APROVERBE

 2 Ndani ayeke ti tene zo ahinga ndara+ nga lo yeda ti tene a fa lege na lo,

ti tene lo mä yâ ti atënë ti ndara;

 3 ti yeda ti tene a fa lege na lo+ si lo hinga ti sara ye na ndara,

ti sara ye mbilimbili,+ ti mû anzoni desizion+ nga ti sara ye na lege ni;

 4 ti sara si zo so ahinga ndo mingi pëpe, lê ti lo ahan,+

ti sara si maseka ahinga ye nga lo hinga ti gbu li nzoni.+

 5 Zo ti ndara adengi mê ti lo ti mä ndo si lo manda ye mingi,+

na zo so ahinga ndo ayeke wara anzoni kode ti fango lege,*+

 6 si lo mä yâ ti mbeni proverbe nga na atënë so mango yâ ni ayeke ngangu,

atënë ti zo ti ndara nga na aparabole.+

 8 Molenge* ti mbi, yeda na lege so babâ ti mo+ ayeke fa na mo,

nga ye* so mama ti mo ayeke fa na mo,+ zia lege ni pëpe.

 9 Aye ni so ayeke tongana mbeni ye ti pendere na li ti mo+

nga mbeni ye ti baba na go ti mo.+

12 E yeke mene ala na fini lê ti ala, tongana ti so Dû ti kuâ* amene azo,

na ngbongboro ni kue, tongana ti azo so ayeke gue na yâ ti dû.

13 E mû aye ti mosoro ti ala kue,

e yeke sara si yâ ti da ti e asi na aye so e gbu.

14 Ga na peko ti e,*

ye so e nzi so, e yeke kangbi yâ ni alingbi terê.”*

Tambela na lege ti ala pëpe,+

16 ndali ti so ala yeke kpe hio ti gue ti sara sioni;

ala gue hio ti tuku mênë.+

18 Ndani la, azo so ahonde terê ti ala hondengo ti tuku mênë;

ala honde terê ti ala hondengo ti mû fini* ti azo.

19 Azo so agi ti wara go na ndö ti amba ti ala ayeke sara tongaso,

na ye so ayeke sara si azo so awara ni agirisa fini* ti ala.+

Na pekoni, mbi yeke tuku yingo ti mbi ndali ti ala;

mbi yeke sara si ala hinga atënë ti mbi.+

24 So mbi dekongo, me ala ngbâ gï ti ke ti mä mbi,

mbi yôro maboko ti mbi, me zo ti gi ti bâ ndo na mbage ti mbi ayeke dä pëpe,+

25 nga ala ngbâ gï ti sara sanka ti awango kue so mbi mû,

na ala ngbâ gï ti ke tongana mbi suku na ala,

26 mbi nga kue mbi yeke he ala na ngoi so ye ti ngangu ayeke wara ala;

mbi yeke he ala na ngoi so ye so ala sara mbeto ni mingi ayeke si,+

27 na ngoi so ye so ala sara mbeto ni mingi ayeke tï na ndö ti ala tongana kota ngu-nzapa,

na ye ti ngangu aya na ndö ti ala tongana kota pupu ti ngu-nzapa,

na ngoi so ye ti ngangu na ye ti vundu ayeke ga na ndö ti ala.

28 Na ngoi ni so, ala yeke ngbâ gï ti toto na mbi, me mbi yeke kiri tënë na ala pëpe;

ala yeke gi mbi gingo, me ala yeke wara mbi pëpe,+

29 ndali ti so ala ke hingango ye,+

nga ala ke ti kpe mbeto ti Jéhovah.+

30 Ala ke wango ti mbi;

atënë kue so mbi tene ti suku na ala, ala ne ni pëpe.

31 Ni la ala yeke wara ye ti peko ti* sioni sarango ye ti ala,+

nga wango* ti ala wani ayeke gbu go ti ala,

32 ndali ti so kirikiri ti azo so ahinga ndo pëpe la ayeke fâ ala,

na sanka so azo ti buba ayeke sara la ayeke futi ala.

33 Me zo so amä mbi ayeke duti na siriri+

na lo yeke gi bê ti lo pëpe, mbeto ti ye ti vundu ayeke sara lo pëpe.”+

2 Molenge ti mbi, tongana mo mä atënë ti yanga ti mbi

nga mo bata acommandement ti mbi nzoni,+

 2 na lege so mo dengi mê ti mo nzoni ti mä ndara+

nga mo zi bê ti mo si mo hinga tongana nyen ti bâ yâ ti aye nzoni;+

 3 nga tongana mo toto ti hinga ndo+

na mo toto ngangu ti hinga ti bâ yâ ti aye nzoni;+

 4 tongana mo ngbâ ti gi ni tongana ti so zo agi argent,+

na mo ngbâ ti gi ni tongana ti so zo agi mosoro so ahonde,+

 5 mo yeke hinga ye so a iri ni kpengo mbeto ti Jéhovah,+

nga mo yeke wara hingango ye na ndö ti Nzapa,+

 6 ndali ti so Jéhovah la ayeke mû ndara na zo;+

hingango ye nga bango yâ ti ye nzoni alondo na yanga ti lo.

 7 Lo bata ndara ti sara ye ti nzoni ti mû ni na azo ti mbilimbili;

lo yeke vala ti azo so ayeke sara ye lakue mbilimbili.+

 8 Lo yeke bâ ndo na ndö ti lege ti azo so ayeke mbilimbili

nga lo yeke bata lege ti azo ti lo so ayeke be-ta-zo.+

 9 Ge la si mo yeke hinga ye so ayeke mbilimbili nga ayeke na lege ni,

ye kue so andu sarango ye ti nzoni.+

10 Tongana ndara alï na yâ ti bê ti mo,+

nga hingango ye anzere na âme* ti mo,+

11 nzoni gbungo li so mo yeke na ni ayeke bâ ndo na ndö ti mo,+

nga bango yâ ti aye nzoni ayeke bata mo,

12 a yeke zi mo na ndö ti sioni lege,

a yeke zi mo na maboko ti zo so ayeke sara atënë ti kirikiri,+

13 a yeke zi mo na maboko ti azo so azia lege ti mbilimbili

ti tambela na ndö ti alege ti bingo;+

14 a yeke zi mo na maboko ti azo so a nzere na ala ti sara sioni,

ala so ayeke na ngia ti sara aye ti kirikiri,

15 ala so sarango ye ti ala aba bango

nga so aye kue so ala yeke sara ayeke ti handa zo.

16 A yeke bata mo si mo tï na yâ ti maboko ti wali ti kirikiri* pëpe,

a yeke bata mo si anzerengo tënë ti yanga* ti wali so asara lango-sioni* ahanda mo pëpe,+

17 lo so ake koli* ti lo ti lâ ti maseka+

nga lo girisa na ndö ti mbele so lo te na Nzapa ti lo.

18 Da ti lo adescend ti gue na kuâ,

nga alege* ti lo ague juska na azo so akui awe na ayeke na ngangu pëpe.+

19 Azo kue so alango na* lo ayeke kiri pëpe,

ala yeke kiri ti tambela na ndö ti lege ti fini pëpe.+

20 Tongaso, mû lege ti anzoni zo

nga ngbâ na ndö ti lege ti azo ti mbilimbili,+

21 ndali ti so gï azo ti mbilimbili la ayeke duti na ndö ti sese,

nga gï azo so tënë ayeke na li ti ala pëpe* la ayeke ngbâ na ndö ni.+

22 Âdu ti azo ti sioni, a yeke zi ala na ndö ti sese;+

nga a yeke gboto azo ti handa si ala ngbâ na ndö ti sese pëpe.+

3 Molenge ti mbi, girisa pëpe aye so mbi fa na mo,*

nga mo bata acommandement ti mbi na bê ti mo

 2 ndali ti so a yeke sara si alango ti mo awu,

mo te gigi nga mo duti na siriri.+

Kanga ni na go ti mo tongana ye ti go;

sara ni tongana mbeti na ndö ti bê ti mo.+

 4 Tongaso, mo yeke ga nzoni nga mo yeke sara ye na ndara

na lê ti Nzapa nga na azo.+

 5 Zia bê ti mo kue na ndö ti Jéhovah;+

zia bê ti mo pëpe* na ndö ti hingango ndo ti mo wani.+

 6 Na yâ ti aye kue so mo sara, bi bê ti mo na ndö ti lo,+

na lo yeke sara si alege ti mo aga nzoni.+

 8 A yeke sara si terê* ti mo awara sava

nga abio ti mo akpengba.

 9 Gonda Jéhovah na anzoni ye ti mo,+

akozo lengo* ti kobe kue ti yaka ti mo.*+

10 Tongaso, agogoro ti mo ayeke si matamata,+

nga atûku* ti mo ayeke si na fini vin juska atuku tukungo na sese.

11 Molenge ti mbi, tongana Jéhovah agi ti fa lege na mo, mo ke pëpe;+

nga tongana lo suku na mo, bâ ni tongana sioni ye pëpe,+

12 ndali ti so azo so Jéhovah aye ala, lo suku na ala,+

tongana ti so mbeni babâ asara na molenge ti lo so lo ye lo mingi.+

13 Ngia ayeke na zo so awara ndara,+

nga na zo so awara kode ti bâ yâ ti aye nzoni;

14 ti wara ni ayeke nzoni ahon warango argent,

nga ye so mo wara na pekoni ayeke nzoni ahon lor.+

15 Ngere ni ayeke ngangu ahon ngere ti acorail;*

tanga ti ye kue so mo sara nzara ni alingbi na ni pëpe.

16 Gigi so ayo ayeke na yâ ti maboko ti lo ti koli;

mosoro na gloire ayeke na yâ ti maboko ti lo ti wali.

17 Alege ti lo anzere na zo,

na alege ti lo kue ayeke siriri.+

18 A yeke keke ti fini ndali ti azo so agbu ni;

azo so agbu ni ngangu, a yeke tene so ala yeke na ngia.+

20 Na lege ti hingango ye ti lo, lo kangbi popo ti angu so alï,

nga lo sara si ngu ti pere alondo na lê ti nduzu so ane atï.+

22 Aye ni so ayeke mû na mo fini,

nga a yeke duti tongana ye ti pendere na go ti mo.

23 Tongaso mo yeke tambela na ndö ti lege ti mo na mbeni ye ti sara sioni na mo ayeke dä pëpe,

nga mo yeke pika gere ti mo lâ oko pëpe.+

24 Tongana mo yeke lango, mbeto ayeke sara mo pëpe;+

mo yeke lango, na lango ni ayeke nzere na mo.+

25 Mo yeke sara pëpe mbeto ti aye so ayeke mû mbeto mingi na zo na so ayeke si gï hio tongaso,+

nga na ye ti ngangu so ayeke ya na ndö ti azo ti sioni tongana kota pupu.+

26 Jéhovah ayeke ga zo so mo zia bê ti mo kue na lo,+

na lo yeke zia si kûkû agbu gere ti mo pëpe.+

27 Gbanzi terê ti mo pëpe ti mû ye ti nzoni na azo so a yeke nzoni mo mû ye na ala,*+

tongana mo yeke na ngangu ti mû maboko na ala.+

28 Tene pëpe na mba ti mo: “Gue, mo kiri kekereke, na mbi yeke mû ni ande na mo,”

so mo lingbi ti mû ni na lo fafadeso so.

29 Leke ti sara sioni na voizin ti mo pëpe,+

tongana lo bâ so lo yeke na siriri na terê ti mo.

30 Tongana mbeni zo asara sioni na mo pëpe,

papa na lo senge senge pëpe.+

31 Zia si bê asara mo pëpe na terê ti zo so ayeke sara ye ti ngangu na azo,+

nga soro ti mû mbeni lege ti lo pëpe,

32 ndali ti so Jéhovah ake zo so asara ye na handa,+

me akota kamarade ti lo ayeke azo ti mbilimbili.+

33 Deba ti Jéhovah ayeke na ndö ti da ti azo ti sioni,+

me tufa ti lo ayeke na ndö ti da ti azo ti mbilimbili.+

34 Azo ti hengo ndo,+ lo he ala,

me azo so abâ terê ti ala kete,+ lo sara nzoni bê na ala.

35 Ye so a bata ti mû na zo ti ndara ayeke nengo so a ne na lo,

me azo ti buba apika kate ti ala na ndö ti ye so ayeke ga na kamene na ala.+

Ala dengi mê ala mä ndo tongaso si ala hinga ndo,

 2 ndali ti so mbi yeke fa ye na ala nzoni;

ye so mbi fa na ala,* ala zia ni pëpe.+

 3 Mbi yeke lani nzoni molenge ti babâ ti mbi,+

nga mbi la mama ti mbi aye mbi mingi.+

 7 Ndara ayeke kota ahon tanga ti aye kue;*+ tongaso gi ti wara ni;

nga na ndö ti aye kue so mo gi ti wara ni, gi ti wara hingango ndo.+

 9 A yeke duti tongana mbeni pendere ye ti baba na li ti mo;

a yeke duti tongana mbeni pendere couronne na li ti mo.”

10 Molenge ti mbi, mä mbi, mä tënë so mbi tene na mo,

na gigi ti mo ayeke ninga.+

11 Mbi yeke fa na mo lege ti sara ye na ndara;+

mbi yeke gue na mo na ndö ti lege ti mbilimbili.+

12 Tongana mo tambela, mbeni ye ti kanga lege na mo si mo tambela gbä ayeke duti dä pëpe;

nga tongana mo mû loro, mo yeke pika gere ti mo pëpe.

14 Mû lege ti azo ti sioni pëpe,

nga tambela na ndö ti lege ti asioni zo pëpe.+

15 Mû lege ti ala pëpe, kpe ni;+

tourné peko na ni, hon ti mo nde,+

16 ndali ti so tongana ala sara sioni pëpe, ala yeke lango pëpe.

17 Sarango ye ti sioni la ayeke mapa ti ala ti tengo ni,

nga sarango ye ti ngangu na zo la ayeke vin ti ala ti nyongo ni.

18 Me lege ti azo ti mbilimbili ayeke tongana lumière ti lâ so asigi na ndapre

si asu yeke yeke juska aga kota lâ.+

19 Lege ti azo ti sioni ayeke tongana bingo;

ala hinga pëpe ye so asara si ala pika gere ti ala.

20 Molenge ti mbi, dengi mê mo mä tënë ti mbi,

mä atënë ti mbi nzoni.

21 Zia lê ti mo angbâ gï na ndö ni,

bata ni na gbe ti bê ti mo,+

22 ndali ti so a yeke fini ndali ti azo so awara ni+

nga a yeke sara si terê* ti ala kue ayeke na nzoni seni.

23 Bata bê ti mo ahon tanga ti aye kue so mo yeke bata,+

ndali ti so aye so amû fini na zo alondo na bê.

24 Zia si tënë ti kirikiri angbâ yongoro kâ,+

nga zia si tënë ti handa aduti yongoro na mo.

25 A yeke nzoni mo bâ ndö gï droit na devant ti mo,

a yeke nzoni lê ti mo* ayeke gï droit na devant ti mo.+

26 Sara si lege so gere ti mo ahon dä aduti nzoni lege,*+

tongaso si alege ti mo kue aduti anzoni lege.

Dengi mê ti mo nzoni na ye so mbi yeke fa na ndö ti bango yâ ti aye nzoni,+

 2 tongaso si lakue mo hinga ti gbu li nzoni,

nga atënë ti yanga ti mo ague lakue oko na tâ hingango ye,+

 3 ndali ti so tënë ti yanga ti wali ti kirikiri* ayeke tongana mafuta ti otoro so ayeke yuru,+

nga tënë ti yanga ti lo awoko zo ahon mafuta.+

 4 Me na nda ni, lo se tongana absinthe,+

nga lo yeke tongana épée so yanga ni ayeke use so aza mingi.+

 7 Tongaso, amolenge ti mbi, ala mä mbi,

ala hon yongoro na tënë so mbi yeke tene so pëpe.

 8 Duti yongoro na wali ti kirikiri so,

gue nduru na yanga-da ti lo pëpe,+

 9 tongaso si ambeni zo amû nengo ti mo pëpe+

na si mo bâ gï pasi na yâ ti angu so ayeke ga pëpe,+

10 tongaso si azo so mo hinga ala pëpe ahunzi aye ti mo kue* pëpe,+

na aye so mo sara kua ngangu ti wara ni ague na yâ ti da ti mbeni wande pëpe.

11 Tongaso pëpe, mo yeke dema na ngoi so fini ti mo ayeke gue ti hunzi,

na ngoi so nyama ti terê ti mo ayeke dä encore ape nga terê ti mo awoko kue.+

13 Mbi ke ti mä azo so afa ye na mbi

nga mbi dengi mê ti mä amaître ti mbi pëpe.

14 A ngbâ kete gigi ti mbi abuba kue

na yâ ti congrégation ni kue.”*+

15 Nyon ngu ti yâ ti dû ti ngu ti mo,

ngu so alondo na yâ ti dû ti ngu ti mo si ayeke sua.*+

17 Zia ngu ni angbâ gï ti mo, mo oko,

me a ga ti mo na ambeni zo nde pëpe.+

18 Zia a iri tufa na ndö ti dû ti ngu* ti mo,

na zia mo duti na ngia na wali ti lâ ti maseka ti mo.+

19 Lo yeke tongana pendere lekpa so lo ye zo mingi, pendere ngasa ti hoto;+

zia si me ti lo azia ngia na bê ti mo* lakue.

21 Alege kue ti zo ayeke na gbele Jéhovah;

lo yeke bâ alege kue so zo ni ayeke mû.+

23 Lo yeke kui ndali ti so lo ke ti tene a fa lege na lo,

nga lo yeke gue yongoro ndali ti so buba ti lo ahon ndö ni.

6 Molenge ti mbi, tongana mo mû zendo ti futa bon na place ti voizin ti mo,+

wala mo na mbeni wande aserré maboko ti mba,*+

 2 nga tongana zendo so mo mû aga tongana kamba na go ti mo,

wala tënë ti yanga ti mo agbu mo,+

 3 molenge ti mbi, sara ye so si mo zi terê ti mo,

ndali ti so mo tï na yâ ti maboko ti voizin ti mo awe:

Gue, sara terê ti mo kete nga voro yanga na lo ngangu.+

 4 Mo lango pëpe,

nga mo kanga lê ti mo pëpe juska mo sara ni si.

 5 Zi terê ti mo tongana ti so gazelle akpe na yâ ti maboko ti zo ti gingo nyama,

nga tongana ndeke so akpe na yâ ti maboko ti zo ti gbungo ndeke.

 6 Mo zo ti goigoi,+ gue mo bâ avuvu;*

bâ lege so ala yeke sara na ye, na mo ga zo ti ndara.

 7 Atâa so ala yeke na zo ti komande ala pëpe, ala yeke na kota zo wala mokonzi pëpe,

 8 ala leke kobe ti ala na ngoi ti ndowa;+

ala bungbi akobe ti ala na ngoi ti kongo alê ti kobe.

10 Tongana mo ngbâ ti lango kete, mo kiri mo lango kete,

mo kanga maboko ti mo ti wu terê ti mo,+

11 yere ayeke tï na ndö ti mo, tongana ti so bandii ayeke gbu zo,

nga mawa ayeke ga na ndö ti mo tongana zo ti gbungo aye ti zo na ngangu.+

12 Zo so aduti gï tongaso nga so lo yeke zo ti sioni atambela ti tene atënë ti kirikiri,+

13 lo te lê ti lo,+ lo sara gere ti lo nga na ali ti maboko ti lo.

14 So lo yeke na sioni bê,

lo leke lakue ti sara sioni na zo+ nga ti dü tënë ti papa na popo ti azo.+

15 Ni la gï hio tongaso, ye ti ngangu ayeke wara lo;

gï na yâ ti kete ngoi, a yeke fâ yâ ti lo, na lo lingbi ti wara sava pëpe.+

16 Aye omene ayeke dä so Jéhovah ake ni,

même aye mbasambala so lo ke* ni na bê ti lo oko:

17 Lê so ayeke bâ ndo na baba,+ yanga so ayeke tene mvene,+ maboko so ayeke tuku mênë ti azo so tënë ayeke na li ti ala pëpe,+

18 bê so ayeke leke ti sara sioni na zo,+ gere so akpe hio ti gue ti sara sioni,

19 témoin so atënë ti lo kue ayeke gï mvene+

nga zo so ayeke dü tënë ti papa na popo ti aita.+

20 Molenge ti mbi, bata commandement ti babâ ti mo,

nga ye* so mama ti mo ayeke fa na mo, zia lege ni pëpe.+

21 Kanga ni lakue na terê ti bê ti mo;

kanga ni na terê ti go ti mo.

22 Tongana mo tambela, a yeke fa lege na mo;

tongana mo lango, a yeke luti ti bâ ndo na ndö ti mo;

nga tongana mo zingo, a yeke sara tënë na mo,*

23 ndali ti so commandement ni ayeke mbeni lampe,+

ndia ni ayeke mbeni lumière,+

nga sukungo so a suku na zo ti fa lege na lo ayeke lege ti fini.+

24 A yeke bata mo si mo tï na yâ ti maboko ti sioni wali pëpe,+

nga si anzerengo tënë ti yanga ti wali so asara lango-sioni* ahanda mo pëpe.+

25 Sara nzara ti pendere ti lo na yâ ti bê ti mo pëpe,+

nga zia pëpe si lê ti lo so ayeke handa zo agboto mo,

26 ndali ti so wali-ndumba asara si zo ayeke gï na mapa oko;+

me wali ti mbeni koli nde ayeke gi ti mû fini* ti zo.

29 A yeke oko ye so ayeke si na zo so alango na wali ti mba ti lo;

zo so andu wali ti mba ti lo ayeke ngbâ senge pëpe.+

30 Azo ayeke ke zo ti nzi pëpe

tongana lo nzi ye ti kaï nzara ti lo* na ngoi so nzara asara lo.

31 Me tongana a wara lo, lo yeke kiri na ye ni fani mbasambala;

lo yeke mû anzoni ye ti yâ ti da ti lo kue ndali ni.+

32 Zo so agi mbeni wali nde, li ti lo ayeke dä pëpe;

zo so asara tongaso, lo buba gigi ti lo wani.*+

33 Lo yeke wara gï kä nga na ye ti kamene;+

kamene ti lo ni ayeke hon pëpe,+

34 ndali ti so mbanda ayeke sara si ngonzo agbu koli ti mbeni wali ngangu,

lo yeke bâ mawa ti zo ni kete pëpe na ngoi so lo yeke kiri na lo peko ti ye so lo sara.+

35 Lo yeke yeda pëpe na ye kue so a mû na lo na place ni;

atâa ye so mo mû na lo akono tongana nyen, bê ti lo ayeke dë pëpe.

7 Molenge ti mbi, bata atënë ti mbi,

nga bata acommandement ti mbi nzoni.+

 2 Bata acommandement ti mbi si mo ngbâ na fini;+

ye* so mbi fa na mo, bata ni tongana vuko lê ti mo.

 3 Kanga ni na terê ti ali ti maboko ti mo;

sara ni tongana mbeti na ndö ti bê ti mo.+

 4 Tene na ndara: “Mo yeke ita ti mbi ti wali,”

nga di iri ti hingango ndo, mo tene: “Fami ti mbi la,”

 5 si ala bata mo yongoro na wali ti kirikiri*+

nga yongoro na wali so asara lango-sioni,* so atënë ti yanga ti lo anzere nzerengo.*+

 6 Kâ na yâ ti fenêtre ti da ti mbi,

mbi bâ ndo na yâ ti dû ti fenêtre ni.

 7 Na ngoi so mbi yeke bâ azo so lê ti ala ahan pëpe,*

mbi bâ na popo ti amaseka mbeni maseka-koli so li ti lo ayeke dä pëpe.+

 8 Lo hon na lege, nduru na coin ti da ti wali ni,

na lo mû lege so ague na da ti wali ni.

 9 A yeke na ngoi so lâ ayeke linda, na lakui,+

na ngoi so ndo aga nduru ti vuko.

10 Mbi bâ mbeni wali aga awara lo;

lo yü bongo tongana* wali-ndumba,+ nga bê ti lo asi singo na tënë ti handa.

12 Kete, lo sigi; kete, lo gue na ndo so azo ayeke gue ka dä mingi;

nduru na coin ti lege oko oko kue, lo honde terê ti lo ti ku azo.+

13 Lo gbu maseka-koli ni, lo su yanga ti lo;

sân kamene, lo tene na lo:

15 Ndani la mbi ga ti wara mo;

mbi ga ti gi peko ti mo, na mbi wara mo awe!

16 Mbi bi apendere couverture na ndö ti gbogbo ti mbi;

a sara ni na lin ti Égypte,+ na acouleur nde nde.

18 Ga, e sara bolingo juska na ndapre;

zia e wara ngia na yâ ti bolingo ti e ni,

19 ndali ti so koli ti mbi ayeke na yanga-da pëpe;

lo voyagé na mbeni yongoro ndo.

20 Lo hon na bozo ti nginza na maboko ti lo,

na lo yeke kiri pëpe juska lango so nze aga kota awe si.”

22 Hio tongaso, lo tï na peko ti wali so, tongana koli-bagara so a gue na lo ti fâ lo,

tongana buba zo so a yôro maboko ti lo na yâ ti keke so a kôro dû dä* ti punir lo,+

23 juska lê ti kokora alï na yâ ti foie ti lo.

24 Fadeso, amolenge ti mbi, ala mä mbi;

ala dengi mê na atënë so mbi yeke tene.

Sara hange si mo girisa na mo tï na ndö ti lege ti lo pëpe,+

26 ndali ti so lo sara si gbâ ti azo atï awara kuâ,+

na azo so lo fâ ala ayeke gbani.+

27 Da ti lo ague na zo na Dû ti kuâ;*

a descend na gbe ni na yâ ti achambre ti kuâ.

8 Ndara ayeke dekongo ape?

nga kode ti bango yâ ti aye nzoni ayeke dekongo ape?+

 2 Lo luti na ndö ti ye na nduzu+ na terê ti lege,

lo luti na croisement.

 3 Lo luti na terê ti ayanga ti gbagba so zo ayeke hon dä ti lï na yâ ti gbata ni;

na terê ti ayanga ti gbagba ni,

lo yeke dekongo,+ lo tene:

 4 “Azo, ala la mbi yeke iri ala so,

mbi yeke sara tënë na kota go na azo kue.*

 5 Ala azo so ahinga ndo mingi pëpe so, ala gi ti tene lê ti ala ahan;+

ala azo ti buba, ala gi ti duti na bê so ayeke na ndara.*

 6 Ala mä mbi si, ndali ti so tënë so mbi yeke tene ayeke kota tënë mingi,

atënë so asigi na yanga ti mbi ayeke na lege ni.

 7 Mbi yeke tene tâ tënë yeke;

sioni tënë apeut ti sigi na yanga ti mbi pëpe.

 9 Atënë ti mbi kue ayeke na lege ni na lê ti azo so ahinga ti bâ yâ ti aye nzoni,

nga a yeke mbilimbili na lê ti azo so ahinga ye.

10 Ala soro ti tene mbi fa lege na ala ahon ti soro argent,

ala soro hingango ye ahon ti soro lor ti nzoni ni,+

11 ndali ti so ndara ayeke nzoni ahon acorail;*

tanga ti aye kue so zo asara nzara ni alingbi na ni pëpe.

12 Mbi ndara, mbi na hango lê e duti ndo oko;

mbi hinga ye nga mbi hinga ti gbu li nzoni.+

14 Mbi yeke na nzoni wango nga na ndara ti sara ye ti nzoni;+

mbi hinga ndo+ nga mbi yeke na ngangu.+

15 Grâce na mbi, agbia angbâ ti komande,

na akota zo ti kodro asigi na ambela so ayeke mbilimbili.+

16 Grâce na mbi, amokonzi angbâ ti komande,

na akota zo ayeke fâ ngbanga na lege ni.

17 Mbi ye azo so aye mbi,

na azo so agi mbi ayeke wara mbi.+

18 Mbi yeke na mosoro na gloire,

mosoro so ayeke ngbâ lakue* nga na mbilimbili.

19 Lengo ti mbi ayeke nzoni ahon lor, même lor ti nzoni ni,

nga aye so mbi mû na mo ayeke nzoni ahon argent ti nzoni ni.+

20 Mbi tambela na ndö ti lege ti mbilimbili,

na milieu ti alege ti fango ngbanga ti mbilimbili;

21 mbi mû nzoni héritage na azo so aye mbi;

mbi sara si agogoro ti ala asi.

22 Jéhovah asara mbi tongana tongo nda ti lege ti lo;+

kozo ye na popo ti aye kue so lo sara ândö giriri.+

23 Ngbene ye ândö giriri, a zia mbi na ndo ti mbi,+

ngbene ye na tongo nda ni, kozo si a sara sese.+

24 Na ngoi so angu so alï mingi ayeke dä pëpe,+ mbi bâ gigi awe,*

na ngoi ni so a yeke wara pëpe alï ti ngu so ngu asi yâ ni si ayeke tuku tukungo.

25 Kozoni si a zia ahoto na place ti ala,

kozoni si a sara akete hoto, mbi bâ gigi awe,

26 na ngoi ni so, ade lo sara sese, benyama

nga même sese agbu terê na mbeni sese pëpe.

27 Na ngoi so lo leke lani yayu,+ mbi yeke dä;

na ngoi so lo fa ndo so mo bâ mo tene lê ti ngu na lê ti nduzu atingbi terê dä,*+

28 na ngoi so lo zia ambinda na lê ti nduzu

na ngoi so lo sara si ali ti angu so alï mingi abâ gigi,

29 na ngoi so lo sigi na mbeni mbela ndali ti ngu-ingo

ti tene ngu-ingo ni ahon pëpe ndo so lo fa ni,+

na ngoi so lo zia gere ti sese,

30 na ngoi ni so, mbi duti na terê ti lo tongana mbeni wakode-kua.+

Lâ na lâ, mbi la lo ye mbi mingi,+

mbi yeke na ngia na gbele lo lakue;+

31 Mbi yeke na ngia ndali ti sese so lo sara ti tene azo aduti dä,

nga amolenge ti azo* la mbi ye ala mingi.

32 Tongaso, amolenge ti mbi, ala mä mbi,

ndali ti so ngia ayeke na azo so abata alege ti mbi.

33 Ala yeda na lege so mbi fa+ na ala si ala ga azo ti ndara

nga ala bâ ni tongana senge ye lâ oko pëpe.

34 Ngia ayeke na zo so ayeke mä mbi

na lege so, lâ na lâ, lo yeke ga hio na* yanga-da ti mbi

nga lo yeke luti na terê ti yanga-da ti mbi ti ku,

35 ndali ti so zo so awara mbi ayeke wara ande fini,+

nga lo yeke nzere na lê ti Jéhovah.

36 Me zo so asara sanka ti mbi asara sioni na terê ti lo* wani;

azo so ake mbi aye kuâ.”+

9 Tâ ndara aleke da ti lo;

lo leke apilier ni mbasambala na kode.

 2 Lo leke nyama ti tengo ni kue awe,*

lo mélangé yâ ti vin ti lo;

lo leke nga table ti lo.

 3 Lo tokua azo ti kua ti lo ti wali

ti gue na ambage ti gbata ni so ayeke na nduzu, si kâ ala iri azo, ala tene:+

 6 Zia ti sara ye tongana zo so ahinga ndo mingi pëpe,* na ngbâ na fini;+

Tambela na ndö ti lege ti hingango ndo.”+

 7 Zo so agi ti kiri na zo ti hengo ndo na nzoni lege agi ti tene nengo ti lo atï;+

nga zo so asuku na zo ti sioni ayeke sara sioni na terê ti lo wani.

10 Kpengo mbeto ti Jéhovah ayeke tongo nda ti ndara,+

nga ti hinga Nzapa so ayeke nzoni-kue ahon aye kue ayeke lege ti hingango ndo,+

11 ndali ti so grâce na mbi, mo yeke ngbâ na fini aninga,+

nga ngu ti mo ayeke ga mingi.

12 Tongana mo ga zo ti ndara, mo wani la mo yeke bâ nzoni na pekoni;

me tongana mo yeke zo ti hengo ndo, mo oko la mo yeke yô kpale ti pekoni.

14 Lo duti tâ na yanga ti da ti lo

na ndö ti mbeni ye na yâ ti gbata ni na mbage so ayeke na nduzu,+

15 lo yeke dekongo na azo so ayeke hon hongo,

azo so ayeke hon na lege ti gue na ndo so ala ye ti gue dä, lo tene:

17 “Ngu so a nzi ni nzingo anzere,

nga kobe so a te ni na hondengo ni anzere.”+

18 Me zo ni ahinga pëpe so azo so akui awe na so ayeke na ngangu pëpe ayeke kâ,

nga so azo kue so ague na da ti wali so ayeke na yâ ti Dû ti kuâ.*+

Molenge ti ndara asara si babâ ti lo aduti na ngia,+

me molenge ti buba amû vundu na mama ti lo.

 2 Mosoro so zo awara na sarango sioni, lo yeke bâ nzoni dä pëpe,

me sarango ye ti mbilimbili azi zo na lê ti kuâ.+

 3 Jéhovah ayeke sara si zo ti mbilimbili* angbâ na nzara pëpe,+

me ye so azo ti sioni asara nzara ni mingi, lo yeke gbanzi ni na ala.

 4 Maboko so asara kua pëpe asara si zo atï na yâ ti yere,+

me maboko so asara kua ngangu aga na mosoro na azo.+

 5 Molenge so asara ye na ndara ayeke bungbi kobe na ngoi ti ndowa;

me molenge so asara ye ti kamene atï na lango na ngoi ti kongo alê ti kobe.+

 6 Tufa ayeke na ndö ti li ti zo ti mbilimbili,+

me tënë ti yanga ti azo ti sioni ahonde ndö ti aye ti ngangu so a sara na azo.

 7 Aye so a dabe na ni na ndö ti zo* ti mbilimbili asara si lo wara tufa,+

me iri ti azo ti sioni ayeke fun na agirisa biani biani.+

 8 Zo so ayeke na ndara, lo yeke yeda na aye so a fa na lo,*+

me zo so ayeke tene tënë ti buba, a yeke tambela na ndö ti lo.+

 9 Zo so ayeke sara ye lakue mbilimbili, lo yeke gi bê ti lo pëpe,+

me zo so asara si lege ti lo aba bango, a yeke hinga nda ti lo.+

10 Zo so na handa ate lê na mbeni zo azia vundu na bê ti zo,+

nga zo so atene tënë ti buba, a yeke tambela na ndö ti lo.+

11 Tënë ti yanga ti zo ti mbilimbili ayeke mû fini na zo;+

me tënë ti yanga ti azo ti sioni ahonde ndö ti aye ti ngangu so a sara na azo.+

12 Kengo terê ayeke dü tënë ti papa na popo ti azo,

me ndoye akanga ndö ti akengo ndia+ kue.

13 Atënë ti ndara ayeke na yanga ti zo so abâ yâ ti aye nzoni,+

me keke ayeke ndali ti peko ti zo so li ti lo ayeke dä pëpe.+

14 Azo ti ndara abata hingango ye+ ti ala tongana mosoro,

me yanga ti zo ti buba airi ye ti vundu na ndö ti lo.+

16 Kusala ti zo ti mbilimbili ague na lo ti wara fini;

me ye ti peko ti kusala ti zo ti sioni ague na lo ti sara siokpari.+

17 Zo so ayeda ti tene a fa lege na lo, lo yeke tongana lege ti fini,*

me zo so asara sanka tongana a suku na lo, lo gue na azo yongoro.

18 Zo so ake zo me lo gi ti honde ndö ni ayeke tene mvene,+

nga zo so afono ti fa peko ti atënë ti mvene so abuba iri ti zo ayeke zo ti buba.

19 Tongana zo adiko gbâ ti tënë, lo yeke manke pëpe ti sara ye so ake ndia,+

me zo so abata yanga ti lo, lo sara ye na hange.+

20 Tënë ti yanga ti zo ti mbilimbili ayeke tongana argent ti nzoni ni;+

me bê ti zo ti sioni ayeke tongana mbeni ye so ngere ni ayeke ngangu pëpe.

21 Tënë ti yanga ti zo ti mbilimbili akpengba* gbâ ti azo,+

me azo ti buba akui ndali ti so li ti ala ayeke dä pëpe.+

22 Tufa ti Jéhovah la asara si zo awara mosoro,+

nga lo zia pasi* na terê ni pëpe.

23 Ti sara aye ti kamene ayeke tongana mbeni ye ti ngia na lê ti zo ti buba,

me zo so abâ yâ ti aye nzoni ayeke wara ndara.+

24 Ye so zo ti sioni asara mbeto ni ayeke tï na ndö ti lo;

me ye so azo ti mbilimbili asara nzara ni, a yeke mû ni na ala.+

25 Tongana kota pupu aya ahon, zo ti sioni ayeke duti dä encore ape;+

me zo ti mbilimbili ayeke mbeni fondation so angbâ lakue lakue.+

26 Tongana ti so vinaigre akui pembe nga guru ason lê ti zo,

zo ti goigoi ayeke nga tongaso ndali ti zo so atokua lo.*

27 Kpengo mbeto ti Jéhovah asara si gigi ti zo aninga,+

me wungo ti ngu ti azo ti sioni ayeke kiri kete.+

28 Ye so azo ti mbilimbili aku ni kungo amû ngia na ala,+

me ye so azo ti sioni aku ni, ala yeke wara ni pëpe.+

29 Lege ti Jéhovah ayeke mbeni ngangu gbagba ndali ti zo so tënë ayeke na li ti lo pëpe,+

me a ga na futingo na ndö ti azo ti sioni.+

30 Ye oko ayeke sara pëpe si zo ti mbilimbili atï,+

me azo ti sioni ayeke ngbâ na ndö ti sese ni pëpe.+

31 Tënë ti ndara la ayeke sigi na yanga ti zo ti mbilimbili,

me a yeke fâ ande yanga so atënë ti kirikiri asigi dä.

32 Yanga ti azo ti mbilimbili ahinga atënë so anzere na zo,

me yanga ti azo ti sioni ayeke tene atënë ti kirikiri.

11 Asembe ti kilo so ayeke mbilimbili pëpe ayeke sioni mingi na lê ti Jéhovah,

me kilo so ayeke na lege ni* anzere na lo.+

 2 Tongana zo asara ye na fandara, kamene ayeke ga na pekoni;+

me azo so abâ terê ti ala kete, ala yeke na ndara.+

 3 Mbilimbili ti azo ti mbilimbili ayeke fa lege na ala;+

me sarango ye ti handa ti azo ti handa la ayeke futi ala.+

 4 Mosoro* ayeke mû maboko na zo pëpe na lâ ti kota ngonzo,+

me mbilimbili ayeke zi zo na lê ti kuâ.+

 5 Mbilimbili ti zo so tënë ayeke na li ti lo pëpe asara si lege ti lo ayeke gï droit,

me zo ti sioni ayeke tï ndali ti sioni ti lo wani.+

 6 Mbilimbili ti azo so asara ye na lege ni ayeke zi ala,+

me azo so asara ye na handa ayeke tï na yâ ti gbanda ti anzara ti bê ti ala wani.+

 7 Tongana zo ti sioni akui, ye so lo ku ti wara afuti;

na aye so lo ku ti wara grâce na ngangu ti lo afuti nga.+

 8 A yeke zi zo ti mbilimbili na yâ ti ye ti ngangu,

na zo ti sioni amû place ti lo.+

 9 Tënë ti yanga ti mbeni apostat* asara si zo atï,

me na lege ti hingango ye la azo ti mbilimbili ayeke sö kuâ.+

10 Nzoni ti azo ti mbilimbili asara si mbeni gbata aduti na ngia,

nga tongana azo ti sioni akui, a yeke mä dekongo ti ngia.+

11 Tufa ti azo ti mbilimbili asara si iri ti mbeni gbata awu,+

me tënë ti yanga ti azo ti sioni akungbi gbata ni na sese.+

12 Zo so li ti lo ayeke dä pëpe azere* mba ti lo,

me zo so abâ yâ ti aye nzoni azi yanga pëpe.+

13 Zo ti pango zo afono ti sigi na atënë so zo adoit ti mä ni kirikiri pëpe,+

me zo so azo azia bê ti ala na ndö ti lo* ayeke sigi na tënë kirikiri pëpe.*

14 Tongana zo so ayeke na nzoni kode ti fango lege* ayeke dä pëpe, azo ayeke tï;

me na lege ti gbâ ti awamungo wango, ye aga nzoni.*+

15 Zo so ayeda ti futa bon na place ti mbeni wande, lo yeke wara kpale dä biani,+

me zo so ake ti tene lo na mbeni zo agbu maboko ti mba ti mä terê ayeke gi bê ti lo pëpe.

16 Wali so sarango ye ti lo anzere na zo awara gloire;+

me azo so abâ mawa ti zo pëpe agbu aye ti mosoro na ngangu.

17 Zo so asara nzoni bê na zo* ayeke bâ nzoni na pekoni,+

me zo so asara sioni na mba ti lo aga na kpale* na ndö ti lo wani.+

18 Futa so zo ti sioni awara na peko ti kua ti lo ayeke ye ti handango zo,+

me zo so alu ye ti mbilimbili ayeke ko nzoni futa.+

19 Zo so aluti nganganga ndali ti ye ti mbilimbili ayeke wara ande fini,+

me zo so atomba peko ti ye ti sioni ayeke wara ande kuâ.

20 Azo so bê ti ala ayeke kirikiri ayeke sioni mingi na lê ti Jéhovah,+

me azo so tënë ayeke na li ti ala pëpe, sarango ye ti ala anzere na lo.+

21 Hinga tënë so: Zo ti sioni ayeke ngbâ ande senge pëpe,+

me amolenge ti azo ti mbilimbili ayeke sö kuâ.

22 Pendere wali so ake ti sara ye tongana zo so li ti lo ayeke dä

ayeke tongana bague ti lor na hôn ti cochon.

23 Ye so zo ti mbilimbili asara nzara ni ayeke ga na lo nzoni ye,+

me ye so azo ti sioni aku ti wara aga na ngonzo na ndö ti ala.

24 Mbeni zo amû ye mingi na azo,* me ye ti lo akiri awu;+

mbeni zo agbanzi ye so lo doit ti mû na azo, me lo tï na yâ ti yere.+

25 Zo* so amû ye mingi na azo, ye ti lo ayeke maï,*+

zo so akpengba* azo, azo ayeke kpengba lo nga.+

26 Azo ayeke deba zo so agbanzi azo na lê ti kobe,

me ala yeke iri tufa na ndö ti zo so akä ni.

27 Zo so asara kue ti sara ye ti nzoni, lo gi ti tene a bâ lo na nzoni lê;+

me zo so agi peko ti ye ti sioni, sioni la ayeke ga na ndö ti lo biani.+

28 Zo so azia bê ti lo na ndö ti mosoro ti lo ayeke tï;+

me zo ti mbilimbili ayeke maï tongana kugbe ti keke.+

29 Zo so aga na kpale* na azo ti da ti lo ayeke gbu pupu;+

zo ti buba ayeke ga ande zo ti kua ti zo ti ndara.

30 Ye ti peko ti kua ti zo ti mbilimbili ayeke keke ti fini,+

na zo so asara si a-âme* ayeda ti sara nzoni ye ayeke zo ti ndara.+

31 Asingana, zo ti mbilimbili so ayeke na ndö ti sese si ayeke wara futa ti lo,

si zo ti sioni nga na wasiokpari ayeke wara futa ti ala ape?+

12 Zo so aye si a fa lege na lo aye ti hinga ye,+

me zo so ake ti tene a suku na lo ayeke zo so agbu li ti lo nzoni pëpe.*+

 2 Zo ti nzoni anzere na lê ti Jéhovah,

me Lo dë ngbanga na li ti zo so aleke ti sara sioni.+

 3 Sarango sioni alingbi pëpe ti sara si zo aduti nzoni,+

me a yeke gboto azo ti mbilimbili lâ oko pëpe na ndo so ala yeke dä.

 4 Nzoni wali ayeke couronne ti koli ti lo,+

me wali so asara ye ti kamene ayeke tongana mbeni ye so asara si abio ti koli ti lo awoko.+

 5 Apensé ti azo ti mbilimbili ayeke na lege ni,

me lege so azo ti sioni afa na azo ti mû ayeke handa zo.

 6 Atënë ti azo ti sioni ayeke tongana azo so ahonde terê ti ala ti gbu zo ti fâ lo,*+

me tënë ti yanga ti azo ti mbilimbili asö ala.+

 7 Tongana a kinda azo ti sioni awe, ala yeke dä encore ape,

me da ti azo ti mbilimbili ayeke ngbâ ti luti.+

 8 A yeke gonda mbeni zo ndali ti atënë ti ndara so asigi na yanga ti lo,+

me zo so bê ti lo asi singo na ye ti kirikiri, a yeke sara ye na lo tongana mbumbuse zo.+

 9 A yeke nzoni mo duti senge zo na mo yeke na zo ti kua

ahon ti pika kate me mo yeke na kobe* ti tengo ni pëpe.+

10 Zo ti mbilimbili abâ lege ti anyama ti lo nzoni,+

me même nzoni bê ti zo ti sioni ayeke gï sioni.

11 Zo so asara kua ti yaka ti lo ayeke wara kobe alingbi na lo,+

me zo so agi peko ti asenge senge ye, li ti lo ayeke dä pëpe.

12 Zo ti sioni asara bê ti aye so azo ti sioni agbu na ngangu,

me azo ti mbilimbili ayeke tongana nzoni keke so lê ni alë.

13 Sioni tënë so asigi na yanga ti zo ti sioni agbu lo tongana kûkû,+

me zo ti mbilimbili asigi yamba na yâ ti ye ti ngangu.

14 Tënë ti yanga ti zo asara si lo wara anzoni ye alingbi na lo,+

na lo yeke wara futa ti peko ti kua so lo sara na maboko ti lo.

15 Lege so zo ti buba amû ayeke nzoni na lê ti lo wani,+

me zo ti ndara ayeda na wango.+

16 Zo ti buba ayeke fa ngonzo ti lo na gigi hio mingi,*+

me zo so lê ti lo ahan asara sanka ti* tënë ti songo bê.

17 Témoin so ayeke be-ta-zo ayeke tene tâ tënë,*

me témoin ti mvene atene tënë so ahanda zo.

18 Tënë so zo atene sân ti gbu li ayeke kpo zo tongana épée,

me tënë ti yanga ti azo ti ndara asara si ye so ason zo adë.+

19 Yanga so atene tâ tënë ayeke ngbâ lakue lakue,+

me yanga so atene mvene ayeke ngbâ gï teti kete ngoi.+

20 Tënë ti handa ayeke na bê ti azo so aleke ti sara ye ti sioni,

me azo so ayeke sara si siriri amaï* ayeke na ngia.+

21 Ye ti sioni ayeke wara zo ti mbilimbili pëpe,+

me azo ti sioni ayeke wara gbâ ti aye ti ngangu.+

22 Yanga so ayeke tene mvene ayeke sioni mingi na lê ti Jéhovah,+

me azo so ayeke be-ta-zo azia ngia na bê ti lo.

23 Zo so lê ti lo ahan ahonde ndö ti ye so lo hinga,

me zo ti buba asigi na gbâ ti tënë ti buba so ayeke na bê ti lo hio hio.+

24 Maboko ti azo so asara kua ngangu la ayeke komande,+

me a yeke zia maboko ti azo ti goigoi na terê ti ngangu kua.+

25 Gingo bê asara si bê ti zo anze,*+

me nzoni tënë asara si bê ti lo akiri awara ngia.+

26 Zo ti mbilimbili atambela na ndo ti lo ti gi ando ti tengo pere,

me lege ti azo ti sioni ague na ala yongoro.

27 Zo ti goigoi aye ti gbu mbeni nyama, me lo tomba peko ti lo pëpe,+

me tongana zo aye kua, so ayeke tâ mosoro.

28 Lege ti mbilimbili ague na fini;+

kuâ ayeke na lege ni so pëpe.

13 Molenge ti ndara ayeda ti tene babâ ti lo afa lege+ na lo,

me zo ti hengo ndo ake ti tene a suku na lo.*+

 2 Tënë ti yanga ti zo asara si lo te nzoni kobe,+

me ye so agbu bê ti azo so asara ye na handa ayeke ti sara ye ti ngangu na azo.

 5 Zo ti mbilimbili ake mvene,+

me sarango ye ti azo ti sioni aga na kamene nga abi nengo ti zo na sese.

 6 Sarango ye ti mbilimbili abata zo so tënë ayeke na li ti lo pëpe,+

me sarango sioni asara si wasiokpari atï.

 7 Mbeni zo ayeke dä so atene lo yeke zo ti mosoro, me lo yeke na ye oko pëpe;+

mbeni zo ayeke dä so atene ni yeke wayere, me lo yeke na gbâ ti mosoro.

 8 Amosoro ayeke ye so zo ayeke mû ni na place ti fini* ti lo,+

me ye ti sioni ayeke hara même awayere pëpe.*+

 9 Lumière ti azo ti mbilimbili aza ngangu,*+

me a yeke mingo lampe ti azo ti sioni.+

10 Sarango ye na fandara asara si gï papa la alondo,+

me ndara ayeke na azo so agi wango.*+

11 Mosoro so zo awara ni gï hio tongaso* ayeke kiri kete,+

me mosoro so zo abungbi ni kete na kete* ayeke ga mingi.

12 Ye so zo aku ni ngbii,* si lo wara ni hio pëpe, a sara si bê ti lo anze kue,+

me tongana zo awara ye so lo ku ni, a yeke tongana keke ti fini.+

13 Zo so ake ti tene a fa ye* na lo ayeke wara kpale na pekoni;+

me zo so akpe commandement, a yeke futa lo.+

14 Ye* so zo ti ndara afa ayeke mû fini na zo;+

a yeke sara si zo aduti yongoro na agbanda ti kuâ.

15 Zo so ayeke na ndara mingi, a yeke bâ lo na nzoni lê,

me lege ti azo so asara ye na handa ayeke ngangu mingi.

16 Zo so lê ti lo ahan asara ye alingbi na hingango ye,+

me zo ti buba asigi na buba ti lo wani.+

17 Sioni zo ti tokua ayeke wara kpale,+

me zo ti tokua so ayeke be-ta-zo asara si ye aga nzoni.+

18 Zo so a fa lege na lo me lo sara sanka ni atï na yâ ti yere nga kamene asara lo,

me zo so ayeda ti tene a kiri na lo na nzoni lege* ayeke wara gloire.+

19 Tongana zo awara ye so lo ku ni, a nzere na lo;*+

me azo ti buba ake ti zia lege ti ye ti sioni.+

20 Zo so atambela na azo ti ndara, lo yeke ga zo ti ndara,+

me zo so asara kamarade na azo ti buba, lo yeke wara sioni dä.+

21 Ye ti ngangu atomba peko ti awasiokpari,+

me futa ti azo ti mbilimbili ayeke maïngo ti aye ti ala.+

22 Nzoni zo azia héritage na a-âta ti lo,

me a yeke bata mosoro ti awasiokpari ndali ti zo ti mbilimbili.+

23 Yaka so wayere adë alë gbani,

me sarango ye ti kirikiri alingbi ti sara si a* hon.

24 Zo so ake ti punir molenge ti lo,* lo ke molenge ni,+

me zo so aye molenge ti lo, lo yeke sara kue* ti fa lege na lo.+

25 Zo ti mbilimbili ayeke te ye alingbi na nzara ti lo,*+

me yâ ti zo ti sioni ayeke ngbâ senge.+

14 Wali so ayeke tâ na ndara asara si da ti lo akpengba,+

me wali ti buba akungbi da ti lo na sese na maboko ti lo wani.

 2 Zo so asara ye na lege ni akpe mbeto ti Jéhovah,

me zo so asara ye na handa* ake lo bê oko.

 3 Tënë ti baba so zo ti buba atene ayeke tongana keke so lo punir zo na ni,

me tënë ti yanga ti azo ti ndara ayeke bata ala.

 4 Tongana abagara ayeke dä pëpe, ndo ti tengo kobe ti ala avuru nzoni,

me grâce na ngangu ti koli-bagara, kobe ti yaka ayeke gbani.

 5 Témoin so ayeke be-ta-zo ayeke tene mvene pëpe,

me témoin ti mvene, atënë ti lo kue ayeke gï mvene.+

 6 Zo ti hengo ndo agi ndara, me lo wara ni pëpe;

me ti zo so ahinga ndo, a yeke ngangu na lo pëpe ti hinga ye+ hio.

 7 Duti yongoro na zo ti buba,

ndali ti so mo yeke manda ye oko pëpe na yâ ti tënë ti yanga ti lo.+

 8 Grâce na ndara, zo so lê ti lo ahan ahinga lege so lo yeke mû,

me buba ti azo ti buba ahanda ala.*+

 9 Azo ti buba abâ tënë so atï na li ti ala* tongana ye ti ngia,+

me azo so asara ye na lege ni ayeke nduru ti leke tënë na popo ti ala.*

10 Zo wani la ahinga vundu so ayeke na bê ti lo,*

nga ngia so ayeke na bê ti lo, mbeni zo nde apeut ti kangbi ni na lo pëpe.

11 A yeke futi da ti azo ti sioni,+

me tente ti azo ti mbilimbili ayeke maï.

12 Mbeni lege ayeke dä so na lê ti zo akpa nzoni lege,+

me a gue ngbii a si na kuâ.+

13 Zo apeut ti he ngia me vundu ayeke na bê ti lo,

nga ngia alingbi ti hunzi na vundu.

14 Zo so bê ti lo ayeke kirikiri ayeke ko lengo ti aye so lo sara,+

me nzoni zo awara futa ti aye so lo sara.+

15 Zo so lê ti lo ahan pëpe* amä na bê na tënë kue,

me zo so lê ti lo ahan agbu li kozo si lo bi gere ti lo.+

16 Zo ti ndara asara ye na hange, na lo zia lege ti sioni ye,

me zo ti buba asara ye na dongo terê* nga lo zia bê na ndö ti lo wani ahon ndö ni.

17 Zo so asara ngonzo hio mingi ayeke sara ye ti buba,+

me zo so amû ngoi ti gbu li nzoni na ndö ti aye,* azo ake lo.

18 Azo so lê ti ala ahan pëpe,* buba ayeke ga ye ti ala,

me azo so lê ti ala ahan ayeke wara hingango ye tongana couronne.+

19 Nyen na nyen, azo ti sioni ayeke kuku na gbe ti azo ti nzoni,

nga azo ti sioni ayeke kuku na sese na yanga ti gbagba ti azo ti mbilimbili.

20 Même avoizin ti wayere ake lo,+

me zo ti mosoro ayeke na gbâ ti akamarade.+

21 Zo so ake mba ti lo asara siokpari,

me zo so afa so lo bâ mawa ti azo ti mawa ayeke na ngia.+

23 Mara ti ngangu kua nde nde kue aga na ye ti nzoni,

me gï dikongo tënë senge senge asara si ye amanke zo.+

24 Couronne ti azo ti ndara ayeke mosoro ti ala;

me buba ti azo ti buba ayeke gï ye ti buba.+

25 Tâ témoin asö fini* ti azo,

me zo ti handa, atënë ti lo kue ayeke gï mvene.

26 Kpengo mbeto ti Jéhovah asara si zo ayeke na confiance mingi,+

na ye so ayeke duti ande ndo ti batango terê ndali ti amolenge ti lo.+

27 Kpengo mbeto ti Jéhovah ayeke tongana dungu so amû fini,

a yeke sara si zo aduti yongoro na akûkû ti kuâ.

28 Gloire ti mbeni gbia ayeke gbâ ti azo so lo yeke na ni,+

me mokonzi so ayeke na azo pëpe ti komande na ndö ti ala ayeke tï.

29 Zo so asara ngonzo hio pëpe ahinga ti bâ yâ ti aye nzoni mingi,+

me zo so ahinga ti kanga bê pëpe afa buba ti lo na gigi.+

30 Bê so ayeke kpô asara si terê ti zo awara fini,*

me mbanda asara si abio ti zo awoko.+

31 Zo so amû ye ti zo ti mawa na likisi azonga Zo so asara lo,+

me zo so afa so lo bâ mawa ti awayere amû gloire na Lo.+

32 Sioni ti zo ti sioni la ayeke kinda lo,

me zo ti mbilimbili ayeke bata terê ti lo na yâ ti sarango ye lakue mbilimbili.+

33 Zo so ahinga ndo, lo duti kpô, lo dekongo na ndö ti ndara ti lo pëpe,+

me azo ti buba abâ so ala doit ti fa so ala yeke na ndara.

34 Sarango ye ti mbilimbili asara si iri ti mbeni mara awu,+

me siokpari abi kamene na lê ti mbeni mara.

35 Zo ti kua so asara ye na ndara azia ngia na bê ti gbia,+

me zo so asara ye ti kamene, gbia asara ngonzo na terê ti lo mingi.+

15 Ti kiri tënë na zo na ngangu pëpe* asara si ngonzo adë,+

me tënë so ason bê asara si ngonzo alondo.+

 2 Yanga ti azo ti ndara asara kua nzoni na hingango ye,+

me yanga ti azo ti buba asigi na tënë ti buba hio hio.

 3 Lê ti Jéhovah ayeke na ndo kue,

lo yeke bâ azo ti sioni nga na azo ti nzoni.+

 4 Yanga so asara tënë yeke* ayeke keke ti fini,+

me tënë ti kirikiri amû kota vundu na zo.*

 5 Zo ti buba azere tënë so babâ ti lo atene ti fa lege na lo,+

me zo so lê ti lo ahan ayeda ti tene a kiri na lo na nzoni lege.*+

 6 Gbâ ti mosoro ayeke na yâ ti da ti azo ti mbilimbili,

me lengo ti ye ti zo ti sioni* aga na lo kpale.+

 7 Yanga ti azo ti ndara asara si hingango ye amû ndo,+

me bê ti zo ti buba asara tongaso pëpe.+

 8 Sandaga ti azo ti sioni ayeke sioni mingi na lê ti Jéhovah,+

me sambela ti azo ti mbilimbili anzere na Lo.+

 9 Jéhovah ake lege so zo ti sioni amû,+

me lo ye zo so agi peko ti mbilimbili.+

10 Na lê ti zo so azia nzoni lege, ngangu so a sara ti fa lege na lo ayeke sioni;*+

me zo so ake ti tene a suku na lo ayeke kui.+

11 Asingana Dû ti kuâ* nga na ndo so ye afuti dä* so ayeke polele na lê ti Jéhovah,+

si ye so ayeke na yâ ti bê ti azo ayeke polele na lê ti lo ape?+

13 Bê ti zo so ayeke na ngia asara si lê ti lo ayeke na  ngia,

me vundu asara si bê ti zo anze kue.*+

14 Bê ti zo so ahinga ndo agi ti hinga ye,+

me ti azo ti buba, ye ti buba la ayeke kobe ti ala.*+

15 Ti zo so ayeke bâ pasi, alango ti lo kue ayeke gï sioni,+

me zo so bê ti lo ayeke na ngia* ayeke lakue na yâ ti matanga.+

16 A yeke nzoni ti duti na ye kete nga ti kpe mbeto ti Jéhovah+

ahon ti duti na gbâ ti mosoro nga na gingo bê* na terê ni.+

17 A yeke nzoni ti te kugbe ti kasa na ndo so ndoye ayeke dä+

ahon ti te bagara ti mafuta na ndo so kengo terê ayeke dä.+

18 Zo so bê ti lo ayeke wâ wâ wâ asara si tiri alondo,+

me zo so asara ngonzo hio pëpe asara si papa akaï.+

19 Lege ti zo ti goigoi ayeke tongana ndo so gbâ ti asisi ayeke dä,+

me lege ti azo ti mbilimbili ayeke tongana kota lege so ayeke kpangbala.+

20 Molenge ti ndara azia ngia na bê ti babâ ti lo,+

me zo ti buba azere mama ti lo.+

21 Sarango ye ti buba amû ngia na zo so li ti lo ayeke dä pëpe,+

me zo so abâ yâ ti aye nzoni ayeke tambela droit na devant ti lo.+

22 Tongana azo abungbi ti pika patara* pëpe, ye so ala leke ti sara atï na ngu,

me grâce na gbâ ti awamungo wango, ye aga nzoni.+

23 Zo ayeke na ngia tongana lo kiri tënë na lege ni,*+

nga tënë so a tene na tâ ngoi ni anzere mingi.+

24 Ti zo so asara ye na ndara, lege ti fini+ ague gï guengo na nduzu,

ti sara si lo descend pëpe na yâ ti Dû ti kuâ.*+

25 Jéhovah ayeke kungbi na sese da ti azo ti fandara,+

me lo yeke bâ si yanga ti sese ti wali-mua+ angbâ na place ni.

26 Jéhovah ake na bê oko ye so zo ti sioni aleke ti sara,+

me na lê ti Lo, anzerengo tënë ayeke ye so sioni oko ayeke dä pëpe.+

27 Zo so awara go na ndö ti amba ti lo aga na kpale* na ndö ti azo ti da ti lo,+

me zo so ake goro ayeke ngbâ na fini.+

28 Zo ti mbilimbili agbu li na yâ ti bê ti lo kozo si lo kiri tënë,+

me yanga ti azo ti sioni asigi na asioni tënë hio hio.

29 Jéhovah ayeke yongoro na azo ti sioni,

me lo mä sambela ti azo ti mbilimbili.+

30 Lê so aza pendere asara si* bê ti zo ayeke na ngia;

nzoni sango asara si abio ti zo akpengba.*+

31 Zo so amä kpengba wango so amû fini na zo,

place ti lo ayeke na popo ti azo ti ndara.+

32 Zo so ake ti tene a fa lege na lo aye fini* ti lo oko pëpe,+

me zo so ayeda si a suku na lo ayeke wara hingango ndo.+

33 Kpengo mbeto ti Jéhovah afa na zo tongana nyen ti sara ye na ndara,+

na kozo si zo awara gloire, a lingbi lo sara terê ti lo kete si.+

16 Zo ayeke leke apensé ti bê ti lo,*

me kiringo tënë so lo mû* alondo na Jéhovah.+

 2 Na lê ti zo, alege ti lo kue ayeke na lege ni,*+

me Jéhovah ayeke bâ ye so apusu zo ti sara ye.+

 3 Ye kue so mo ye ti sara, zia ni na maboko ti Jéhovah,*+

na aye so mo leke ti sara ayeke ga nzoni.

 4 Jéhovah asara si ye kue amû lege ti tene ye so lo leke na bê ti lo ti sara asi,

même ti tene a futi azo ti sioni na ngoi ti ye ti ngangu.+

 6 Tâ ndoye nga na dutingo be-ta-zo asara si a zi afaute,+

nga kpengo mbeto ti Jéhovah asara si zo azia lege ti ye ti sioni.+

 7 Tongana sarango ye ti mbeni zo anzere na Jéhovah,

Lo sara si même awato ti zo ni aduti na siriri na lo.+

 8 A yeke nzoni ti duti na kete ye na ti sara ye ti mbilimbili+

ahon ti duti na gbâ ti mosoro na ti sara ye ti kirikiri.+

 9 Zo alingbi ti leke na bê ti lo ti sara mbeni ye,

me Jéhovah la afa na lo lege so a lingbi lo mû.+

10 A yeke nzoni desizion ti Nzapa la asigi na yanga ti gbia;+

lo doit ti fâ ngbanga kirikiri lâ oko pëpe.+

11 Kilo nga na asembe ti kilo so ayeke mbilimbili alondo na Jéhovah;

awen kue ti ndö ti kilo so ayeke na yâ ti bozo ni ayeke kusala ti maboko ti lo.+

12 Asioni ye so azo ayeke sara ayeke sioni mingi na lê ti agbia,+

ndali ti so a yeke grâce na sarango ye ti mbilimbili la trône aluti nzoni.+

14 Ngonzo ti gbia ayeke tongana zo so a tokua lo ti fâ zo,+

me zo ti ndara asara si ngonzo ni adë.*+

15 Tongana gbia abâ mbeni zo na nzoni lê, gigi ti zo ni ayeke duti nzoni;

nzoni bê ti gbia ni ayeke tongana atanga ti ngu-nzapa.+

18 Baba ague na zo ti tï sioni,

nga ti sara ye na fandara ague na zo ti tï.+

19 Ti sara terê kete na popo ti azo so asara terê ti ala kete+

ayeke nzoni ahon ti wara mbage ti aye so azo ti fandara agbu na ngangu.

20 Zo so ahinga ti bâ yâ ti aye nzoni, lo yeke wara nzoni,

nga ngia ayeke na zo so azia bê ti lo na ndö ti Jéhovah.

21 Zo so ayeke na ndara, a yeke iri lo zo so ahinga ndo;+

zo so ayeke sara tënë na nzoni bê,* lo gue na azo ti yeda na mbeni ye.+

22 Tongana zo ahinga ti bâ yâ ti aye nzoni, a yeke tongana dungu ti fini ndali ti lo,

me ye ti buba ti azo ti buba la ayeke punir ala.

23 Zo so ayeke na bê ti ndara, atënë ti yanga ti lo afa so lo hinga ti bâ yâ ti aye nzoni,+

nga atënë ti lo ague na azo ti yeda na mbeni ye.

24 Anzerengo tënë ayeke tongana mafuta ti otoro,

a nzere na âme* ti zo nga a sara si abio ti zo akiri aga nzoni.+

25 Mbeni lege ayeke dä so na lê ti zo akpa nzoni lege,

me a gue ngbii a si na kuâ.+

26 Nzara apusu zo ti kua ti sara kua ngangu,

ndali ti so nzara* ayeke sara si lo sara gï kua ni.+

27 Sioni zo ahasa ye ti sioni asigi na ni;+

tënë ti yanga ti lo ayeke tongana wâ so agbi ye.+

28 Zo ti bingo kpale* abi kangbi na popo ti azo,+

na zo ti pango ndo asara si akota kamarade akangbi.+

29 Zo ti sarango ye ti ngangu na zo agi ti handa mba ti lo,

na lo sara si lo mû sioni lege.

31 Vuru kuä ti li ayeke couronne ti baba*+

tongana zo awara ni na mungo lege ti mbilimbili.+

32 Zo so asara ngonzo hio pëpe+ ayeke nzoni ahon wangangu,

nga zo so azia si ngonzo ahon ndö ti lo pëpe* ayeke nzoni ahon zo so amû mbeni gbata.+

33 Azo abi mbeni ye ti hinga na nda ti ye,+

me desizion kue so a mû na peko ti bingo ye ni alondo na Jéhovah.+

17 A yeke nzoni ti te hulengo mapa na ndo so siriri ayeke dä*+

ahon ti te gbâ ti apendere kobe ti matanga* na yâ ti da so papa ayeke dä.+

 2 Zo ti kua so ahinga ti bâ yâ ti aye nzoni ayeke komande na ndö ti molenge ti da so ayeke sara ye ti kamene;

lo yeke wara ande héritage tongana tanga ti aita ti molenge ti da ni.

 3 Ta ti tongo na wen ayeke ti zi na saleté ti argent, nga four ayeke ndali ti lor,+

me Jéhovah la ayeke bâ yâ ti bê ti zo.+

 4 Zo ti sioni adengi mê ti mä atënë so asara sioni na zo,

nga zo ti handango zo ayeke mä atënë ti mvene so abuba iri ti zo.+

 5 Zo so ahe awayere azonga Zo so asara lo,+

nga zo so ayeke na ngia ndali ti ye ti ngangu so awara mba ti lo, lo yeke ngbâ senge pëpe.+

 6 A-âta ti ambakoro ayeke couronne ti ala,

nga ababâ* ayeke gloire ti amolenge ti ala.

 8 Matabisi ayeke tongana mbeni tênë ti ngangu ngere na lê ti wani;*+

ndo kue so lo gue dä, matabisi ni ayeke sara si ye ti lo aga nzoni.+

 9 Zo so apardonné* afaute agi lege ti ndoye,+

me zo so angbâ lakue ti kiri na ndö ti mbeni tënë asara si akota kamarade akangbi.+

10 Ti suku na zo so ahinga ndo ayeke ndu bê ti lo mingi+

ahon ti zo ti buba so a pika lo fani ngbangbo oko.+

11 Zo ti sioni agi gï ti sara ngangu-li,

me a yeke tokua mbeni zo so abâ mawa ti zo pëpe ti punir lo.+

12 A yeke nzoni ti tingbi na mama ti ours so a zi amolenge ti lo ahon na ni

ahon ti tingbi na zo ti buba so ayeke sara ye ti buba.+

13 Tongana zo akiri sioni na place ti nzoni,

sioni ayeke zia da ti lo pëpe.+

15 Zo so azi tënë na li ti zo ti sioni nga na zo so afâ ngbanga na li ti zo ti mbilimbili,+

ala use kue ayeke sioni mingi na lê ti Jéhovah.

16 Tongana zo ti buba ayeke na moyen ti wara ndara, me li ti lo ayeke dä pëpe,*

nzoni ti nyen la lo yeke wara dä?+

17 Tâ kamarade aye mba ti lo na ngoi kue+

nga lo yeke mbeni ita so a dü lo ndali ti angoi ti vundu.+

18 Zo so li ti lo ayeke dä pëpe aserré maboko na mbeni zo na lo mä terê na zo ni,

na lê ti mba ti lo, ti futa bon na place ti zo ni.+

20 Zo so bê ti lo ayeke kirikiri, aye ti lo ayeke ga nzoni pëpe,+

nga zo so atene atënë ti mvene, gigi ti lo ayeke buba.

21 Zo so aga babâ ti molenge so ayeke zo ti buba ayeke wara vundu;

nga babâ ti molenge so li ti lo ayeke dä pëpe ayeke na ngia pëpe.+

22 Bê so ayeke na ngia ayeke nzoni yorö,*+

me bê so awoko kue azi ngangu ti zo kue.*+

23 Zo ti sioni amû goro so a pete na lo na hondengo ni

si lo fâ ngbanga na lege ni pëpe.+

24 Ndara ayeke tâ na devant ti lê ti zo so abâ yâ ti aye nzoni,

me lê ti zo ti buba ayeke bâ ndo juska na nda ti sese kue.+

25 Molenge ti buba amû vundu na babâ ti lo

nga lo zia kota vundu na bê ti zo so adü lo.+

26 A yeke nzoni pëpe ti punir* zo ti mbilimbili,

nga ti pika na keke azo so a ne ala ayeke na lege ni pëpe.

27 Zo so ayeke na hingango ye adiko tënë mingi pëpe,+

nga zo so abâ yâ ti aye nzoni aduti kpô.+

28 Même zo ti buba so aduti kpô, a yeke bâ lo tongana zo ti ndara;

nga zo so akanga yanga ti lo, a yeke bâ lo tongana zo so abâ yâ ti aye nzoni.

18 Zo so azi terê ti lo yamba na azo ayeke gi ti sara gï ye so bê ti lo aye;

lo ke* ndara kue ti sara ye ti nzoni.

 2 Hingango ndo anzere na zo ti buba kete pëpe;

me lo ye gï ti fa ye so ayeke na yâ ti bê ti lo.+

 3 Tongana zo ti sioni aga, hengo zo nga kue ayeke ga;

ndo so nengo zo ayeke dä pëpe, ye ti kamene ayeke nga dä.+

 5 A yeke nzoni pëpe ti mû mbage ti zo ti sioni+

wala ti ke ti fâ ngbanga ti zo ti mbilimbili na lege ni.+

 6 Tënë ti yanga ti zo ti buba asara si papa alondo,+

nga yanga ti lo asara si lo wara pika.+

 7 Yanga ti zo ti buba afuti lo;+

tënë ti yanga ti lo ayeke tongana kûkû ndali ti fini* ti lo.

 8 Tënë ti zo ti pango zo ayeke tongana ye so anzere na yanga ti zo;*+

zo amene ni na a descend droit na yâ ti lo.+

 9 Zo so asara kua na goigoi

ayeke ita ti zo so asara si ye abuba.+

11 Mosoro ti zo ti mosoro ayeke gbata ti lo so ngangu gbagba angoro ni;

na yâ ti li ti lo, a yeke tongana mbeni ngangu gbagba so abata zo.+

12 Bê ti fandara ague na zo ti tï sioni;+

na kozo si zo awara gloire, a lingbi lo sara terê ti lo kete si.+

13 Tongana zo afa bibe ti lo na ndö ti mbeni tënë kozo ti hinga ye nzoni na ndö ni,

a yeke mbeni ye ti buba nga ye ti kamene mingi.+

14 Bibe ti zo alingbi ti mû ngangu na lo na yâ ti kobela ti lo;+

me tongana bê ti zo awoko kue,* lo peut ti gbu lê ni?+

15 Zo so ayeke na hingango ndo ayeke wara hingango ye,+

nga mê ti azo ti ndara agi ti wara hingango ye.

16 Matabisi so zo amû asara si lege azi na lo;+

a sara si lo wara lege ti si na gbele akota zo.

17 Kozo zo so amû tënë na gbele ngbanga, azo so amä lo apensé so lo yeke na raison,+

juska mba ti lo ni aga ahunda yâ ti lo.+

18 Desizion so a mû na peko ti bingo mbeni ye ti hinga na nda ti ye asara si papa ahunzi,+

na a sara si tënë ahunzi na popo ti* azo so amä terê kete pëpe.

19 Gingo ti dë bê ti ita so mo son bê ti lo ayeke ngangu ahon mungo mbeni gbata so ngangu gbagba ayeke na terê ni;+

ambeni tënë so ayeke na popo ti azo ayeke tongana abarre na yanga ti ngangu gbagba.+

20 Tënë ti yanga ti zo ayeke sara si yâ ti lo asi;+

tënë so asigi na yanga ti lo ayeke sara si lo wara ye alingbi na nzara ti lo.

21 Yanga ti zo ayeke na ngangu ti fâ zo wala ti sara si zo angbâ na fini;+

azo so aye tënë ayeke wara ye ti peko ni.+

22 Zo so awara nzoni wali awara mbeni ye so ayeke nzoni,+

na Jéhovah ayeke bâ lo na nzoni lê.*+

23 Wayere avoro yanga na ngoi so lo yeke sara tënë,

me zo ti mosoro asara tënë na zo gï na ngangu ngangu.

24 Ambeni zo ayeke dä so ayeke nduru ti sara gï sioni na mba na popo ti ala,+

me mbeni kamarade ayeke dä so aye zo ahon ita ti zo ni.+

19 A yeke nzoni ti duti wayere nga ti sara ye lakue mbilimbili+

ahon ti duti zo ti buba nga ti tene mvene.+

 2 Tongana zo* ahinga ye pëpe, a yeke nzoni pëpe;+

nga zo so adö terê ti sara ye* ayeke sara siokpari.

 3 Buba ti zo wani asara si lege ti lo aba bango,

na bê ti lo ason ngangu na terê ti Jéhovah.

 4 Mosoro asara si zo awara gbâ ti akamarade,

me ti wayere, même tâ kamarade ti lo adö lo azia.+

 5 Témoin so atene mvene ayeke ngbâ senge pëpe,+

nga zo so atënë ti lo kue ayeke gï mvene, lo yeke kpe ande pëpe.+

 6 Azo mingi agi ti nzere na lê ti kota zo ti kodro,*

nga zo kue ayeke kamarade ti zo so ayeke mû amatabisi na azo.

 7 So aita ti wayere kue ake lo kengo so,+

si fade akamarade ti lo ayeke kpe lo kpengo ape?+

 9 Témoin ti mvene ayeke ngbâ senge pëpe,

nga zo so atënë ti lo kue ayeke gï mvene, lo yeke kui.+

10 Ti duti na aye ti nginza mingi alingbi na zo ti buba pëpe;

tongaso, ti tene zo ti kua akomande na ndö ti amolenge ti gbia akpa oko pëpe.+

11 Zo so ahinga ti bâ yâ ti aye nzoni ayeke sara ngonzo hio pëpe,+

nga so lo yeke hon na ndö ti ye ti songo bê,* a yeke pendere ye mingi.+

12 Ngonzo ti gbia ayeke tongana sukungo ti bamara,*+

me nzoni bê ti lo ayeke tongana ngu ti pere na ndö ti apere.

13 Molenge ti buba aga na ngangu kpale na ndö ti babâ ti lo,+

na wali so aye papa mingi* ayeke tongana da so li ni ayeke yuru lakue.+

14 Da na mosoro ayeke héritage so ababâ ayeke zia,

me wali so ayeke sara ye na ndara alondo na Jéhovah.+

15 Goigoi asara si zo atï na kota lango,

nga zo* so ayapu na sarango kua pëpe ayeke ngbâ na nzara na yâ ti lo.+

16 Zo so abata commandement abata fini* ti lo;+

zo so asara ye na dongo terê ayeke kui.+

17 Zo so asara nzoni bê na azo ti mawa ayeke sara bon na Jéhovah la,+

na Lo yeke futa zo ni ndali ti ye so lo sara so.+

18 So ngoi angbâ ti tene mo mû maboko na molenge ti mo so, fa lege na lo biani,+

nga zia si kuâ ti lo aduti faute ti mo pëpe.*+

19 Zo so bê ti lo ayeke wâ wâ wâ ayeke wara kpale na pekoni;

tongana mo gi ti zi lo dä, mo doit ti sara ni lakue lakue.+

20 Mä wango nga yeda ti tene a fa lege na mo,+

tongaso si kekereke mo ga zo ti ndara.+

21 Na yâ ti bê ti zo, aye mingi ayeke dä so lo ye ti sara,

me ye so Jéhovah aleke ti sara la ayeke si.+

22 Tâ ndoye ti zo la asara si azo aye lo;+

a yeke nzoni ti duti wayere ahon ti duti zo ti mvene.

23 Kpengo mbeto ti Jéhovah ague na zo ti wara fini;+

zo so ayeke na mbeto so, lo yeke wu terê ti lo nzoni, ye ti sioni ayeke si na lo pëpe.+

24 Zo ti goigoi ayôro maboko ti lo na yâ ti dû ti sembe ti kobe,

me lo gi même pëpe ti kiri na ni na yanga ti lo.+

25 Pika zo ti hengo ndo+ si zo so ahinga ndo mingi pëpe aga zo so lê ti lo ahan,+

nga suku na zo so ahinga ndo si lo hinga ye ahon ti kozo.+

26 Zo so asara sioni na babâ ti lo na lo tomba mama ti lo na terê ti lo,

lo yeke molenge so abi kamene na lê ti zo nga asara si nengo ti zo atï na sese.+

27 Molenge ti mbi, tongana mo ye encore ape ti tene a fa lege na mo,

mo yeke hon ayo na atënë so asi singo na hingango ye.

28 Sioni témoin ahe fango ngbanga ti mbilimbili,+

nga sarango ye ti sioni anzere na azo ti sioni tongana kobe so ala yeke mene ni menengo.+

29 Ngbanga la ayeke ku azo ti hengo ndo,+

na pika ayeke ndali ti peko ti azo ti buba.+

20 Vin ayeke ye ti hengo zo,+ sämba ayeke ye ti kirikiri;+

zo so agirisa lege ndali ni ayeke zo ti ndara pëpe.+

 3 Zo so ake ti papa, a yeke ne lo,+

me azo ti buba kue ayeke bi terê ti ala na yâ ti papa.+

 4 Zo ti goigoi ake ti dë yaka na ngoi ti dê ti hiver;

tongaso lo yeke iri ye na ngoi ti kongo lê ti kobe, na ngoi so lo yeke na ye oko pëpe.*+

 5 Atënë ti yâ ti bê ti zo* ayeke tongana angu so alï mingi;

me zo so abâ yâ ti aye nzoni agboto ni na gigi.

 6 Azo mingi atene so ala yeke na tâ ndoye,

me zo wa la alingbi ti wara zo so ayeke be-ta-zo zo wa?

 8 Na ngoi so gbia aduti na ndö ti trône ti fâ ngbanga,+

lo bâ aye kue nzoni, na lo zi ye ti sioni kue.+

 9 Zo wa la apeut ti tene: “Mbi sara si bê ti mbi avuru awe;+

siokpari ayeke na terê ti mbi encore ape”?+

10 Awen ti ndö ti kilo so ayeke mbilimbili pëpe nga na aye ti hakango na ye so ayeke na lege ni pëpe,*

ni use kue ayeke sioni mingi na lê ti Jéhovah.+

11 Même mbeni molenge,* a yeke hinga lo na lege ti sarango ye ti lo,

wala sarango ye ti lo ayeke nzoni nga na lege ni.+

12 Mê so zo ayeke mä na ndo nga lê so zo ayeke bâ na ndo,

ni use kue Jéhovah la asara ni.+

15 Lor ayeke dä, nga gbâ ti acorail* ayeke dä;

me atënë ti yanga ti zo so ahinga ye ayeke ye ti ngangu ngere.+

16 Tongana mbeni zo amû zendo ti futa bon na place ti mbeni wande, mû bongo ti lo na place ni;+

mû mbeni ye ti lo tongana lo mû zendo ti sara ni na place ti wali-wande.*+

17 Mapa so zo awara na lege ti handa anzere na yanga ti lo,

me na pekoni agravier asi yanga ti lo.+

18 Tongana azo abungbi apika patara,* ye so ala leke ti sara ayeke ga nzoni;*+

nga sara bira alingbi na nzoni kode ti fango lege.*+

19 Zo ti pango zo afono ti sigi na atënë so zo adoit ti mä ni kirikiri pëpe;+

sara kamarade pëpe na zo so aye kpere-kpere.*

20 Zo so airi sioni na ndö ti babâ na mama ti lo,

lampe ti lo ayeke mingo na ngoi so ndo avuko.+

21 Héritage so zo awara na tongo nda ni na lege ti kota bê,

na nda ni lo yeke bâ nzoni dä pëpe.+

23 Awen ti ndö ti kilo so ayeke mbilimbili pëpe* ayeke sioni mingi na lê ti Jéhovah,

na asembe ti kilo so a yeke nzi zo na ni ayeke nzoni pëpe.

24 Jéhovah la ayeke fa lege na gere ti zo;+

zo alingbi ti hinga lege ti lo wani* tongana nyen?

25 Tongana zo adö terê hio lo tene: “Mbi zia ye so nde na Nzapa awe!”+

si na pekoni lo ga ti gbu li na ndö ti zendo so lo mû, a ga kûkû ndali ti lo awe.+

26 Gbia ti ndara azi azo ti sioni na popo ti azo ti lo,+

nga lo sara si gere ti puse ahon na ndö ti ala.+

27 Pupu ti zo ayeke lampe ti Jéhovah

ti bâ na ye so ayeke na gbe ti bê ti zo ni.

28 Tâ ndoye nga na dutingo be-ta-zo ti mbeni gbia ayeke bata lo;+

grâce na tâ ndoye, lo sara si trône ti lo angbâ ti luti.+

29 Gloire ti amaseka ayeke ngangu ti ala,+

nga pendere ti ambakoro ayeke vuru kuä ti li ti ala.+

30 Place ti pika nga na kä azi sioni na terê ti zo;+

nga apika so zo awara asukula lo juska na gbe ti bê ti lo kâ.

 2 Na lê ti zo, alege ti lo kue ayeke na lege ni,+

me Jéhovah ayeke bâ ye so ayeke na bê ti zo.*+

 3 Ti sara ye so ayeke na lege ni nga mbilimbili

anzere na Jéhovah mingi ahon sandaga.+

 4 Lê so abâ ndo na baba nga bê ti fandara

ayeke lampe so afa lege na azo ti sioni; na aye so ayeke siokpari.+

 5 Tongana azo so asara kua ngangu aleke gere ti akua ti ala, ye ni ayeke ga gï nzoni,+

me azo kue so adö terê ti sara ye ayeke tï biani na yâ ti yere.+

 6 Mosoro so zo awara na lege ti tenengo mvene

ayeke tongana guru ti wâ so ahon hio, mbeni kûkû ti fango zo.*+

 7 Aye ti ngangu so azo ti sioni asara ayeke mû ala ahon na ni,+

ndali ti so ala ke ti sara ye ti mbilimbili.

 8 Lege ti zo so tënë ayeke na li ti lo aba bango;

me kusala ti zo so bê ti lo avuru ayeke na lege ni.+

 9 A yeke nzoni ti duti na ndö ti mbeni da na coin ni

ahon ti lango da oko na wali so aye papa mingi.*+

10 Zo ti sioni* asara gï nzara ti ye ti sioni;+

lo sara nzoni bê na mba ti lo kete pëpe.+

11 Tongana a punir zo ti hengo ndo, azo so ahinga ndo mingi pëpe ayeke wara ndara ahon ti kozo;

tongana a fa na zo ti ndara ti hinga ti bâ yâ ti aye nzoni, lo yeke hinga ye.*+

12 Nzapa so ayeke mbilimbili abâ da ti zo ti sioni;

lo kinda azo ti sioni si ye ti ngangu asi na ala.+

13 Zo so akanga mê ti lo si lo mä toto ti zo ti mawa pëpe,

lo wani lo yeke iri ndo, me a yeke kiri tënë na lo pëpe.+

14 Matabisi so a mû na hondengo ni asara si ngonzo adë;+

nga ti pete goro na hondengo ni asara si kota ngonzo adë.

15 A nzere na zo ti mbilimbili ti sara ye ti mbilimbili,+

me a yeke mbeni ye so amû mbeto mingi na azo so ayeke sara sioni.

16 Zo so azia lege ti bango yâ ti aye nzoni,

lo yeke lango na popo ti azo so akui awe na so ayeke na ngangu pëpe.+

17 Zo so aye sarango ngia mingi* ayeke tï na yâ ti yere;+

zo so aye vin na mafuta mingi ayeke ga zo ti mosoro pëpe.

18 Zo ti sioni ayeke ye so a mû na place ti zo ti mbilimbili;

nga a yeke mû zo ti handa na place ti azo so asara ye na lege ni.+

19 A yeke nzoni ti sara kodro na benyama

ahon ti sara kodro ndo oko na wali so aye papa* na ngonzo mingi.+

20 A yeke wara aye ti mosoro nga na mafuta na yâ ti da ti azo ti ndara,+

me zo ti buba abuba* aye so lo yeke na ni.+

21 Zo so agi ti sara ye mbilimbili nga ti duti na tâ ndoye,

lo yeke wara fini, lo ga zo ti mbilimbili nga lo yeke wara gloire.+

22 Zo ti ndara alingbi ti monté* gbagba ti gbata ti awangangu

na ti kungbi yeke yeke ye ti ngangu so ala zia bê ti ala dä.+

23 Zo so abata yanga ti lo

awara kpale pëpe.*+

24 Zo ti fandara so baba apusu lo ti pika kate ti lo ayeke iri so a zia na ndö ti

zo so fandara apusu lo ti sara ye na dongo terê.+

25 Ye so zo ti goigoi asara nzara ni ayeke fâ lo,

ndali ti so maboko ti lo ake ti sara kua.+

26 Na yâ ti lango ni kue, bê ti warango ye ahon ndö ti lo;

me zo ti mbilimbili amû ye na azo, lo gbanzi ye oko pëpe.+

28 Témoin ti mvene ayeke kui,+

me zo so adengi mê ti mä tënë, atënë ti lo ti témoin ayeke duti na lege ni.*

29 Lê ti zo ti sioni akpa ti zo so ayeke na mbeto pëpe,+

me a yeke zo ti mbilimbili la lege ti lo ayeke biani nzoni.*+

31 A leke mbarata ndali ti lango ti bira,+

me Jéhovah la ayeke sö zo.+

22 A yeke nzoni ti soro nzoni iri* ahon ti soro gbâ ti mosoro;+

ti duti zo so a ne lo* ayeke nzoni ahon argent na lor.

 2 Ye so asara si zo ti mosoro na wayere ayeke oko* ayeke so:

Jéhovah la asara ala use kue.+

 3 Zo so lê ti lo ahan abâ kpale, na lo honde terê ti lo,

me azo so ahinga ndo mingi pëpe ague gï guengo na lê ni, na ala wara ye ti peko ni.*

 4 Ye ti peko ti sarango terê kete nga na kpengo mbeto ti Jéhovah

ayeke amosoro, gloire nga na fini.+

 5 Asisi na akûkû ayeke na ndö ti lege ti zo so sarango ye ti lo aba bango;

me zo so abâ fini* ti lo na nene ni ayeke duti yongoro na aye so.+

 6 Fa na molenge ti koli* lege so a yeke nzoni lo mû;+

même na ngoi so lo ga mbakoro, lo yeke zia ni pëpe.+

 7 Zo ti mosoro akomande awayere,

nga zo so amû bon ayeke ngbâa ti zo so asara na lo bon ni.+

 8 Zo so asara ye ti mbilimbili pëpe ayeke wara ye ti ngangu,+

nga yâ ti keke ti lo ti fango na kota ngonzo ti lo ayeke fâ.+

 9 A yeke iri tufa na ndö ti zo so amû ye mingi na azo,*

ndali ti so lo kangbi kobe ti lo na awayere.+

10 Tomba zo ti hengo ndo,

na ye so adü tënë ti papa ayeke hon;

papa* na zonga ayeke hunzi.

11 Zo so aye bê so avuru nga so tënë ti yanga ti lo anzere na zo

ayeke duti kamarade ti gbia.+

12 Lê ti Jéhovah akpengba na ndö ti hingango ye,

me Lo sara si tënë ti azo so asara ye na handa atï na ngu.+

15 Ye ti buba alï ngangu na bê ti molenge ti koli;*+

me keke so a mû ti fa lege na lo ayeke tomba ni yongoro na terê ti lo.+

16 Zo so amû ye ti awayere na likisi ti tene mosoro ti lo aga gbani,+

nga zo so amû amatabisi na azo ti mosoro,

ala use kue ayeke ga awayere.

17 Dengi mê ti mo, mo mä tënë ti azo ti ndara,+

si mo zia bê ti mo na ndö ti hingango ye so alondo na mbi,+

18 ndali ti so a yeke nzoni mo bata ni na yâ ti bê ti mo,+

tongaso si a sigi lakue na yanga ti mo.+

19 Ti tene mo zia bê ti mo kue na ndö ti Jéhovah,

mbi mû na mo hingango ye laso.

20 Mbi sara aye so na mo na mbeti

ti mû na mo wango nga na hingango ye,

21 ti fa na mo atënë so ayeke tâ tënë nga so zo alingbi ti zia bê ti lo dä

si mo kiri mo fa peko ti tënë ni nzoni na zo so atokua mo.

22 Nzi wayere pëpe ndali ti so lo yeke wayere,+

nga dö yâ ti zo ti mawa pëpe na yanga ti gbagba ti gbata ti mo,+

23 ndali ti so Jéhovah wani la ayeke gbu koko ti ala,+

na lo zi fini* ti azo so amû ye ti ala na likisi.

24 Sara kamarade pëpe na zo so bê ti lo ayeke wâ wâ wâ,

nga lë songo pëpe na zo so ayeke nduru ti sungba na ngonzo,

25 tongaso si mo manda ti sara ye tongana lo pëpe

nga si a ga kûkû ti gbungo mo* pëpe.+

26 Ga pëpe mbeni oko ti azo so aserré maboko ti mba ti mû yanga ti sara mbeni ye,

azo so amû zendo ti futa bon na place ti amba ti ala.+

27 Tongana mo yeke na ye ti futa na ni pëpe,

a yeke mû gbogbo ti lango ti mo na gbe ti mo!

28 Ye so akotara ti mo alu ândö ti fa yanga ti mbeni sese,

zi ni pëpe.+

Lo yeke luti na gbele agbia,+

lo yeke luti na gbele asenge zo pëpe.

23 Tongana mo duti ti te kobe na gbia,

gbu li ti mo nzoni na ndö ti ye so ayeke na gbele mo;

 2 zia zembe na go ti mo*

tongana yanga ti mo anzere mingi.*

 3 Sara nzara ti apendere kobe ti lo pëpe,

ndali ti so a yeke kobe so ayeke handa zo.

 5 Na ngoi so mo bi lê ti mo na ndö ni, a yeke dä encore ape,+

ndali ti so kpangbi ti aigle ayeke sigi na terê ni na a yeke huru ahon na lê ti nduzu.+

 6 Te pëpe kobe ti zo ti kion;*

sara nzara ti apendere kobe ti lo pëpe,

 7 ndali ti so lo yeke tongana zo so ayeke diko ye so lo mû na zo.*

 8 Mo yeke dë ande na sese ye so mo te,

andâ mo gonda lo gï senge senge.

 9 Sara tënë na mê ti zo ti buba pëpe,+

ndali ti so lo yeke zere atënë ti ndara so mo tene.+

10 Ye so a lu ândö ti fa yanga ti mbeni sese, zi ni pëpe,+

nga nzi pëpe yanga ti sese ti amolenge so babâ ti ala ayeke dä pëpe,

11 ndali ti so Zo ti gbungo koko ti ala* ayeke ngangu mingi;

lo yeke gbu koko ti ala ti tiri na mo.+

12 Zia bê ti mo na ndö ti ye so a sara ti fa lege na mo

nga dengi mê mo mä atënë ti zo so ahinga ye.

14 A yeke nzoni mo pika lo na keke,

si mo sö lo* na yâ ti Dû ti kuâ.*

15 Molenge ti mbi, tongana mo ga zo ti ndara,

bê ti mbi ayeke duti na ngia.+

16 Mbi yeke duti na ngia na gbe ti bê ti mbi*

na ngoi so mo yeke tene atënë so ayeke na lege ni.

17 Sara bê na terê ti awasiokpari pëpe,+

me kpe mbeto ti Jéhovah na yâ ti lango ni kue,+

18 tongaso si gigi ti mo ti kekereke aga nzoni,+

nga beku ti mo ayeke ngbâ senge pëpe.

19 Molenge ti mbi, mä tënë, si mo ga zo ti ndara

nga sara si bê ti mo ague na mo na nzoni lege.

20 Ga pëpe oko ti azo so ayeke nyon vin ahon ndö ni,+

na azo so ayeke te nyama ahon ndö ni,+

21 ndali ti so ngbâa ti sämba na zo ti tengo ye ahon ndö ni ayeke tï na yâ ti yere,+

nga zo so lê ti lo ayeke gï na lango ayeke yü gbagbara bongo.

22 Mä babâ ti dungo mo,

nga zere mama ti mo pëpe gï ndali ti so lo ga mbakoro awe.+

23 Vo* tâ tënë, na mo kä ni lâ oko pëpe;+

sara tongaso nga na ndara, nzoni fango lege nga na hingango ndo.+

24 Babâ ti zo ti mbilimbili ayeke duti ande biani na ngia;

babâ ti dungo zo ti ndara ayeke duti na ngia ndali ti lo.

25 Babâ na mama ti mo ayeke duti na ngia;

wali so adü mo ayeke duti na ngia.

26 Molenge ti mbi, bi bê ti mo na tënë ti mbi,

nga zia si lê ti mo awara ngia na yâ ti alege ti mbi,+

27 ndali ti so wali-ndumba ayeke tongana dû so alï mingi;

wali so asara lango-sioni* ayeke tongana dû ti ngu so yanga ni ayeke gï kete.+

28 Lo honde terê ti lo tongana zo ti nzi ti ku zo,+

lo sara si wungo ti akoli so ayeke be-ta-zo pëpe aga mingi.

30 A yeke azo so amû ngoi mingi ti nyon vin;+

a yeke azo so ayeke gi* vin so a mélangé yâ ni.

31 Zia lê ti mo pëpe na terê ti bengba vin,

na ngoi so lê ni ayeke za na yâ ti kopo nga nyongo ni anzere,

32 ndali ti so na nda ni, a yeke dë zo tongana ngbo,

nga a yeke sara sioni na zo tongana poison ti sioni ngbo.

33 Lê ti mo ayeke bâ aye so mo hinga li ti mo na ni pëpe,

nga bê ti mo ayeke pusu mo ti sara atënë ti kirikiri.+

34 Mo yeke ga tongana zo so alango na milieu ti ngu-ingo,

tongana zo so alango kâ na li ti keke ti voile ti bateau.

24 Zia si bê asara mo pëpe na terê ti azo ti sioni,

nga zia si nzara ti ga kamarade ti ala agbu bê ti mo pëpe,+

 2 ndali ti so bê ti ala ayeke gï na ndö ti sarango ye ti ngangu na zo,

nga yanga ti ala ayeke sara gï tënë ti akpale so ala ye ti ga na ni na zo.

 3 Grâce na ndara, zo aleke da,*+

nga grâce na bango yâ ti aye nzoni, da ni aluti nzoni.

 4 Grâce na hingango ye, yâ ti achambre ni asi singo

na mara ti apendere ye ti mosoro ti ngangu ngere nde nde kue.+

 5 Zo ti ndara ayeke ngangu mingi,+

nga hingango ye asara si zo awara ngangu ahon ti kozo.

 6 Na lege ti nzoni kode ti fango lege,* mo yeke sara bira,+

nga na lege ti gbâ ti awamungo wango, zo ayeke sö benda.*+

 7 Zo ti buba alingbi ti wara tâ ndara pëpe;+

na yanga ti gbagba ti gbata ti lo, lo yeke na tënë oko ti tene pëpe.

 8 Zo so aleke ti sara sioni,

a yeke iri lo maître ti sarango ye na mayele.+

 9 Aye ti buba so zo aleke ti sara* ayeke siokpari,

nga azo ake zo ti hengo ndo na bê ti ala oko.+

10 Tongana bê ti mo anze kue na ngoi ti ngangu kpale,*

ngangu ti mo ayeke kiri gï kete.

11 Sö azo so a yeke gue na ala ti fâ ala,

nga gbanzi azo so atambela tongana azo so ngangu ti ala ahunzi kue, so a yeke gue na ala ti fâ ala.+

Lo so ayeke bâ mo* ayeke hinga ni,

na Lo yeke futa zo oko oko alingbi na kusala ti lo.+

13 Molenge ti mbi, te mafuta ti otoro ndali ti so a yeke nzoni;

mafuta ti otoro so ade ti pete ni pëpe anzere na yanga.

Tongana mo wara ni, gigi ti mo ti kekereke ayeke ga nzoni,

nga beku ti mo ayeke ngbâ senge pëpe.+

15 Honde terê ti mo pëpe na terê ti da ti zo ti mbilimbili ti sara sioni na lo;

futi pëpe ndo so lo yeke duti dä ti wu terê ti lo,

16 ndali ti so zo ti mbilimbili apeut ti tï fani mbasambala, me lo yeke kiri ti londo;+

me ye ti ngangu ayeke kinda zo ti sioni.+

17 Tongana wato ti mo atï, zia si terê ti mo anzere pëpe;

nga tongana lo pika gere ti lo, a lingbi a zia ngia na bê ti mo pëpe,+

18 tongaso pëpe, Jéhovah ayeke bâ ni na a yeke nzere na lo pëpe,

na Lo yeke zia ti sara ngonzo na terê ti zo ni.*+

19 Zia si bê ti mo ason pëpe* ndali ti azo ti sioni;

zia si bê asara mo pëpe na terê ti azo ti sioni,

20 ndali ti so mbeni gigi ti kekereke ayeke dä pëpe ndali ti azo ti sioni;+

a yeke mingo lampe ti azo ti sioni.+

Nga bungbi oko pëpe na azo so alondo ti sara ngangu-li,*+

22 ndali ti so gï hio tongaso, ye ti ngangu ayeke wara ala.+

24 Zo so atene na zo ti sioni: “Mo yeke zo ti mbilimbili,”+

azo ayeke deba lo nga amara ayeke tene sioni tënë ti lo.

25 Me azo so asuku na lo, ye ti ala ayeke tambela nzoni,+

gbâ ti anzoni ye ayeke ga na ndö ti ala.+

29 Tene pëpe: “Mbi yeke sara na lo oko ye so lo sara na mbi so;

mbi yeke kiri na lo peko ti ye so lo sara so.”+

30 Mbi hon na terê ti yaka ti zo ti goigoi,+

na terê ti yaka ti vigne ti zo so li ti lo ayeke dä pëpe.

31 Mbi bâ so pere amû yâ ni kue,

sisi amû lê ti yaka ni kue,

nga a kungbi gbagba ti tênë ni na sese.+

32 Mbi bâ ni na mbi gbu li ti mbi na ndö ni;

mbi bâ ni, na ye so mbi manda dä ayeke so:

33 Tongana mo ngbâ ti lango kete, mo kiri mo lango kete,

mo kanga maboko ti mo ti wu terê ti mo,

34 yere ayeke tï na ndö ti mo, tongana ti so bandii ayeke gbu zo,

nga mawa ayeke ga na ndö ti mo tongana zo ti gbungo aye ti zo na ngangu.+

 2 Tongana Nzapa afa mbeni tënë na gigi pëpe,+ a yeke ye ti mungo gloire na lo;

tongana agbia agi ti hinga nda ti mbeni tënë, a yeke ye ti mungo gloire na ala.

 3 Tongana ti so yayu ayeke kâ na nduzu nga sese alï mingi na gbe ni,

zo apeut ti hinga atënë ti bê ti agbia pëpe.

 4 Zi saleté na terê ti argent,

na argent ni ayeke ga tâ pendere.+

 5 Zi zo ti sioni na lê ti gbia,

na sarango ye ti mbilimbili ayeke sara si trône ti lo aluti nzoni.+

 6 Gonda terê ti mo na gbele gbia pëpe,+

nga duti pëpe na place so ayeke na popo ti akota zo,+

 7 ndali ti so a yeke nzoni ti tene gbia atene na mo: “Ga, mo duti ge,”

ahon ti tene lo zia kamene na lê ti mo na lê ti mbeni kota zo ti kodro.+

 8 Dö terê pëpe ti gue na zo na ngbanga,

tongaso pëpe, mo yeke sara ande tongana nyen tongana lo zia kamene na lê ti mo?+

 9 Gue mo bâ mba ti mo ti leke tënë ni;+

me fa pëpe na mbeni zo nde tënë so zo adoit ti mä ni kirikiri pëpe,*+

10 si zo so amä tënë ni azia kamene na lê ti mo pëpe

nga si mo kangbi pëpe mbeni sioni tënë* so a peut ti kanga lege na ni encore ape.

11 Tënë so a tene tâ na ngoi ni

ayeke tongana apomme ti lor na yâ ti apendere sembe* ti argent.+

12 Tongana zo ti ndara asuku na mbeni zo si zo ni ayeda na ni,

na lê ti zo ni, lo yeke tongana ye ti mê ti lor nga ye ti baba so a sara ni na lor ti nzoni ni.+

13 Nzoni zo ti tokua asara nzoni na azo so atokua lo

tongana ti dê ti neige na ngoi ti kongo lê ti kobe,

ndali ti so lo sara si wa ti lo* akiri awara ngangu.+

14 Zo so apika kate ti lo na ndö ti matabisi so lâ oko a mû ni pëpe*

ayeke tongana ngu-nzapa so alondo ngangu, a sara pupu, me a pika pëpe.+

15 Zo so ahinga ti kanga bê ayeke sara si zo ti komande ayeda na mbeni ye,

nga tënë so a tene na ngangu pëpe alingbi ti kungbi yâ ti bio.+

16 Tongana mo wara mafuta ti otoro, su gï ti so alingbi na mo,

ndali ti so, tongana mo su ni ahon ndö ni, mo yeke dë ni.+

17 Zia si gere ti mo asi lakue lakue na yanga-da ti mba ti mo pëpe,

tongaso pëpe, nzara ti mo ayeke sigi na yâ ti lo, na lo ke mo.

18 Témoin so atene mvene na ndö ti mbeni zo

ayeke tongana marteau ti sarango na bira, épée nga na lê ti kokora so yanga ni aza.+

19 Ti duti na confiance na mbeni zo so zo alingbi ti zia bê ti lo na lo pëpe* na angoi ti kpale

ayeke tongana pembe so afâ awe wala gere so aluti nzoni pëpe.

20 Zo so ahe bia na mê ti zo so vundu asara lo

ayeke tongana zo so azi bongo ti lo na ngoi ti dê

nga tongana vinaigre so a tuku na terê ti soude.+

21 Tongana nzara asara wato ti mo,* mû na lo mapa lo te;

tongana go ti lo ahule, mû na lo ngu lo nyon,+

22 ndali ti so, mo yeke bungbi alê ti wâ na ndö ti li ti lo,*+

na Jéhovah ayeke futa mo.

23 Pupu ti nord asara si ngu-nzapa apika mingi;

nga zo so aye kpere-kpere asara si lê ti zo abe na ngonzo.+

24 A yeke nzoni ti duti na ndö ti mbeni da na coin ni

ahon ti lango da oko na wali so aye papa mingi.*+

25 Nzoni sango so alondo na mbeni yongoro ndo

ayeke tongana ngu ti dê ndali ti zo so âme* ti lo afatigué.+

26 Zo ti mbilimbili so awoko terê na gbe ti* zo ti sioni,

lo yeke tongana li ti ngu so popoto ahon ndö ni nga tongana dû ti ngu so abuba awe.

27 A yeke nzoni pëpe ti su mafuta ti otoro ahon ndö ni;+

nga tongana zo agi gloire ti lo wani, a yeke ye ti gloire pëpe.+

28 Zo so alingbi ti kanga ndö ti ngonzo ti lo pëpe,

lo yeke tongana gbata so a mû ni, so gbagba ni ayeke dä pëpe.+

26 Tongana ti so a yeke na lege ni pëpe ti tene neige atï na ngoi ti ndowa nga ngu apika na ngoi ti kongo lê ti kobe,

gonda alingbi na zo ti buba pëpe.+

 2 Tongana ti so ndeke ayeke kpe senge senge pëpe nga hirondelle ayeke huru senge senge pëpe,

deba ayeke gbu zo senge senge pëpe.

 3 Zaza ayeke ndali ti mbarata, kamba ayeke ndali ti kororo,+

nga keke ayeke ndali ti peko ti azo ti buba.+

 4 Kiri tënë na zo ti buba alingbi na buba ti lo pëpe,

si mo na lo alingbi terê pëpe.

 5 Kiri tënë na zo ti buba alingbi na buba ti lo,

tongaso si lo bâ terê ti lo tongana zo ti ndara pëpe.+

 6 Zo so azia ambeni ye na zo ti buba ti tene lo bâ lege ni,

lo yeke tongana zo so abuba gere ti lo wani nga lo sara sioni na terê ti lo wani.*

 7 Proverbe so asigi na yanga ti azo ti buba

ayeke tongana gere ti zo so gere ti lo abuba.*+

 8 Ti mû gloire na zo ti buba

ayeke tongana kangango tênë na terê ti mvingi.+

 9 Proverbe so asigi na yanga ti azo ti buba

ayeke tongana keke ti sisi na maboko ti zo so asoulé.

10 Zo so amû zo ti buba na kua wala azo so ahon hongo

ayeke tongana zo ti pikango kokora so azia kä na terê ti azo gï kirikiri tongaso.*

11 Legeoko tongana ti so mbo akiri na terê ti dengo ti lo,

zo ti buba akiri gï na ndö ti ye ti buba ti lo.+

14 Legeoko tongana ti so porte ayeke tourné na ndö ti awen ti gbungo na porte ni,*

zo ti goigoi angbâ ti tourné na ndö ti gbogbo ti lo.+

15 Zo ti goigoi ayôro maboko ti lo na yâ ti dû ti sembe ti kobe,

me lo yeke na ngangu pëpe ti kiri na ni na yanga ti lo.+

16 Zo ti goigoi apensé so lo yeke na ndara

ahon azo mbasambala so akiri tënë nzoni.

17 Zo so ayeke hon hongo na lege si lo sara ngonzo ndali ti* mbeni papa so abâ lo pëpe,

lo yeke tongana zo so agbu mbo na mê ti lo.+

18 Zo so ye asara li ti lo ayeke pika alê ti kokora so wâ ayeke na yanga ni nga alê ti kokora so afâ zo;

19 zo so ahanda mba ti lo, na lo tene: “Gï ngia la mbi sara so”, lo yeke nga tongaso.+

20 Tongana keke ti wâ ayeke dä pëpe, wâ amingo;

tongana zo ti pango zo ayeke dä pëpe, papa akaï.+

21 Tongana ti so charbon wala keke ti wâ asara si wâ akiri aza ngangu,

zo so aye papa asara si papa akiri aga ngangu.+

22 Tënë ti zo ti pango zo ayeke tongana ye so anzere na yanga ti zo;*

zo amene ni na a descend droit na yâ ti lo.+

23 Tënë ti yengo zo so asigi na yanga ti zo so bê ti lo ayeke sioni

ayeke tongana argent so a sara na terê ti mbeni fango ta ti sese.+

24 Zo so ake amba ti lo ayeke honde ndö ni na atënë ti yanga ti lo,

me na yâ ti bê ti lo, lo honde tënë ti handa.

25 Atâa anzoni tënë asigi na yanga ti lo, zia bê ti mo na ndö ti lo pëpe,

ndali ti so aye mbasambala so ayeke sioni mingi ayeke na yâ ti bê ti lo.*

26 Atâa so lo ke zo me lo sara ye na handa ti tene a hinga ni pëpe,

sioni ti lo ayeke sigi polele na yâ ti congrégation.

27 Zo so azi dû ayeke tï na yâ ni,

nga zo so apusu tênë, tênë ni ayeke kiri gï na ndö ti lo.+

28 Zo so mvene asigi na yanga ti lo ake azo so mvene ti lo asara sioni na ala,

nga zo so atene anzoni tënë ti handa zo ayeke sara si ye abuba.+

27 Pika kate ti mo ndali ti kekereke pëpe,

ndali ti so mo hinga pëpe ye so mbeni lango ayeke ga na ni.*+

 2 Zia mbeni zo nde* agonda mo, me yanga ti mo wani pëpe;

Zia a duti ambeni zo nde,* me yanga ti mo wani pëpe.+

 3 Tênë ane mingi, nga mbutu ane nengo,

me ngonzo so zo ti buba azia na bê ti zo ane ahon aye so use kue.+

 4 Kota ngonzo ayeke sioni mingi; nga ngonzo ayeke tongana ngu so asuku si amû ndo,

me zo wa la apeut ti luti na devant ti zo so asara mbanda?+

 6 Kamarade so ayeke be-ta-zo ayeke suku na mba ti lo atâa so alingbi ti son,+

me wato ayeke su ngbangba ti zo gbani gbani.

 7 Zo so* yâ ti lo asi awe, lo ke ti su* mafuta ti otoro so ade ti pete ni pëpe,

me ti azo so nzara asara ala,* même kobe so ase anzere nzerengo na yanga ti ala.

 8 Zo so azia da ti lo si lo hon na mbeni ndo nde

ayeke tongana ndeke so azia da ti lo si lo hon* na mbeni ndo nde.

 9 Tongana ti so mafuta na dukane azia ngia na bê ti zo,

pendere songo ti kamarade so abâ gigi na peko ti wango so a mû na bê kue amû ngia na zo.+

10 Zia pëpe kamarade ti mo wala kamarade ti babâ ti mo;

na ngoi so ye ti ngangu awara mo, gue na yâ ti da ti ita ti mo wani pëpe;

zo so alango nduru na mo ayeke nzoni ahon ita so lege ti lo ayo.+

11 Molenge ti mbi, sara ye na ndara, na mo zia ngia na bê ti mbi,+

si mbi kiri tënë na zo so ayeke gi yanga ti mbi.+

12 Zo so lê ti lo ahan abâ kpale, na lo honde terê ti lo,+

me azo so ahinga ndo mingi pëpe ague gï guengo na lê ni, na ala wara ye ti peko ni.*

13 Tongana mbeni zo amû zendo ti futa bon na place ti mbeni wande, mû bongo ti lo na place ni;

mû mbeni ye ti lo tongana lo mû zendo ti sara ni na place ti wali-wande.*+

14 Tongana mbeni zo airi tufa na ndö ti mba ti lo na kota go na kota ndapre,

a yeke bâ ni tongana deba na li ti lo.

16 Zo so alingbi ti kanga lege na wali so alingbi ti kanga lege na pupu,

nga lo lingbi ti gbu mafuta na yâ ti maboko ti lo ti koli.

17 Tongana ti so wen asara si yanga ti mbeni wen aza,

zo alingbi ti sara si lê ti kamarade ti lo azi.*+

18 Zo so abâ lege ti keke ti figue nzoni ayeke te lengo ni,+

nga zo so abâ lege ti wa ti lo nzoni, a yeke ne lo.+

19 Legeoko tongana ti so zo ayeke bâ lê ti lo na yâ ti ngu,

tongana zo ahinga ye so ayeke na yâ ti bê ti mba ti lo, lo yeke hinga ye so ayeke na yâ ti bê ti lo wani.

20 Dû ti kuâ nga na ndo so ye afuti dä,* yâ ni ayeke si lâ oko pëpe;+

tongaso nga, lê ti zo ayeke si lâ oko pëpe.

21 Tongana ti so ta ti tongo na wen ayeke ti zi saleté ti argent, nga four ayeke ndali ti lor,+

tongaso nga, gonda so mbeni zo awara amû lege ti hinga ye so ayeke na yâ ti bê ti lo.*

22 Même tongana mo gu zo ti buba na keke ti kpu,

tongana ti so a yeke gu lê ti kobe na yâ ti kpu,

buba ti lo ayeke hon na terê ti lo pëpe.

Bâ lege ti* ataba ti mo nzoni,+

24 ndali ti so mosoro ayeke ngbâ lakue pëpe,+

nga couronne* ayeke ngbâ pëpe ndali ti azo ti angoi nde nde kue.

25 Pere ayeke kui, na afini ni ayeke sigi,

na a bungbi ndo oko gbâ ti apere ti ndö ti ahoto.

26 Akete taba asara si mo wara bongo,

nga akoli-ngasa asara si mo wara nginza ti vo yaka.

27 Nga, lait ti angasa ayeke duti dä ndali ti mo,

azo ti da ti mo nga na azo ti kua ti mo ti wali ti tene ala nyon ni alingbi na ala.

28 Azo ti sioni akpe na ngoi so zo oko atomba ala pëpe,

me azo ti mbilimbili ayeke na confiance tongana bamara.*+

 2 Tongana azo ti mbeni kodro ake ndia,* gbâ ti amokonzi ayeke komande na peko ti terê,+

me grâce na zo so ayeke bâ yâ ti aye nzoni nga so ahinga ye, mbeni mokonzi ayeke* ninga.+

 3 Wayere so amû ye ti azo ti mawa na likisi+

ayeke tongana ngu-nzapa so amû akobe kue ahon na ni.

 4 Azo so ake ndia agonda zo ti sioni,

me azo so akpe ndia asara ngonzo na terê ti azo ti sioni.+

 5 Azo ti sioni alingbi pëpe ti mä yâ ti fango ngbanga ti mbilimbili,

me azo so agi Jéhovah alingbi ti mä yâ ti aye kue.+

 6 Wayere so asara ye lakue mbilimbili ayeke nzoni

ahon zo ti mosoro so alege ti lo ayeke sioni.+

 7 Molenge so ahinga ndo akpe ndia,

me zo so ayeke kamarade ti azo ti tengo ye ahon ndö ni azia kamene na lê ti babâ ti lo.+

 8 Zo so ahunda intérêt na ndö ti bon+ si mosoro ti lo amaï

ayeke bungbi mosoro ni ndali ti zo so asara nzoni bê na awayere.+

 9 Zo so ake ti mä tënë ti ndia,

même sambela ti lo ayeke sioni mingi.+

10 Zo so ahanda azo ti mbilimbili si ala mû sioni lege ayeke tï na yâ ti dû so lo wani lo zi ni;+

me azo so tënë ayeke na li ti ala pëpe ayeke wara ye so ayeke nzoni tongana héritage.+

11 Zo ti mosoro abâ terê ti lo wani tongana zo ti ndara,+

me wayere so ayeke bâ yâ ti aye nzoni ayeke hinga nda ti lo.+

12 Tongana azo ti mbilimbili asö benda, a yeke ye ti gloire mingi,

me tongana azo ti sioni awara komandema, azo ague ahonde terê ti ala.+

13 Zo so ahonde afaute ti lo ayeke bâ nzoni pëpe,+

me zo so afa ni na gigi na lo zia lege ni, a yeke sara nzoni bê na lo.+

14 Ngia ayeke na zo so asara hange lakue,*

me zo kue so akpengba bê ti lo ayeke tï na yâ ti ye ti ngangu.+

15 Zo ti sioni so akomande na ndö ti azo so zo ti mungo maboko na ala ayeke dä pëpe,

lo yeke tongana bamara so asuku nga ours so amû loro ti ga ti sara sioni na zo.+

16 Mokonzi so ayeke bâ yâ ti aye nzoni pëpe amû komandema ti lo ti sara sioni na zo,+

me zo so ake ti gi ti wara go na ndö ti azo, gigi ti lo ayeke yo.+

18 A yeke sö zo so sarango ye ti lo alingbi kue,+

me zo so alege ti lo aba bango ayeke tï gï hio tongaso.+

19 Zo so asara kua ti yaka ti lo ayeke wara gbâ ti mapa,

me zo so ayeke tomba peko ti asenge ye, yere ayeke hon ndö ti lo.+

20 Zo so ayeke be-ta-zo ayeke wara gbâ ti aye ti nzoni,+

me zo so adö terê ti wara gbâ ti mosoro, tënë ayeke duti ande na li ti lo.+

21 A yeke nzoni pëpe ti mû mbage ti mbeni zo;+

me mbeni zo apeut ti yeda ti sara sioni ti wara nduru mapa.

22 Zo ti sarango bê ti ye aye mingi ti wara mosoro,

me lo hinga pëpe so yere ayeke wara lo ande.

23 Zo so asuku na mbeni zo,+ a yeke bâ lo na nzoni lê mingi+

ahon zo so agonda zo gï na yanga ti lo.

24 Zo so anzi babâ na mama ti lo na lo tene: “A yeke sioni pëpe,”+

lo yeke kamarade ti zo so asara si ye abuba.+

25 Zo ti kota bê* abi tënë na popo ti azo,

me zo so azia bê ti lo na ndö ti Jéhovah, aye ti lo ayeke maï.*+

26 Zo so azia bê ti lo gï na ndö ti lo wani ayeke zo ti buba,+

me zo so asara ye na ndara, a yeke sö lo.+

27 Zo so amû ye na awayere, ye ayeke manke lo pëpe,+

me zo so asara sanka ti ala, deba ayeke ga na ndö ti lo mingi.

28 Tongana azo ti sioni awara komandema, zo ayeke honde terê ti lo;

me tongana ala kui, azo ti mbilimbili aga gbani.+

29 Zo so a suku na lo fani mingi me lo ngbâ ti sara kpengba-li,+

gï hio tongaso, a yeke kungbi yâ ti lo, na lo yeke sava pëpe.+

 2 Tongana azo ti mbilimbili ayeke mingi, azo aduti na ngia;

me tongana azo ti sioni la akomande, azo adema.+

 3 Zo so aye ndara asara si babâ ti lo aduti na ngia,+

me zo so asara kamarade na awali-ndumba abuba mosoro ti lo.+

 4 Grâce na fango ngbanga ti mbilimbili, gbia asara si kodro aluti nzoni,+

me zo so aye goro abuba kodro ni.

 5 Zo so agonda mba ti lo gï na yanga,

lo gbara yâ ti gbanda ti tene agbu gere ti mba ti lo ni.+

 6 Kengo ndia ti zo ti sioni agbu lo tongana kûkû,+

me zo ti mbilimbili adekongo na ngia nga terê ti lo anzere.+

 7 Tënë ti adroit ti awayere agbu bê ti zo ti mbilimbili,+

me ti zo ti sioni, tënë so agbu bê ti lo oko pëpe.+

 8 Azo ti pikango kate abi wâ na yâ ti mbeni gbata,+

me azo ti ndara asara si ngonzo adë.+

 9 Tongana zo ti ndara alondo na papa na zo ti buba,

dekongo na hengo ndo ayeke duti dä, me mango terê ayeke dä pëpe.+

10 Azo so aye tukungo mênë ake zo kue so tënë ayeke na li ti lo pëpe;+

nga ala gi ti mû fini* ti azo ti mbilimbili.*

11 Zo ti buba asigi na ngonzo ti lo kue,*+

me zo ti ndara akanga bê ti lo, lo duti kpô.+

12 Tongana mbeni mokonzi adengi mê ti mä amvene,

azo ti kua ti lo kue ayeke duti azo ti sioni.+

14 Tongana gbia afâ ngbanga ti awayere na lege ni,+

trône ti lo ayeke luti lakue nzoni.+

15 Keke* nga na sukungo na zo asara si zo awara ndara;+

me molenge so a zia lo gï tongaso, lo zia kamene na lê ti mama ti lo.

16 Tongana azo ti sioni aga gbani, azo ayeke ke ndia mingi;

me azo ti mbilimbili ayeke bâ tingo ti ala.+

17 Fa lege na molenge ti mo, na lo yeke sara si mo wu terê ti mo,

nga lo yeke zia ngia mingi na bê ti mo.*+

18 Tongana vision* ayeke dä pëpe, azo ayeke gue gï kirikiri,+

me azo so akpe ndia ayeke na ngia.+

19 Zo ti kua ayeke zia pëpe si tënë so a tene na lo akiri na lo na nzoni lege,

ndali ti so, atâa so lo mä yâ ti tënë ni, lo yeke sara ye alingbi na ni pëpe.+

21 Tongana a voro zo ti kua vorongo ngbene ye so lo de maseka,

gbândä, lo yeke hinga ti mû merci pëpe.

22 Zo so ayeke nduru ti sara ngonzo asara si papa alondo;+

zo so aninga ti sungba na ngonzo pëpe ayeke sara faute mingi.+

23 Fandara ti zo la ayeke sara si lo kiri kete,+

me zo so ayeke na bibe ti sarango terê kete ayeke wara gloire.+

25 Ti dö na mbeto na lê ti* azo ayeke mbeni kûkû,*+

me zo so azia bê ti lo na ndö ti Jéhovah, a yeke bata lo.+

26 Azo mingi agi ti bâ* mokonzi,

me Jéhovah la ayeke sara si a fâ ngbanga ti mbeni zo na lege ni.+

27 Zo so ayeke sara ye mbilimbili pëpe ayeke sioni mingi na lê ti azo ti mbilimbili;+

me zo so lege ti lo ayeke mbilimbili ayeke sioni mingi na lê ti zo ti sioni.+

 2 Mbi yeke zo so azo kue ahinga ye ahon mbi,+

nga ye so zo adoit ti hinga, mbi hinga ni pëpe.

 3 Mbi hinga ye na ndö ti ndara pëpe;

nga mbi yeke na hingango ye pëpe na ndö ti Nzapa so ayeke nzoni-kue ahon aye kue.

 6 Zia mbeni tënë na ndö ti atënë ti lo pëpe;+

tongaso pëpe, lo yeke suku na mo,

na mo yeke ga zo ti mvene.

Zia si mbi te kobe so alingbi na mbi,+

 9 ngbanga ti so tongana yâ ti mbi asi awe, mbi ke mo na mbi tene: “Jéhovah ni ayeke zo wa?”+

10 Pa zo ti kua na wa ti lo pëpe,

wala peut-être lo yeke deba mo nga tënë ayeke duti na li ti mo.+

11 Azo ti mbeni ngoi ayeke dä so ayeke deba ababâ ti ala

nga ala iri tufa na ndö ti amama ti ala pëpe.+

12 Azo ti mbeni ngoi ayeke dä so abâ terê ti ala so ala yeke nzoni-kue+

me ade a sukula saleté* na terê ti ala pëpe.

13 Azo ti mbeni ngoi ayeke dä so lê ti ala abâ ndo gï na fandara,

nga so na bango lê ti ala, ala yeke gï azo ti baba.+

14 Azo ti mbeni ngoi ayeke dä so pembe ti ala ayeke tongana épée

nga so bio ti ngbangba ti ala ayeke tongana zembe ti fango zo;

ala hunzi azo ti mawa na ndö ti sese

nga ala hunzi awayere na popo ti azo.+

Aye ota ayeke dä so yâ ti ala ayeke si pëpe,

aye osio ayeke dä so atene lâ oko pëpe, atene: “A lingbi awe!”

16 A yeke: Dû ti kuâ,*+ yâ so amû ngo pëpe,

sese so ngu ayeke dä pëpe

nga na wâ so atene lâ oko pëpe, atene: “A lingbi awe!”

17 Zo so ahe babâ ti lo nga lo ke ti mä yanga ti mama ti lo,+

acorbeau ti popo-hoto* ayeke dë lê ti lo

nga akete aigle ayeke te lê ti lo.+

18 Aye ota ayeke dä so ahon gbungo li ti mbi,*

aye osio ayeke dä so mbi mä yâ ni pëpe:

19 Lege ti aigle na lê ti nduzu,

lege ti ngbo na ndö ti kota tênë,

lege ti bateau na lê ti ngu-ingo

nga na lege ti mbeni koli tongana lo yeke na terê ti mbeni maseka-wali.

Lo te ye, lo kpaka yanga ti lo na sese

na lo tene: “Mbi sara ti mbi ye ti sioni oko pëpe.”+

21 Aye ota ayeke dä so asara si sese ayengi,

aye osio ayeke dä so sese apeut ti gbu lê ni pëpe:

22 Tongana mbeni ngbâa aga gbia,+

tongana mbeni zo ti buba ate ye ahon ndö ni,

23 tongana mbeni wali so a ke lo* aga wali ti koli

nga tongana mbeni wali so ayeke zo ti kua amû place ti wa ti lo so ayeke wali.+

24 Na ndö ti sese, anyama osio ayeke dä so ayeke na popo ti aye so ayeke kete mingi,

me ala yeke na mbeni ndara ti ala so a dü ala na ni:*+

25 Avuvu* ayeke anyama so ayeke ngangu pëpe,*

me ala leke kobe ti ala na ngoi ti ndowa.+

26 Asibisi*+ ayeke angangu nyama pëpe,*

me ala leke da ti ala na yâ ti adû ti akota tênë;+

27 agbadora+ ayeke na gbia pëpe,

me ala yeke mû ndo na groupe;*+

28 kada ti da,+ so gere ti lo ayeke hule na terê ti aye;

lo yeke lï na yâ ti yangbo ti gbia.

29 Aye ota ayeke dä so tambela ti ala apika bê ti zo mingi,

aye osio ayeke dä so hongo ti ala apika bê ti zo mingi:

30 Bamara, so ayeke ngangu ahon tanga ti anyama kue ti ngonda;

lo kpe na devant ti mbeni ye oko pëpe;+

31 mbo ti gingo nyama, koli-ngasa

nga na gbia so aturugu ti lo ayeke na terê ti lo.

32 Tongana mo sara ye na ndara pëpe na lege so mo gonda terê ti mo,+

wala tongana mo leke ti sara tongaso,

gbu yanga ti mo,+

33 ndali ti so tongana mo pika yâ ti ngu ti me ti bagara, beurre ayeke sigi dä,

tongana mo pete hôn ti zo, mênë ayeke sigi dä;

legeoko nga, tongana mo sara si ngonzo agbu zo, papa ayeke londo.+

Molenge ti yâ ti mbi,

molenge ti mbi so mbi mû zendo ndali ti mo, nyen la mbi lingbi ti tene na mo nyen?+

 3 Zia pëpe si awali amû ngangu ti mo kue,+

nga mû pëpe alege so ayeke futi agbia.+

 4 Lémuel, a yeke ndali ti agbia pëpe

nga a yeke nzoni pëpe ti tene agbia anyon vin;

a yeke nga nzoni pëpe ti tene azo ti komande atene: “Sämba ti mbi ayeke na ndo wa?”+

 5 Wala peut-être tongana ala nyon ye, ala yeke girisa tënë ti mbela

na ala doro adroit ti azo ti mawa.

 6 Mû sämba na azo so aga nduru ti kui+

nga mû vin na azo so vundu ahon ndö ti ala.*+

 7 Zia ala nyon ye si ala girisa yere ti ala;

zia ala dabe ti ala na akpale ti ala encore ape.

 8 Sara tënë ndali ti azo so apeut ti sara tënë pëpe;

sara si a doro pëpe adroit ti azo kue so ayeke nduru ti kui.+

 9 Zi yanga ti mo, fâ ngbanga na lege ni;

sara si a doro pëpe adroit* ti azo ti mawa na awayere.+

11 Koli ti lo azia bê ti lo kue na ndö ti lo,

na nzoni ye oko amanke koli ni pëpe.

12 Na yâ ti gigi ti lo kue,

lo sara si koli ti lo awara anzoni ye, me asioni ye pëpe.

13 Lo wara kuä ti terê ti taba nga na lin;

lo yeke na ngia ti sara kua na maboko ti lo.+

14 Lo yeke tongana abateau so ayeke yô kungba ti azo ti dengo buze,+

lo yeke mû kobe na yongoro ndo si lo ga na ni.

15 Nga, lo londo na ngoi so ndo angbâ ti vuko,

lo mû kobe ndali ti azo ti da ti lo

nga lo mû aye ndali ti azo ti kua ti lo ti wali.+

16 Lo gbu li na ndö ti mbeni yaka, na lo vo ni;

lo wani lo sara kua ngangu ti lu yaka ti vigne.*

17 Lo leke terê ti lo ti sara angangu kua,+

na lo sara si maboko ti lo awara ngangu.

18 Lo bâ so lo yeke wara ye na peko ti dengo buze ti lo;

lampe ti lo ayeke mingo na bï pëpe.

19 Lo gbu keke so a roulé kamba na terê ni

nga lo gbu keke ti pengo na kamba ni.+

20 Lo yôro maboko ti lo na zo ti mawa

nga lo zi yâ ti maboko ti lo na awayere.+

21 Lo gi bê ti lo pëpe na ndö ti azo ti da ti lo ndali ti dê ti neige,

ndali ti so ala kue ayü bongo ti dê.*

23 Azo mingi ahinga koli ti lo na ayanga ti gbagba ti gbata ni,+

ndo so koli ni ayeke duti dä na popo ti a-ancien ti kodro ni.

24 Lo fü abongo ti lin* na lo kä ni;

azo ti dengo buze awara aceinture na maboko ti lo.

25 Lo yeke na ngangu nga sarango ye ti lo ayeke pendere mingi;

lo yeke na gingo bê ndali ti gigi ti kekereke pëpe.*

26 Lo sara tënë na ndara;+

ndia ti nzoni bê ayeke na yanga ti lo.*

27 Lo yeke bâ ndo na ndö ti kusala ti azo ti da ti lo,

nga lo yeke te mapa pëpe na lege ti kusala ti goigoi.+

28 Amolenge ti lo alondo atene so lo yeke na ngia;

koli ti lo alondo agonda lo, atene:

29 “Anzoni wali* ayeke mingi,

me mo, mo hon ala kue.”

30 Sarango ye ti nzere na lê ti azo apeut ti handa zo, nga pendere ti terê ayeke hon,*+

me wali so akpe mbeto ti Jéhovah, lo la a yeke gonda lo.+

31 Futa lo ndali ti ye so lo sara,*+

nga zia akusala ti lo agonda lo na ayanga ti gbagba ti gbata ni.+