Atënë so azo ahunda

Ambeni zo atene so bateau atuku na Paul pëpe na zoa ti Malte so ayeke na mbongo ti Sicile, me na mbeni zoa nde. Bateau ni atuku na lo na ndo wa?

Hundango tënë so alondo ngbanga ti so, ade ti ninga pëpe, ambeni zo atene so bateau ni atuku na Paul na zoa ti Malte pëpe, me na Céphalonie (wala Kefallinía) ndulu na Corfou so ayeke na yâ Ngu-ingo ti Ionie, na do ti Grèce. Tondo ni so a sû na gbe ti yingo afa na e so Paul na amba ti lo (so na popo ni Julius, turugu ti kota kamba ti Rome na ambeni turugu so ayeke bata ala) ato nda ti tambela ti ala na Césarée. Tongana ti so a fa ni na ndo carte so, ala mû bateau ti gue na Sidon nga na Myre. Na pekoni ala zia kozo bateau ni, ala mû mbeni kota ni so alondo na Alexandrie (Egypte) na so ayô gbâ ti ale-kobe, na ala gue na mbage ti do ti si na Cnide. Ala lingbi pëpe ti mû lege so afâ ti gue na Ngu-ingo ti Égée so ahon ndulu na Grèce na asi na Rome ndali ti so angangu pupu ti mbongo apusu ala ti gue na mbage ti Crète, na ala gi ti bata tele ti ala na mbage ti yanga ti sese ti Crète ni. Ala luti na ndo ti lutingo ti abateau so a hiri ni Beaux-Ports. Na pekoni so ala “londo na Crète”, “pupu ti ngangu so ala di iri ni Euraquilon alondo na ayengi bateau ni.” “Pupu aya [na nene bateau ti yongo ale-kobe so] kirikiri na lê ti Kota Ngu” juska na bï 14 ni. Na nda ni, bateau ni atuku na azo 276 na ndo ti mbeni zoa so Mbeti ti Nzapa so a sû na yanga ti Grec ahiri ni Me·liʹte.​—Kusala 27:1–28:1.

Tongana ngoi ahon, a sigigi na atënë nde nde ti gi ti hinga zoa so ayeke Me·liʹte. Ambeni zo atene ti ala so a yeke zoa ti Melite Illyrica (so a hinga ni fadeso na Mljet), so ayeke na yâ ti Ngu-ingo ti Adria na yanga ti sese ti Croatie. Me ye ni alingbi ti duti tongaso pëpe, ngbanga ti so a yeke ngangu ti zia kamba na popo ti akapa ti tambela ti Paul so aga na pekoni nga na mbage ti banga ti Mljet ni. Akapa ti tambela so ayeke Syracuse, Sicile nga na yanga ti sese ti Italie na mbage ti do.​—Kusala 28:11-13.

Mingi ti azo so akiri peko ti Bible atene na nda ni so Me·liʹte ayeke zoa ti Melite Africanus, so a hinga ni laso na Malte. Ndangba ndo so bateau so ayô Paul aluti dä ayeke Beaux-Ports, na Crète. Na pekoni, ngangu pupu ti do apusu bateau ni ti gue na mbage ti Clauda (Cauda). Pupu ni ahon na bateau ni alango mingi. A yeke tâ na lege ni so pupu ni ague na bateau ni ayo na mbage ti do na asi na Malte.

Na ndo pupu ni so ayeke ya lakue nga na “loro so lo lingbi ti pusu na bateau ni ti gue yongoro,” na yâ buku ti ala Fini ti St. Paul na ambeti so lo sû (Angl.), Conybeare na Howson atene: ‘Popo ti Clauda [wala Cauda] na Malte ayo ndulu na kilomètre 770. Aye use so (loro so pupu ayeke pusu na bateau ni nga yongo ti popo ti Clauda na Malte) amû lege na zo ti yeda biani so ndo so azo ti bateau ni asi dä na bï 14 ni alingbi ti duti mbeni ndo nde na Malte pëpe.’

Atâa so a lingbi ti fa ando nde nde nde, tukungo ti bateau ni na Malte so a fa ni na ndo carte so ague oko na tondo ti Bible.

[Carte/foto na lembeti 31]

(Ti bâ ni mbilimbili, bâ mbeti ni)

Jérusalem

Césarée

Sidon

Myre

Cnide

CRÈTE

CLAUDA

MALTE

SICILE

Syracuse

Rome

MLJET

GRÈCE

CÉPHALONIE