Pendere ti aye so Jéhovah aleke

‘Mo yeke na ngangu ahon ahoto’

TI LUTI na li ti Hoto ti Fuji ti bâ londongo ti lâ ayeke mbeni ye so zo alingbi ti girisa ni pëpe. Lâ so nzoroko ni ayeke tongana ti wâ asu fade fade na nduzu, aza na ndo neige nga na ndo atênë so ayeke vulu. Tongana mbeni lango ato nda ni, fade fade gbede ti hoto ni amû ndo kue, a gue akilomètre mingi juska na yâ ti akete hoto na apopo-hoto.

Legeoko tongana Hoto ti Fuji so kozoni a sû ni na mbeni tënë so nda ni aye ti tene “mbeni ye ti lingbi na ni ayeke pëpe”, ngangu ti ahoto angbâ lakue ti sala si li ti e akpe. Biani, konongo ti ahoto ni asala si e bâ tele ti e kete mingi! Kota ti ahoto ni asala si azo mingi atene so ayongoro li ti ahoto ni, so fani mingi guru ti ngu na mbinda akanga ndo ni, ayeke lani ando ti duti ti anzapa.

Biani, oko Nzapa so ali ti ahoto asepela lo ayeke Jéhovah, Wasalango ala. Gi lo oko si ayeke “Lo so asala ahoto”. (Amos 4:13). Tongana a kangbi sese na ambage osio, mbage ni oko ahoto amû ni kue, nga na ngoi so Nzapa aleke lani sese ti e, lo zia na sese angangu, so na nda ni, asala si ali ti ahoto so ayo na nduzu nga na abungbi ti ahoto abâ gigi (Psaume 95:4). Na tapande, azo atene so bungbi ti ahoto ti Himalaya na ti Andes abâ gigi na lege ti ambeni ngangu gbiango ye nde nde so asi na gbe ti sese kâ.

Ti hinga tongana nyen nga ngbanga ti nyen ahoto abâ gigi, e azo e gbu nda ni kue pëpe. Biani, e lingbi pëpe ti kiri tënë na ahundango tënë so a hunda lani na Job, zo ti mbilimbili: “Mo yeke na ndo wa tongana Mbi [Jéhovah] sala gere ti sese? . . . Gere ti sese aduti na ndo ye nyen?”​—Job 38:4-6.

Ye oko, e hinga biani so fini ti e aluti na ndo ahoto. A hiri ala ando ti batango ngu teti so akota bale kue awara alingu ti ngu ti ala na yâ ahoto, nga a yeke na lege ti ala si ndambo ti azo ti sese kue ayeke wara ngu (Psaume 104:13). Mbeni mbeti-sango (New Scientist) atene so “tongana a mû ale-kobe 20 so azo awara ni mingi na ndo sese kue, omene alondo na yâ ti ahoto.” Na ngoi so aye kue ayeke tambela ande nzoni na yâ fini sese so Nzapa amû zendo ni, “fade le-kobe ayeke mingi na sese na li ti ahoto”.​—Psaume 72:16; 2 Pierre 3:13.

Ti mingi ti azo, tongana a sala tënë ti ahoto, ye so adabe ala na ahoto ti Poto so a hiri ni Alpes. Ayongoro li ti ahoto ni, so na popo ni Hoto ti Civetta tongana ti so a fa ni ge, ayeke mbeni pendere fä so Wasalango ala ayeke dä biani (Psaume 98:8). Ala yeke gonda Jéhovah, lo so “asala si ahoto aluti na lege ti ngangu ti Lo”.​—Psaume 65:7.a

Pendere ti ahoto ti Alpes ayeke biani ye ti pikango bê: A yeke wara glace na li ni, neige na tele ni, apopo-hoto na akota ngu nga na apele ti ndo ni. Gbia David ahinga Jéhovah tongana ‘Lo so asala si pele amaï na ndo ahoto.’​—Psaume 147:8.

A bâ so amolongo ti ahoto, tongana ti Guilin, na Chine, ayeke pika bê ti zo mingi pëpe ahon ahoto ti Poto so a hiri ni Alpes; ye oko, ala yeke pendere mingi. Na tele ti Bale ti Li, gbâ ti ahoto so aluti molongo na molongo, so ali ni ayeke atênë ti vulu, asala si li ti azo so ayeke gue ti bâ ni akpe teti so ala yeke pendere mingi. Ti bâ angu so lê ni avulu pendere, so asua na popo ti akete hoto so mbinda aduti dä alingbi peut-être ti ga na yâ bibe ti zo atënë ti wasungo psaume so: “Lo [Jéhovah] sala si lingu asigigi na popo-hoto; ala sua na popo ti ahoto.”​—Psaume 104:10.

A yeke tâ na lege ni ti tene bê ti e apika na bango ahoto, teti so e hinga so ala yeke mbage ti aye so Wasalango ye ti ndoye amû ndali ti nzoni duti ti azo na ti tene ala wara ngia dä. Ye oko, atâa ahoto ni ayeke pika bê ti zo tongana nyen, ala lingbi pëpe na ngangu ti Jéhovah. Lo yeke biani ‘na ngangu ahon ahoto.’​—Psaume 76:5.

[Kete tënë na gbe ni]

[Encadré/Afoto na lembeti 9]

Tongana a mû azo ti sese bale-oko, zo oko na popo ni alango na yâ ahoto. Me ye so alingbi pëpe ti kanga lege na ala so ayeke fa nzo tënë ti Royaume ti Nzapa. Awakua Chrétien so ayeke sala kua ngangu na yâ ando so ayo na nduzu mingi. Na “gere ti zo so aga na tene-nzoni ayeke pendere mingi na ndo ahoto! lo so afa tënë ti siriri, na lo ga na tene-nzoni ti nzoye, lo so afa tënë ti salut”.​—Esaïe 52:7.

Wasungo psaume ahe bia: “Akota hoto ayeke teti angasa ti ngonda.” (Psaume 104:18). Angasa ti ahoto, tongana bouquetin ti Nubie so ayeke na apendere didi, ayeke na popo ti anyama so ahinga ti lango na gbe ti ahoto. Ala yeke hon na yâ ando so ayeke kete mingi, so a bâ a tene lege ti hongo dä ayeke pëpe. Ti bouquetin, tele ti lo so a sala ni nzoni amû lege na lo ti duti na ando so a yeke ngangu na zo ti hon dä. Ye so ayeke tongaso ngbanga ti so lege so a leke na ali ti gere ti lo ayeke nde. Yâ ti ali ti gere ni alingbi ti zi na gbe ti nengo ti lo, na tongaso a mû lege na lo ti dö sese ngangu na ngoi so lo yeke luti wala lo yeke tambela na ndo ti ahoto so ayeke kete mingi, so kota dû ayeke na tele ni. Kite ayeke pëpe so bouquetin ti Nubie ayeke tâ mbeni pendere ye so a leke ni na kode!

[Foto na lembeti 9]

Hoto ti Fuji, Honshu, Japon