Wango ti ndara ndali ti akoli na awali so amû tele
“Awali, i mä tënë ti akoli ti i mveni, legeoko tongana i mä tënë ti Seigneur. Akoli, i ndoye awali ti i.”—AEPHÉSIEN 5:22, 25.
JÉSUS atene mariage ayeke joug so Nzapa abungbi koli na wali dä ti tene ala ga “mitele oko.” (Matthieu 19:5, 6). A bâ azo use so salango ye ti ala ayeke nde nde me so ayeke manda ti wara ngia na salango a-oko ye nga so ayeke sala kua legeoko ti wara a-oko ye so ala zia na gbele ala. Mariage ayeke yanga so azo use amû ti duti ndo oko juska na kuâ; a yeke pëpe senge mango tele so a lingbi ti buba yâ ni gi tongaso. Na yâ ti ambeni kodoro, surungo yâ ti mbeti ti mariage ayeke mbeni ye so ayeke ngangu pëpe. Me ti aChrétien, kamba ti mariage ayeke mbeni ye so ayeke nzoni-kue. A lingbi ti fâ yâ ni gi ngbanga ti mbeni nda ti tënë so ayeke tâ kota.—Matthieu 19:9.
2 Mbeni wamungo wango na ndo mariage atene: “Nzoni mariage ayeke tambelango ti mbeni ye so ayeke gbian lakue tongana atënë alondo, tongana a yeke gi ti leke akpale so abâ gigi nga tongana a yeke sala kusala na aye kue so a leke ni ndali ti aye nde nde so ayeke gbian na yâ fini.” Ti akoli na awali so ayeke aChrétien, aye so a leke ni awe andu wango ti ndara so ayeke na yâ Bible, mungo maboko ti amba ti ala Chrétien nga dutingo na mbeni ngangu songo na Jéhovah na yâ sambela. Mbeni mariage so ayeke nzoni ayeke ngbâ lakue atâa akpale, nga tongana angu ayeke hon, a yeke ga na tâ ngia nga na nzerengo tele na koli na wali ni. Kota ye ni ayeke so, a yeke ga na gonda na Jéhovah Nzapa, Walekengo mariage.—Genèse 2:18, 21-24; 1 aCorinthien 10:31; aEphésien 3:15; 1 aThessalonicien 5:17.
Mû tapande ti Jésus na kongregation ti lo
3 A sala ngu 2 000 awe, bazengele Paul amû wango ti ndara na akoli na awali Chrétien so amû tele tongana lo tene: “Zia awali amä tënë ti akoli ti ala na yâ ye kue. Akoli, i ndoye awali ti i, legeoko tongana Christ andoye [kongregation, NW ], na Lo mû Lo mveni teti [kongregation, NW ].” (aEphésien 5:24, 25). So tâ pendere hakango ye! Awali Chrétien so angbâ ti mä yanga ti akoli ti ala na tâ be-ti-molenge ayeke mû tapande ti kongregation na ndo tënë ti hingango kpengba-ndia so andu yanga-ti-komande nga na batango ni. Akoli Chrétien so angbâ ti ye awali ti ala, atâa na ngoi ti nzoni wala ti sioni, ayeke fa so ala yeke mû tâ gi tapande ti Christ so andoye kongregation nga lo yeke bâ lege ni.
4 Akoli so ayeke aChrétien ayeke amokonzi ti sewa ti ala, me ala yeke nga na mokonzi ti ala so ayeke Jésus (1 aCorinthien 11:3). Ni la, legeoko tongana ti so Jésus abâ lege ti kongregation ti lo, na ndoye akoli ayeke bâ lege ti sewa ti ala na lege ti yingo nga na ti mitele, atâa tongana a hunda ti gbanzi ye na tele ti ala. Ala yeke zia nzoni duti ti sewa ti ala kozoni na anzara ti bê ti ala nga na aye so ala ye mingi. Jésus atene: “Ye kue so i ye azo asala na i, i sala na ala tongaso nga.” (Matthieu 7:12). A lingbi ti sala kua na kpengba-ndia so mbilimbili na yâ mariage. Paul afa ni tongana lo tene: “A lingbi akoli andoye awali ti ala legeoko tongana tele ti ala mveni. . . . Zo ake tele ti lo lâ oko pëpe, me lo mû kobe na ni, lo bata ni [wala lo ye ni].” (aEphésien 5:28, 29). A lingbi mbeni koli amû kobe na wali ti lo nga lo ye lo tâ gi tongana ti so lo yeke mû kobe nga lo yeke ye na tele ti lo mveni.
5 Awali so ayeke awakua ti Nzapa ayeke bâ kongregation ti aChrétien tongana tapande ti ala. Na ngoi so Jésus ayeke lani na ndo sese, na ngia adisciple ti lo azia lege ti akozo kua ti ala na ala mû peko ti lo. Na peko ti kuâ ti lo, ala ngbâ lani ti mä yanga ti lo, nga ndulu na angu 2 000 so ahon na pekoni, tâ kongregation ti aChrétien angbâ ti mä yanga ti Christ na ti yeda na komandema ti lo na yâ ti aye kue. Legeoko nga, awali so ayeke aChrétien ayeke ne akoli ti ala nga ala yeke gi pëpe ti kiri na peko nengo ti ye so Mbeti ti Nzapa aleke na ndo komandema ti akoli ti ala na yâ mariage. Nde na so, ala yeke mû maboko nga ala yeke mä yanga ti akoli ti ala, ala yeke sala kua maboko na maboko na akoli ti ala na ala yeke kpengba ala. Tongana koli na wali asala ye na ndoye tongaso, mariage ti ala ayeke ga nzoni biani nga ala use kue ayeke wara ngia na yâ songo ti ala.
I ngbâ ti duti na ala
6 Bazengele Pierre nga amû lani wango na akoli na awali so amû tele; na atënë so lo tene mbilimbili na akoli ane mingi. Lo tene: “I akoli, i duti na awali ti i na lege ti ndara, na i yekia awali, tongana ta so ayeke ngangu pëpe, teti i na ala ayeke afon héritier ti grâce so amû fini, si lege ti sambela ti i akanga pëpe.” (1 Pierre 3:7). Nene ti wango ti Pierre asigigi na yâ ti atanga ti tënë ti versê ni. Tongana mbeni koli ayekia wala agonda wali ti lo pëpe, ye so ayeke sala ngangu na ndo songo ti lo na Jéhovah. Lege ti sambela ti lo ayeke kanga.
7 Tongana nyen akoli alingbi ti yekia awali ti ala? Ti yekia wali ti mo aye ti tene ti sala ye na lo na ndoye, ti ne lo. Mingi ti azo alingbi ti bâ salango ye na mbeni wali na nzobe tongaso tongana mbeni fini ye. Mbeni wandara so ayeke zo ti Grèce atene: “Na gbe ti ndia ti Rome adroit ti wali ayeke lani dä pëpe. Na lê ti ndia, lo ngbâ lakue kete molenge. . . . Kua ti lo ayeke ti mä gi yanga ti koli ti lo, nga koli ni alingbi ti sala ye ti bê ti lo na wali ni.” Ye so ayeke tâ nde mingi na afango ye ti aChrétien! Koli so ayeke Chrétien ayeke ne lani wali ti lo. Akpengba-ndia ti aChrétien si ayeke fa lege na salango ye ti koli na mbage ti wali ti lo; lo yeke sala pëpe ye ti bê ti lo mveni. Na ndo ni, lo yeke sala ye na wali ti lo na “lege ti ndara”, na bango wali ni tongana ta so ayeke ngangu pëpe.
“Ta so ayeke ngangu pëpe”: Na lege wa?
8 Na tenengo so wali ayeke tongana “ta so ayeke ngangu pëpe,” Pierre aye pëpe ti tene so na lege ti hingango ndo wala na lege ti yingo awali awoko ahon akoli. Tâ tënë, mingi ti akoli Chrétien ayeke wara amatabisi ti kusala so awali aku pëpe ti wara ni, nga na yâ sewa akoli si ayeke mû li ni na ndo ti awali (1 aCorinthien 14:35; 1 Timothée 2:12). Ye oko, tongana a ndu tënë ti mabe, gbungo ngangu nga na akpengba-ndia ti nzoni tambela, gi a-oko ye so si a hunda ni na akoli nga na awali. Na tongana ti so Pierre atene, koli na wali kue ayeke “afon héritier ti grâce so amû fini”. Nga, na ndo tënë ti salut, koli na wali ayeke legeoko na gbele Jéhovah Nzapa (aGalate 3:28). Pierre asû lani mbeti so na aChrétien ti ngoi ti lo so a sa yingo na ndo ti ala. Teti so ala yeke “afon Christ na yâ ye ti héritier”, tënë ti lo adabe ti akoli Chrétien so ala nga na awali ti ala ayeke na oko beku ti yayu (aRomain 8:17). Mbeni lâ, ala use kue ayeke sala kua tongana aprêtre na agbia na yâ Royaume ti Nzapa na yayu!—Apocalypse 5:10.
9 Awali Chrétien so a sa yingo na ndo ti ala ayeke pëpe kete ahon akoli ti ala so a sa yingo na ndo ti ala. Ye ni ayeke nga gi legeoko teti ala so ayeke na beku ti ngbâ na sese. Akoli na awali so ayeke na popo ti “azo mingi so asi singo” asukula bongo ti ala na ala sala si bongo ni avulu na lege ti mênë ti Molenge Ti Ngasangbaga. Ala kue si ayeke dekongo ti gonda Jéhovah “lâ na bï” na ndo sese kue (Apocalypse 7:9, 10, 14, 15). Ala kue ayeke ku kungo ti wara “liberté ti gloire ti amolenge ti Nzapa”, na ngoi so ala yeke wara ande ngia na yâ “fini so ayeke tâ fini biani.” (aRomain 8:21; 1 Timothée 6:19). Wala ala yeke ti ala so a sa yingo na ndo ti ala wala ti ambeni ngasangbaga, aChrétien kue ayeke sala na Jéhovah legeoko tongana “kundu . . . oko” na gbe ti “Berger . . . oko.” (Jean 10:16). So ayeke biani kpengba nda ti tënë so alingbi ti pusu mbeni koli na wali Chrétien ti yekia tele na popo ti ala.
10 Tongaso, na lege wa awali ayeke tongana ‘ata so ayeke ngangu pëpe’? Peut-être Pierre ayeke sala tënë ti so, na yâ ti aye mingi, akoli si ayeke ngangu ahon awali. Na ndo ni, so e yeke mbilimbili-kue pëpe, pendere matabisi so ayeke ti dü amolenge ayeke sala sioni na seni ti awali. Awali so ngu ti ala ayeke na popo ti ala so angbâ ti dü ayeke wara ka ambeni kpale na lege ti mitele. A hunda ti bâ lege ti ala nga ti bi bê na ala mingi tongana ala yeke hon na yâ mara ti akpale tongaso, wala tongana ala yeke gbu ngangu ndali ti so ala woko mingi na lege ti akpale so ala wara kozoni nga na peko ti so ala dü. Na hingango aye so lo yeke na bezoin ni, mbeni koli so ayekia wali ti lo ayeke sala ande ye mingi ti sala si mariage ti ala aduti na ngia.
Tongana bungbi ti vorongo ti ala ayeke nde nde
11 Ye oko, ye ni ayeke tongana nyen tongana bungbi ti vorongo ti koli na ti wali ni ayeke nde nde ndali ti so mbeni oko ti ala ayeda na tâ tënë na peko ti mungo tele ti ala? Mara ti mariage tongaso alingbi ti duti na ngia? Atapande mingi afa so amariage tongaso alingbi ti duti na ngia. Koli na wali so bungbi ti vorongo ti ala ayeke nde nde, mariage ti ala alingbi ti ngbâ ti tambela nzoni na lege so ala use kue alingbi ti ngbâ ti wara ngia dä. Na ndo ni, mariage ni angbâ lakue na ngangu na lê ti Jéhovah; ala yeke lakue “mitele oko.” Ni la, a wa akoli wala awali so ayeke aChrétien ti ngbâ na koli wala wali ti ala so ayeke wamabe pëpe tongana koli wala wali ti ala ni aye ti ngbâ na ala. Tongana ala yeke na amolenge, amolenge so ayeke wara nzoni na lege ti be-biani ti babâ wala mama ni so ayeke Chrétien.—1 aCorinthien 7:12-14.
12 Pierre amû nzoni wango na awali Chrétien so vorongo ti ala ayeke nde na ti akoli ti ala. Akoli Chrétien so ayeke na yâ ti mara ti ye ni so alingbi nga ti bata kpengba-ndia so ayeke na yâ ti atënë ti Pierre. Lo sû na mbeti: “I awali, i mä akoli ti i mveni, si tongana ambeni koli ake ti mä Tënë ni, a lingbi wara ala teti Nzapa na lege ti tënë pëpe, me na lege ti tambela ti awali ti ala, tongana ala bâ [tâ na lê ti ala nzo tambela ti i so tâ yekiango zo ayeke nga dä, NW ].”—1 Pierre 3:1, 2.
13 Tongana, na kode, mbeni wali awara lege ti fa atënë ti mabe ti lo na koli ti lo, so ayeke nzoni. Ka tongana koli ni aye ti mä ni pëpe? So ayeke ye ti bê ti lo. Ye oko, teti so tambela ti Chrétien ayeke fa mbeni kpengba tënë ti témoin, beku ayeke dä so mbeni lâ lo lingbi peut-être ti changé. Mingi ti akoli, so kozo ala sala nzara ti tënë ni pëpe wala so ake atënë ti mabe ti awali ti ala aga azo so “ayeke na yâ mbilimbili dutingo so a hunda teti fini ti lakue lakue” na peko ti so ala bâ nzoni tambela ti awali ti ala (Kusala 13:48, NW ). Atâa tongana mbeni koli ayeda na tâ tënë pëpe, tambela ti wali ti lo alingbi ti ngbâ lakue ti sala nzoni na lo, na ye so ayeke sala nzoni na mariage ti ala. Mbeni koli so wali ti lo ayeke Témoin ti Jéhovah atene so lo mveni lo lingbi lâ oko pëpe ti bata akpengba-ndia ti aTémoin ti Jéhovah so ayeke na nduzu mingi. Ye oko, lo tene so ‘lo yeke na nzoni wali na bê ti lo ayeke na ngia’. Nga, na yâ ti lettre so lo tokua na mbeni mbeti-sango, lo gonda mingi wali ti lo nga na amba ti lo aTémoin ti Jéhovah.
14 Akoli Chrétien so abata lani akpengba-ndia so ayeke na yâ ti atënë ti Pierre aga na awali ti ala ti yeda na atënë ti mabe ti ala na lege ti tambela ti ala nga. Awali so ayeke awamabe pëpe abâ so akoli ti ala ayeke yô akungba ti ala ti da na lege ni, ala zia ti buba nginza na tele ti manga, sämba, ngia ti nginza nga ala zia lege ti tenengo sioni yanga. Ambeni awara lege ti hinga tele na azo ti kongregation. Bê ti ala apika mingi ti bâ ndoye so ayeke na popo ti aita Chrétien, na ye so ala bâ agboto ala na mbage ti Jéhovah.—Jean 13:34, 35.
“Zo-ti-ya-ni”
15 Mara ti tambela wa a lingbi ti sala si mbeni wali awara na koli ti lo? Ti tâ tënë ni, a yeke anzoni salango ye so awali Chrétien ayeke gi ti duti na ni. Pierre atene: “A lingbi awali asala pendere [gi na tele ti ala ti gigi, NW ] pëpe, na lege ti bua kuali ti ala, ti kanga bijoux ti lor, wala ti yü bongo ti pendere nde nde; me a lingbi ala sala pendere na zo-ti-ya-ni, na lege ti yü bongo so alingbi futi pëpe so ayeke yingo ti tâ be-ti-molenge na ti siriri, ye so ayeke ti ngele ngangu na lê ti Nzapa. Teti giriri awali ti nzoni-kue so azia bê ti ala na Nzapa, ala sala pendere ti ala tongaso, na ala mä koli ti ala mveni, legeoko tongana Sara amä Abraham, na lo di iri ti lo seigneur. I yeke amolenge ti lo, tongana i sala nzoni, na i sala mbito ti mbeni ye pëpe.”—1 Pierre 3:3-6.
16 Pierre ayeke mû wango na wali so ayeke Chrétien ti luti mingi pëpe na ndo pendere ti tele ti lo. Nde na so, zia koli ti lo abâ ngangu so afango ye ti Bible ayeke sala na ndo zo ti yâ ni ti lo. Zia koli ti lo abâ tongana nyen lo yeke sala ye alingbi na fini salango ye so lo wara. Peut-être lo lingbi ande ti bâ kangbi so ayeke na popo ni na ngbele salango ye ti wali ti lo (aEphésien 4:22-24). Lo yeke bâ ande “yingo ti tâ be-ti-molenge na ti siriri,” na a yeke dë bê ti lo nga a yeke nzere na lo mingi. Mara bibe so ayeke nzere gi na koli ni pëpe me ayeke ye ti “ngele ngangu na lê ti Nzapa.”—aColossien 3:12.
17 A fa Sara tongana mbeni nzoni tapande, nga lo yeke mbeni nzoni tapande ndali ti awali Chrétien so akoli ti ala ayeke wamabe wala pëpe. Sara abâ lani Abraham tongana mokonzi ti lo biani. Même na yâ bê ti lo, lo hiri lo “seigneur” ti lo (Genèse 18:12). Ye oko, ye so akiri na nengo ti Sara na peko pëpe. A yeke polele so na lege ti mabe ti lo na Jéhovah, lo yeke mbeni wali so akpengba na lege ti yingo. Biani, lo yeke mbeni oko ti “atémoin mingi mingi” so tapande ti mabe ti ala alingbi ti pusu e ti “[kpe loro, Fini Mbuki, 2001] so ayeke na gbele e na bê so azia pëpe”. (aHébreu 11:11; 12:1). Ti sala ye tongana Sara ayeke kiri na nengo ti mbeni wali Chrétien na peko pëpe.
18 Na yâ ti sewa so vorongo ti koli ayeke nde na ti wali ti lo, koli ni angbâ lakue mokonzi ti sewa ni. Tongana koli ni ayeke Chrétien, lo yeke doro ande na sese pëpe atënë ti mabe ti wali ti lo me nga lo yeke bele pëpe atënë ti mabe ti lo mveni. Tongana wali ni si ayeke Chrétien, lo lingbi nga ande pëpe ti doro atënë ti mabe ti lo (Kusala 5:29). Ye oko, lo yeke ga na akpale na ndo mungo li ni ti koli ti lo pëpe. Lo yeke bâ ande dutingo ti koli ti lo tongana mokonzi na nene ni nga lo yeke ngbâ na gbe ti “ndia ti koli” ti lo.—aRomain 7:2.
Wango ti ndara so Bible amû
19 Laso, aye mingi alingbi ti sala sioni na songo ti mariage. Ambeni koli ayeke yô kungba ti ala ti sewa pëpe. Ambeni wali ake ti yeda na komandema ti akoli ti ala. Na yâ ti ambeni mariage, a yeke sala aye ti sioni nde nde na wali wala koli ni. Ti aChrétien, akpale ti nginza, dutingo mbilimbili-kue pëpe nga yingo ti sese so na bibe ti lo ti salango ye ti kirikiri na ti bubango yâ ti anzoni salango ye alingbi ti zia dutingo be-biani ti ala na tara. Ye oko, atâa dutingo ti ala ayeke tongana nyen, akoli na awali Chrétien so ayeke bata akpengba-ndia ti Bible ayeke wara deba nzoni ti Jéhovah. Même tongana gi zo oko si ayeke bata akpengba-ndia ti Bible na yâ mariage, aye ayeke tambela nzoni ahon ti so lo sala ni pëpe. Na ndo ni, Jéhovah ayeke ndoye ala so angbâ be-ta-zo na zendo ti ala ti mariage atâa na yâ ti akpale, nga lo yeke mû maboko na ala. Lo yeke girisa abe-ta-zo ti lo pëpe.—Psaume 18:26; aHébreu 6:10; 1 Pierre 3:12.
20 Na peko ti wango so lo mû na akoli nga na awali so amû tele, bazengele Pierre ako nda ti tënë ti lo na anzoni tënë ti mungo ngangu na zo. Lo tene: “Mbeni tënë ayeke, i bi bê ti i na tënë oko, i sala be-nzoni na popo ti i, i ndoye tele ti i tongana aita, i duti na be-ti-ndoye na be-kota pëpe; i kiri sioni teti sioni pëpe, na i kiri sio tënë teti sio tënë pëpe, me i hiri tënë nzoni na ndo azo, teti A hiri i ti sala tongaso, si i lingbi wara nzoye ti héritier ti i.” (1 Pierre 3:8, 9). So ayeke biani wango ti ndara ndali ti azo kue, mbilimbili akoli na awali so amû tele.
Mo dabe mo na ni?
• Tongana nyen akoli Chrétien ayeke mû tapande ti Jésus?
• Tongana nyen awali Chrétien ayeke mû tapande ti kongregation?
• Na lege wa akoli alingbi ti yekia awali ti ala?
• Salango ye wa ayeke nzoni ndali ti wali Chrétien so koli ti lo ayeke wamabe pëpe?
[Ahundango tënë ti manda na ye]
1. Mbilimbili bango ndo na ndo mariage ayeke so wa?
2. (a) Ye ti mungo maboko wa ayeke dä teti akoli na awali so amû tele? (b) Ngbanga ti nyen a yeke tâ kota ye ti sala kue ti tene mariage angbâ lakue nzoni?
3. (a) Fa na ndulu tënë wango so Paul amû na akoli na awali so amû tele. (b) Pendere tapande wa Jésus azia?
4. Tongana nyen akoli alingbi ti mû tapande ti Jésus?
5. Tongana nyen awali alingbi ti mû tapande ti kongregation ti aChrétien?
6. Wango wa Pierre amû na akoli ti awali? Na ngbanga ti nyen wango so ayeke kota mingi?
7. Tongana nyen mbeni koli alingbi ti yekia wali ti lo?
8, 9. Na yâ ti aye wa awali ayeke legeoko na akoli?
10. Na lege wa awali ayeke tongana “ta so ayeke ngangu pëpe”?
11. Na lege wa mbeni koli na wali alingbi ti wara ngia na yâ mariage ti ala même tongana bungbi ti vorongo ti ala ayeke nde nde?
12, 13. Na lege ti wango ti Pierre, tongana nyen awali Chrétien alingbi ti mû maboko na akoli ti ala so ayeke awamabe pëpe?
14. Tongana nyen akoli alingbi ti mû maboko na awali ti ala so ayeke awamabe pëpe?
15, 16. Mbeni wali Chrétien alingbi ti wara koli ti lo so ayeke wamabe pëpe na lege ti mara ti tambela wa?
17. Na lege wa Sara ayeke nzoni tapande teti awali Chrétien?
18. Akpengba-ndia wa a lingbi a sala kusala na ni na yâ sewa so koli wala wali ni ayeke Chrétien pëpe?
19. Ambeni ye so ayeke sala ngangu na ndo songo ti mariage ayeke so wa? Tongana nyen a lingbi ti luti na gbele ni?
20. Wango wa Pierre amû na aChrétien kue?
[Foto na lembeti 16]
Koli Chrétien ayeke ye wali ti lo nga lo bâ lege ti lo
Wali Chrétien ayeke kpe mbito ti koli ti lo nga lo ne lo
[Foto na lembeti 17]
Nde na ndia ti Rome, afango ye ti aChrétien ahunda na koli ti ne wali ti lo
[Foto na lembeti 18]
Akoli na awali so ayeke ti “azo mingi so asi singo” ayeke ku kungo fini ti lakue lakue na yâ Paradis
[Foto na lembeti 20]
Sara abâ lani Abraham tongana seigneur ti lo