Ye nyen alingbi ti mû maboko na e ti fa nda ti tâ tënë na lege ni?

MBENI zo so ayeke sû ye na ndo athéâtre na iri ti mbeni mbeti-sango ague mbeni lâ ti bâ mbeni théatre. Ye so lo bâ anzere na lo mingi pëpe, na tongaso lo sû mbeti so: “Tongana mo yeke na nzara ti bâ buba ye, sala kue ti bâ théatre so.” Na pekoni, azo ti salango sabango ti théatre ni asigigi na mbeni tënë ti sabango so agboto lê na ndo mbeni tënë oko so zo ti sungo ye na ndo théatre so atene. Mbage ti tënë ti lo ni so ala luti dä ayeke lani: “Sala kue ti bâ théatre so”! Ala mû biani mbeni tënë so asigigi na yanga ti lo; ye oko ala zia yamba atënë so angoro ni, na tongaso ala fa peko ti bango ndo ti lo na lege ni pëpe.

Tapande so aye ti fa so atënë so angoro mbeni tënë oko alingbi ti duti kota ye mingi. Tongana a gboto ambeni tënë na popo ti atanga ni na a zia yamba tanga ti atënë ni so angoro ni, a lingbi ti turne yâ ti atënë ni so si ague kirikiri, legeoko tongana ti so Satan aturne yâ ti atënë so a wara na yâ Mbeti ti Nzapa tongana lo tara lani ti handa Jésus (Matthieu 4:1-11). Na mbeni mbage nde, tongana a gi ti bâ atënë so angoro mbeni tënë oko, a yeke mû maboko na e ti gbu nda ti tënë so nzoni. Teti tënë so, tongana e manda mbeni versê ti Bible, a yeke nzoni lakue ti bâ atënë so angoro versê ni ti gbu nda ti ye so wasungo tënë ni ayeke sala fade tene na ndo ni.

Fa nda ni na lege ni

Mingi ni, ambage ti mbeni tënë so a mû wala so mbeni zo atene, so aga kozoni wala na peko ti mbeni tënë oko ayeke ye so a mû lege ti gbu nda ti tënë ni wala ti gbu nda ti ye so aga na peko ti tënë ni. Ti bâ atënë so nga ti hinga ambeni ye nde so andu mbeni versê ayeke biani kota ye mingi tongana a bâ tënë so bazengele Paul asû na Timothée: “Mo gi lege ngangu ti mû tele ti mo na Nzapa tongana zo so alingbi na lê ti Lo, zo so ahinga kusala ni si kamene asala lo pëpe, zo so afa nda ti tene-biani na lege ni.” (2 Timothée 2:15). Ti fa nda ti Tënë ti Nzapa na lege ni, a lingbi e gbu nda ni nzoni; na pekoni, a lingbi e fa ni na ambeni zo nzoni nga na lege ni. Tongana e yeke na yekiango ndo teti Jéhovah so ayeke na lingu ti Bible, fade ye so ayeke pusu e ti tara ti sala tongaso; nga ti bâ atënë so angoro ni ayeke mû ande maboko mingi.

Ye so a lingbi e hinga na ndo Use Mbeti ti Timothée

Na tapande, zia e bâ tënë na ndo Use Mbeti ti Timothée.a Ti to nda ni, e lingbi ti hunda tele ti e na ndo buku so: Zo wa si a sû ni? Lawa? Aye wa asi lani na ngoi so a sû na ni? Na pekoni, e lingbi ti hunda: Dutingo ti “Timothée” ni so a zia iri ti lo na ndo buku so ayeke lani tongana nyen? Ngbanga ti nyen lo bezoin lani atënë ti yâ ti mbeti so? Kiringo tënë na ahundango tënë so ayeke kpengba ande mingi yekiango ndo ti e teti buku so, na a yeke mû ande maboko na e ti bâ tongana nyen e lingbi ti wara ye ti nzoni dä laso.

Akozo versê ti Use Mbeti ti Timothée afa so buku ni ayeke mbeni mbeti so bazengele Paul si asû ni na Timothée. Ambeni versê nde afa so tongana Paul asû lani mbeti ni, lo yeke bâ pasi na da ti kanga na yâ chaîne ndali ti nzo tënë. Azo mingi adö lo azia, na Paul abâ so fini ti lo ayeke ndulu ti hunzi (2 Timothée 1:15, 16; 2:8-10; 4:6-8). Tongaso, a lingbi ti tene so lo sû buku ni na ngoi so a kanga lo ti fani use ni na Rome, peut-être ndulu na ngu 65 N.E. Ngoi kete na pekoni, a bâ so Néron amû yanga ti tene a fâ lo.

A yeke ye so a lingbi e hinga na ndo Use Mbeti ti Timothée. Ye oko, ye so apika bê mingi ayeke so Paul asû mbeti pëpe na Timothée ti dema teti akpale so lo mveni ayeke na ni. Nde na so, lo gboto lê na ndo angoi ti ngangu so ayeke ku Timothée, na lo wa ndeko ti lo ni ti zia si ambeni ye nde agboto lê ti lo pëpe, ti ngbâ lakue ti “kpengba”, na ti fa na ambeni zo awango so lo Paul amû ni. Na nda ni, azo so alingbi ande ti mû maboko na ambeni zo nde nga (2 Timothée 2:1-7). So tâ pendere tapande so a fa tâ bingo bê na kion pëpe na ndo ambeni zo même na yâ angoi ti ngangu! Nga, so tâ pendere wango teti e laso!

Paul asala tënë ti Timothée tongana ‘molenge ti lo so lo ndoye lo mingi.’ (2 Timothée 1:2). Na yâ Mbeti ti Nzapa so aChrétien asû na yanga ti Grec, a fa lege mingi maseka-koli so tongana mbeni kpengba kamarade be-ta-zo ti Paul (Kusala 16:1-5; aRomain 16:21; 1 aCorinthien 4:17). Tongana Paul asû lani mbeti so na Timothée, peut-être Timothée ayeke na ngu 30 na ndo ni, me a lingbi ti bâ lo lakue tongana maseka (1 Timothée 4:12). Ye oko, azo ahinga lo mingi awe na apendere kusala ti be-biani ti lo, teti ‘lo sala na Paul’ teti angu 14 tongaso (aPhilippien 2:19-22). Atâa so Timothée angbâ maseka kamême kete, Paul amû na lo kungba ti wa ambeni ancien nde “si ala papa pëpe ngbanga ti tënë”, me ti zia li ti ala mingi na ndo atënë so ayeke kota, na tapande mabe na gbungo ngangu (2 Timothée 2:14). A mû nga yanga na Timothée ti hiri na kusala na yâ ti akongregation asurveillant nga na aserviteur ti mungo maboko (1 Timothée 5:22). Ye oko, peut-être lo yeke na kamene kete ti fa na gigi ngangu ti komande ti lo.​—2 Timothée 1:6, 7.

Maseka ancien ni atingbi lani na ambeni ngangu kpale. Kozoni kue, azo use, Hyménée na Philète, ayeke “kinda mabe ti ambeni zo”, na tenengo so ‘londongo ti awakinda ahon awe’. (2 Timothée 2:17, 18). Ti bâ ni, ala yeke fa na bê kue so londongo ti awakinda ni ayeke gi na lege ti yingo, na a si lani awe teti aChrétien. Peut-être ala yeke sala kusala na tënë ti Paul so atene aChrétien akui na lege ti siokpari ti ala me a mû na ala fini na lege ti yingo ti Nzapa, ye oko ala gi lani pëpe ti bâ atënë so angoro ni (aEphésien 2:1-6). Paul agboto mê so fade ngangu ti a-apostat so ayeke gue gi na li ni guengo. Lo sû na mbeti: “Lâ ni ayeke ga so fade ala ye ti mä nzo tënë pëpe; . . . na fade ala kanga mê ti ala si ala mä tene-biani pëpe, na ala zia mê ti ala ti mä tënë ti pande.” (2 Timothée 4:3, 4). Gbotongo mê so Paul amû ngoi mingi kozoni na singo ti ye ni afa na gigi so a yeke ti Timothée ti sala ye hio ti bata wango ti bazengele ni.

Kota ti buku ni laso

Na lege ti atënë so e bâ na nduzu ge, e bâ so Paul asû lani Use Mbeti ti Timothée teti aye ota (wala ahon ni): (1) Lo hinga lani so lo yeke ndulu ti kui, na lo gi ti leke Timothée teti ngoi so lo yeke duti ande dä mbeni pëpe ti mû maboko na lo. (2) Lo ye lani ti mû na Timothée ye kue so lo lingbi wara ti bata na akongregation so lo yeke bâ ndo na ndo ni si belengo tënë ti mabe nga na asioni ngangu nde abuba ni pëpe. (3) Lo ye nga lani ti wa Timothée ti duti na ye mingi ti sala na yâ kusala ti Jéhovah na ti zia bê kue na tâ hingango ye ti Mbeti ti Nzapa na yâ tiri so lo yeke sala na afango ye ti wataka.

Gbungo nda ti atënë so nzoni asala si Use Mbeti ti Timothée aga kota ye mingi teti e. Laso nga, a yeke wara a-apostat so asala ye tongana Hyménée na Philète, na so ayeke maï abibe ti ala mveni, na ala ye ti kinda mabe ti e. Na ndo ni, “lâ ti ye ti ngangu” so Paul asala tënë ni kozo asi awe. Mingi ti azo abâ na yâ fini ti ala tâ tënë ti gbotongo mê so ti Paul: “Azo kue so aye ti tambela na lege ti batango tënë ti Nzapa na yâ Christ Jésus, fade ala hu pono ti ye ti ngangu.” (2 Timothée 3:1, 12). Tongana nyen e lingbi ti luti ngangu? Legeoko na Timothée, e yeke na bezoin ti bata wango ti ala so asala na Jéhovah awe teti angu mingi. Nga, na lege ti mandango ye e mveni, sambela, nga na bungbingo na aita ti e Chrétien, e lingbi ti ‘ngbâ lakue ti kpengba’ na lege ti grâce ti Jéhovah. Na ndo ni, na ziango bê kue na yâ ngangu ti tâ hingango ye, e lingbi ti bi bê na wango ti Paul so: “Mo sala na lege ti tapande ti nzo tënë”.​—2 Timothée 1:13.

“Tapande ti nzo tënë”

“Tapande ti nzo tënë” so Paul asala tënë ni ayeke nyen? Lo sala kusala na tënë so ti fa tâ tënë ti mabe ti aChrétien. Na yâ kozo mbeti ti lo na Timothée, Paul afa so “nzo tënë” so ayeke mbilimbili “nzo tënë ti Seigneur ti e Jésus Christ”. (1 Timothée 6:3). Tongana mbeni zo abata tapande ti nzo tënë, lo yeke wara nzoni bibe, nzobe, nga na nzara ti bi bê na ndo ambeni zo. Teti so kusala ti Jésus na afango ye ti lo ague oko na tanga ti afango ye kue so a wara na yâ Bible, tongana a kono yâ ni, a lingbi ti tene nga so “tapande ti nzo tënë” andu nga afango ye kue ti Bible.

Ti Timothée, nga ti a-ancien kue, tapande ti nzo tënë ayeke lani ‘nzo ye so a zia na tïtî’ ala, so a lingbi a bata ni (2 Timothée 1:13, 14). A lingbi Timothée ‘afa Tënë, na lo ngbâ dä na ngoi ti nzoni, na ngoi ti sioni; lo zingo na azo, lo ke sioni ti azo na lê ti ala, na lo wa azo, na lege ti be-nze-pepe na fango tënë kue.’ (2 Timothée 4:2). Tongana e bâ so afango ye ti a-apostat ayeke mû ndo lani na ngoi ti Timothée, e yeke bâ ngbanga ti nyen Paul agboto lê mingi na ndo nene ti fa hio tapande ti nzo tënë. E bâ nga so a hunda na mbage ti Timothée ti bata kundu ni tongana lo ‘zingo na azo, lo ke sioni ti azo na lê ti ala, na lo wa azo’ na lege ti be-nze-pepe na salango kusala nzoni na kode ti fango ye.

A lingbi Timothée afa tënë ni na azo wa? Atënë so angoro versê ni afa so Timothée, so ayeke mbeni ancien, ayeke fa ande tënë ni na yâ kongregation ti aChrétien. Na bango angangu so awato ayeke sala, a hunda na Timothée ti bata nzoni duti ti lo na lege ti yingo na ti fa tënë ti Nzapa na mbito pëpe, me ti fa pëpe asenda-ndara ti azo, abibe ti lo mveni, wala atënë so tâ gunda ni ayeke pëpe, so asala nzoni pëpe na zo. Tâ tënë, ye so alingbi ti sala si ambeni zo so ayeke na sioni bibe agi ti kanga lege na lo (2 Timothée 1:6-8; 2:1-3, 23-26; 3:14, 15). Ye oko, na batango wango ti Paul, Timothée ayeke ngbâ ande lakue ti kanga lege na abibe ti a-apostat legeoko tongana ti so Paul lo mveni asala.​—Kusala 20:25-32.

Atënë ti Paul andu nga fango tënë na azo so ayeke na gigi ti kongregation? Biani, a ndu nga ni tongana ti so atënë so angoro ni afa. Paul atene na pekoni: “Me mo duti na donzi na yâ ye kue, hu pono ti ye ti ngangu, sala kusala ti évangéliste, na mo sala kusala ti mo kue.” (2 Timothée 4:5). Ti sala kusala ti évangéliste, so ti tene ti fa nzo tënë ti salut na ala so amä na bê pëpe, ayeke kota ye mingi na yâ kusala ti Chrétien (Matthieu 24:14; 28:19, 20). Nga, legeoko tongana ti so a yeke fa tënë ti Nzapa na yâ kongregation même na “ngoi ti sioni”, e yeke sala kue ti fa tënë na ala so ayeke na gigi ti kongregation même na gbele aye ti ngangu.​—1 aThessalonicien 1:6.

Gunda ti fango tënë na fango ye ti e kue ayeke Tënë ti Nzapa so a sû na gbe ti yingo vulu. E zia bê kue na Bible. Paul atene na Timothée: “Tënë kue ti Mbeti ti Nzapa alondo na yanga ti Nzapa, na a yeke nzoni ti fa nda ti tënë, ti zingo na zo, ti kiri zo na lege ni, na ti fa na zo lege ti sala ye mbilimbili”. (2 Timothée 3:16). Fani mingi, a yeke sala kusala na lege ni na atënë so ti fa so Bible ayeke Tënë ti yanga ti Nzapa. Me Paul aye lani ti tene nyen tongana lo sû atënë so?

Paul ayeke sala tënë na mbeni ancien so ayeke na kungba ti ‘zingo na zo, ti kiri ye na lege ni, na ti fa lege ti sala ye mbilimbili’ na yâ kongregation. Tongaso, lo yeke dabe ti Timothée ti zia bê kue na ndara ti Tënë so a sû na gbe ti yingo, so a fa ye na yâ ni na Timothée ato nda ni na ngoi so lo de kete molenge. Legeoko na Timothée, na ambeni ngoi, a lingbi a-ancien azingo na ala so adoro ndia ti Nzapa. Tongana ala yeke sala ni, a lingbi lakue ala zia bê ti ala kue na Bible. Na ndo ni, teti so Mbeti ti Nzapa alondo na Nzapa, tongana a zingo na mbeni zo na lege ti Mbeti ni, a yeke biani Nzapa si ayeke zingo na zo ni. Zo kue so ake awango so a mû na lege ti Bible ti zingo na lo, lo yeke ke pëpe abibe ti mbeni zo, me lo yeke ke wango so alondo na Jéhovah mveni.

Use Mbeti ti Timothée asi singo na ndara ti Nzapa biani! Nga, so tâ ye ti manda mingi si buku so ayeke na ni tongana e bâ wango ti yâ ni na bingo bê na atënë so angoro ni! Na yâ article so, e bâ gi mbeni kete mbage ti apendere tënë ti Nzapa, so a wara na yâ buku so; me aye so e bâ alingbi awe ti fa na gigi ye ti nzoni so e lingbi ti wara tongana e bi bê na ye so angoro tënë so e yeke diko na yâ Bible. Ye so ayeke mû ande maboko na e ti bâ so biani e yeke ‘fa nda ti tâ tënë na lege ni.’

[Akete tënë na gbe ni]

[Foto na lembeti 27]

Paul aye lani ti leke Timothée nzoni si lo lingbi bata akongregation

[Foto na lembeti 30]

Paul adabe ti Timothée ti zia bê kue na ndara ti Tënë ti Nzapa