A lingbi ti wara ngia na yâ mariage laso

“I yü ndoye, so ayeke kamba so alingbi kue, so atingbi i.” ​—ACOLOSSIEN 3:14.

TONGANA e yeke bâ mara ti azo nde nde so ayeke na yâ kongregation, a nzere na e pëpe ti bâ so mingi ti akoli na awali so amû tele a sala ngu 10, 20, 30 wala ahon so angbâ ti duti be-ta-zo na mba? Ala ngbâ be-ta-zo na mba atâa akpale kue so ala wara.​—Genèse 2:24.

² Mingi ti azo ayeke yeda so ala wara akpale na yâ mariage ti ala. Mbeni zo atene: “Akpale ayeke manke pëpe na yâ amariage so ayeke na ngia. Angoi ti nzoni na ti sioni ayeke dä. . . . Me atâa [aye ti wusuwusu] so ayeke si na gigi ti laso . . . azo tongaso angbâ ti duti koli na wali.” Akoli na awali so mariage ti ala ayeke nzoni amanda ti luti na gbele akpale so ayeke ga ngbanga ti aye so ayeke si na yâ dunia ti laso, mbilimbili tongana ala bata amolenge. Na lege ti aye so asi na ala mveni, akoli na awali so ahinga atene “ndoye awe lâ oko pëpe”.​—1 aCorinthien 13:8.

³ Ye oko, ye ti mawa ni ayeke so amariage kutu mingi abuba gi tongaso. Mbeni tondo atene: “E yeke ku ti tene ndambo ti amariage so a yeke sala ni fadeso na Amerika ahunzi na kengo tele. Nga ndambo ti akengo tele so ayeke si ande gi na yâ ti ngu miombe tongaso na peko ti mariage ni . . . Na popo ti azo 75 na ndo ti azo 100 so ayeke kiri ti sala mbeni fini mariage, azo 60 na popo ni ayeke kiri ande ti ke tele.” Même na akodoro so kozoni wungo ti akoli na awali so ake tele dä ayeke mingi pëpe, wungo ni so akiri ague na li ni fadeso. Na tapande, na Japon wungo ti akoli na awali so ake tele ague na li ni lege use na yâ ti angu so ahon ade ti ninga pëpe. Ambeni kpale wa (so ngoi na ngoi ayeke si même na yâ kongregation ti aChrétien) ayeke gue na akoli na awali ti ke tele? Atâa ngangu so Satan ayeke sala ti buba yâ ti mariage, aye wa alingbi ti ga na ngia na yâ mariage?

Agbanda so a hunda ti kpe ni

⁴ Tënë ti Nzapa amû lege na e ti hinga aye so alingbi ti buba yâ ti mariage. Na tapande, bâ atënë ti bazengele Paul na ndo aye so ayeke si na lâ ti nda ni so: “Me a lingbi mo hinga ye so, na lâ ti nda ni, fade lâ ti ye ti ngangu aga. Teti fade azo ayeke azo ti ndoye tele ti ala mveni, azo ti ndoye nginza, azo so ayä iri ti ala mveni, azo ti kpengba-li, awazonga, azo so ake yanga ti mama na babâ ti ala, azo so amû merci pëpe, azo so ayeke nzoni pëpe, azo so andoye asongo ti ala pëpe, azo so aye ti leke songo pëpe, azo ti kunyon zo, azo so akanga nzara ti tele ti ala pëpe, azo so ahili, azo so andoye nzo ye pëpe, azo so akä aita ti ala, azo so abi bê ti ala pëpe na ye so ala sala, azo so bê ti ala aga kota mingi, azo so andoye ngia, me ala ndoye Nzapa pëpe; a bâ ala tongana azo ti bata tënë ti Nzapa, me ala ke ngangu ni awe; mo vi peko ti mo na azo tongaso.”​—2 Timothée 3:1-5.

⁵ Tongana e hasa yâ ti atënë ti Paul, e bâ so na popo ti aye so lo fa molongo ni aye mingi ayeke dä so alingbi ti buba songo ti akoli na awali so amû tele. Na tapande, ‘azo so andoye tele ti ala mveni’ ayeke azo ti kion nga ala yeke bi bê na amba ti ala pëpe. Akoli wala awali so aye gi tele ti ala mveni aye ti wara gi ye so ala mveni aye. Ala ye pëpe ti changé desizion ti ala ti bi bê na mbeni zo nde. Mara ti bibe so alingbi ti ga na ngia na yâ mariage? Oko pëpe. Na ndara, Paul amû wango so na aChrétien, na a bâ nga akoli na awali so amû tele: “I sala ye oko pëpe na lege ti gingo tënë wala fango tele, me na lege ti be-kota-pepe, a lingbi azo oko oko kue abâ aita ti ala tongana azo so ayeke nzoni ahon ala; i gi ye teti i mveni pëpe, me i gi ye teti ambeni zo nga.”​—aPhilippien 2:3, 4.

⁶ Ndoye ti nginza alingbi ti ga na kangbi na popo ti mbeni koli na wali ti lo. Paul amû gbotongo mê so: “Ala so aye ti wara mosoro, ala tï na yâ ye ti handa, na son, na nzara nde nde ti buba ye na ti ye so amû vundu, ye so abi ala na yâ ye so afuti ala, na a bi ala [na yâ ti futingo, NW ]. Gere ti sioye kue ayeke ti ndoye nginza; na lege ti gingo nginza, ambeni zo ague kirikiri, ala zia lege ti mabe, na ala kpo tele ti ala mveni na ye ti vundu nde nde.” (1 Timothée 6:9, 10). Mawa ni ayeke so, ye so Paul agboto mê dä ayeke ye so asi na yâ mingi ti amariage laso. Na yâ gingo mosoro, mingi ti akoli wala awali ayeke bi bê pëpe na ndo aye so koli wala wali ti ala ayeke na bezoin ni: mbeni zo ti bi bê na ndo aye so andu bê ti ala nga na mbeni kpengba songo.

⁷ Paul atene nga so, na lâ ti nda ni so, ambeni zo ayeke duti “azo so ayeke nzoni pëpe [“azo so ayeke be-biani pëpe”, NW ], azo so andoye asongo ti ala pëpe, azo so aye ti leke songo pëpe”. Yanga so zo amû ndali ti mariage ayeke mbeni kpengba zendo. Zendo so andu salango songo na mbeni zo teti lakue, mbeni songo so a lingbi salango ye na handa alï na yâ ni pëpe (Malachie 2:14-16). Ye oko, ambeni zo ayeke sala nzara ti zo so ayeke koli wala wali ti ala pëpe. Mbeni wali so lo hon ngu 30 awe, na so koli ti lo ake lo, afa so même kozo si koli ni azia lo, lo ye lani ti duti ndulu mingi na awali nga lo lë kpengba songo na ala. Lo ke lani ti yeda so mara ti salango ye tongaso alingbi pëpe na mbeni zo so ayeke koli ti wali. Bê ti wali ni ayeke na vundu mingi tongana lo yeke bâ mara ti aye tongaso, nga na kode lo tara ti gboto mê ti koli ni na ndo sioni lege so. Ye oko, koli ni atï lani na yâ ti lango-sioni. Atâa so a gboto mê ti lo na nzobe, koli so ake ti mä tënë. Lo yôro go ti lo na yâ ti gbanda ni.​—aProverbe 6:27-29.

⁸ Gbotongo mê so Bible amû na ndo lango-sioni ayeke tâ polele. “Zo so asala lango-sioni na mbeni wali, lo hinga ye pëpe; zo so asala ye tongaso, lo ye ti futi âme ti lo mveni.” (aProverbe 6:32). Mingi ni, zo ayeke londo gi tongaso ti sala lango-sioni pëpe. Tongana ti so Jacques, mbeni oko ti azo so asû Bible, afa, fani mingi zo ayeke sala mara ti siokpari tongana lango-sioni gi na peko ti so lo ngbâ ti bi bê ti lo lakue na ndo ni (Jacques 1:14, 15). Yeke yeke koli wala wali ni so asala siokpari ayeke zia ti duti be-ta-zo na mba ti lo so lo deba yanga ti lo ti ngbâ be-ta-zo na lo na lâ ti fini ti lo kue. Jésus atene: “I mä awe tënë so A tene giriri, A lingbi mo sala lango-sioni pëpe. Me Mbi tene na i, zo so abâ mbeni wali na nzara ti wali ni asala lo, na yâ bê ti lo, lo sala lango-sioni na lo awe.”​—Matthieu 5:27, 28.

⁹ Ni la, lege ti ndara nga so ayeke nzoni ti tene zo amû pekoni ayeke ti so buku ti aProverbe agboto lê dä: “Zia tënë nzoni aga na ndo lingu ti mo, na mo duti na ngia na wali ti lâ ti pendere ti mo. Lo so ayeke tongana tagba so tele ti lo ayeke nzoni mingi, na tongana gazelle ti pendere, zia nzara ti pendere ti lo asi bê ti mo lakue, na zia nzara ti ndoye ti lo agbu mo lakue. Molenge ti mbi, teti nyen nzara ti wali ti pitan asala mo? Na teti nyen mo kamata mbeni wali so ayeke wande na libe ti mo?”​—aProverbe 5:18-20.

Dö tele pëpe ti sala mariage

¹⁰ Akpale alingbi ti londo na yâ mariage tongana koli na wali ni asala ni hio mingi. Peut-être ala ngbâ maseka mingi nga lê ti ala ade ti zi pëpe. Wala ala mû ngoi mingi pëpe ti gi ti hinga mba nzoni, ti hinga ye so ala ye na ye so ala ye pëpe, ye so ala ye ti sala na gigi ti ala nga na sewa so ala londo na yâ ni. Lege ti ndara ayeke ti kanga bê ti ku, ti mû ngoi ti hinga zo so mo ye ti mû lo so nzoni. Dabe mo na Jacob, molenge ti Isaac. A lingbi lo sala kusala ngu mbasambala teti zo so ayeke ga ande kogara ti lo kozoni si a yeda na lo ti mû Rachel. Lo yeda lani ti sala ni ngbanga ti so lo bâ gi pendere ti Rachel pëpe, me lo ye lo tâ na gbe ti bê ti lo.​—Genèse 29:20-30.

¹¹ Mariage ayeke pëpe senge yengo tele na popo ti koli na wali. Kamba ti mariage ayeke bungbi oko azo use so alondo na yâ ti asewa so dutingo ti ala, salango ye ti ala, lege so atënë ayeke ndu bê ti ala nga, fani mingi, fango ye so ala wara ayeke nde nde. Ngoi na ngoi, a yeke bungbi oko azo use so angobo ti salango ye, même yanga ti kodoro ti ala ayeke nde nde. Atâa a yeke ye wa, kamba ti mariage ayeke bungbi azo use so bango ndo ti ala ayeke nde nde na ndo mara ti atënë nde nde kue. Abango ndo nde nde so ayeke tâ kota ye mingi na yâ songo ti mariage. Lege so ala yeke fa na abibe ti ala alingbi ti duti lakue kasango ndo na demango tele, wala a lingbi ti duti atënë so ayeke kpengba zo. Biani, atënë ti yanga ti e alingbi ti zia kä na bê ti koli wala wali ti e wala alingbi ti sala nzoni na lo. Atënë so zo atene ni sân ti gbu li alingbi ti dü tënë na popo ti koli na wali ti lo.​—aProverbe 12:18; 15:1, 2; 16:24; 21:9; 31:26.

¹² Ni la, lege ti ndara ayeke ti mû ngoi mingi ti gi ti hinga zo so mo ye ti mû lo so nzoni. Mbeni ita-wali Chrétien so asala mariage a ninga awe atene: “Tongana mo yeke gi ti hinga mbeni zo ti sala mariage na lo, gbu li ti mo na ndo ti aye bale-oko so mo ye ti bâ na mbage ti zo ni. Tongana mo wara gi aye mbasambala, tara ti hunda tele ti mo: ‘Mbi yeke ndulu ti kanga lê na ndo ti aye ota so amanke? Lâ oko oko mbi lingbi ti kanga bê na ndo awokongo so?’ Tongana mo yeke na kite na ndo ni, ku kete nga kiri mo gbu li ti mo si.” Ye oko, a lingbi mo bâ ye tâ na lege ni. Tongana mo ye ti wara mbeni zo ti sala mariage na lo, a yeke nzoni mo hinga so mo yeke wara ande lâ oko pëpe mbeni koli wala wali so ayeke mbilimbili-kue. Nga, zo so mo yeke sala ande mariage na lo ayeke bâ mo pëpe tongana mbeni koli wala wali so ayeke mbilimbili-kue.​—Luc 6:41.

¹³ Mariage ahunda gbanzingo ye na tele. Paul agboto lê na ndo ni tongana lo tene: “Mbi ye i gi bê ti i na ye ti sese so pëpe. Zo so ayeke na wali pëpe, lo zia bê ti lo na ye ti Seigneur ti mû ngia na Seigneur; me zo so ayeke na wali, lo zia bê ti lo na ye ti sese so ti mû ngia na wali ti lo na bê ti lo ayeke na ye use. Tongaso nga, wali so ayeke na koli pëpe, na masia, ala zia bê ti ala na ye ti Seigneur, si ala ga nzoni-kue na tele na yingo nga; me wali so akamata koli awe, lo gi bê ti lo na ye ti sese so ti mû ngia na koli ti lo.”​—1 aCorinthien 7:32-34.

Nda ni so ambeni mariage ayeke buba

¹⁴ Ade ti ninga pëpe mbeni wali Chrétien ahinga vundu so zo ayeke wara ndali ti kengo tele ti koli na wali tongana koli ti lo ake lo na peko ti ngu 12 ti mariage na lo to nda ti sala ndeko na mbeni wali nde. Kozo na kengo tele ti ala, lo bâ ambeni fä ni? Lo tene: “A si na mbeni ngoi, lo yeke sambela mbeni pëpe. Lo yeke mû ambeni tënë so nda ni ane pëpe ti manke na abungbi nga na fango tënë. Lo yeke sala ye mo bâ mo tene lo yeke na kua mingi wala lo yeke na ngangu pëpe ti mû ngoi ti duti legeoko na mbi. Lo yeke sala lisoro na mbi pëpe. Mbi na lo e yeke sala lisoro na ndo ti aye ti yingo pëpe. A yeke lani ye ti mawa ti bâ so lo ga tongaso. Lo yeke tongana ti kozo pëpe.”

¹⁵ Ambeni zo abâ nga gi mara ti aye ni so: zo ni ayeke mû mandango Bible lo mveni, sambela wala guengo na bungbi na nene ni pëpe. Ti tene ni na mbeni lege nde, mingi ti azo so ake tele biani na koli wala wali ti ala ayeke zia si songo ti ala na Jéhovah awoko. Ye ti pekoni ayeke so ala yeke bâ aye ti yingo na nene ni mbeni pëpe. Ala yeke bâ Jéhovah mbeni pëpe tongana Nzapa so ayeke na fini. Zendo ti fini sese ayeke tâ ye na lê ti ala mbeni pëpe. Ti ambeni, wokongo ti koli wala wali ni so aduti be-ta-zo pëpe ayeke sigigi même kozoni si lo to nda ti sala ndeko na mbeni koli wala wali nde.​—aHébreu 10:38, 39; 11:6; 2 Pierre 3:13, 14.

¹⁶ Nde na so, ti mbeni koli na wali so ayeke tâ na ngia mingi, ye so asala si mariage ti ala ayeke na ngia ayeke ngangu songo ti ala na lege ti yingo. Ala yeke sambela nga ala yeke manda ye legeoko. Koli ni atene: “E yeke diko Bible, e yeke sigigi na fango tënë nga e ye ti sala aye mingi legeoko.” Ye ti manda ni ayeke polele: Batango mbeni nzoni songo na Jéhovah ayeke kota ye so ayeke sala si mariage akpengba.

Bâ ye tâ na lege ni nga sala lisoro

¹⁷ Ambeni ye use ayeke dä so asala si mariage aga nzoni: ndoye ti aChrétien na salango lisoro. Tongana azo use aye tele na popo ti ala, ala yeke ndulu ti girisa afaute ti mba. Koli na wali so asala mariage alingbi ti ku ye ahon ndo ni na mbage ti mba, peut-être ndali ti aye so ala diko na yâ ti ambeni buku wala ala bâ na limon. Ye oko, ala yeke tingbi ande na aye so ayeke tâ ye. Na ngoi ni so, akete faute wala akete ngonzo so aga tongana ye ti tele ti zo ni alingbi ti ga akota kpale. Tongana ye tongaso asi, a lingbi aChrétien afa na gigi lengo ti yingo, so mbeni mbage ni ayeke ndoye (aGalate 5:22, 23). Biani, ndoye ayeke tâ ngangu mingi, a yeke pëpe gi senge yengo tele na popo ti koli na wali, me ndoye ti aChrétien. Paul afa ye so tâ ndoye ti aChrétien ayeke tongana lo tene: “Ndoye anze fade pëpe, na asala be-nzoni . . . ndoye agi ye ti lo mveni pëpe, bê ti ndoye aso fade pëpe, ndoye adiko sioye pëpe . . . ndoye agbu ngangu na yâ tënë kue, ndoye amä tënë kue na bê ti lo, ndoye aku ye kue, ndoye [ayeke kanga bê ti lo, Fini Mbuki, 2001] na yâ ye kue.” (1 aCorinthien 13:4-7). Biani, tâ ndoye ayeke hon na ndo ti awokongo ti zo. A yeke ku pëpe ti tene zo asala ye mbilimbili-kue.​—aProverbe 10:12.

¹⁸ Salango lisoro ayeke nga kota ye. Atâa ngu oke ahon na peko ti mariage ni, a lingbi koli na wali asala lisoro na popo ti ala nga ala dengi mê nzoni ti mä mba. Mbeni koli ti wali atene: “E yeke fa atënë ti bê ti e polele, me na mbeni lege so aso bê pëpe.” Tongana ngoi ayeke hon, mbeni koli wala wali ayeke manda gi ti mä tënë pëpe me ti hinga nga ye so mbeni oko atene ni na gigi pëpe. So ti tene, ala yeke hinga atënë ti bê na abibe ti mba gi na bango salango ye ti lo. Ambeni wali atene so akoli ti ala ayeke dengi mê ti mä ala nzoni pëpe. Ambeni koli alingbi ti dema so awali ti ala aye ti sala lisoro na ala na mbeni ngoi so ayeke nzoni pëpe. Nzoni lisoro andu bango mawa ti zo nga gbungo nda ti ye so agbu bê ti lo. Lisoro so ayeke na lege ni ayeke sala nzoni na koli nga na wali.​—Jacques 1:19.

¹⁹ Ngoi na ngoi salango lisoro andu nga hundango pardon. Na a yeke mbeni ye so ayeke lakue kete ye pëpe. A hunda tâ be-ti-molenge ti yeda na afaute ti mo. Ye oko, a yeke sala nzoni mingi na mariage. Hundango pardon na bê kue alingbi ti kanga lege na aye so alingbi ti ga na papa nga amû lege ti wara tâ pardon na ti leke mbeni kpale. Paul atene: “Tongana mbeni zo ayeke na tënë na popo ti lo na ita ti lo, i pardone ye na popo ti i. I pardone azo legeoko tongana Seigneur apardone i. Na ahon ye so kue, i yü ndoye, so ayeke kamba so alingbi kue, so atingbi i.”​—aColossien 3:13, 14.

²⁰ Mbeni ye so ayeke nga kota na yâ mariage ayeke mungo maboko na mba. A lingbi mbeni koli na wali ti lo so ayeke aChrétien ahinga so ala lingbi ti zia bê kue na mba. A lingbi ala buba wala ala kiri na nengo ti mba na peko pëpe. Ala yeke gonda tele na popo ti ala na ndoye; ala yeke kasa mba na ngangu pëpe (aProverbe 31:28b). Koli ni wala wali ni ayeke kiri pëpe na nengo ti mba ti lo na peko na salango si lo ga ye ti ngia nga na tenengo na ndo lo atënë ti ngia so anzere pëpe (aColossien 4:6). A yeke kpengba mara ti mungo maboko na mba tongaso na lege ti atënë na asalango ye so afa na gigi ndoye. Mbeni tënë so zo atene na ndoye nga lege so ala yeke ndu na tele ti mba alingbi ti fa ye so: “Mbi ngbâ ti ye mo lakue. A nzere na mbi mingi so mo yeke koli wala wali ti mbi.” So ayeke ambeni ye so alingbi ti sala ngangu na ndo songo ti mariage nga ti sala si ngia aduti na yâ ti mariage ni na yâ sese ti laso. Ambeni ye nde ayeke nga dä. Article ti peko ayeke mû ande ambeni wango ti Mbeti ti Nzapa na ndo tongana nyen ti sala si ngia aduti na yâ mariage.a

[Kete tënë na gbe ni]

Mo lingbi ti fa nda ni?

• Ambeni ye so alingbi ti buba yâ ti mariage ayeke so wa?

• Ngbanga ti nyen a yeke pëpe lege ti ndara ti dö tele ti sala mariage?

• Bingo bê na aye ti yingo ayeke sala ngangu na ndo mariage tongana nyen?

• Aye wa ayeke sala si mariage akpengba?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

1, 2. (a) Na ndo kongregation ti aChrétien, ye wa anzere na e mingi? (b) Nzoni mariage ayeke so wa?

3. Atondo afa nyen na ndo mariage nga na kengo tele? Na ye so aga na ahundango tënë wa?

4. Ambeni ye so alingbi ti buba mariage ayeke so wa?

5. Ngbanga ti nyen zo so ‘andoye tele ti lo mveni’ ayeke buba yâ ti mariage ti lo? Na wango wa Bible amû na ndo tënë so?

6. Tongana nyen ndoye ti nginza alingbi ti buba songo ti mbeni koli na wali ti lo?

7. Na yâ ti ambeni ye, salango ye wa ayeke gue na akoli na awali so amû tele ti duti be-ta-zo na mba pëpe?

8. Ye nyen ayeke gue na zo ti sala lango-sioni?

9. Wango ti ndara wa aProverbe 5:18-20 amû?

10. Ngbanga ti nyen lege ti ndara ayeke ti mû ngoi ti gi ti hinga zo so mo ye ti mû lo so nzoni?

11. (a) Mara ti aye nde nde wa so azo use ayeke na ni songo ti mariage abungbi oko? (b) Ngbanga ti nyen salango tënë na lege ti ndara ayeke kota ye mingi na yâ mariage?

12, 13. Nzoni bango ndo so a wa zo ti duti na ni na ndo tënë ti mariage ayeke so wa?

14, 15. Aye wa alingbi ti sala si kamba ti mariage awoko?

16. Ye wa ayeke sala si mariage akpengba?

17. (a) Aye use wa ayeke sala si mariage aga nzoni? (b) Tongana nyen Paul afa ndoye ti aChrétien?

18. Tongana nyen lisoro alingbi ti sala si songo ti mbeni koli na wali ti lo akpengba?

19. (a) Ngbanga ti nyen a lingbi ti duti ngangu ti hunda pardon? (b) Ye nyen ayeke pusu ande e ti hunda pardon?

20. Tongana nyen a lingbi mbeni Chrétien asala ye na koli wala wali ti lo na popo ti ala mveni nga na lê ti azo?

[Foto na lembeti 12]

Mariage ayeke pëpe gi senge yengo tele na popo ti koli na wali

[Afoto na lembeti 14]

Ti duti na ngangu songo na Jéhovah ayeke sala si mariage aduti na ngia