“I ndoye tele ti i na popo ti i”

“Na lege so, fade azo kue ahinga i yeke adisciple ti Mbi, tongana i ndoye tele ti i na popo ti i.”​—JEAN 13:35.

“AKETE molenge”. (Jean 13:33). A yeke na lege ti tënë ti nzobe so si Jésus asala tënë na abazengele ti lo na ndangba bï kozoni na kui ti lo. E wara tënë oko pëpe tongaso na yâ atondo ti aÉvangile so afa so Jésus asala kusala kozoni lani awe na tënë ti nzobe so tongana lo yeke sala tënë na ala. Ye oko, na bï ni so ayeke nde, bê ti lo apusu lo ti sala kusala na tënë ti nzobe so ti fa tâ ndoye so lo yeke na ni teti adisciple ti lo. Biani, Jésus asala tënë ti ndoye fani 30 tongaso na bï ni so. Ngbanga ti nyen lo sala tënë mingi tongaso na ndo lengo so?

² Jésus afa ngbanga ti nyen ndoye ayeke tâ kota ye mingi. Lo tene: “Na lege so, fade azo kue ahinga i yeke adisciple ti Mbi, tongana i ndoye tele ti i na popo ti i.” (Jean 13:35; 15:12, 17). Dutingo mbeni disciple ti Christ ague oko na fango ndoye ti ita na gigi. A yeke hinga atâ Chrétien, pëpe na lege ti kode ti yungo bongo ti ala so ayeke nde na ti atanga ti azo, wala na lege ti ambeni ngobo ti salango ye so ayeke nde; me a yeke hinga ala na lege ti tâ ndoye so ala yeke fa na popo ti mba. Ti duti na mara ti ndoye so adö bê tongaso ayeke use ti aye ota so a hunda na zo ti ga disciple ti Christ, na so a sala tënë ni na tongo nda ti article so ahon. Ye nyen ayeke mû ande maboko na e ti sala ye alingbi na ye so ahunda so?

‘Sala si ndoye ni awu mingi’

³ A lingbi ti bâ polele kpengba lengo ti ndoye so na popo ti atâ disciple ti Christ laso, legeoko tongana ti so a lingbi lani ti bâ ni polele na popo ti adisciple ti Christ ti kozo siècle. Bazengele Paul asû mbeti so na akozo Chrétien: “A lingbi zo asala mbeti na i pëpe tënë ti ndoye aita, teti Nzapa afa na i ti ndoye tele ti i na ambeni zo, na i yeke sala tongaso biani na aita kue”. Me atâa so kue, Paul atene na ndo ni: “I sala si ndoye ti i awu mingi”. (1 aThessalonicien 3:12; 4:9, 10). E nga kue e yeke na bezoin ti bata wango ti Paul so na bê, na ti sala ngangu ti fa ndoye na popo ti e na mbeni lege so ‘awu mingi’.

⁴ Na yâ oko mbeti ni so lo sû na gbe ti yingo, Paul awa aita ti lo na yâ vorongo ti “lungula vundu ti ala so bê ti ala anze” na ti “sala na ala so ayeke na ngangu pëpe”. (1 aThessalonicien 5:14). Na mbeni ngoi nde, lo dabe ti aChrétien na tenengo so ala so “[a]yeke ngangu, a lingbi [ala] sala na azo so ayeke na ngangu pëpe”. (aRomain 15:1). Jésus nga kue amû awango so afa tongana nyen a lingbi ti mû maboko na ala so awoko. Na pekoni so lo fa so na bï ni so a yeke gbu na lo, fade Pierre ayeke zia lo ti kpe, Jésus atene na lo: “Tongana mo kiri na lege ni, mo sala si aita ti mo akpengba.” Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so ala nga ayeke zia Jésus ti kpe, na tongaso ala yeke duti ande na bezoin ti wara mungo maboko (Luc 22:32; Jean 21:15-17). Tongaso, Tënë ti Nzapa ahunda na e ti fa ndoye nga na ala so awoko na lege ti yingo na so peut-être azia ti bungbi na kongregation ti aChrétien awe (aHébreu 12:12). Ngbanga ti nyen a lingbi e sala tongaso? Akpengba tapande use so Jésus afa amû kiringo tënë ni.

Mbeni ngasangbaga na mbeni nginza so agirisa

⁵ Ti fa na ala so ayeke mä lo bango ndo ti Jéhovah na ndo ala so agirisa lege, Jésus amû andulu tapande use. Oko ni ayeke na ndo mbeni berger. Jésus atene: ‘Zo wa na popo ti i tongana lo yeke na angasangbaga ngbangbo oko, na mbeni oko agirisa na popo ti ala, fade lo zia ambeni ngasangbaga bale-gumbaya na ndo ni gumbaya na yando pëpe si lo gue ti gi mbeni oko so agirisa awe, juska lo wara lo? Na tongana lo wara ngasangbaga ni awe, lo zia lo na ndogo ti lo na ngia. Na tongana lo si na da ti lo, lo hiri andeko ti lo na azo so ayeke ndulu na lo ti bungbi, lo tene na ala, Ga, e sala ngia, teti mbi wara ngasangbaga ti mbi so agirisa awe. Mbi tene na i, fade ngia tongaso ayeke na yayu teti wasiokpari oko so achangé bê ti lo, même ngia ni ahon ngia so ayeke na yayu teti azo ti mbilimbili bale-gumbaya na ndo ni gumbaya so a yeke ngbanga ti ala ti changé bê ti ala pëpe.’​—Luc 15:4-7.

⁶ Use tapande ni andu mbeni wali. Jésus atene: ‘Wali wa, so ayeke na nginza ti argent bale-oko, tongana mbeni oko agirisa, lo sala wâ na lampe, lo bale da, na lo gi mingi pëpe juska lo wara? Na tongana lo wara nginza ni awe, lo hiri andeko ti lo na azo so ayeke ndulu na lo ti bungbi, lo tene, Ga, e sala ngia; teti mbi wara nginza ti mbi so agirisa awe. Tongaso Mbi tene na i, ngia ayeke na gbele a-ange ti Nzapa teti wasiokpari oko so achangé bê ti lo.’​—Luc 15:8-10.

⁷ Ye nyen e lingbi ti manda na ndo andulu tapande so? Ala fa na e kozoni kue bibe wa a lingbi e duti na ni teti ala so awoko, na use ni, ye so a lingbi e sala ti mû maboko na ala. Zia e bâ atënë so.

Atâa so ala girisa, ala yeke lakue na ngele mingi

⁸ Na yâ atapande ni use kue, mbeni ye ayeke dä so a girisa ni; ye oko, bâ salango ye ti amveni ni. Berger ni atene pëpe: ‘Mbi sala nyen na ngasangbaga oko; mbi yeke na ni 99 so angbâ na mbi. Mbi lingbi ti ngbâ gi na ala so, na a lingbi awe.’ Wali ni atene pëpe: ‘Ngbanga ti nyen ti gi bê ti mbi na ndo lê ti nginza oko? Anginza gumbaya so angbâ na mbi alingbi mbi awe.’ Ahon ti sala ye tongaso, berger ni agi ngasangbaga ti lo so agirisa, mo bâ mo tene a yeke gi oko ngasangbaga so lo yeke na ni. Nga, nginza so agirisa agbu bê ti wali ni ngangu, mo bâ mo tene a yeke gi oko nginza so si lo yeke na ni. Na yâ atapande ni use kue, ye so a girisa angbâ lakue na ngele ngangu na lê ti mveni ni. Ye so aye ti fa nyen?

⁹ Bâ tënë so Jésus atene na hunzingo ti atapande ni use kue: “Fade ngia tongaso ayeke na yayu teti wasiokpari oko so achangé bê ti lo” na “tongaso, Mbi tene na i, ngia ayeke na gbele a-ange ti Nzapa teti wasiokpari oko so achangé bê ti lo.” E bâ so gingo bê so berger na wali ni awara aye ti fa na gigi, na mbeni lege so ayeke kete, abibe ti Jéhovah na ti a-ange ti lo na yayu. Legeoko tongana ti so ye so agirisa angbâ lakue na ngele mingi na lê ti berger na wali ni, legeoko nga ala so agirisa lege na azia ti bungbi oko na azo ti Nzapa angbâ lakue na ngele mingi na lê ti Jéhovah (Jérémie 31:3). Mara ti azo tongaso awoko peut-être na lege ti yingo; me a ye ti tene lakue pëpe so ala yeke sala kpengba-li. Atâa so ala woko, ala yeke sala peut-être ngangu kete ti ngbâ ti bata ambeni komandema ti Jéhovah (Psaume 119:176; Kusala 15:29). Ni la, legeoko tongana ti so a si giriri, Jéhovah aye ti sala ye na loro pëpe ti “bi ala yongoro na gbele Lo”.​—2 aGbia 13:23.

¹⁰ Legeoko na Jéhovah nga na Jésus, e nga kue e yeke gi bê ti e mingi na ala so awoko na so azia ti bungbi na kongregation ti aChrétien (Ezéchiel 34:16; Luc 19:10). E yeke bâ zo so awoko na lege ti yingo tongana mbeni ngasangbaga so agirisa, me e yeke tene pëpe so ti zo so, ye ahunzi na lo awe. E yeke tene pëpe: ‘Ngbanga ti nyen ti gi bê teti mbeni zo oko so awoko? Kongregation ayeke tambela nzoni atâa so lo yeke dä pëpe.’ Nde na so, legeoko na Jéhovah, e yeke bâ ala so agirisa lege me so aye ti kiri, tongana azo so ayeke na ngele mingi.

¹¹ Ye oko, tongana nyen e lingbi ti fa na gigi atâ gingo bê ti e? Atapande use so Jésus amû afa so e lingbi ti sala tongaso kozoni kue na mungo li ni kozo ti sala ye; use ni, na salango ye na lege ti nzobe; ota ni, na salango ni tâ na bê kue. Zia e bâ aye so oko na oko.

Mû li ni kozo ti sala ye

¹² Na yâ kozo tapande ni, Jésus atene so berger ni “[a]gue ti gi mbeni oko [ngasangbaga ni] so agirisa awe”. Berger ni amû li ni kozo ti gue, na lo sala ngangu kue ti wara ngasangbaga so agirisa. Kpale, aye ti sioni so alingbi ti si na lo, na yongoro ti lege ni asala pëpe si lo zia ti gi. Nde na so, berger ni angbâ ti gi ngasangbaga ni “juska lo wara lo.”​—Luc 15:4.

¹³ Legeoko nga, ti mû maboko na mbeni zo so ayeke na bezoin ti wara atënë ti kpengba lo, mingi ni a lingbi zo so ayeke na ngangu amû li ni kozo ti gue na mbage ti lo so awoko. Akoli be-ta-zo ti giriri agbu nda ti tene so nzoni. Na tapande, tongana Jonathan, molenge ti Gbia Saül, abâ so kota kamarade ti lo David ayeke lani na bezoin ti tene a kpengba lo, Jonathan “alondo, na lo gue na David na yâ ti gbako so, na lo sala si David akpengba na lege ti Nzapa.” (1 Samuel 23:15, 16). Angu mingi na pekoni, tongana Gouverneur Néhémie abâ ambeni ita ti lo aJuif so awoko, lo nga kue lo ‘londo fade fade’ na lo wa ala ti ‘dabe ala na Jéhovah’. (Néhémie 4:14). E nga kue laso e ye ande ti ‘londo’, so ti tene ti mû li ni kozo, ti kpengba ala so awoko. Me azo wa na yâ kongregation alingbi ti sala tongaso?

¹⁴ A yeke a-ancien mbilimbili si ayeke na kungba ti “sala si maboko so awoko awara ngangu, . . . [ti] sala si likuni so ayeke na ngangu pëpe akpengba”, na ti “tene na ala so bê ti ala adö, I gbu ngangu, i zia mbito”. (Esaïe 35:3, 4; 1 Pierre 5:1, 2). Ye oko, bâ so wango ti Paul ti “lungula vundu ti ala so bê ti ala anze” na ti “sala na ala so ayeke na ngangu pëpe” ayeke pëpe mbeni wango so a mû gi teti a-ancien. Nde na so, Paul amû atënë so na aita kue ti ‘kongregation ti kodoro ti Thessalonique’. (1 aThessalonicien 1:1; 5:14). Tongaso, ti mû maboko na wâ na ala so awoko ayeke kusala ti aChrétien kue. Legeoko na berger so a sala tënë ti lo na yâ tapande ni, a lingbi bê ti Chrétien oko oko apusu lo ti ‘gue ti gi ita ti lo so agirisa awe’. Biani, ye so ayeke tambela nzoni mingi tongana a sala ni maboko na maboko na a-ancien. Mo lingbi ti sala mbeni ye ti mû maboko na mbeni zo so awoko na yâ kongregation ti mo?

Sala ye na nzobe

¹⁵ Ye nyen berger ni asala tongana na nda ni lo wara ngasangbaga so agirisa? “Lo zia lo na ndogo ti lo”. (Luc 15:5). Kete tënë so a fa ge apika bê biani! Peut-être ngasangbaga ni atambela kirikiri bï na lâ na yâ mbeni ndo so lo hinga ni oko pëpe, na abamara so ayeke hara mbeni nyama ti te alingbi même fade ti sala sioni na lo (Job 39:1, 2). Kite ayeke pëpe so ngasangbaga ni awoko na nzara. Lo woko biani mingi, a sala si gi na ngangu ti lo mveni, lo lingbi pëpe ti hon ndo ti akpale so lo lingbi ti tingbi na ni tongana lo yeke kiri na mbage ti tanga ti kundu ti anyama ni. Tongaso, berger ni akuku, lo yô lo na nzobe, na lo hon na lo na yâ akpale kue juska ti kiri na mbage ti tanga ti kundu ni. Tongana nyen e lingbi ti sala ye na nzobe legeoko tongana ti berger so?

¹⁶ Mbeni zo so azia ti bungbi na kongregation awoko kue peut-être na lege ti yingo. Legeoko na ngasangbaga so ague yongoro na berger ni, mara ti zo so atambela peut-être kirikiri tongaso na yâ sese ti sioni so. Teti so lo yeke pëpe na yâ kundu ti angasangbaga ni, so ti tene kongregation ti aChrétien ti wara batango tele dä, lege alingbi ti zi mingi ahon ti kozo ti tene lo tï na maboko ti Zabolo, so “ayeke tambela tongana bamara so atoto, na [so ayeke] gi zo so lo lingbi te lo.” (1 Pierre 5:8). Na ndo ni, lo woko na nzara na lege ti yingo. Tongaso, peut-être gi lo oko lo yeke na ngangu mbeni pëpe ti hon ndo ti akpale so lo lingbi ti tingbi na ni tongana lo gi ti kiri na mbage ti kongregation. Tongaso, a hunda na e ti kuku, tongana a lingbi ti tene tongaso, na ti yô na nzobe zo ni so awoko, ti ga na lo juska na kongregation (aGalate 6:2). Tongana nyen e lingbi ti sala ni?

¹⁷ Bazengele Paul atene: ‘Tongana mbeni zo awoko, bê ti mbi ayeke woko nga ndali ti lo.’ (2 aCorinthien 11:29, Buku ti Nzapa, Fini Mbuki, 1995; 1 aCorinthien 9:22). Paul ayeke zia lani tele ti lo na place ti azo, nga ti zo so awoko. E yeke fa nga mara ti bibe tongaso teti ala so awoko. Tongana e yeke gue ti bâ mbeni ita so awoko na lege ti yingo, e ye ti dë bê ti lo so lo yeke na ngele mingi na lê ti Jéhovah, na so aita ti lo aTémoin atoto mingi ti bâ lo mbeni na popo ti ala (1 aThessalonicien 2:17). E fa na lo so ala yeke ndulu ti mû maboko na lo, na ala ye biani ti duti teti lo ‘mbeni tâ ita na lâ ti ye ti vundu’. (aProverbe 17:17; Psaume 34:19). Tongana e sala tënë na lo tongaso na bê kue, e lingbi ti yô lo na nduzu na nzobe nga yeke yeke, si lo wara lege ti kiri na mbage ti kundu ni. Na pekoni, ye wa a lingbi e sala? Tapande ti wali so nginza ti lo agirisa amû kiringo tënë na e.

Sala ye na bê kue

¹⁸ Wali so agirisa nginza ti lo ahinga so a yeke duti ngangu ti wara ni, me lo yeke na beku lakue. Tongana fade nginza ni atï na yâ mbeni kota gbako ti pele wala na lê ti mbeni ngu so asi na potopoto na so alï mingi, ka fade lo yeke tene so beku ayeke dä mbeni pëpe ti kiri ti wara ni. Me teti so lo hinga so nginza ti lo ni alingbi ti duti gi na mbeni ndo ge na yâ ti da ti lo, so ti tene so lo lingbi biani ti wara ni, lo to nda ti gi ni nzoni nga na bê kue (Luc 15:8). Kozoni kue, lo za lampe ti bâ na ndo nzoni na yâ vukongo ndo ti da ti lo ni. Na pekoni, lo mû balai na lo bale yâ ti da ni na beku ti mä toto ti mbeni ye tongana wen. Na nda ni, lo gi nzoni na aplace so ahonde nga na akete dû kue ti da ni juska na ngoi so lampe ni aza na ndo mbeni lê ti nginza. Na salango ngangu na bê kue, wali ni awara ye so lo yeke gi!

¹⁹ Tapande so aye ti fa na e so kungba so Mbeti ti Nzapa amû na e, ti mû maboko na mbeni Chrétien so awoko, ahon ngangu ti e pëpe. Na oko ngoi ni nga, e bâ so a hunda ti tene e sala ngangu. Teti biani, bazengele Paul atene lani na a-ancien ti Éphèse: ‘A lingbi i sala na ala so ayeke na ngangu pëpe’. (Kusala 20:35a). Girisa pëpe so wali ni awara lani pëpe nginza ni na bingo lê gi tongaso na tele ti lo ngoi na ngoi na yâ da ti lo. Oko pëpe, lo wara ni ngbanga ti so lo gi ni ngangu na ndo oko oko “juska lo wara”. Legeoko nga, tongana e yeke sala ngangu ti mû maboko na mbeni zo so awoko na lege ti yingo, a hunda na e ti sala ni na bê kue nga na bibe ti si na mbeni ye ti nzoni. Ye nyen e lingbi ti sala?

²⁰ Tongana nyen e lingbi ti mû maboko na mbeni zo so awoko ti kpengba mabe ti lo nga na bê ti kiri singila ti lo? Peut-être ye so a hunda ayeke gi ti manda Mbeti ti Nzapa na lo na yâ mbeni mbeti na ndo Bible, so alingbi na lo. Biani, tongana e manda Bible na mbeni zo so awoko, a yeke mû lege na e ti mû maboko na lo nzoni nga na lege ni. Peut-être a yeke surveillant ti kusala si alingbi nzoni mingi ti fa zo wa alingbi ti mû maboko so alingbi na zo ni. Lo lingbi ti fa aye wa a lingbi ti manda na zo ni, nga mbeti wa si alingbi nzoni mingi na lo. Legeoko tongana ti so wali ti yâ ti tapande ni asala kusala na agbakuru so alingbi na ni ti sala kua ti lo, laso nga e yeke na agbakuru so ayeke mû maboko na e ti yô nzoni kungba so Nzapa amû na e, ti mû maboko na ala so awoko. Ambeni fini gbakuru ti e use ayeke dä, wala ambeti ti e, so alingbi ti mû maboko na e mbilimbili na yâ kusala so. A yeke abuku Voro oko tâ Nzapa na Ga ndulu na Jéhovah.a

²¹ Mungo maboko na ala so awoko ayeke ga na aye ti nzoni na azo kue. Zo so ayeke wara mungo maboko ni ayeke na ngia so lo kiri lo bungbi na atâ ndeko ti lo. Na yâ bê ti e, e yeke wara tâ ngia so gi zo so amû ye si alingbi ti wara (Luc 15:6, 9; Kusala 20:35b). Kongregation kue ayeke duti na wâ mingi ahon ti kozo tongana zo oko oko na yâ ni abi bê na ndoye na amba ti lo. Nga, kota ye ni ahon kue ayeke so e yeke mû gonda na aKota berger ti e ti ndoye, Jéhovah na Jésus, na ngoi so awakua ti ala ge na sese ayeke fa na gigi nzara ti bê ti Jéhovah na Jésus ni ti mû maboko na zo so awoko (Psaume 72:12-14; Matthieu 11:28-30; 1 aCorinthien 11:1; aEphésien 5:1). E yeke biani na anda ti tënë so alingbi na ni ti ngbâ lakue ti ‘ndoye tele na popo ti e’!

[Kete tënë na gbe ni]

Mo lingbi ti fa nda ni?

• Ngbanga ti nyen ti fa ndoye ayeke tâ kota ye mingi teti e oko oko kue?

• Ngbanga ti nyen a lingbi e fa ndoye nga na ala so awoko?

• Aye wa e manda na lege ti atapande ti ngasangbaga na ti nginza so agirisa?

• Aye wa mbilimbili e lingbi ti sala ti mû maboko na mbeni zo so awoko?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

1. Lengo wa Jésus asala tënë dä mingi ngoi kete kozoni na kui ti lo?

2. Ngbanga ti nyen fango ndoye na gigi ayeke tâ kota ye mingi teti aChrétien?

3. Wango wa bazengele Paul amû na ndo ndoye?

4. Na lege ti tënë ti Paul nga na ti Jésus, a lingbi e bi bê mbilimbili na ndo ti azo wa?

5, 6. (a) Andulu tapande use wa Jésus amû lani? (b) Atapande so afa nyen na ndo Jéhovah?

7. Aye use wa e lingbi ti manda na lege ti tapande ti ngasangbaga nga na ti nginza so agirisa?

8. (a) Berger na wali ni asala ye tongana nyen na ngoi so ala girisa mbeni ye ti ala? (b) Salango ye ti ala afa na e nyen na ndo lege so ala bâ na ye so ala girisa?

9. Gingo bê ti berger na ti wali ni aduti fä ti nyen?

10, 11. (a) Bango ndo wa e ye ti duti na ni na mbage ti ala so ague yongoro na kongregation? (b) Na lege ti atapande use so Jésus amû, tongana nyen e lingbi ti fa na gigi so e bi bê na ndo ala?

12. Na lege ti atënë “lo gue ti gi mbeni oko so agirisa awe”, e manda nyen na ndo bango ndo ti berger ni?

13. Akoli be-ta-zo ti giriri asala tongana nyen ti kpengba ala so awoko? Na tongana nyen e lingbi ti sala ye alingbi na atapande ti Bible so?

14. Azo wa na yâ ti kongregation ayeke na kungba ti mû maboko na ala so awoko?

15. Ye nyen peut-être apusu berger ni ti sala ye tongana ti so a fa?

16. Ngbanga ti nyen a hunda na e ti fa na gigi nzobe so berger ni afa na mbage ti ngasangbaga so agirisa?

17. Tongana nyen e lingbi ti mû tapande ti bazengele Paul tongana e gue ti bâ mbeni zo so awoko?

18. (a) Ngbanga ti nyen wali so a sala tënë ti lo na yâ tapande ni abata beku ti lo lakue? (b) Angangu wa wali ni asala? Na ye nyen asi na pekoni?

19. Na ndo tënë ti mungo maboko na ala so awoko, aye wa e lingbi ti manda na ndo salango ye ti wali so, na yâ tapande ni, agirisa nginza ti lo?

20. Ye nyen a lingbi ti sala ti mû maboko na ala so awoko?

21. Na lege wa mungo maboko na ala so awoko ayeke ga na aye ti nzoni na azo kue?

[Afoto na lembeti 16, 17]

Tongana e mû maboko na ala so awoko, e yeke mû li ni kozo ti sala ye, e sala ye na nzobe nga na bê kue

[Foto na lembeti 16, 17]

Mungo maboko na ala so awoko ayeke ga na aye ti nzoni na azo kue