Lekengo tënë aga na aye ti nzoni

EDWARD aga ndulu ti kui, na Bill ake lo na bê oko. Ngu 20 kozoni, Edward amû lani mbeni desizion so asala si na nda ni Bill agirisa kua ti lo, na ye so akangbi yâ ti songo so ayeke na popo ti ala. Fadeso Edward atara ti hunda pardon na Bill kozoni si lo kui na siriri. Ye oko, Bill ake na kuru go ti mä lo.

Ndulu na ngu 30 na pekoni tongana Bill aga ndulu ti kui, lo fa nda ni so lo ke lani ti yeda na pardon ni. Lo tene: “Edward alingbi lani ti sala ye tongaso na tâ kamarade ti lo pëpe. Mbi ye gi lani ti kiri ti leke songo na lo pëpe na peko ti ngu 20 so ahon. . . . Peut-être mbi sala ye nzoni na mbage ti lo pëpe, me a yeke lani ye so bê ti mbi apusu mbi ti sala la.”a

Atënë so alondo na popo ti azo use ayeke ga ka lakue na mara ti akpale tongaso pëpe, me a yeke sala si mingi ni azo aduti na vundu. Bâ mbeni zo so asala ye tongana ti Edward. Na bango so desizion ti lo aga na kota kpale, zo tongaso alingbi ti duti na mbeni yingo-ti-hinga so ayeke kpô pëpe nga lo bâ tele ti lo so mbeni ye amanke lo mingi. Ye oko, bê ti lo aso mingi tongana lo bâ tongana nyen kamarade ti lo so ngonzo asala lo afâ yâ ti songo ti ala, mo bâ mo tene mbeni zende so lo tuku na ngonda.

Me, mbeni zo so ayeda na bango ndo ti Bill ayeke tene so lo yeke na faute oko pëpe, na ngonzo alingbi ti sala lo mingi nga lo bata tënë ni na bê ti lo. Na lê ti lo, ngbele kamarade ti Bill ahinga kue na lo so bê ti lo na mbana. Mingi ni, tongana azo use ayeke na tënë na popo ti ala, mbeni ayeke tene na bê ti lo so ni yeke na raison na mba ti lo ayeke na faute. Tongaso, a lingbi ti tene so angbele kamarade use atingbi tele na yâ ti mbeni bira.

Bira ti ala ni, zo ayeke mä toto ni pëpe: Tongana ala yeke hon na lege, mbeni achangé lege, na ala bâ lê ti mba pëpe tongana ala yeke na popo ti azo mingi. Tongana popo ti ala ayo, ala bi lê hio tongaso na ndo ti mba wala ala bâ tele na sioni lê. Tongana ala yeke sala tënë, a yeke akpongo ndo wala azonga so ayeke tongana akä ti zeme.

Atâa so ala use kue alingbi ti ke tele, ala yeda na ambeni tënë. Ala lingbi ti yeda so mbeni kota tënë ayeke na popo ti ala, na ti fâ yâ ti songo na mbeni kamarade ayeke mû vundu na zo. Peut-être ala bâ kä so angbâ na bê ti ala, na ala hinga so a lingbi ala sala mbeni ye ti tene kä ni amü. Me zo wa si ayeke sala ye ande kozo ti leke songo so abuba na ti sala si siriri akiri? Zo oko aye ti sala ni pëpe.

A sala ngu saki use awe, ngoi na ngoi abazengele ti Jésus Christ ayeke papa lani ngangu (Marc 10:35-41; Luc 9:46; 22:24). Na peko ti mbeni papa ti ala ni, Jésus ahunda ala: “I yeke sala tënë ti nyen na popo ti i na lege?” Na kamene na lê, ala duti kpô, zo oko azi yanga pëpe (Marc 9:33, 34). Afango ye ti Jésus amû maboko na ala ti kiri ti mä tele. Awango ti lo na ti ambeni disciple ti lo amû lege na azo ti leke akpale so ayeke na popo ti ala na ti kiri ti sala songo. Tongana nyen?

Sala kue ti gi siriri

“Mbi ye ti sala tënë na lo pëpe. Mbi ye nga ti bâ lo mbeni pëpe.” Tongana mo tene amara ti tënë tongaso na tele ti mbeni zo awe, mo yeke na bezoin ti sala mbeni ye, tongana ti so Bible ayeke fa ni ge.

Jésus atene lani: “Tongaso, tongana mo yeke mû matabisi ti mo na gbele balaga, na mo dabe mo kâ na ita ti mo so ayeke na tënë na li ti mo, mo zia matabisi ti mo na tele ti balaga ni, mo gue mo leke songo na ita ti mo kozoni si.” (Matthieu 5:23, 24). Lo tene nga: “Tongana ita ti mo asala siokpari, mo gue mo fa na lo siokpari ti lo na popo ti mo na lo, gi i use.” (Matthieu 18:15). Wala mo la mo so bê ti mbeni zo wala mbeni zo si aso bê ti mo, atënë ti Jésus agboto lê na ndo nene ti tene mo sala tënë hio na mba ti mo. A lingbi mo sala ni “na lege ti tâ be-ti-molenge”. (aGalate 6:1). Nda ti lisoro so ayeke pëpe ti bata nengo ti mo na gbele azo na gingo ti zi tënë na li ti mo wala ti gbu lo na ngangu ti tene pardon, me ti leke tënë. Wango ti Bible so alingbi biani?

Ernest ayeke mbeni kota zo na yâ mbeni kota ndokua.b Teti angu mingi, kua ti lo ayeke ti bâ lege ti atënë so a hunda ti leke ni na kode na amara ti azo nde nde na ti bata nzoni songo ti kusala na amba ti lo ti place ti kua ni. Lo hinga tongana nyen kpale ti mango tele alingbi ti kono yeke yeke na popo ti azo. Lo tene: “A si so ngoi na ngoi mbi na ambeni zo e mä tele pëpe. Me tongana tënë alondo, mbi na zo ni e duti na e pika patara. Gue tâ gi na ndo ti tënë ni na ala. Sala tënë na ala na ziango na gbele mo ti leke tënë ni. Ye so atï na ngu lâ oko pëpe.”

Alicia ayeke na akamarade so alondo na ando nde nde, na lo tene: “Ngoi na ngoi, mbi tene mbeni tënë, na pekoni mbi bâ so tënë ni aso bê ti mbeni zo. Mbi gue na mbi gbu gere ti zo ni so. A lingbi ti si so mbi hunda pardon fani mingi ahon ti so mbi lingbi fade ti sala, ngbanga ti so même tongana mbi so bê ti zo ni pëpe, mbi yeke duti nzoni teti mbi sala ni. Tongaso mbi hinga so kpale ti mango tele ayeke dä pëpe.”

Hongo ndo ti akpale

Ye oko, ti leke tënë na mbeni zo ayeke lakue ngangu. Ade mo tene lâ oko pëpe: “Ngbanga ti nyen gi mbi si mbi gue kozoni ti leke tënë? Lo la lo ga na tënë ni.” Wala ade ti si na mo pëpe so mo gue ti bâ mbeni zo ti leke mbeni tënë, na mo mä zo ni atene na mo: “Mbi yeke na tënë oko ti tene na mo pëpe”? Ambeni zo akiri tënë tongaso ngbanga ti so ye ni aso bê ti ala mingi. A-Proverbe 18:19 atene: “A yeke ngangu ahon ti sala songo na mbeni ita so bê ti lo aso na mo, ahon ti kamata kodoro ti ngangu, na tiri tongaso ayeke tongana barre ti wen ti da ti gbia.” Ni la, mû na nene ni bibe ti zo ni. Tongana lo ke ti mä mo, zia ngoi ahon kete na kiri mo tara. Na ngoi ni, peut-être yanga ti “kodoro ti ngangu” wala bê ti lo so “barre ti wen” akanga ni alingbi ti zi ti tene siriri akiri.

Mbeni ye so ayeke kanga lege na siriri alingbi ti ndu nengo ti mo zo. Ti ambeni zo, hundango pardon wala même ti sala tënë na mbeni wato ayeke bubango zo. Atâa so ti bi bê na ndo nengo ti mo ayeke na lege ni, ti ke ti leke tënë ayeke maï ni wala ayeke kiri ni na peko? Peut-être ye so e bâ ni tongana nengo ti e, a yeke baba si ayeke na gbe ni?

Jacques, wasungo Bible, afa so kamba ayeke na popo ti bibe ti papa na baba. Na peko ti so lo sala tënë ti “bira” na “tiri” so ambeni Chrétien asala na popo ti ala, lo tene: “Nzapa ake tënë ti azo ti baba, me lo yeke sala nzoni bê na azo so asala tele ti ala kete.” (Jacques 4:1-3, 6, Fini Mbuki, 2001). Na lege wa baba wala fandara ayeke kanga lege ti leke tënë?

Baba ayeke handa azo, na salango si ala bâ tele ti ala kota mingi ahon amba ti ala. Azo ti baba abâ tele ti ala so ala yeke na ngangu ti fâ ngbanga na ndo amba ti ala, ti tene lo so ayeke nzoni, lo so ayeke sioni. Tongana nyen? Tongana kpale ti mango tele alondo, mingi ni zo ti baba ayeke bâ wato ti lo ni tongana mbeni zo so alingbi ti changé pëpe. Baba apusu ambeni zo ti tene so ala so salango ye ti ala ayeke nde na ti ala alingbi na bingo bê pëpe, a lingbi zo ahunda pardon na ala pëpe. Tongaso, azo so baba alï ala ayeke zia si akpale angbâ ahon ti leke ni hio.

Legeoko tongana mbeni ye so a zia na ndo kota balabala ti kanga lege na akutukutu, mingi ni baba ayeke kanga lege na aye so ague ti ga na siriri. Ni la, tongana mo bâ so mo yeke kanga lege na angangu kue ti leke tënë na mbeni zo, peut-être kpale ti mo ni ayeke baba. Tongana nyen mo lingbi ti hon ndo ti baba? Na maïngo tâ be-ti-molenge, so ague nde na baba wala fandara.

Sala ye na tâ be-ti-molenge

Mbeti ti Nzapa ahunda na e mingi ti duti na tâ be-ti-molenge. “Futa ti tâ be-ti-molenge na kpengo mbito ti L’Eternel ayeke mosoro, na yango-iri, na fini.” (aProverbe 22:4). Na Psaume 138:6, e diko tongana nyen Nzapa abâ azo so asala tele ti ala kete nga na azo ti baba: “Kamême L’Eternel ayeke na kota ndo, Lo bâ ala so ayeke na kete ndo, na Lo hinga azo ti fandara, même tongana ala yeke na yongoro ndo.”

Mingi ti azo abâ salango tele kete tongana bubango zo. Agbia ti sese so atara ti bâ aye ni tongaso. Atâa so amara ayeke na gbe ti ala, amokonzi ti poroso aye ka pëpe ti yeda na tâ be-ti-molenge na agirisango lege ti ala. Ti mä mbeni zo ti komande atene, “Mbi gbu gere ti ala”, ayeke ye so a lingbi a fa ni na azo kue. Ade ti ninga pëpe, tongana lani mbeni kota zo ti mbeni ngbele ngorogbia ahunda pardon teti awokongo ti lo na yâ ti mbeni kota kpale, atënë ti lo amû yâ ti akota kamba ti asango.

Mbeni bakari afa nda ti tâ be-ti-molenge tongaso: “Salango ye ti mbeni zo so asala tele ti lo kete, so abi bê ti pika kate ti lo pëpe.” Tongaso tâ be-ti-molenge afa bango ndo so zo ayeke na ni na ndo ti lo mveni, pëpe ti so azo ayeke na ni na mbage ti lo. Ti yeda na kamene pëpe na afaute so mo sala na ti hunda na bê kue pardon ayeke kiri zo na peko pëpe; nde na so a yeke yô iri ti lo na nduzu. Mbeti ti Nzapa atene: “Bê ti zo aga kota kozoni si futingo ye aga, me tâ be-ti-molenge aga kozoni si yango-iri aga.”​—aProverbe 18:12.

Na ndo azo ti poroso so aye ti mû pardon teti afaute ti ala pëpe, mbeni wabango ndo atene: “A yeke ye ti mawa teti ala bâ ti ala atene ti yeda na ni ayeke salango buba. A yeke lakue ngangu na azo so asala mbito ti tele ti ala ti tene: ‘Mbi gbu gere ti mo.’ Me a yeke azo ti nzobe na ti mbito pëpe si na kamene pëpe ayeke tene: ‘Mbi sala faute.’ ” A yeke nga legeoko teti ala so asala poroso pëpe. Tongana mo sala ngangu kue ti zi baba na ti zia na place ni tâ be-ti-molenge, fade beku ti mo ti gi siriri na yâ mbeni tënë so ayeke na popo ti mo na mbeni zo ayeke ga nzoni mingi. Bâ tongana nyen mbeni sewa ahinga tâ tënë so.

Mbeni kpale ti mango tele asala si Julie na ngambe ti lo ti koli William aduti na kota ngonzo na popo ti ala. Bê ti William aso na tele ti Julie na koli ti lo Joseph mingi, tongaso lo kaï songo kue na ala. Lo kiri même na amatabisi kue so ala mû na lo na yâ ti angu so ahon. Tongana anze ayeke hon, batango zo na bê amû place ti songo so ayeke ândö na popo ti aita use so.

Me, Joseph amû desizion ti sala tongana ti so Matthieu 5:23, 24 afa. Lo tara ti ga ndulu na kogara ti lo na tâ be-ti-molenge na lo tokua na lo alettre so na yâ ni lo tene pardon teti so lo so bê ti lo. Lo wa wali ti lo ti sala legeoko nga. Tongana ngoi ayeke hon, William abâ so Julie na Joseph aye na bê ti ala kue ti leke tënë, tongaso lo sala ye tongana ti kozo pëpe. William na wali ti lo awara Julie na Joseph; ala kue amû pardon, ala gbu tele na songo ti ala akiri.

Tongana mo yeke na nzara ti leke mbeni tënë na mbeni zo, na be-nze-pepe sala tongana ti so Bible afa na sala ngangu kue ti leke tënë na zo ni. Fade Jéhovah ayeke mû maboko na mo. Ye so Nzapa atene lani na Israël ti giriri ayeke ga ande tâ tënë na ndo ti mo: “O, tongana mo mä komandema ti Mbi giriri! ka siriri ti mo aga tongana ngu so asua.”​—Esaïe 48:18.

[Akete tënë na gbe ni]

[Afoto na lembeti 7]

Mingi ni, ti hunda pardon asala si songo ti siriri akiri