27:51-53.

Pidafa Yezu, nguwo ikulu na yakulemera ikhagawa mbuto Yakucena na Yakucena Kakamwe ya mu templo ya Mulungu yapanduka nakati-nakati, bulukira kudzulu mpaka pantsi. Ceneci cikhali cipangizo cakuti Mulungu aipirwa kakamwe na ale adapha mwanace, pontho pisapangiza kuti tomera ndzidzi unoyu, pinakwanisika kupita mbuto Yakucena Kakamwe, peno kudzulu.—Ahebere 9:2, 3; 10:19, 20.

Pisaoneka kuti anthu adzumatirwa na pyenepi mbagopa. Ntsogoleri wa anyankhondo adaimirira kuphiwa kwa Yezu, alonga: “Mwandimomwene, munthu uyu akhali Mwana wa Mulungu.” (Marko 15:39) Panango iye akhalimbo mu ndzidzi ukhatongwa Yezu na Pilato pidabvundziswa iye khala ndi Mwana wa Mulungu. Cincino iye akhali na cinyindiro cakuti Yezu ndi Mwana wa Mulungu.

Anthu anango akuti adzumatirwa na pidacitika, abwerera m’mamidzi mwawo ‘mbakamenya paditi pawo’ thangwi yakutsukwala na manyadzo. (Luka 23:48) Anango akhayang’ana na kutali pikhacitika, akhali akazi akhafamba na Yezu m’maulendo ace. Iwo atsukwalambo kakamwe na pinthu pyonsene pidacitika.

Ikhali Cixanu namaulo Nisane 14. Pikhadoka dzuwa ikhatoma Nisane 15 ya ntsiku ya Sabudu. Mu ndzidzi unoyu Yezu akhadafa kale, mbwenye mambava akhali n’khundu mwace akhadzati kufa. Mwakubverana na Mwambo, manungo a munthu wakufa ‘nee akhafunika kumala masiku onsene pamuti’ mbwenye akhafunika kuikhwa “ntsiku ibodzi ene.”—Deuteronomyo 21:22, 23.

Pontho n’Cixanu namaulo anthu akhakhunganya pyakudya na kumalisa mabasa anango akufunika Sabudu mbidzati fika, ndi thangwi yace ikhacemerwa ntsiku Yakukhunganyika. Mu ndzidzi ukhadoka dzuwa, ikhatoma Sabudu “ikulu kakamwe.” (Juwau 19:31) Pyenepi pikhacitika thangwi Nisane 15 ikhali ntsiku yakutoma ya Phwando ya Mikate Yakusowa Pyakutupisa, yakuti ndzidzi onsene ikhatoma n’Sabudu. (Levitiko 23:5, 6) Mu ndzidzi unoyu, ntsiku yakutoma ya phwando ikhalimbo Sabudu yakuti ndi ntsiku yacinomwe ya sumana.

Natenepa Ayuda aphemba Pilato toera acimbizise kufa kwa Yezu na mambava akhali n’khundu mwace. Mbadacita tani pyenepi? Mukukhumula miyendo yawo, thangwi ndi miyendo ikhaaphedzera kuthukulira manungo awo toera akwanise kupuma. Natenepa anyankhondo akhumula miyendo ya mambava awiri. Mbwenye nee akhumula miyendo ya Yezu thangwi akhaoneka ninga akhadafa. Pyenepi pyakwanirisa lemba ya Masalmo 34:20: ‘Yahova atsidzikiza magogodo ace onsene; nee gogodo ibodzi idakhumulwa.’

Toera akhale na cinyindiro cakuti Yezu afadi, nyankhondo m’bodzi amulasa na dipa cifupi na ntimace. ‘Mu ndzidzi ubodzi ene, pabuluka ciropa na madzi.’ (Juwau 19:34) Pyenepi pyakwanirisa lemba inango inalonga: ‘Iwo anadzayang’ana ule adalasa iwo.’—Zakariya 12:10.

Mamuna unango “wakupfuma” akhacemerwa Zuze wa ku Arimateya akhalemedzwa kakamwe pa Thando Ikulu Yakutongera Miseru, iye akhalimbo pidaphiwa Yezu. (Mateu 27:57) Iye akhadziwika ninga “munthu wadidi na wakulungama,” wakuti “akhadikhirambo Umambo wa Mulungu.” Pontho iye nee akhaphedzera kutongwa kwa Yezu thangwi ‘iye akhali nyakupfundzace, mbwenye nee akhalonga pakweca kuti ndi nyakupfundzace thangwi akhagopa Ayuda.’ (Luka 23:50; Marko 15:43; Juwau 19:38) Mbwenye Zuze akhala na cipapo mbaenda kaphemba manungo a Yezu. Pilato abvundza nkulu wa anyankhondo khala Yezu afadi, iye atawira kuti inde. Natenepa Pilato atawirisa Zuze.

Zuze agula nguwo yadidi kakamwe mbabulusa manungo a Yezu pamuti. Iye apyangirira manungo ace toera amuikhe mu nthumbi. Nikodhemu ‘adaenda paulendo wakutoma kalonga na Yezu namasiku,’ amphedza toera kukhunganya manungo a Yezu. (Juwau 19:39) Iye abweresa mira wakubvungazwa na alowe akhalemera makilu cifupi na 33. Manungo a Yezu apyangirirwa na nguwo yakuti ikhanunkhira mafuta anewa, mwakubverana na nsambo wa Ayuda pakuikha munthu.

Zuze akhali na nthumbi ikhadakumbwa pa mwala ukulu dhuzi na pakhali manungo a Yezu yakuti ikhadzati kuphatisirwa. Natenepa aikha manungo a Yezu mwenemu mbafunga nthumbi na mwala ukulu. Pyenepi pyacitwa mwakucimbiza Sabudu mbidzati kutoma. Mariya Madhalena na Mariya mai wa Tiyago Wang’ono, aphedzera toera kukhunganya manungo a Yezu. Iwo athamanga mbaenda kunyumba ‘kakhunganya pinthu pyakununkhirisa na mafuta akununkhira,’ toera kukhwaza manungo a Yezu Sabudu ingamala.—Luka 23:56.

Mangwana mwace ikhali ntsiku ya Sabudu, akulu a anyantsembe na Afarisi aenda kuna Pilato mbalonga: ‘Mbuya, ife tisakumbuka pidalonga nyauthambi ule pikhali iye maso kuti: ‘Pa ntsiku yacitatu, ndinadzalamuswa muli akufa.’ Natenepa, khazikisani ntemo toera nthumbi ionerwe mwadidi mpaka pa ntsiku yacitatu, gopa anyakupfundzace anabwera kudzaba manungo ace mbalonga kuna anthu kuti ‘Iye alamuswa muli akufa!’ Pyenepi pingacitika, uthambi unoyu unadzakhala ukulu kakamwe kupiringana wakutoma.’ Pilato aapanga: ‘Kwatani anyakuonera. Ndokoni kaonere nthumbi ninga munafunira imwe.’—Mateu 27:63-65.

Namacibese kakamwe, Mariya Madhalena na Mariya mai wa Tiyago na akazi anango akwata mafuta akununkhira toera kakhwaza manungo a Yezu ku nthumbi. Iwo akhalonga kuna unango na ndzace: “Mbani anafuna kutibulumundisira mwala pansuwo wa nthumbi?” (Marko 16:3) Mbwenye mu ndzidzi unoyu pacitika citeketeke. Anju wa Mulungu abulusa mwala ukhadafunga nthumbi, anyakuonera nee akhali penepo, pontho nthumbi ikhaoneka ninga nee ikhali na munthu!