Chapitre Bale Oko na Gumbaya

A Fa Ndendia na Gigi!

Esaïe 58:1-14

1. Tongana nyen Jésus na Jéhovah aba ndendia, na ye so aduti tongana nyen na ngoi ti Isaïe?

JÉSUS atene na amokonzi ti lege ti vorongo ti ngoi ti lo: “Azo aba lê ti i tongana azo ti mbilimbili; me bê ti i asi na ndendia na siokpari.” (Matthieu 23:28) Sioni ngbanga so Jésus afâ na ndo ndendia afa na gigi bango ndo ti Babâ ti lo ti yayu. Chapitre 58 ti prophétie ti Esaïe agboto lê mbilimbili na ndo ndendia so amu ndo kue na Juda. Tiri, sioni komandema, na salango ngangu ayeke aye so asi lakue, na batango Sabbat ague juska ti ga mbeni senge matanga so a sala ni gi tongaso. Azo ni asala kusala gi tongaso na Jéhovah na ala tara ti fa na gigi dutingo ndulu na Nzapa na lege ti kengo kobe so alondo na bê kue pepe. A yeke ye ti dongo bê pepe so Jéhovah afa na gigi tâ nda ti ala!

‘Fa na Azo Asiokpari ti Ala’

2. Bibe wa Isaïe afa na gigi na ngoi so lo fa tokua ti Jéhovah, na azo wa laso ayeke tongana lo?

² Atä so bê ti Jéhovah ake tambela ti Juda, a awara na yâ atene ti Lo mbeni tisango ndo na wâ teti mara ni ti gbian bê ti lo. Ye oko, Jéhovah aye pepe si sengo ndo ti lo angbâ na gbe mingo. Tongaso, lo mu yanga na Isaïe: “Mo dekongo, mo zia pepe, mo yä yanga ti mo tongana trompette, mo fa na azo ti Mbi kengo-ndia ti ala, na mo fa na azo ti da ti Jacob siokpari ti ala.” (Esaïe 58:1) Fango polele atene ti Jéhovah alingbi ti sala si azo ni asala ngonzo na tele ti Isaïe, me lo kiri na peko pepe. Lo ngbâ ti duti na oko bibe ti mungo tele so lo fa na gigi na ngoi so lo tene: “Mbi yeke, Mo to mbi.” (Esaïe 6:8) So mbeni pendere tapande ti gbungo ngangu si Isaïe azia na aTémoin ti Jéhovah ti laso, ala so awara nga kungba ti fa Tene ti Nzapa na ti fa na gigi ndendia ti lege ti vorongo!​—Psaume 118:6; 2 Timothée 4:1-5.

3, 4. (a) Ye ti handa lê wa azo na ngoi ti Isaïe atara ti fa na gigi? (b) Ye ni ayeke biani tongana nyen na Juda?

³ A lingbi ti tene so, azo ni na ngoi ti Isaïe ayeke gi Jéhovah na afa na gigi ngia na yâ ambilimbili fango ngbanga ti lo. E diko atene ti Jéhovah: “Ala gi Mbi lakue, ala yeke na ngia ti hinga lege ti Mbi, legeoko tongana mbeni mara so asala mbilimbili, tongana mara so azia ti bata kpengba-tene ti Nzapa ti ala pepe. Ala hunda Mbi ti fâ ngbanga ti ala mbilimbili; ala yeke na ngia ti ga ndulu na Nzapa.” (Esaïe 58:2) So ala tene ala yeke na ngia na yâ alege ti Jéhovah ayeke tâ ye? Pepe. Ala yeke “legeoko tongana mbeni mara so asala mbilimbili,” me kpango ye ni ayeke ye senge. Ti tâ tene ni, mara so “azia ti bata kpengba-tene ti Nzapa ti ala.”

⁴ Ye ni akpa tele mingi na ti so a fa na prophète Ézékiel na pekoni. Jéhovah atene na Ézékiel so aJuif ayeke tene na popo ti ala: “Mo ga mo mä tene so asigigi na yanga ti L’Eternel.” Me Nzapa afa na Ézékiel salango ye ti ala na bê kue pepe: “Ala yeke mingi so asi na mo, . . . na ala mä tene ti mo, me ala sala na lege ti tene so pepe; teti ala sala tene ti ndoye mingi na yanga ti ala, me bê ti ala ague na peko ti faïda ti ala. Ba, na lê ti ala, mo yeke tongana bia ti ndoye na yanga ti zo so go ti lo ayeke nzoni, na lo lingbi ti pika mozoko nzoni; teti ala mä tene ti mo, me ala sala na lege ti tene so pepe.” (Ezéchiel 33:30-32) Azo so aduti na fini na ngoi ti Isaïe atene nga so ala yeke gi Jéhovah lakue, me ala bata pepe atene ti lo.

Kengo Kobe ti Ndendia

5. Tongana nyen aJuif atara ti wara nzobe ti Nzapa, na Jéhovah asala ye tongana nyen?

⁵ Na yâ ngangu so ala sala ti tene Nzapa ayeda na ala, aJuif ake kobe gi teti lê ti azo, me mbilimbili so ala sala ti handa lê ague gi na ala yongoro na Jéhovah. Na yâ gingo bê so ala sala ti handa lê, ala hunda: “Teti nyen e zia kobe, na Mo ba pepe? teti nyen e gbanzi âme ti e na ambeni ye, na Mo hinga pepe?” Jéhovah akiri tene polele, na tenengo: “Ba, na lâ ti ziango kobe ti i, i sala ye so bê ti i aye, na i sala ngangu na azo ti kusala ti i kue. Ba, tongana i zia kobe, i gi papa na palabre, na i pika zo sioni mingi na maboko. Lege ti ziango kobe ti i laso alingbi sala si A mä yanga ti i na nduzu pepe. Mbi wara ngia na lege ti ziango kobe tongaso? so ayeke lâ teti zo ti gbanzi âme ti lo na ambeni ye? so ayeke lâ teti zo ti zuku li ti lo tongana gongo, na ti gbala bongo ti mua na mbi-wa na gbe ti lo? Fade mo di iri ti ye so, ziango kobe? na mo di iri ti lâ ni so, lâ so alingbi na L’Eternel?”​—Esaïe 58:3-5.

6. Akusala wa ti aJuif afa na gigi so kengo kobe ti ala ayeke ti ndendia?

⁶ Atä so ala ke kobe, na tarango ti fa na gigi mbilimbili, na atä so ala hunda même afango ngbanga ti Jéhovah, azo ni ayeke tomba peko ti ngia nga na faïda ti dengo buze. Ala bi tele na yâ tiri, sioni komandema, nga na salango ngangu. Na salango ngangu ti kanga ndo ti sioni tambela ti ala, ala bi tele ti ala na yâ totongo ti mvene, ala zuku li ti ala tongana gongo na ala duti na yâ bongo ti mua nga na mbi-wa. Na lege so ala tara ti fa so ala gbian bê ti ala teti asiokpari ti ala. Ngele ngangu ti ye so kue ayeke na ndo wa tongana ala ngbâ ti ke yanga? Ala fa pepe oko ti avundu na gbiango bê so Nzapa ayeda na ni, so a lingbi ague legeoko na kengo kobe so alondo na bê kue. Bimango ti ala, atä so a toto ngangu, asi na yayu pepe.

7. Tongana nyen aJuif ti ngoi ti Jésus asala ye na ndendia, na tongana nyen azo mingi laso asala legeoko tongaso?

⁷ A-Juif ti ngoi ti Jésus afa na gigi mara ti kengo kobe ti mvene tongaso, ambeni asala tongaso fani use na yenga oko! (Matthieu 6:16-18; Luc 18:11, 12) Mingi ti amokonzi ti lege ti vorongo nga amu peko ti wagame ti Isaïe na salango ye nga na komandengo na ngangu. Tongaso, na mbito pepe Jésus afa nda ti awandendia ti lege ti vorongo so, na tenengo na ala so vorongo ti ala ayeke ye senge. (Matthieu 15:7-9) Laso nga, azo kutu mingi ‘atene na gbele azo kue ala hinga Nzapa, me na lege ti kusala ti ala, ala ke Lo, ala yeke sioni mingi, ala ke tene, na ala lingbi na nzo kusala pepe.’ (Tite 1:16) Mara ti azo tongaso alingbi peut-être ti ku ti wara be-nzoni ti Nzapa, me tambela ti ala afa so ala sala ye na tâ bê kue pepe. Nde na ye so, aTémoin ti Jéhovah afa na gigi tâ dutingo ndulu na Nzapa nga tâ ndoye teti aita.​—Jean 13:35.

Ye so Tâ Gbiango Bê Aye ti Tene

8, 9. Anzoni kusala wa a lingbi a gue legeoko na tâ gbiango bê?

⁸ Jéhovah aye si azo ti lo asala ye mingi ahon gi ti ke kobe teti asiokpari ti ala; lo ye si ala gbian bê ti ala. Na pekoni fade ala yeke wara nzobe ti lo. (Ezéchiel 18:23, 32) Lo tene so ti tene kengo kobe aduti na nda ni, a lingbi a gue legeoko na lekengo asiokpari so zo asala giriri. Ba ahundango tene so andu bê, so Jéhovah ahunda: “Ziango kobe so amu ngia na Mbi ayeke tongaso: ti zi kamba ti sioye, ti zi kamba ti joug, ti zi azo so azo asala ngangu na ala, na ti fâ joug kue.”​—Esaïe 58:6.

⁹ Akamba ti wen na akeke ti joug ayeke ambilimbili fä ti ngangu salango kua ti ngba. Tongaso, a hon ti ke kobe nga na oko ngoi ti sala ngangu na afon ala wamabe, a lingbi azo ni ayeda na komandema so: “Mo ndoye zo so ayeke ndulu na mo legeoko tongana mo ndoye mo mveni.” (Lévitique 19:18) A lingbi ala zi azo kue so ala sala sioni na ala nga ala so a gbu ala na ngba na lege ni pepe.a Akusala ti lege ti vorongo so ahanda lê, tongana kengo kobe, alingbi pepe ti mu place ti tâ dutingo ndulu na Nzapa nga a mu pepe place ti akusala so ayeke fä ti ndoye teti aita. Mbeni zo so aduti na fini na ngoi ti Isaïe, prophète Mika, asû na mbeti: “Ye wa Jéhovah ahunda na mbage ti mo, tongana a yeke pepe gi ti sala mbilimbili, ti ndoye nzobe na ti tambela na tâ be-ti-molenge na Nzapa ti mo?”​—Mika 6:8, NW.

10, 11. (a) Teti aJuif, ye wa ayeke duti nzoni ahon kengo kobe? (b) Tongana nyen aChrétien laso alingbi ti sala ye alingbi na wango ti Jéhovah na aJuif?

¹⁰ Mbilimbili, nzobe, na be-ti-molenge ahunda ti sala nzoni na ambeni zo nde, ye so ayeke tâ gunda ti Ndia ti Jéhovah. (Matthieu 7:12) Ye so ayeke nzoni mingi ahon kengo kobe ayeke kangbingo mosoro ti ala na azo so ye atia ala. Jéhovah ahunda: “A yeke [kengo kobe so mbi soro] ti mu kobe ti mo na azo so nzala asala ala, na ti ga na awanzinga na yâ da ti mo, ala so ayeke na da pepe! Tongana mo ba zo so tele ti lo ayeke senge, mo mu na lo bongo, na mo vi peko ti mo pepe na azo so ayeke na mitele tongana mo.” (Esaïe 58:7) Biani, a hon ti handa lê na kengo kobe, a lingbi azo so ayeke na aye ti sala tongaso amu kobe, bongo, na da na awakodoro ti Juda so ye atia ala, so ayeke mitele ti ala mveni.

¹¹ Apendere kpengba-ndia ti ndoye teti aita nga be-nzoni so Jéhovah afa na gigi andu pepe gi aJuif ti ngoi ti Isaïe. A yeke fa lege na aChrétien nga. Ni la, bazengele Paul asû na mbeti: “Tongaso, tongana e wara lege ni, a lingbi e sala ye ti nzoni na azo kue; na ahon kue, a lingbi e sala ye ti nzoni na aita ti e awamabe.” (aGalate 6:10) A lingbi kongrégation ti aChrétien aduti ndo ti ndoye nga ti songo ti aita, mbilimbili ndali ti ngoi so e yeke dä, so a yeke ga ngangu mingi ahon.​—2 Timothée 3:1; Jacques 1:27.

Mango Yanga Aga na Akota Deba Nzoni

12. Fade Jéhovah asala nyen tongana azo ti lo amä yanga ti lo?

¹² A du fade azo ti Jéhovah ayeke na ndara ti bata sengo ndo ti lo na ndoye! Jéhovah atene: “Tongaso fade lumière ti mo asu tongana lâ na ndapelele, na fade mo ga nzoni fade fade; fade mbilimbili ti mo ague na gbele mo, na fade gloire ti L’Eternel abata peko ti mo. Tongaso fade mo hiri ndo, na fade L’Eternel ayeda; fade mo dekongo, na fade Lo tene, Mbi yeke na ndo so!” (Esaïe 58:8, 9a) Ba tongana nyen atene so ayeke na wâ na anzere biani! Jéhovah ahiri deba nzoni na abata azo so ngia ti ala ayeke na yâ nzobe nga mbilimbili. Tongana azo ti Jéhovah ake ti sala ye na ngangu nga na ndendia, na ala mä yanga ti lo, fade dutingo ti ala ayeke ga nzoni ahon. Fade Jéhovah amu ‘warango nzoni,’ mbeni gango nzoni na lege ti yingo nga ti mitele teti mara ni. Fade lo yeke bata ala, tongana ti so lo sala giriri na akotara ti ala na ngoi so ala yeke sigigi na Égypte. Na fade lo kiri tene fade fade na toto ti ala ti wara maboko.​—Exode 14:19, 20, 31.

13. Adeba nzoni wa ayeke ku aJuif tongana ala yeda na tisango ndo ti Jéhovah?

¹³ Fadeso Jéhovah akiri amu wango na ndo ti so lo mu kozoni, lo tene: “Tongana mo lungula joug [ti ye ti ngangu, dutingo ngba na lege ni pepe] na popo ti azo ti mo, mo yä tïtî mo [peut-être ti he zo na sioni yanga wala ti bi tene ti wataka na li ti zo] ti he zo pepe, na mo sala sio tene pepe, tongana mo mu kobe so bê ti mo aye na zo so nzala asala lo, na mo lungula vundu ti azo so ye ti vundu asala ala, tongaso fade lumière ti mo asu na yâ bingo, na fade bï ti mo aga tongana kota lâ.” (Esaïe 58:9, 10) Bibe ti kion nga salango ye ti ngangu ayeke sala sioni na zo mveni nga a ga na ngonzo ti Jéhovah. Ye oko, nzobe na bibe ti mu ye, mbilimbili na mbage ti azo so nzala asala ala na ayeke na vundu, aga na kota deba nzoni ti Nzapa. A du fade aJuif amu atâ tene so na bê! Ka fade zango nga na mosoro ti ala na lege ti yingo ayeke sala si ala su tongana kota lâ, na pusungo yamba bingo kue. Na ndo ti aye kue, fade ala ga na gonda nga na sepela na Jéhovah, Lingu ti gloire na ti adeba nzoni ti ala.​—1 aGbia 8:41-43.

A Kiri na Mbeni Mara

14. (a) Tongana nyen azo so aduti na fini na ngoi ti Isaïe asala ye na gbele atene ti lo? (b) Jéhovah angbâ ti mu nyen?

¹⁴ Ye ti vundu ni ayeke so, mara ni ake ti yeda na tisango ndo ti Jéhovah na lo lï mingi ahon na yâ sioni. Na nda ni, ala sala si Jéhovah alingbi ti sala mbeni ye nde pepe, gi ti to ala na ngba, legeoko tongana ti so lo tene kozoni. (Deutéronome 28:15, 36, 37, 64, 65) Ye oko, atene ti Jéhovah so aga na peko na lege ti Isaïe angbâ ti mu beku. Nzapa afa kozoni so fade mbeni tanga ni so ayeda na sengo ndo na ayeke na vundu teti siokpari ti lo ayeke kiri na ngia na Juda, atä so a duti yangbato.

15. Pendere kiringo ye wa na place ni Jéhovah asala tene ni kozoni?

¹⁵ Na fango kozoni kiringo na azo ti lo na ngu 537 K.N.E., na lege ti Isaïe, Jéhovah atene: “Fade L’Eternel afa lege na mo lakue, Lo mu ye so alingbi na âme ti mo na ndo so ahule, na Lo sala si bio ti mo akpengba; fade mo ga tongana yaka so ngu ayeke dä, na tongana lingu so ngu ni ahule lâ oko pepe.” (Esaïe 58:11) Fade Jéhovah asala si kodoro ti Israël so ahule awe alë alengo mingi. Ye so ayeke pendere mingi ahon ayeke so fade lo deba nzoni azo ti lo so agbian bê ti ala, na mungo ngangu na “bio” ti ala, na londongo na mbeni dutingo so ayeke na fini pepe na lege ti yingo ti si na so ayeke na fini mingi. (Ezéchiel 37:1-14) Azo ni mveni ayeke ga ande tongana “yaka so ngu ayeke dä,” so asi singo na alengo ti yingo.

16. Tongana nyen a yeke kiri ande ti leke kodoro ni?

¹⁶ Kiringo ye na place ni ayeke ndu ande lekengo agbata so aturugu ti Babylone afuti na ngu 607 K.N.E. “Fade amolenge ti mo akiri aleke ndo so aga yangbato giriri; fade mo yä gere ti da ti giriri; na fade a di iri ti mo zo so aleke dû ti gbagba ti bira, zo so aleke lege ti kodoro.” (Esaïe 58:12) Atene so akpa tele, tongana “ndo so aga yangbato giriri” na “gere ti da ti giriri” (wala, agere ti da so aduti yangbato teti awagame mingi) afa so tanga ti azo so akiri ayeke leke ande agbata ti Juda so ayeke giriri yangbato, mbilimbili Jérusalem. (Néhémie 2:5; 12:27; Esaïe 44:28) Fade ala kanga “dû,” mbeni tene so aye ti sala tene ti adû na yâ gbagba ti Jérusalem nga ti ambeni gbata nde biani.​—Jérémie 31:38-40; Amos 9:14.

Adeba Nzoni so Aga Ndali ti Batango Sabbat na Lege Ni

17. Tongana nyen Jéhovah atisa azo ti lo ti yeda na andia ti Sabbat?

¹⁷ Sabbat ayeke la ni mbeni fä ti kota bingo bê ti Nzapa teti nzoni duti na lege ti yingo nga ti mitele ti azo ti lo. Jésus atene: “A sala lâ ti Sabbat teti zo.” (Marc 2:27) Lango so Jéhovah aba tongana nzoni-kue amu mbeni lege so ayeke mbilimbili na azo ti Israël ti fa ndoye ti ala teti Nzapa. Mawa ni ayeke so, ti si na ngoi ti Isaïe, a sala si a ga gi mbeni lango ti batango asenge matanga nga ti bingo tele na yâ anzala ti kion. Tongaso, Jéhovah akiri awara nda ti ye ti se azo ti lo. Na lo kiri lo gi ti ndu bê ti ala. Lo tene: “Tongana mo gbanzi gere ti mo na kusala na lâ ti sabbat, na mo sala pepe ye so bê ti mo aye na lâ ti Mbi ti nzoni-kue, na mo di iri ti sabbat lâ ti ngia, na mo di iri ti lâ ti nzoni-kue ti L’Eternel lâ ti gloire, na mo yekia lâ ni so, na mo sala ye ti mo mveni dä pepe, wala mo sala pepe ye so bê ti mo aye, wala mo sala tene senge nga pepe, tongaso fade mo wara ngia ti mo na yâ L’Eternel, na fade Mbi sala si mo tambela na ndo ti nduzu kue ti sese; fade Mbi sala si mo wara ngia na yâ ye ti héritier ti babâ ti mo Jacob, teti yanga ti L’Eternel asala tene so awe.”​—Esaïe 58:13, 14.

18. Ye wa aga na peko ti so Juda ayekia Sabbat pepe?

¹⁸ Sabbat ayeke lâ ti gbungo li na lege ti yingo, ti sambela, na ti vorongo na sewa. A lingbi a mu maboko na aJuif ti gbu li na ndo apendere kusala ti Jéhovah teti ala, nga na ndo mbilimbili na ndoye so asigigi polele na yâ Ndia ti lo. Tongaso, a lingbi batango na lege ni lango ti nzoni-kue so amu maboko na azo ni ti ga ndulu mingi ahon na Nzapa ti ala. Nde na so, ala buba nda ti Sabbat ni na tongaso ala yeke ndulu ti wara pepe deba nzoni ti Jéhovah.​—Lévitique 26:34; 2 Chronique 36:21.

19. Adeba nzoni mingi wa ayeke ku azo ti Nzapa tongana ala kiri ti bata Sabbat?

¹⁹ Ye oko, tongana aJuif amanda ye na lege ti sengo ndo ni na ala kiri ti yekia ye so a leke teti Sabbat, adeba nzoni mingi ayeke ku ala. Fade anzoni ye so tâ vorongo asala nga yekiango Sabbat ayeke wu mingi na yâ ambage ti fini ti ala kue. (Deutéronome 28:1-13; Psaume 19:8-12 [19:7-11, NW]) Na tapande, fade Jéhovah ayeke sala si azo ti lo ‘atambela na ndo ti nduzu kue ti sese.’ Tene so aye ti tene nzoni duti nga hongo awato na ngangu. Zo kue so akomande akota ndo na nduzu, akete hoto nga na ahoto ti mbeni kodoro, a zia kodoro ni kue na gbe ti lo. (Deutéronome 32:13; 33:29) A si na mbeni ngoi Israël amä yanga ti Jéhovah, na lo bata mara ni na ambeni mara nde ayekia ala, na même a sala mbito ti ala. (Josué 2:9-11; 1 aGbia 4:20, 21) Tongana ala kiri mbeni ti mä yanga ti Jéhovah, fade a yeke kiri na mbeni mbage ti gloire ti giriri so. Fade Jéhovah ayeke mu na azo ti lo ‘ngia na yâ ye ti héritier kue ti Jacob,’ adeba nzoni so a mu zendo ni na lege ti mbele so Lo tene na akotara ti lo, mbilimbili deba nzoni ti warango biani ye ti héritier so ayeke Sese ti Zendo.​—Psaume 105:8-11.

20. “Hungo tele ti sabbat” wa ayeke dä teti aChrétien?

²⁰ A-Chrétien alingbi ti manda mbeni ye na lege ni? Na lâ ti kuâ ti Jésus Christ, Ndia ti Moïse akaï, na a ndu nga aye so ahunda teti Sabbat. (aColossien 2:16, 17) Ye oko, bibe so a lingbi batango Sabbat awara ni na Juda, so ti tene ziango aye ti yingo na kozo ndo nga gango ndulu na Jéhovah, angbâ lakue kota ye teti awavorongo Jéhovah. (Matthieu 6:33; Jacques 4:8) Na mbage, Paul, na yâ mbeti ti lo na aHébreu, atene: “Mbeni hungo tele ti sabbat angbâ teti azo ti Nzapa.” A-Chrétien alï na yâ “hungo tele ti sabbat” so na mango yanga ti Jéhovah nga na tombango peko ti mbilimbili so aluti na ndo mabe na yâ mênë so Jésus Christ asa. (aHébreu 3:12, 18, 19; 4:6, 9-11, 14-16) A-Chrétien ayeke bata mara ti sabbat tongaso, pepe gi lango oko na yâ yenga oko, me lâ na lâ.​—aColossien 3:23, 24.

Israël ti Yingo ‘Atambela na ndo Kue ti Nduzu ti Sese’

21, 22. Na lege wa Jéhovah asala si Israël ti Nzapa ‘atambela na ndo ti nduzu kue ti sese’?

²¹ Ngbele ye na zingo ala na gbe ti dutingo ngba ti Babylone na ngu 1919, aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala abata na be-biani ye so Sabbat aduti la ni gbede ni. Tongana ye ti pekoni, Jéhovah asala si ala “tambela na ndo ti nduzu kue ti sese.” Tongana nyen? Giriri na ngu 1513 K.N.E., Jéhovah ate mbele na ahale ti Abraham lo tene tongana ala mä yanga, ala yeke ga mbeni royaume ti aprêtre nga mbeni mara ti nzoni-kue. (Exode 19:5, 6) Na yâ angu 40 na yando, Jéhovah ayö ala nzoni, legeoko tongana mbeni ngualo ayö amolenge ti lo, na Lo mu na ala gbâ ti aye. (Deutéronome 32:10-12) Ye oko, mabe atia mara ni, nga na nda ni lo glisa amatabisi kue so lo lingbi fade ti wara. Atä so kue, Jéhovah ayeke biani na mbeni royaume ti aprêtre laso. A yeke Israël ti Nzapa ti yingo.​—aGalate 6:16; 1 Pierre 2:9.

²² Na ngoi ti “lâ ti nda ni,” mara ti yingo so asala awe ye so Israël ti giriri asala pepe. Ala bata mabe na Jéhovah. (Daniel 8:17) Teti so azo ti yâ ni abata tâ na lege ni alege ti Jéhovah so ayeke na nduzu mingi, na lege ti yingo Jéhovah ayä ala na nduzu. (aProverbe 4:4, 5, 8; Apocalypse 11:12) Teti a bata ala yongoro na sioni so angoro ala, kode ti dutingo ti ala na fini ayeke na nduzu mingi, nga a hon ti hunda na ngangu ti mu gi peko ti lege ti ala mveni, ala ‘wara ngia na yâ Jéhovah’ nga na yâ Tene ti lo. (Psaume 37:4) Jéhovah abata ala nzoni na lege ti yingo na gbele ngangu kangango lege ti azo na ndo sese kue. Ngbele ye na ngu 1919, a zia dû pepe na yâ gbagba ti “sese” ti ala ti yingo. (Esaïe 66:8) Ala ngbâ ti duti azo teti kota iri ti lo, so na ngia, ala fa na ndo sese kue. (Deutéronome 32:3; Kusala 15:14) Nga, mbeni wungo so ayeke gue na li ni ti azo ti be-ti-molenge so alondo na amara kue ayeke mu mbage fadeso legeoko na ala na yâ pendere matabisi ti duti azo so a fa na ala alege ti Jéhovah nga a mu maboko na ala ti tambela dä.

23. Tongana nyen Jéhovah asala si awakua ti lo so a sa yingo na ndo ti ala ‘ate ye ti héritier ti Jacob’?

²³ Jéhovah asala si awakua ti lo so a sa yingo na ndo ti ala ‘ate ye ti héritier ti Jacob.’ Tongana Isaac ahiri deba nzoni na ndo Jacob, pepe Esaü, atene ti babâ ti sewa so afa kozoni adeba nzoni teti azo kue so afa na gigi mabe na yâ Hale ti zendo ni ti Abraham. (Genèse 27:27-29; aGalate 3:16, 17) Legeoko tongana Jacob, na nde na Esaü, aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala nga na afon ala ‘ayekia aye ti nzoni-kue,’ mbilimbili kobe ti yingo so Nzapa amu mingi. (aHébreu 12:16, 17; Matthieu 4:4) Kobe ti yingo so, so andu hingango ye so Jéhovah ayeke sala na lege ti Hale ti zendo ni nga na afon lo, akpengba, amu ngangu na ayeke kota ye teti fini ti ala na lege ti yingo. Tongaso, a yeke kota ye ti tene ala te lakue kobe ti yingo na dikongo nga na gbungo li na ndo Tene ti Nzapa. (Psaume 1:1-3) A yeke kota ye ti tene ala bungbi na afon ala wamabe na abungbi ti Chrétien. Nga a yeke kota ye ti tene ala bata alege so ayeke na nduzu mingi ti vorongo na ngoi so ala kangbi na ngia kobe so na ambeni zo nde.

24. Tongana nyen atâ Chrétien ayeke tambela laso?

²⁴ Na ngoi so ala yeke ku gango tâ tene ti azendo ti Jéhovah, zia atâ Chrétien angbâ ti ke mara ti andendia nde nde kue. Teti ala wara kobe na lege ti ‘ye ti héritier ti Jacob,’ zia ala ngbâ ti wara dutingo nzoni na lege ti yingo na “ndo ti nduzu kue ti sese.”

[Kete tene na gbe ni]

[Foto na lembeti 278]

A-Juif ake kobe na azuku li ti ala na yâ gbiango bê ti handa lê ti zo​—me ala gbian alege ti ala pepe

[Foto na lembeti 283]

Azo so ayeke na aye ti sala tongaso, amu da, bongo, wala kungba na ala so ye atia ala

[Foto na lembeti 286]

Tongana Juda agbian bê ti lo, fade lo kiri lo leke agbata ti lo so ayeke yangbato