Mbaï ti fini

Jéhovah ayeke bata e lakue

TËNË TI ENELESI MZANGA

Amaseka-koli bale-oko so ayeke na yâ bungbi so a hiri ni Bungbi ti Apendere ti Malawi, alï na ngangu na yâ da ti e, ala gbu mbi, ala gboto mbi juska na mbeni yaka ti ngaako. Kâ, ala pika mbi juska; na tongana ala zia mbi, na li ti ala mbi kui awe. Ye so asi lani na ngu 1972.

A-Témoin ti Jéhovah mingi na Malawi abâ lani amara ti pasi tongaso. Ngbanga ti nyen a yeke sala ngangu na ala? Ye nyen amû maboko na ala ti gbu ngangu? Tongana ala ye, mbi yeke fa na ala tënë kete na ndo sewa ti mbi.

A DÜ mbi na lango 31 ti décembre, ngu 1921 na yâ mbeni sewa so aye tënë ti Nzapa mingi. Babâ ti mbi ayeke lani pasteur ti Église presbytérienne ti akodoro ti Bê Afrika. Mbi kono na Nkhoma, mbeni kete gbata ndulu na Lilongwe, li-kodoro ti Malawi. Tongana mbi wara ngu 15, mbi sala mariage na Emmas Mzanga.

Mbeni lâ, mbeni kamarade ti babâ ti mbi so ayeke nga pasteur aga na ndo ti e. Lo bâ so aTémoin ti Jéhovah alango ndulu na e na tongaso lo gboto mê ti e ti ga ndulu na ala pëpe. Lo tene na e so aTémoin ayeke na ayingo sioni, na tongana e sala hange pëpe, e nga kue ayingo sioni alingbi ti lï na yâ ti e. Tënë ti lo so amû mbito na e ngangu, a sala si e dö ndo ni e zia na e gue na mbeni kete kodoro nde, so kâ Emmas asala kua tongana wakango ye na yâ mbeni magazin. Me kete na pekoni, e bâ so fini da ti e ni ayeke nga ndulu na aTémoin ti Jéhovah!

Ye oko, kete na pekoni, kota ndoye ti Emmas teti Bible apusu lo ti sala tënë na mbeni Témoin ti Jéhovah. Na pekoni akiringo tënë so a mû ni na ahundango tënë ti lo apika bê ti lo mingi, tongaso Emmas ayeda ti tene aTémoin amanda Bible na lo. Na tongo nda ni, a yeke manda na lo na ndo ti kua ti lo; me na pekoni, mandango ye ni so a yeke sala ni fani oko na yâ yenga atambela na da ti e. Lakue tongana aTémoin ni aga, mbi yeke zia da ni na mbi hon ngbanga ti so mbito ti ala asala mbi. Ye oko, Emmas angbâ na mandango Bible ni. Na peko ti anze omene tongaso, lo wara batême na nze ti avril, ngu 1951. Me lo zi yanga na mbi oko pëpe na ndo ni teti lo sala mbito ti tene tënë ni asala si mbi kangbi na lo biaku.

Akpale teti ayenga ota tongaso

Mbeni lâ, kamarade ti mbi Ellen Kadzalero atene na mbi so koli ti mbi awara batême na aTémoin ti Jéhovah. Ngonzo asi yâ ti kate ti mbi na mango tënë so! Ti londo na lango ni so, mbi ke ti sala tënë na lo wala même ti tö kobe na lo. Mbi ke nga ti tö ngu ti zia na lo na wâ ti tene lo sukula (so ayeke mbeni kusala so a yeke ku na mbage ti mbeni wali ti da ti sala ni na kodoro ti e).

Na pekoni so lo kanga bê teti ayenga ota tongaso na gbele ye so mbi yeke sala na lo, Emmas ahunda na mbi yeke ti duti na tele ti lo, na tongaso lo fa na mbi ngbangba ti nyen lo mû desizion ti ga Témoin. Lo diko na mbi aversê mingi, na tapande 1 aCorinthien 9:16, na lo fa pekoni na mbi. Ye so andu bê ti mbi ngangu, na mbi bâ so a yeke ti mbi nga kue ti fa nzo tënë. Ni la, mbi mû desizion ti manda Bible na aTémoin ti Jéhovah. Gi na bï ni so, mbi tö tâ mbeni pendere kobe na Emmas. So tâ nzerengo tele teti koli ti mbi so mbi ye lo!

Mbi fa tâ tënë na sewa ti mbi nga na akamarade

Tongana ababâ na mama ti e amä so e yeke sala bungbi na aTémoin ti Jéhovah, ala londo na tele ti e ngangu. Sewa ti mbi asû na e mbeni mbeti ti tene na e ti ga ti bâ ala mbeni pëpe. Ye so ala sala amû vundu na e, me e zia bê ti e kue na zendo ti Jésus so atene fade e yeke wara aita ti koli na ti wali, ababâ na amama mingi na lege ti yingo.​—Matthieu 19:29.

Mbi gue na li ni hio na yâ mandango Bible ti mbi na mbi wara batême na nze ti août ngu 1951, tâ gi anze ota na ndambo na pekoni so koli ti mbi awara batême. Bê ti mbi ayeke pusu gi mbi ti fa tâ tënë na kamarade ti mbi Ellen. Ye ti nzoni ni ayeke so lo yeda ti tene mbi manda Bible na lo. A si na nze ti mai, ngu 1952, Ellen awara batême na lo ga ita ti mbi ti wali na lege ti yingo, na ye so akpengba songo ti e ngangu. Laso, e ngbâ lakue akota kamarade.

Na ngu 1954, a soro Emmas ti sala vizite na akongregation tongana surveillant ti circonscription. Na ngoi ni, e wara amolenge omene awe. Na angoi so lani, mbeni surveillant ti circonscription so ayeke na wali na amolenge ayeke mû yenga oko ti sala vizite na mbeni kongregation, na yenga oko lo yeke sala ni na tele ti wali ti lo na amolenge ti lo. Ye oko, tongana Emmas ayeke sala avizite ti lo ni, lo sala kue ti tene mbi manda Bible na sewa ni. E tara lani ti sala si mandango Bible na amolenge ti e aga na ngia mingi na ala. E sala nga tënë na bê ti e kue na ndo ndoye ti e teti Jéhovah nga teti tâ tënë so ayeke na yâ Tënë ti lo, na sewa ni kue ayeke mû mbage ti lo na fango tënë. Akapa ti fango ye na amolenge ti e so akpengba mabe ti ala na aleke ala teti aye ti ngangu so ayeke gue ti si na e.

A to nda ti sala ngangu na e ndali ti vorongo ti e

Na ngu 1964, Malawi awara lipanda ti lo. Tongana akota zo ti kama-poroso ti ngorogbia ni amä so e yeke mû mbage pëpe na aye ti poroso, ala tara ti gbu e na ngangu ti vo acarte so alingbi ti hinga na e tongana azo ti kama-poroso ni.a Mbi na Emmas e ke ti vo ni, na tongaso azo ti Bungbi ti Apendere ti Malawi abuba yaka ti e ti nzö, tâ kobe so alingbi fade ti mû maboko na e mingi teti ngu ti pekoni. Ala buba yaka ti nzö ni na hengo bia so: “Ala so kue aye ti vo carte ti kama-poroso ti Kamazu [Président Banda] pëpe, fade akange ayeke te afini lê ti nzö ti ala kue na fade ala yeke toto ndali ni.” Me atâa so e girisa yaka ti kobe so, e kiri na peko pëpe. E bâ so Jéhovah angbâ ti bata e. Na lege ti ndoye, lo kpengba e.​—aPhilippien 4:12, 13.

A ninga na pekoni, na mbeni bï ti août ngu 1964, tongana mbi yeke gi mbi oko na amolenge ni na e yeke lango, mbeni toto ti bia so alondo yongoro azingo mbi. A yeke azo ti Gulewamkulu, mbeni bungbi ti azo ti dongo dodo so ayeke sala aye ti ala gi na gbe-mingo, na so azo asala mbito ti ala mingi; ala yeke sala sioni na azo na ala tene so ala yeke ayingo ti akotara so akui awe. Bungbi ti Apendere ti Malawi atokua ala ti sala sioni na e. Hio mbi zingo amolenge ni, na kozoni si azo ni asi na da ti e, e kpe na yâ ti gonda.

Na ndo so e honde tele ti e dä, e bâ mbeni wâ aza. Azo ti Gulewamkulu ni abi wâ na da ti e ti pele. Da ni agbi kue legeoko na akungba ti e kue. Tongana azo ayeke zia da ti e ni so aguru ayeke sigigi dä na ala yeke hon, e mä ala na tenengo: “E za tâ pendere wâ na Témoin so ti tene ndowa amû tele ti lo kete.” So tâ kiringo singila si e mû na Jéhovah teti so e kpe ti e kozoni! Tâ tënë, ala futi lani aye ti e kue, me ala futi pëpe mabe ti e so e zia kue na Jéhovah ahon ti zia ni na azo.​—Psaume 118:8.

E manda so azo ti Gulewamkulu asala mara ti sioni ye so nga na asewa ti aTémoin ti Jéhovah oku ti ndo ti e. So tâ ngia, na bê ti kiringo singila si e wara tongana aita ti kongregation ti ando ni aga amû maboko na e! Ala kiri aleke ada ti e na ala mû na e kobe teti ayenga mingi.

A kiri asala ngangu na e mingi

Na nze ti septembre ngu 1967, a leke mbeni kapa ti rongo aTémoin ti Jéhovah kue ti kodoro ni. Ti wara e, ambeni sioni maseka-koli ti Bungbi ti Apendere ti Malawi na ti bungbi so a hiri ni aMaseka Pionnier ti Malawi amû anzenze ti gi aTémoin da na da. Tongana ala wara ala, akoli ni amû na ala acarte ti kama-poroso ni ti tene ala vo.

Tongana ala si na da ti e, ala hunda wala e yeke na mbeti ti kama-poroso ni awe. Mbi tene: “En-en, mbi vo ni pëpe. Fade mbi yeke vo mbeni nga fadeso pëpe, na mbi leke nga pëpe ti vo mbeni na yâ ngoi so ayeke ga.” Tongaso, ala gbu mbi na koli ti mbi na ala gue na e na ndokua ti lapolisi ti ndo ni. Ala mû même lege na e pëpe ti mû mbeni ye na tele ti e. Tongana amolenge ti e ti kete ni alondo na ekole akiri, ala wara e pëpe, na ala to nda ti gi bê ti ala mingi. Me ye ti nzoni ni ayeke so kozo molenge ti e ti koli ni Daniel asi na yanga-da na pekoni, na lo mä na yanga ti mbeni voizin ye so asi. Hio lo mû angambe ti lo na ala gue na ndokua ti lapolisi ni. Ala si tâ gi na ngoi so azo ti lapolisi ni ayeke zia e na yâ kota kutukutu ti gue na e na Lilongwe. Amolenge ni nga atï na peko ti e si e na ala kue e gue.

Kâ na Lilongwe, a zia na sese na yâ kota ndokua ti lapolisi ni mbeni ndo ti fango ngbanga ti likisi ti bâ tënë ti e. Aturugu ti kota kamba ni ahunda e: “Ala yeke ngbâ ande gi aTémoin ti Jéhovah?” E kiri tënë: “E yeke ngbâ gi ni.” E hinga so kiringo tënë ti e ni aye ti tene kanga teti angu mbasambala. Na ti ala so a bâ ala tongana amokonzi ti bungbi ni, ala yeke sala kanga teti angu 14.

Na pekoni so e sala bï oko na tengo ye wala na hungo tele ti e pëpe, lapolisi ague na e na kanga ti Maula. Kâ, azo asi tâ yâ ti da ti kanga ni, a sala si e lingbi même pëpe ti wara mbeni ndo na sese ti lango! Na yâ ti akubu ti azo ti kanga ni oko oko so a si singo na azo, a zia gi seau oko ti tene zo ague kabine dä. Kobe ti e ni ayeke tâ gi kete na a to ni nzoni pëpe. Na peko ti ayenga use tongaso, akota zo so abâ ndo na ndo azo ti kanga ni abâ so e yeke azo ti siriri, na ala zia lege na e ti sala kusala na sedu so azo ayeke tara tele ti ala dä na gigi ti da ti kanga ni. Teti so e yeke gbâ ni na ndo oko, lâ oko oko lege azi na e ti kpengba tele na popo ti mba na ti fa tënë na ambeni zo ti kanga ni. Ye ti dongo bê so asi na pekoni ayeke so tongana e sala anze ota tongaso na kanga awe, a zi e ngbanga ti ngangu so azo na akodoro wande asala na ndo ngorogbia ti Malawi.

Akota zo ti lapolisi awa e ti kiri na kodoro, me ala tene nga na e so a gbanzi lege na kusala ti aTémoin na kodoro ni awe. Kangango lege so aninga, ti londo na lango 20 ti octobre ngu 1967, ti si na lango 12 ti août ngu 1993, so ti tene angu 26 tongaso. A yeke lani angoi ti ngangu mingi, me Jéhovah amû maboko na e si e bata lakue dutingo ti e nde na aye ti poroso.

A tomba peko ti e tongana anyama

A si na nze ti octobre ngu 1972, mbeni mbela ti ngorogbia ni azi lege na azo ti kiri ti sala ngangu mingi na ndo e. Mbela ni atene so a lingbi a tomba na kua aTémoin ti Jéhovah kue, na a lingbi a tomba na yâ ada ti ala aTémoin kue so alango na akete kodoro. A gi peko ti aTémoin mo bâ mo tene anyama.

Na ngoi ni lani, mbeni ita-koli so ayeke maseka aga hio na da ti e na mbeni kota tokua teti Emmas; lo tene: ‘Bungbi ti Apendere ti Malawi aleke ti dë go ti mo, ti zia li ti mo na ndo ti mbeni keke na ti gue na ni na amokonzi ti ala.’ Emmas akpe hio ahon, me kozoni, lo leke aye kue ti tene e mû peko ti lo gi ngoi kete na pekoni. Gi na loro, mbi tene na amolenge ni ti hon. Na pekoni, gi na ngoi so mbi yeke leke tele ti hon, azo bale-oko ti Bungbi ti Apendere ni asi; ala yeke gi Emmas. Ala lï na yâ da ni na ngangu me ala bâ so Emmas ahon ti lo awe. Ngonzo agbu ala, na tongaso ala gboto mbi juska na mbeni yaka ti ngaako; na ndo so, ala dö mbi na gere ti ala, ala pika mbi na akeke ti ngaako ni. Na pekoni, ala zia mbi teti na li ti ala mbi kui awe. Tongana li ti mbi akiri dä, mbi hara juska na kodoro.

Na bï ni so, na yâ vukongo ndo, atâa so lo lingbi ti wara kuâ ndali ni, Emmas ahara yeke juska na da ti e ti gi mbi. Tongana lo bâ so ala pika mbi sioni mingi, lo na mbeni kamarade ti lo so ayeke na kutukutu, ala mû mbi yeke na ala zia mbi na yâ kutukutu ni. Na pekoni, e kpe na kutukutu juska na da ti mbeni ita-koli na Lilongwe; kâ mbi to nda ti wara sava kete na peko ti ye so a sala na mbi, na Emmas aleke aye ti tene e kpe kodoro ni.

E kpe me e hinga ndo ti gue dä pëpe

Molenge ti e ti wali Dinesi nga na koli ti lo ayeke lani na mbeni kota kutukutu. Ala mû mbeni zo ti kpe na ni; zo ni so ayeke lani na yâ Bungbi ti aPionnier ti Malawi, me fadeso lo to nda ti bâ mawa ti e na yâ aye so ayeke si na e. Lo yeda na bê ti lo ti mû maboko na e nga na ambeni Témoin nde. Teti abï mingi, lo ro aTémoin na yâ ando so ala honde tele ti ala dä kozo. Na pekoni, lo yü bongo ti lo ti aMaseka Pionnier ti Malawi na lo hon na kutukutu ni na popo ti abarrière ti lapolisi gbâ ni. Lo zia lani fini ti lo na yâ kpale tongana lo mû maboko na aTémoin ti gue juska na Zambie.

Na peko ti ambeni nze, azo ti komande ti Zambie atene na e ti kiri na Malawi; ye oko, e lingbi lani pëpe ti kiri na yâ kete kodoro so e lango dä kozo. Akungba so kue e yeke na ni lani, azo anzi ni. Même atôle ti lï ti da ni kue, ala hon na ni. Teti e hinga mbeni nzoni ndo ti gue dä pëpe, e kpe na kodoro ti Mozambique na e ngbâ na yâ kando ti aréfugié ti Mlangeni teti angu use na ndambo tongaso. Ye oko, ti si na nze ti juin ngu 1975, mbeni fini ngorogbia na Mozambique akanga yanga ti kando ni, na atene na e na ngangu ti kiri na Malawi atâa so bango ndo ti azo ni kâ agbian pëpe na ndo awakua ti Jéhovah. E bâ mbeni ye nde pëpe ti sala ni gi ti kpe na Zambie ti fani use ni. Kâ, e gue na kando ti aréfugié ti Chigumukire.

Anze use tongaso na pekoni, gbâ ti akutukutu so asi na aturugu aluti na tele ti kota lege ni, na aturugu ti Zambie ngbango mingi na angombe na maboko amû yâ ti kando ni. Ala tene na e so a leke apendere da teti e na ala ga na akutukutu ti mû maboko na e ti gue na ando ni so. E hinga so a yeke tâ tënë pëpe. Aturugu ni ato nda ti pusu azo na yâ akutukutu ni na ngangu, na wuluwulu angbâ alondo. Aturugu ni ato nda ti pika ngombe na lê ti nduzu, na aita ti e ti koli na ti wali saki mingi ato nda ti kpe kirikiri na mbito.

Na yâ wuluwulu ni, Emmas atï na sese na a dö ndo ti lo; me mbeni oko ti aita-koli ni amû maboko na lo ti londo. E pensé so a yeke lani tongo nda ti kota ye ti vundu. Azo ti kando ni kue akpe akiri na Malawi. Na ngoi so e ngbâ gi na Zambie, e si na mbeni ngu, na aita-koli ni agbu maboko ti tele na molongo, si zo kue alingbi ti fâ ngu ni senge. Me tongana e si na mbage ti ngu ni, aturugu ti Zambie abi e na yâ ti kutukutu na ala gue na e na ngangu na Malawi.

Tongana e kiri na Malawi kâ, e hinga ndo so e lingbi ti gue dä pëpe. E mä so na ngoi ti abungbi ti azo ti poroso ni, nga na yâ ambeti sango, a tene na azo ti gi ti hinga “afini lê” kue so ayeke si na yâ akete kodoro; a ye ti sala tënë ti aTémoin ti Jéhovah. Tongaso, e mû desizion ti kpe na li-kodoro ni, teti kâ azo ayeke hinga e mingi pëpe tongana ti mbeni kete kodoro. E wara lege ti loué mbeni kete da, na Emmas akiri na kusala ti lo ti salango vizite na akongregation tongana surveillant ti circonscription, me lo sala ni na hondengo ni.

Guengo na abungbi ti kongregation

Ye nyen amû lani maboko na e ti ngbâ be-ta-zo? A yeke lani abungbi ti kongregation! Na yâ akando so e lango dä na Mozambique nga na Zambie, e yeke sala abungbi tongana ti so bê ti e aye na yâ aDa ti Royaume so a leke ni gi na pele. Salango abungbi na Malawi aga lani sioni nga ngangu mingi; me a yeke lakue nzoni ti sala ni. Ti tene a tingbi e pëpe, fani mingi e yeke sala abungbi na bï na ando so ayo mingi. Ti tene e gboto lê ti azo na ndo ti abungbi ti e ni pëpe, e yeke pika pëpe maboko ti kiri singila na diskur ti mbeni ita, me e yeke kpaka yâ ti amaboko ti e ni na tele ti mba.

A yeke sala abatême ni na bï. Molenge ti e ti koli Abiyudi awara batême lani tongaso. Na pekoni so a mû diskur ni, a mû lo nga na tanga ti azo so ague ti wara batême ni, na a gue na ala na vukongo ndo juska na mbeni ndo so ngu ayeke dä, na so a zi mbeni dü dä kete. Na ndo so, a batize ala.

Mbeni kete da so e duti dä nzoni

Na ngoi ti andangba ngu so ngorogbia ti kodoro ni agbanzi lege na kusala ti aTémoin ti Jéhovah, da ti e na Lilongwe aga mbeni nzoni place ti sala kusala dä. Alettre na ambeti ti Nzapa so filiale ti Zambie ayeke tokua ayeke ga na hondengo ni na yâ da ti e. Aita so ayeke sala kusala na avélo aga amû aye so filiale ti Zambie atokua si ayeke na ndo ti e, na ala yeke gue ti kangbi ni na yâ ambage ti Malawi kue. Ti bâ konongo ni, Tour ti Ba Ndo so a yeke kangbi ni ange ngengo teti so a pete ni na akugbe-mbeti so ayeke sala ka na Bible. Ye so amû lege na aita so ayeke yô ambeti ni ti yô ambeti mingi ahon ti so ala lingbi ti yô ni tongana fade a pete apériodique ni na akugbe-mbeti tongana ti atanga ni kue. Aita so ayeke kangbi nga lani akete kete périodique Tour ti Ba Ndo so alingbi ti wara dä gi a-article ti manda. A yeke ngangu pëpe ti honde mbeni kete périodique tongaso na bozo teti so a mû gi lê ti kugbe-mbeti oko senge.

Aita so ayeke ga ti mû ambeti ni ti kangbi ayeke zia lani liberté nga na fini ti ala na yâ kpale tongana ala yeke hon na yâ gbako, ngoi na ngoi na bï, na acarton ti ambeti so asi peko ti avélo ti ala ni. Atâa so abarrière ti lapolisi nga na ambeni kpale nde ayeke dä, aita so akpe na vélo akilomètre ngbangbo mingi atâa na ngoi ti ngu-nzapa wala buru ti kangbi kobe ti yingo na aita ti ala. E lingbi gi ti gonda salango ye na mbito pëpe ti aita so.

Jéhovah ayeke bata awomua

Na nze ti décembre ngu 1992, na ngoi so lo yeke mû diskur tongana surveillant ti circonscription, kobela ti tension abi Emmas. Na pekoni, lo lingbi mbeni pëpe ti sala tënë. A ninga kete, tension ni akiri abi lo, na a sala si mbeni mbage ti tele ti lo anze. Atâa so a yeke lani ngangu mingi na lo ti luti na gbele kobela ti lo so, mungo maboko so kongregation ti e amû na e na lege ti ndoye adë vundu ti bê ti mbi. Mbi wara lege ti bâ ndo na ndo koli ti mbi juska na kuâ ti lo na nze ti novembre ngu 1994, tongana lo yeke na ngu 76. Mariage ti e aninga lani angu 57, na Emmas abâ na lê ti lo zingo lege na kusala ti aTémoin ti Jéhovah na Malawi kozoni si lo kui. Me juska laso, mbi ngbâ ti toto kuâ ti kamarade ti mbi be-ta-zo so.

Na pekoni so mbi ga womua, koli ti molenge ti mbi ti wali ayô kungba ti batango gi pëpe wali ti lo na amolenge ti lo oku, me nga ti bata mbi. Me mawa ni ayeke so na peko ti mbeni kete ngoi ti kobela, lo wara kuâ na nze ti août ngu 2000. Molenge ti mbi ti wali ayeke sala ande tongana nyen ti wara kobe na da teti e? Mbi kiri mbi bâ so Jéhovah ayeke bata e na biani lo yeke “Babâ ti amolenge so babâ ti ala ayeke pëpe, na Juge ti awomua.” (Psaume 68:6). Jéhovah, na lege ti awakua ti lo na sese, amû mbeni pendere fini da na e. Ye ni asi tongana nyen? Tongana aita ti koli na ti wali ti kongregation ti e abâ vundu so e yeke na yâ ni, ala leke mbeni da na e gi na yâ ayenga oku! Aita ti akongregation nde nde so ahinga kua ti maçon aga na amû maboko na kua ni. Ndoye nga na nzobe so aTémoin so kue afa apika bê ti e ngangu ngbanga ti so da so ala leke na e ayeke tâ pendere mingi ahon ada so mingi ti ala alango dä. Fä ti ndoye so kongregation ni afa asala nzoni mingi na ndo azo ti vaka ti e. Tongana mbi gue na bï ti lango, mbi bâ tele ti mbi so mbi yeke na yâ Paradis awe! Tâ tënë, a sala pendere fini da ti e ni na abiriki nga na ciment, me tongana ti so azo mingi atene ni, a yeke mbeni da so a leke tâ ni na ndoye.​—aGalate 6:10.

Jéhovah angbâ ti bata e

Atâa so na ambeni ngoi, bê ti mbi anze ngangu mingi, Jéhovah ayeke nzoni na mbage ti mbi. Na popo ti amolenge gumbaya so mbi dü, mbasambala angbâ na fini, na sewa ni tongana a bungbi azo ni kue, ala si 123. So kota ngia si mbi yeke na ni so mingi ti ala ayeke sala na Jéhovah be-ta-zo!

Laso, mbi yeke na ngu 82, na ngia asi bê ti mbi tongana mbi bâ ye so yingo ti Nzapa asala na Malawi. Gi na yâ angu osio so ahon, mbi bâ wungo ti aDa ti Royaume alondo na oko ti hon 600. E yeke nga fadeso na mbeni fini filiale na Lilongwe, na e wara gbâ ti kobe ti yingo so akpengba zo na so a kanga lege fadeso na ni pëpe. Mbi bâ biani gango tâ tënë ti zendo ti Nzapa so a wara na Esaïe 54:17, so adë bê ti e tongaso: “Ye ti bira so azo asala ti ke mo na ni alingbi sala ye na mo pëpe.” Na pekoni so mbi sala na Jéhovah ahon angu 50, mbi hinga biani na yâ bê ti mbi so atâa atara wa so e lingbi ti wara, Jéhovah ayeke bata e lakue.

[Kete tënë na gbe ni]

[Foto na lembeti 24]

Koli ti mbi, Emmas, awara batême na avril ngu 1951

[Foto na lembeti 26]

Akpengba ita so ayeke kangbi lani ambeti

[Foto na lembeti 28]

Mbeni da so a leke ni na ndoye