A lingbi aChrétien asala kota bê?

TI SALA kota bê ayeke mbeni lengo so a lingbi aChrétien agi ti wara ni? Teti e yeke aChrétien, a wa e ti “tambela na peko ti ndoye”, na a tene na e so “bê asala ndoye pëpe”. (1 aCorinthien 13:4; 14:1). A tene nga na e so “L’Eternel . . . [a]yeke Nzapa so asala mbanda”, na a hunda na e ti “sala legeoko tongana Nzapa asala”. (Exode 34:14; aEphésien 5:1). Aversê so adü ahundango tënë na yâ li ti ambeni zo. Ngbanga ti nyen?

A yeke ngbanga ti so na yanga ti Hébreu nga na ti Grec, tënë so na yâ ti Bible a sû pekoni na ‘kota bê’ nga na ‘mbanda’ ayeke gi tënë oko, na a lingbi ti fa pekoni na atënë mingi. Atënë so alingbi ti duti anzoni lengo wala asioni lengo, alingbi na alege so a sala kusala na ala. Na tapande, tënë ti Hébreu so a sû pekoni na ‘mbanda’ alingbi ti ndu hundango ndo ti mbeni zo na ngangu, ti tene a sala gi na lo oko; wala ti zia lege pëpe na mbeni vorongo nde ti mû place ti vorongo so mo mû na Nzapa ti mo; ti duti na wâ; ti sala kota bê wala mbanda. A lingbi ti fa nga peko ti tënë ti Grec ni legeoko tongaso nga. Atënë so alingbi ti ndu mbeni bibe so ayeke na lege ni pëpe, so mbeni zo ayeke na ni na mbage ti mbeni mba ti lo so lo bâ lo tongana zo so aye ti mû place ti lo, wala so lo bâ so lo yeke wara mbeni ye ti nzoni ahon lo (aProverbe 14:30). Atënë ti Hébreu na ti Grec so alingbi nga ti ndu nzoni lege ti fa na gigi mbeni lengo so alondo na Nzapa, na tapande nzara ti bata mbeni zo so mo ndoye mingi yongoro na ye ti sioni.​—2 aCorinthien 11:2.

Tapande ti kota ahon kue

Jéhovah azia tapande ti kota ahon kue na salango mbanda na lege ni. Anda ti salango mbanda ti lo ayeke nzoni kue nga na lege ni, na a londo na nzara ti lo ti bata azo ti lo si sioni afuti ala pëpe na lege ti yingo nga na yâ tambela ti ala. Tongana lo yeke sala tënë ti azo ti lo ti giriri so lo hiri ala na lege ti fä “Sion”, Jéhovah atene: “Mbi sala mbanda mingi teti Sion, salango mbanda ti Mbi teti Sion alondo tongana wâ.” (Zacharie 8:2). Legeoko tongana ti so mbeni babâ ti ndoye ayeke duti na donzi lakue ti bata amolenge ti lo si sioni asi na ala pëpe, Jéhovah ayeke duti na donzi ti bata awakua ti lo si ye ti sioni na lege ti mitele nga na ti yingo asi na ala pëpe.

Ti bata azo ti lo, Jéhovah amû Tënë ti lo, Bible. Na yâ ni, a yeke wara gbâ ti atënë ti kpengbango zo teti ala so ayeke tambela na ndara, na a si singo na atapande ti ala so asala tongaso. Na Esaïe 48:17, e diko: “L’Eternel, Zo Ti Ton mo, Lo Ti Nzoni-kue ti Israël, Lo tene tongaso: Mbi yeke L’Eternel Nzapa ti mo, Lo so awa mo si mo ga nzoni, Lo so afa na mo lege so a lingbi mo tambela dä.” A yeke ye ti dengo bê mingi ti bâ tongana nyen mbanda ti Jéhovah ayeke pusu lo ti bi lê na ndo ti e nga ti bata e! Tongana fade lo sala mbanda ti nzoni tongaso pëpe, ka aye ti sioni nde nde ayeke si na e teti so e hinga ye mingi pëpe. A yeke lâ oko pëpe na bibe ti kion si Jéhovah ayeke sala mbanda.

Tongaso, biani, ye wa asala kangbi na popo ti mbanda so ayeke nzoni, na mbanda so ayeke sioni, so ti tene kota bê? Ti hinga ni, zia e bâ tapande ti Miriam na ti Phinéas. Tara ti bâ ye so apusu zo oko oko ti sala ye so lo sala giriri.

Miriam na Phinéas

Miriam ayeke lani yaya ti Moïse na ti Aaron, ala so afa lege na azo ti Israël na sigingo ti ala na ngbâa. Tongana azo ti Israël ade na yando, Miriam ato nda ti sala mbanda wala kota bê na mbage ti ita ti lo Moïse. Tondo ti Bible atene: “Marie [“Miriam”, NW] na Aaron adema tele na Moïse tënë ti wali ti sese ti Éthiopie so lo kamata lo na wali . . . Ala tene, L’Eternel asala tënë gi na Moïse oko? Lo sala tënë na e nga pëpe?” Na bango ni, a yeke lani Miriam si amû li ni na yâ lisoro ti kasango Moïse so, teti a yeke lani pëpe Aaron me Miriam si Jéhovah ase lo na bingo kobela ti buruma na tele ti lo teti yenga oko, ngbanga ti so lo sala ye tâ na yekiango ndo oko pëpe.​—Nombre 12:1-15.

Ye nyen apusu lani Miriam ti sala ye tongaso na mbage ti Moïse? A yeke teti so tënë ti tâ vorongo agbu bê ti lo mingi na lo yeke na nzara ti bata afon lo ti Israël si ye ti sioni awara ala pëpe? Biani, a yeke pëpe aye so si apusu lo ti sala tongaso. E lingbi ti bâ so Miriam azia lege na sioni nzara ti warango yekiango ndo na komandema mingi, ti dü na yâ bê ti lo. Teti lo yeke mbeni prophète-wali na Israël, azo ti Israël, na mbilimbili awali ni, ayeke na kota yekiango ndo mingi na mbage ti lo. A yeke lani lo si amû li ni na popo ti ala ti he bia na pekoni so a sö Israël na lege ti ye ti kpene na Ngu Bengba. Ye oko, ngoi kete na pekoni, Miriam ato nda ti duti na gingo bê so ayeke na lege ni pëpe; lo pensé so mbeni mbage ti kota ndo so a mû na lo ayeke kiri ande na wali ti Moïse, so lo bâ lo tongana wali so aye ti mû place ti lo. Sioni mbanda wala kota bê apusu lo ti gi Moïse na tënë, atâa so a yeke Jéhovah si asoro Moïse ni.​—Exode 15:1, 20, 21.

Me ti Phinéas, bibe so apusu lo giriri ti sala ye ayeke tâ nde mingi. Ngoi kete kozoni si azo ti Israël alï na Sese ti Zendo, tongana ala yeke se kando na yâ apopo-hoto ti Moab, awali ti Moab na ti Madian ahanda akoli ti Israël mingi ti tï na yâ pitan nga na vorongo yanda. Ti sukula kando ni na sioye, na ti sala si ngonzo ti wâ ti Jéhovah akaï, a mû yanga na ajuge ti Israël ti fâ akoli kue so amû lani mbeni lege nde. Teti so lo leke na bê ti lo ti sala pitan, Zimri, mbeni mokonzi ti kete mara ti Siméon, asala kamene oko pëpe ti ga na Cozbi, mbeni molenge-wali ti Madian, na yâ kando ti azo ti Israël, “na gbele . . . bungbi ti amolenge ti Israël kue”. Phinéas alingbi pëpe ti bâ ye so gi na lê. Mbanda ti lo wala wâ ti lo teti vorongo ti Jéhovah, nga nzara ti lo ti bata kando ni si siokpari alï dä pëpe apusu lo ti fâ azo ti pitan ni na yâ tente ti ala. A gonda lo teti “ngonzo ti mbanda” so lo sala teti Jéhovah. Salango ye ti Phinéas hio amû lege ti kaï guengo na li ni ti kobela ti futi kodoro so afa azo 24 000 awe, na Jéhovah ahiri deba nzoni na ndo lo na lege ti mbeni mbele so atene fade hale ti aprêtre ayeke ngbâ gi na popo ti amolenge ti lo teti angoi so a diko nda ni pëpe.​—Nombre 25:4-13; The New English Bible.

Kangbi wa ayeke lani na popo ti alege use ti salango mbanda so? Ti Miriam, a yeke lani sioni mbanda wala kota bê so aluti na ndo kion, si apusu lo ti kasa ita ti lo ti koli. Me ti Phinéas, fango ngbanga ti lo ti mbilimbili aluti lani na ndo mbanda ti lo teti iri ti Nzapa. Ambeni ngoi ayeke dä so, tongana Phinéas, a lingbi e kue nga e londo ti fa tënë ti bê ti e polele wala ti sala mbeni ye teti iri ti Jéhovah, teti vorongo ti lo, nga teti azo ti lo.

Mbanda so gunda ni ayeke nzoni pëpe

Ye oko, a lingbi ti si na mbeni zo ti duti na mbanda so gunda ni ayeke nzoni pëpe? Biani, a lingbi ti si. A yeke ye so a si na aJuif mingi na kozo siècle. A yeke mbanda si apusu ala ti bata na ngangu Ndia so Nzapa amû na Moïse, nga na atënë ti akotara ti ala. Na salango ngangu kue ti bata Ndia ti Moïse si ye oko abuba ni pëpe, ala sigigi na gbâ ti akete kete ndia so ato nda ti ne mingi na ndo azo (Matthieu 23:4). Teti so aJuif ni alingbi pëpe wala aye pëpe ti bâ so Nzapa alungula Ndia ti Moïse awe, na lo zia na place ni tâ ye so Ndia ni aduti giriri fä ni, mbanda ti ala so gunda ni ayeke nzoni pëpe apusu ala ti tuku tâ ngonzo ti ala kirikiri na ndo adisciple ti Jésus Christ. Bazengele Paul, so lo mveni giriri mbanda apusu lo ti duti be-biani na Ndia ti Moïse me na mbeni lege so ague nzoni pëpe, atene so azo so ayeke fa na yâ salango ye ti ala so ala mû mbage ti Ndia ti Moïse ayeke “na nzara [wala mbanda] teti Nzapa, me na lege ti hingango ye pëpe.”​—aRomain 10:2; aGalate 1:14.

Même mingi ti aJuif so lani aga aChrétien abâ so a yeke tâ ngangu na ala ti zia biani wâ so ala yeke na ni giriri teti Ndia ti Moïse me so ayeke na lege ni pëpe. Na peko ti ota tambela ti lo tongana missionnaire, Paul amû na wabatango bungbi ti kozo siècle mbeni tondo na ndo aGentil so aga aChrétien. Lani na ngoi ni so, aJuif saki mingi so aga aChrétien “ala kue ayeke na nzara ti bata Ndia.” (Kusala 21:20). Ye so asi angu mingi na pekoni so wabatango bungbi amû yanga so a bezoin pëpe ti fâ na ganza aGentil so aga aChrétien. Atënë ti bingo kpale, so andu batango Ndia ti Moïse, asala si na yâ kongregation mango tele ayeke dä pëpe (Kusala 15:1, 2, 28, 29; aGalate 4:9, 10; 5:7-12). Teti ala gbu nda ni kue pëpe ti lege so Jéhovah ayeke sala ye fadeso na mbage ti azo ti lo, ambeni Chrétien Juif ayeke luti lani mingi gi na ndo abango ndo ti ala mveni, na kasango ambeni Chrétien nde.​—aColossien 2:17; aHébreu 10:1.

Tongaso, a lingbi biani e kpe son ti ziango lege na mbanda ti pusu e ti luti gi na ndo atënë ti bê ti e mveni so e yekia ni mingi me so aluti tâ na ndo Tënë ti Nzapa pëpe. E yeke sala nzoni ti yeda na fini lumière so a to na ndo Tënë ti Nzapa na lege ti bungbi so Jéhovah ayeke sala na kusala laso.

Duti na mbanda teti iri ti Jéhovah

Me mbanda so alondo na Nzapa ayeke na place ti lo na yâ tâ vorongo. Tongana e tara ti gi bê ti e ahon ndo ni na ndo iri ti e mveni na gbele azo wala adroit ti e, mbanda so alondo na Nzapa ayeke sala si e bi lê na mbage ti Jéhovah. A yeke pusu e ti gi alege kue ti fa tâ tënë na ndo lo, na dutingo ndulu na yâ atënë ti e, ti mû mbage teti alege ti lo nga teti azo ti lo.

Akiko ayeke mbeni wakua ti ngoi kue ti aTémoin ti Jéhovah, so mbeni wali ti da ake tâ na kuru go ti mä fango tënë ti lo ngbanga ti so wali ni ayeke na nzoni bango ndo pëpe na ndo ndia ti Nzapa so andu mênë. Akiko atara na lege ti ndara ti mû mbage teti Tënë ti Nzapa, na lo fa même akpale so da-nganga atene alingbi ti ga na lege ti mungo mênë. Teti so lo yeke na kota nzara ti sala tënë na ndo Jéhovah, lo gue na lisoro ni na ndo ye so lo bâ tongana tâ gunda ti kengo tënë ti wali ni: a yeke so wali ni amä na bê pëpe so mbeni Wasalango ye kue ayeke dä. Akiko asala lisoro na wali ni na fango na lo tongana nyen aye ti ndagigi apusu zo ti mä na bê so mbeni Wasalango ye kue ayeke dä. Fango tënë ti ita wali so na wâ amû gi pëpe lege ti lungula asenge sioni bibe so ayeke na yâ wali so, me nga a zi lege ti to nda ti mandango Bible na lo. Laso, wali ti da so ayeke sala lani tënë gi na ngonzo ayeke fadeso mbeni zo so ayeke sepela Jéhovah.

Mbanda, wala wâ, so a fa na lege ni teti tâ vorongo ayeke pusu e ti duti na donzi, na ti gbu angoi kue ti sala tënë nga ti mû mbage teti mabe ti e, atâa na place ti kua, na ekole, na place ti vongo ye, nga na angoi so e yeke gue na voyage. Na tapande, Midori aleke na bê ti lo ti sala tënë ti mabe ti lo na afon lo ti place ti kua. Mbeni wali ti place ti kua ti lo so ngu ti lo ahon 40 atene na lo so lo ye pëpe ti tene aTémoin ti Jéhovah aga ndulu na lo. Na pekoni, na ngoi ti mbeni lisoro nde, wali ni adema na vundu teti so molenge ti lo ti wali ayeke lë ambeni sioni lengo na yâ salango ye ti lo. Midori afa na wali ni buku Les jeunes s’interrogent-Réponses pratiques,a na lo hunda ti manda buku ni na molenge ti lo ti wali so. Ita wali ni ato nda ti manda Bible na molenge-wali so, me mama ni abungbi oko pëpe na ala na ngoi ti lisoro ni. Midori aleke ti fa na wali ni kasete vidéo Les Témoins de Jéhovah: un nom, une organisation.b Ye so alungula na yâ li ti wali ni mingi ti asioni bango ndo so lo yeke na ni kozo. Ye so lo bâ apusu lo ti tene: “Mbi kue mbi ye ti duti tongana aTémoin ti Jéhovah.” Lo ga na tele ti molenge ti lo ti wali ti manda Bible nga.

Mbanda so ayeke na lege ni ayeke nga na place ti lo na yâ kongregation ti aChrétien. A yeke maï mbeni bibe ti wâ teti ndoye na bingo bê na ndo mba, na a yeke pusu e ti luti na gbele asioni ngangu so alingbi ti sala sioni na aita ti e na lege ti yingo, na tapande sioni kpere-kpere na abango ndo so alondo na a-apostat. Mbanda so alondo na Nzapa apusu e ti yeda na adesizion ti a-ancien so, ngoi na ngoi, abâ so a lingbi a zingo na ambeni zo so adoro ndia ti Nzapa (1 aCorinthien 5:11-13; 1 Timothée 5:20). Tongana lo yeke sû mbeti na ndo abibe ti lo ti mbanda teti afon lo Chrétien ti kongregation ti Corinthe, Paul atene: “Mbi yeke na nzara [“mbanda”, NW] ti bata i, na [“mbanda”] so alondo na Nzapa; teti mbi mû i na Christ awe, legeoko tongana zo amû masia so ayeke na sioni oko pëpe na koli ti lo.” (2 aCorinthien 11:2). Tongaso nga, mbanda so e yeke na ni ayeke pusu e ti sala ye kue so e lingbi ti sala, ti bata kongregation si sioni ye abuba zo oko pëpe na lege ti tënë ti mabe, ti yingo nga na ti salango ye.

Biani, mbanda so zo alë na lege ni, so ti tene mbanda so alondo na Nzapa, ayeke sala nzoni mingi na ambeni zo. A yeke mû lege na zo ti wara deba nzoni ti Jéhovah, na a lingbi a duti mbeni oko ti alengo so a bâ na mbage ti aChrétien laso.​—Jean 2:17.

[Kete Tene na Gbe Ni]

[Afoto na lembeti 29]

Aye so Phinéas asala aluti lani na ndo mbanda so alondo na Nzapa

[Afoto na lembeti 30]

Kpe son ti mbanda so gunda ni ayeke nzoni pëpe

[Afoto na lembeti 31]

Mbanda so alondo na Nzapa ayeke pusu e ti fa tënë ti mabe ti e na ti yekia sewa ti aita ti e