Apendere so ayeke zia ngia na bê ti Jéhovah

A leke a-article so mbilimbili teti apendere so ayeke na popo ti aTémoin ti Jéhovah. Ni la, e wa apendere ti manda a-article so nzoni na ti kiri tënë mingi na ngoi so a yeke manda ande ni na bungbi ti Mandango Tour ti Ba Ndo.

“Molenge ti mbi, mo duti na ndara na mo mû ngia na bê ti mbi, si mbi lingbi kiri tënë na zo so azonga mbi.”​—aProverbe 27:11.

TARA ti bâ so mo yeke gue na mbeni ndo ti vo bongo. Tongana mo yeke gi yâ ti abongo ni, lê ti mo atï na ndo mbeni oko so hio apika bê ti mo. Na bango ni, mo tene na bê ti mo so nzoroko ni nga lege so a sala na bongo ni alingbi tâ na mo biani, na ngele so a zia na tele ni afa so a yeke tâ nzoni ngele biani. Me na pekoni, tongana mo kiri mo bi lê ti mo ti bâ ni tâ mbilimbili, bê ti mo adö ti bâ so yanga ti bongo ni ate kue, na a fu ni gi kirikiri tongaso. Atâa so bongo ni agboto lê ti zo, a yeke tâ nzoni bongo kue pëpe. Fade mo yeke mû nginza ti mo ti vo mara ti gbagbara bongo tongaso?

² Fadeso, haka tapande so na mbeni ye so alingbi ti si na mo tongana mo yeke mbeni maseka Chrétien. Gi na bango ni hio tongaso, aye ti sese so, legeoko tongana bongo so e sala tënë ni fade, alingbi ti gboto lê ti mo mingi. Na tapande, akamarade ti mo ti klase alingbi ti gue ti sala angia so anzere na bê ti ala mingi, ti nyon ambangi, ti nyon sämba, ti changé akete wali wala koli na peko ti tele, na ti sala pitan. A si na mo na ambeni ngoi awe ti sala nzara ti mara ti fini tongaso? Mo yeke na nzara ti tara, même gi kete, ye so ala bâ ni tongana liberté ti ala? Tongana a yeke tongaso, tene hio pëpe so bê ti mo ayeke sioni na mo lingbi oko pëpe ti duti mbeni Chrétien. Teti biani, Bible ayeda so sese ayeke tâ na ngangu mingi ti gbu zo na gbanda ti handa, même mbeni zo so aye ti nzere na lê ti Nzapa.​—2 Timothée 4:10.

³ Fadeso, e wa mo ti kiri ti bâ aye ti sese ni tâ mbilimbili, legeoko tongana mbeni bongo so mo sala fade nzara ti vongo ni. Hunda tele ti mo: ‘Aye so a yeke wara na yâ bungbi ti aye ti sese so ayeke tâ nzoni biani?’ Bible atene so “sese so ayeke hon”. (1 Jean 2:17). Ngia kue so sese ni alingbi ti mû ayeke duti ande gi teti kete ngoi. Na ndo ni, futa ti peko ti tambela so azonga Nzapa ayeke tâ ngangu mingi. A yeke ga biani na ye ti nzoni oko pëpe na zo. Mbeni Chrétien, so awara sioni futa ti peko ti ye so lo hiri ni “avundu ti peko ti alâ ti pendere so mbi buba ni kirikiri” atene: “Na bango ni gi tongaso, sese alingbi ti duti tâ pendere mingi na mo nga mbeni ye so agboto mo mingi. Nga sese ni aye si mo mä na bê so mo lingbi ti wara ngia so lo yeke mû, na mo yeke wara vundu oko dä pëpe. Me biani a yeke tâ tënë pëpe. Sese ayeke nyon tâ mo juska tongana a lingbi lo awe, lo yeke bi mo kâ yamba.”a Ngbanga ti nyen ti buba lâ ti pendere ti mo na mara ti gbagbara fini tongaso?

A bata ala si “wato-sioni” asala ye na ala pëpe

⁴ Teti ala bâ so sese so ayeke na mbeni ye ti nzoni oko pëpe ti mû na ala, apendere so ayeke na popo ti aTémoin ti Jéhovah ayeke sala ngangu ti kpe ti duti ndeko ti sese ni (Jacques 4:4). Mo yeke mbeni oko ti apendere be-ta-zo so? Tongana mo yeke oko ti ala, mo lingbi na gonda. Tâ tënë, ti luti na gbele ngangu so akamarade ayeke sala na ndo mo, na ti fa na ala so mo yeke ti mo nde ayeke kete ye pëpe; me mbeni zo ayeke dä so alingbi ti mû maboko na mo.

⁵ Ngoi kete kozoni na kuâ ti lo, Jésus asambela Jéhovah ti hunda lo ti “bata” adisciple ti lo “si wato-sioni asala ye na ala pëpe.” (Jean 17:15). Jésus ayeke na anda ti tënë ti hunda ye so. Lo hinga lani so ti duti be-ta-zo ayeke ande kete ye pëpe teti adisciple ti lo atâa ngu ti ala. Ngbanga ti nyen? Mbeni oko ye ni ayeke so, tongana ti so Jésus atene, adisciple ayeke tingbi ande na mbeni ngangu wato so lê abâ pëpe, so ti tene “wato-sioni”, Satan Zabolo. Bible atene so sioni yingo so “ayeke tambela tongana bamara so atoto, na lo yeke gi zo so lo lingbi te lo.”​—1 Pierre 5:8.

⁶ Na yâ mbaï kue, Satan ayeke wara ngia ti sioni mingi tongana lo yeke sala na azo sana ti mbana ahon kue. Bâ gi akota ye ti sioni mingi so Satan aga na ni na ndo Job nga na sewa ti lo (Job 1:13-19; 2:7). Peut-être mo lingbi ti dabe mo nga na ambeni ye so asi na yâ fini ti mo so ague oko na bibe ti salango ngangu ti Satan. Zabolo ayeke hara e, na tongana lo yeke gi zo ti te lo, lo yeke bâ mawa ti apendere oko pëpe. Na tapande, na tongo nda ti kozo siècle ti ngoi ti e, Hérode aleke tâ na kode mbeni ye ti tene a fâ akete molenge kue ti Bethléhem so ayeke na ngu use wala na gbe ni (Matthieu 2:16). A lingbi ti tene so a yeke tâ gi Satan si apusu Hérode ti sala ye so teti lo ye fade ti futi kete molenge so ayeke ga ande mbeni lâ Messie ti zendo ti Nzapa, na so ayeke fâ ngbanga ti Nzapa na ndo lo Satan ni! (Genèse 3:15). A yeke polele so Satan ayeke na mbeni kete ndoye oko pëpe teti apendere. Oko ye so ayeke na li ti lo ayeke gi ti te gbâ ti azo tongana lege ayeke dä. Ye so ayeke tâ tënë mbilimbili laso, teti a bi Satan na sese ge, “na ngonzo mingi, teti lo hinga lâ ti lo angbâ mingi pëpe.”​—Apocalypse 12:9, 12.

⁷ Me nde mingi na Satan so ayeke na “kota ngonzo”, Jéhovah ayeke sala ‘nzoni bê mingi’. (Luc 1:78, Fini Mbuki, 1995). Tapande so lo mû na ndo ndoye ayeke tâ mbilimbili-kue. Biani, kpengba lengo so asigigi mingi na yâ asalango ye ti Wasalango e a sala si Bible atene: “Nzapa ayeke Ndoye.” (1 Jean 4:8). So tâ kangbi si ayeke na popo ti nzapa ti aye ti sese so na Nzapa so mo yeke na matabisi ti voro lo! Na oko ngoi so Satan ayeke gi mbeni zo ti te, Jéhovah ‘aye ti lo si mbeni zo oko akui pëpe’. (2 Pierre 3:9). Lo bâ fini ti zo oko oko na ngele ngangu mingi, nga fini ti mo kue. Tongana Jéhovah awa mo na lege ti Tënë ti lo ti duti pëpe ti sese so, lo yeke tara pëpe ti kanga lege na mo ti sala ngia, wala ti sala si mo duti na liberté mingi pëpe (Jean 15:19). Nde na so, lo yeke bata mo si wato-sioni asala ye na mo pëpe. Babâ ti mo ti yayu aye si mo wara ye so ayeke nzoni mingi ahon angia ti kete ngoi ti sese so. Lo ye si mo wara “tâ fini biani”, so ti tene fini ti lakue lakue na ndo mbeni sese so aga paradis (1 Timothée 6:17-19). Jéhovah aye si mo wara ye ti nzoni, na lo yeke wa mo ti sala kue ti wara ye ti nzoni so (1 Timothée 2:4). Na ndo ni, Jéhovah amû mbeni tisango ndo so ayeke nde mingi teti mo. A yeke tisango ndo wa?

“Zia ngia na bê ti mbi”

⁸ A si na mo awe ti vo mbeni ye ti mû na matabisi na mbeni kota ndeko ti mo, na ti bâ na pekoni na yâ lê ti lo so lo ku fade tele ti lo na ni pëpe na lo yeke na ngia ti wara ye ni? Peut-être mo gbu li ngangu nga aninga ti hinga mara ti matabisi wa ayeke lingbi ande teti zo ni so. Fadeso, bâ hundango tënë so: Mara ti matabisi wa mo lingbi ti mû na Wasalango mo, Jéhovah Nzapa? Na tongo nda ni, mo lingbi ti gi li ti mo gbä na hundango tënë so. Lo ti Ngangu Ahon Kue ayeke na mbeni ye ti ku na mbage ti mbeni senge zo? Ye wa so lo yeke na ni pëpe si mo lingbi ti mû na lo? Bible akiri tënë na aProverbe 27:11: “Molenge ti mbi, mo duti na ndara na mo mû ngia na bê ti mbi, si mbi lingbi kiri tënë na zo so azonga mbi.”

⁹ Tongana ti so mo hinga ni awe na lege ti mandango ye ti mo na yâ Bible, a yeke Satan Zabolo si azonga wala agi yanga ti Jéhovah. Lo gue juska ti tene so ala kue so ayeke sala na Nzapa ayeke sala na lo pëpe na lege ti ndoye, me ngbanga ti so ala yeke na aye ti wara na pekoni. Satan atene so tongana a zia si aye ti ngangu asi na ala, fade hio ala yeke dö lege ti tâ vorongo ti zia. Na tapande, bâ ye so Satan atene na Jéhovah na ndo Job so ayeke zo ti mbilimbili: “Mo sala gbagba na tele ti lo, na tele ti da ti lo, na tele ti ye ti lo kue, na mbage kue pëpe? Mo hiri tënë nzoni na ndo kusala ti maboko ti lo, na anyama ti lo awu mingi na sese. Me fadeso Mo ye tïtî Mo, Mo ndu ye ti lo kue, na fade lo zonga Mo na tâ lê ti Mo.”​—Job 1:10, 11.

¹⁰ Tongana ti so tondo ti Bible afa, Satan adë kite gi pëpe na be-biani ti Job na mbage ti Nzapa, me nga na be-biani ti tanga ti azo kue so ayeke sala na Nzapa; na mo kue mo yeke na popo ti ala. Biani, na salango tënë ti azo kue, Satan atene na Jéhovah: “Fade zo [pëpe gi Job lo oko] amû ye ti lo kue ti bata fini ti lo.” (Job 2:4). Mo bâ tele ti mo na yâ kota tënë so? Tongana ti so aProverbe 27:11 afa, Jéhovah atene so mbeni ye ayeke dä so mo lingbi ti mû na lo, na so alingbi ti duti ye so lo yeke luti dä ti kiri tënë na zo so azonga lo, Satan. Gbu li kete: Kota Gbia ti ndagigi kue ayeke hiri mo ti mû mbage ti mo na yâ lekengo kota tënë so ahon atanga ni kue na yâ mbaï. So tâ kungba na matabisi ti dongo bê teti mo! Mo lingbi ti sala ye so Jéhovah ahunda na mbage ti mo? Job asala ni giriri (Job 2:9, 10). Jésus nga asala tongaso, na azo gbâ ni nga na yâ mbaï asala ni; na popo ti azo so, a yeke wara apendere mingi (aPhilippien 2:8; Apocalypse 6:9). Mo lingbi ti sala tongaso nga. Me mbeni ye oko so a lingbi mo hinga ni nzoni ayeke so, na yâ kota tënë so, mbeni zo ti tene so ni yeke ti ni nde wala tënë ni abâ ni pëpe ayeke dä oko pëpe. Na lege ti salango ye ti mo, mo yeke fa ande so mo mû mbage ti Satan (na yâ tënë ti gingo yanga so lo bi) wala ti Jéhovah (na yâ kiringo tënë so Lo mû). Fade mo yeke soro zo wa ti mû mbage ti lo?

Jéhovah ayeke bi bê na ndo mo!

¹¹ Mbage so e soro ti mû ayeke biani kota ye na lê ti Jéhovah? Wungo ti azo so angbâ be-ta-zo na Lo juska fadeso alingbi awe pëpe ti mû nzoni kiringo tënë na Satan? Tâ tënë, Zabolo atene so zo oko ti sala na Jéhovah tâ na ndoye ayeke dä pëpe, na a yeke mbeni tënë so lo bi me so aga gi tënë ti wataka awe. Ye oko, Jéhovah aye si mo kue mo duti na mbage ti lo na yâ kota tënë ti yanga-ti-komande so ngbanga ti so lo yeke bâ ndo na ndo e oko oko kue. Jésus atene: “Babâ ti i so ayeke na yayu aye oko ti akete molenge so ti kui pëpe.”​—Matthieu 18:14.

¹² A yeke polele so Jéhovah ayeke bi bê ti lo na ye so mo soro ti sala. Me lo ngbâ gi ge pëpe; ye so mo yeke sala alingbi ti mû ngia wala vundu na lo. Bible afa polele na e so anzoni wala asioni salango ye ti azo ayeke gbu bê ti Jéhovah ngangu. Na tapande, tongana azo ti Israël ayeke ke yanga lani na peko ti tele, ye so amû “vundu” na Jéhovah (Psaume 78:40, 41). Kozoni si Kota Moa ti lâ ti Noé asi, tongana “sioye ti zo ayeke kota”, “vundu agbu” Jéhovah (Genèse 6:5, 6). Gbu li ti bâ ye so tënë so aye ti tene. Tongana mo soro mbeni tambela so ayeke sioni, mo lingbi ti sala si Wasalango mo awara vundu. Ye so aye pëpe ti tene so Nzapa ayeke mbeni zo so awoko mingi wala mbeni zo so kete lo wara vundu. Oko pëpe, me lo ndoye mo na lo ye nzoni ti mo. Me na mbeni mbage nde, tongana mo sala ye ti nzoni, a yeke mû ngia na bê ti Jéhovah. Lo yeke na ngia gi pëpe ngbanga ti so lo wara mbeni tënë na ndo ni ti kiri ni na Satan, me nga ngbanga ti so lo lingbi fadeso ti ga Zo so afuta mo nzoni. Na a yeke ye so lo ye ti sala. (aHébreu 11:6). So tâ Babâ ti ndoye si Jéhovah Nzapa ayeke teti mo!

Adeba nzoni mingi ti wara fadeso

¹³ Aye ti nzoni so zo ayeke wara tongana lo sala na Jéhovah ayeke gi teti kekereke pëpe. Apendere mingi na popo ti aTémoin ti Jéhovah awara awe ngia na nzerengo tele tâ laso, na a yeke tâ na lege ni. Wasungo psaume atene: “Kpengba-tene ti L’Eternel ayeke mbilimbili, a mû ngia na bê”. (Psaume 19:9) Jéhovah ahinga ahon zo kue tâ ye so ayeke teti nzoni ti e. Na lege ti prophète Esaïe, Jéhovah atene: “Mbi yeke L’Eternel Nzapa ti mo, Lo so awa mo si mo ga nzoni, Lo so afa na mo lege so a lingbi mo tambela dä. O, tongana mo mä komandema ti Mbi giriri! ka siriri ti mo aga tongana ngu so asua, na mbilimbili ti mo aga tongana mapo ti kota ngu ti ingo”.​—Esaïe 48:17, 18.

¹⁴ Batango akpengba-ndia ti Bible ayeke mû ande maboko na mo ti kpe ti wara vundu mingi. Na tapande, Bible atene so ala so ayeke na ndoye ti nginza ‘ayeke kpo tele ti ala mveni na ye ti vundu nde nde.’ (1 Timothée 6:9, 10). A si na mbeni oko ti apendere so mo hinga, ti wara vundu ti peko ti ndoye ti nginza, tongana ti so versê so afa? Ambeni maseka-koli na wali mingi amû bon ti nginza ahon ndo ti ala gi ngbanga ti so ala ye tâ gi ti wara abongo ti fini marque nga na agbakuru ti senda-kode so asigigi fini fini. Teti so abon ahon tâ ndo ti mo mingi, na mo lingbi pëpe biani ti kiri na ni, ye so ayeke sala mo tongana ngbâa na mo yeke wara vundu na pekoni.​—aProverbe 22:7.

¹⁵ Bâ nga tënë ti lango-sioni. Na ndo sese kue, ngu oko oko a yeke amaseka-wali mingi mingi so ade ti sala mariage pëpe si ayeke mû ngo. Ambeni ayeke dü molenge so ala yeke na nzara nga na ngangu pëpe ti bata. Ambeni nde ayeke tuku ngo ni, na a yeke yingo-ti-hinga ti ala si ayeke gi ala ngangu na pekoni. Na nga, a yeke wara apendere-koli na wali so amû kobela ti bungbingo koli na wali, na tapande kobela ti SIDA. Biani, ti zo so ahinga Jéhovah, kota ye ti vundu ni ahon tanga ni kue ayeke songo ti lo na Jéhovah so abubab (aGalate 5:19-21). A yeke tâ na lege ni so Bible atene: “Kpe ye ti pitan!”​—1 aCorinthien 6:18.

Sala na “Nzapa so ayeke na ngia”

¹⁶ Bible afa Jéhovah tongana “Nzapa so ayeke na ngia”. (1 Timothée 1:11, NW). Lo ye nga si mo duti na ngia. Biani, Tënë ti lo mveni atene: “Mo sala ngia, pendere-koli, na lâ ti pendere ti mo; na mo zia bê ti mo amû ngia na mo na lâ ti pendere ti mo”. (Zo-ti-fa-tene 12:1). Me Jéhovah ayeke zia lê ti lo gi pëpe na aye so ayeke si na ngoi ti fadeso; lo lingbi ti ngbâ yongoro ti bâ aye so ayeke ga na peko ti salango ye so ayeke nzoni wala sioni. Ndani la si lo wa mo tongaso: “Fadeso, mo dabe mo na Lo so acréé mo, na lâ ti pendere ti mo, kozoni si lâ ti sioni aga, na ngu ni asi, so fade mo tene, Mbi wara ngia na yâ ala pëpe”.​—Zo-ti-fa-tene 12:3.

¹⁷ Laso, apendere mingi awara kota ngia ti sala na Jéhovah. Na tapande, Lina, mbeni molenge-wali ti ngu 15 atene: “Mbi lingbi ti yä li ti mbi na nduzu tongana mbi yeke tambela. Mbi yeke na nzoni seni teti so mbi yeke nyon manga wala mbangi pëpe. Mbi yeke na nzoni fango lege so mbi wara ni na lege ti kongregation so amû maboko na mbi ti tiri na asioni ngangu so Satan aye ti sala na ndo mbi. Lê ti mbi aza na ngia teti so mbi yeke na anzoni kamarade na Da ti Royaume. Na ye ti nzoni ahon tanga ni kue ayeke so mbi yeke na beku ti kota ahon kue ti duti na fini ti lakue lakue na ndo sese.”

¹⁸ Legeoko na Lina, amaseka Chrétien mingi ayeke tiri ngangu teti mabe, na ye so ayeke ga na ala ngia mingi. Atâa so ngoi na ngoi ala yeke tingbi na akpale nga na aye ti ngangu na yâ fini ti ala, ala hinga tâ ye so ala yeke sala na yâ fini ti ala na ala yeke na tâ beku teti kekereke. Tongaso, ngbâ lakue ti sala na Nzapa, Lo so aye gi nzoni ti mo. Zia ngia na bê ti lo, na fade lo yeke zia ngia na bê ti mo teti laso nga teti lakue lakue!​—Psaume 5:12.

[Akete tënë na gbe ni]

Mo dabe mo na ni?

• Ye ti sioni wa “wato-sioni”, Satan, ayeke ga na ni na ndo mo?

• Tongana nyen mo lingbi ti zia ngia na bê ti Jéhovah?

• Tongana nyen Bible afa so Jéhovah ayeke bâ ndo na ndo mo?

• Ambeni ye ti nzoni wa zo alingbi ti wara tongana lo sala na Jéhovah?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

1, 2. (a) Tongana nzara ti ambeni ye ti sese asala mo kete, a ye ti tene so mo lingbi oko pëpe ti duti mbeni Chrétien? Fa nda ni (aRomain 7:21). (b) Ye nyen mo manda na ndo tapande ti Asaph? (Bâ li ti tënë “Mbeni zo ti mbilimbili so aga ndulu kue ti tï” na lembeti 13).

3. (a) Ngbanga ti nyen a yeke gi ye senge ti tomba peko ti aye ti sese? (b) Tongana nyen mbeni Chrétien afa buba ti peko ti tombango aye ti sese so?

4, 5. (a) Ngoi kete kozoni na kui ti lo, ye wa Jésus ahunda na yâ sambela ti lo na Jéhovah? (b) Ngbanga ti nyen ye so ayeke na lege ni?

6. E hinga tongana nyen so Satan ayeke na ndoye même kete tongaso pëpe teti apendere?

7. (a) Na lege wa salango ye ti Jéhovah ague tâ nde mingi na ti Satan? (b) Jéhovah abâ ti lo tongana nyen nzara ti mo ti wara ngia na yâ fini?

8, 9. (a) Mara ti matabisi wa mo lingbi ti mû na Jéhovah? (b) Na lege wa Satan azonga Jéhovah, tongana ti so tondo ti Job afa?

10. (a) E hinga tongana nyen so Satan adë kite na be-biani ti azo kue me pëpe gi ti Job oko? (b) Tënë so andu kota yanga-ti-komande ti Nzapa abâ mo tongana nyen?

11, 12. Tongana mo soro ti sala na Jéhovah wala pëpe, a yeke mû ngia wala vundu na lo? Fa nda ni.

13. Na lege wa salango na Jéhovah ayeke ga na adeba nzoni laso?

14. Tongana nyen akpengba-ndia ti Bible alingbi ti mû maboko na mo ti kpe vundu ti peko ti salango bon?

15. Na yâ alege wa akpengba-ndia ti Bible ayeke bata mo si mo wara pëpe vundu ti peko ti pitan?

16. (a) E hinga tongana nyen so Jéhovah aye si mo wara ngia na lâ ti pendere ti mo? (b) Ngbanga ti nyen Jéhovah azia na sese andia ti fa lege na mo?

17, 18. Tongana nyen mbeni maseka Chrétien afa ngia ti lo ti sala na Jéhovah? Na tongana nyen mo lingbi nga ti wara mara ti ngia tongaso?

[Kete tënë/foto na lembeti 13]

Mbeni zo ti mbilimbili so aga ndulu kue ti tï

Asaph ayeke lani mbeni kota zo ti hengo bia ti mara ti Lévi so ayeke sala kusala na temple na Israël ti giriri. Lo leke même ambeni bia so a sala kusala na ni na yâ temple. Ye oko, atâa akpengba matabisi so lo yeke na ni, teti mbeni ngoi, Asaph asala nzara ti salango ye ti azo ti tele ti lo so ague nde na ndia ti Nzapa, teti na bango ndo ti zo, ala yeke doro andia ti Nzapa me a yeke sala ye oko pëpe na ala. Asaph ayeda na pekoni so ‘gere ti ni aye ti zene; a ngbâ kete, tambela ti ni ague kirikiri. Teti bê asala ni tënë ti azo ti fandara, tongana ni bâ ye ti azo ti sioni awu mingi.’​—Psaume 73:2, 3.

Na pekoni, Asaph ague na yâ da ti Nzapa na lo sambela na ndo tënë ni. Tongana lo kiri lo wara lege ti gbu nda ti aye nzoni na lege ti yingo, lo bâ so Jéhovah ake sioye na tongana ngoi ni asi ande, fade azo ti sioni na azo ti mbilimbili kue ayeke ko lengo ti ye so ala lu (Psaume 73:17-20; aGalate 6:7, 8). Biani, azo ti sioni ayeke na mbeni ndo so gere ti ala alingbi ti zene. Na nda ni, fade ala yeke tï biaku tongana Jéhovah afuti sese ti azo so ake Nzapa.​—Apocalypse 21:8

[Afoto na lembeti 15]

Jéhovah aye nzoni ti mo, me Satan aye gi ti te mo

[Foto na lembeti 16]

Amaseka mingi awara ngia so ahon tanga ni kue ti sala na Jéhovah na tele ti aita ti ala aChrétien