“A vo i na ngele ti ngangu”
“A vo i na ngele ti ngangu. Tongaso i mû gloire na Nzapa.”—1 ACORINTHIEN 6:20.
MBENI bakari (Holman Illustrated Bible Dictionary) atene: “Giriri salango zo na ngbâa ayeke mbeni ye so amû ndo nga akodoro mingi ayeda na ni.” Bakari so akiri atene: “Aye so ayeke ga na mosoro na kodoro ti Egypte, Grèce na Rome ayeke lani kua ti ngbâa. Na ngoi ti akozo Chrétien, na Italie zo oko na ndo ti azo ota ayeke ngbâa nga na ambeni kodoro a yeke zo oko na ndo ti azo oku.”
2 Na Israël ti giriri, atâa so salango zo na ngbâa ayeke dä, Ndia ti Moïse aleke mbeni ye ti bata aHébreu so ayeke angbâa. Na tapande, Ndia ni ahunda ti tene mbeni zo ti Israël asala kua tongana ngbâa ahon ngu omene pëpe. Na ngu mbasambala ni, lo “lingbi sigigi senge ti gue.” Me teti so andia so a lu na ndo salango ye na mbage ti angbâa ayeke tâ na lege ni nga abi bê mingi na ndo nengo ti zo, Ndia ti Moïse afa ye so: “Tongana ngbâa ni atene biani, Mbi ndoye mveni ti mbi, na wali ti mbi, na amolenge ti mbi, mbi ye ti sigigi senge pëpe; tongaso fade mveni ti lo aga na lo na gbele Nzapa, na lo ga na lo na yanga ti da, na fade mveni ti lo akpo mê ti lo na [suä] na tele ti cadre ti yanga ti da; na fade ngbâa so asala kusala teti mveni ti lo lakue.”—Exode 21:2-6; Lévitique 25:42, 43; Deutéronome 15:12-18.
3 Ye so a leke lani ti tene mbeni zo aduti ngbâa na bê ti lo mveni ayeke fä ti mara ti dutingo ngbâa so atâ Chrétien ayeke na yâ ni. Na tapande, awasungo Bible tongana Paul, Jacques, Pierre na Jude ahiri tele ti ala mveni aboi wala angbâa ti Nzapa (Tite 1:1; Jacques 1:1; 2 Pierre 1:1; Jude 1). Paul adabe ti aChrétien ti Thessalonique so ala “zia ayanda, [ala] ga na Nzapa, ti sala na tâ Nzapa so ayeke na fini [“tongana angbâa”, NW ].” (1 aThessalonicien 1:9). Ye wa apusu lani aChrétien so ti ga angbâa ti Nzapa na bê ti ala mveni? Bâ kete, ye wa ayeke pusu lani mbeni zo ti Israël so ayeke ngbâa ti ke ti wara liberté? A yeke pëpe ndoye so lo yeke na ni ndali ti mveni ti lo? Dutingo ngbâa ti aChrétien aluti na ndo ndoye teti Nzapa. Na ngoi so e hinga tâ Nzapa so ayeke na fini, hingango ye so apusu e ti sala na lo na ‘bê ti e kue nga na âme ti e kue’. (Deutéronome 10:12, 13). Ye oko, gango angbâa ti Nzapa na ti Christ andu aye wa? Tongana nyen a ndu salango ye ti e ti lâ oko oko?
“Sala ye kue teti gloire ti Nzapa”
4 Ngbâa ayeke “zo so ndia ahinga lo tongana ye ti mbeni zo wala ye ti ambeni zo, nga lo yeke mä yanga ti zo ni wala azo ni na yâ ti aye kue.” E yeke ga aye ti Jéhovah so ndia ahinga ni na ngoi so e mû fini ti e na lo na e wara batême. Bazengele Paul afa ni tongana lo tene: “I yeke ti i mveni pëpe. Teti A vo i na ngele ti ngangu.” (1 aCorinthien 6:19, 20). Biani, wala e yeke aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala wala afon ala so ayeke na beku ti ngbâ na sese, ngele so ayeke sandaga ti Jésus Christ, ngbanga ti so a yeke ndali ti sandaga so si Nzapa ayeda na e tongana awakua ti lo (aEphésien 1:7; 2:13; Apocalypse 5:9). Tongaso, a to nda ni na ngoi ti batême ti e, “e yeke ti Seigneur.” (aRomain 14:8). Teti so a vo e na mênë ti Jésus Christ so ngele ni ayeke ngangu, e ga nga angbâa ti lo na a yeke ngbanga ti e ti bata akomandema ti lo.—1 Pierre 1:18, 19.
5 A lingbi angbâa amä yanga ti amveni ti ala. A yeke na bê ti e mveni si e yeda ti ga angbâa, nga ndoye so e yeke na ni teti Mveni ti e si apusu e ti sala tongaso. Kozo mbeti ti Jean 5:3 atene: “So ayeke ndoye ti Nzapa: e bata komandema ti Lo. Na komandema ti Lo ayeke tongana nengo ye pëpe.” Tongaso, e yeke fa ndoye ti e na lege ti mango yanga. A yeke bâ ni na yâ ti aye kue so e yeke sala. Paul atene: “Tongana i te, wala i nyon, wala i sala mbeni ye, i sala ye kue teti gloire ti Nzapa.” (1 aCorinthien 10:31). Na yâ fini ti e ti lâ oko oko, atâa na yâ ti akete kete ye, e ye ti fa so e yeke “sala na Seigneur” wala e ga angbâa ti Jéhovah.—aRomain 12:11.
6 Na tapande, tongana e yeke mû adesizion, e ye ti bata lakue na li ye so bê ti Jéhovah, Mveni ti e so ayeke na yayu, aye (Malachie 1:6). Angangu desizion alingbi ti zia mango yanga ti e na mbage ti Nzapa na gbele tara. E yeke mä ande wango ti lo wala e yeke mû peko ti atënë ti bê ti e so ayeke na “handa” nga so ayeke “sioni mingi”? (Jérémie 17:9). Melisa, mbeni maseka-wali Chrétien, awara lani batême a ninga pëpe tongana mbeni maseka-koli ato nda ti sala nzara ti lo. Na bango maseka-koli so, lo kpa nzoni zo, nga aTémoin ti Jéhovah ayeke manda Bible na lo. Ye oko, mbeni ancien asala lisoro na Melisa na ndo lege ti ndara so ayeke ti mä ndia ti Jéhovah so ahunda ti sala mariage “gi na yâ Seigneur.” (1 aCorinthien 7:39; 2 aCorinthien 6:14). Melisa atene: “A yeke lani ngangu na mbi ti mä wango so. Me teti so mbi mû tele ti mbi na Nzapa ti sala ye so bê ti lo aye, mbi yeda ti mä awango ti lo so ayeke polele.” Na gbungo li na ndo ye so asi lani, lo tene: “Mbi yeke tâ na ngia so mbi mä wango ni. Ngoi kete na pekoni, maseka-koli so azia lege ti mandango Bible. Tongana lo ngbâ fade ti ga na peko ti mbi, ka laso mbi mû tele na mbeni zo so ayeke wamabe pëpe.”
7 Teti so e yeke angbâa ti Nzapa, a lingbi e ga angbâa ti azo pëpe (1 aCorinthien 7:23). Ti tâ tënë ni, e kue e ye si azo mingi aye tënë ti e, me a lingbi e girisa pëpe so andia so ayeke fa lege na salango ye ti aChrétien ayeke nde na ti azo ti sese so. Paul ahunda: “Mbi yeke gi lege ti mû ngia na azo?” Lo hunzi tënë ti lo tongaso: “Tongana mbi [ngbâ fade ti nzere na lê ti azo, NW ], mbi yeke boi ti Christ pëpe.” (aGalate 1:10). E lingbi pëpe ti woko na gbe ti ngangu so azo ayeke sala na ndo e na ti ga azo so aye gi ti nzere na lê ti amba ti ala. Tongaso, ye wa e lingbi ti sala tongana e tingbi na mara ti kpale so?
8 Bâ tapande ti Elena, mbeni maseka-wali Chrétien ti Espagne. Mingi ti akamarade ti lo ti klase ayeke mû lani mênë ti ala ti tene a mû na ambeni zo. Ala hinga so Elena, so lo yeke Témoin ti Jéhovah, ayeke sala tongaso pëpe nga lo yeke yeda pëpe ti mû mênë ti zia na tele ti lo. Tongana lege azi na lo ti fa nda ni na azo kue ti klase ni, Elena mveni ahunda ti luti na gbele ala ti fa ni. Lo tene: “Ti tâ tënë ni, mbito asala mbi lani mingi. Me mbi leke tele ti mbi nzoni, na ye so asi na pekoni apika bê ti mbi mingi. Mingi ti amba ti mbi amû nengo na mbi, nga wafango mbeti ni atene na mbi so ye so mbi sala anzere na lo mingi. Kota ye ni ayeke so mbi yeke lani na ngia ti mû mbage ti iri ti Jéhovah nga mbi wara lege ti fa polele nda ti salango ye ti mbi so aluti na ndo Mbeti ti Nzapa.” (Genèse 9:3, 4; Kusala 15:28, 29). Biani, teti so e yeke angbâa ti Nzapa na ti Christ, azo ayeke bâ biani so e yeke nde. Ye oko, azo alingbi biani ti mû nengo na e tongana e leke tele ti e ti mû mbage ti atënë ti mabe ti e na yekiango ndo.—1 Pierre 3:15.
9 Ti dabe ti e so e yeke angbâa ti Nzapa alingbi nga ti mû maboko na e ti ngbâ ti duti na tâ be-ti-molenge. Na mbeni ngoi, mbeni kpengba suma so bazengele Jean abâ na ndo Jérusalem ti yayu apika bê ti lo ngangu si lo tï na sese na gbele ange so ayeke lani watokua ti Nzapa ti voro lo. Ange ni atene na lo: “Bata nzoni, mo sala so pëpe! Mbi yeke fon mo boi nga, na fon aita ti mo aprophète, na fon ala so abata tënë ti mbeti so. Sambela Nzapa.” (Apocalypse 22:8, 9). So pendere tapande si ange so azia na azo kue so ayeke angbâa ti Nzapa! Ambeni Chrétien alingbi ti wara akota matabisi ti kusala na yâ kongregation. Ye oko, Jésus atene: “Zo so aye ti ga kota na popo ti i, fade lo sala boi na i; na zo so aye ti ga zo ti li ni na popo ti i, fade lo yeke ngbâa ti i.” (Matthieu 20:26, 27). E adisciple ti Jésus, e kue e yeke angbâa.
“E sala gi ye so a yeke ngbanga ti e ti sala”
10 Ti azo so ayeke mbilimbili-kue pëpe, a yeke lakue kete ye pëpe ti sala ye so bê ti Nzapa aye. Tongana Jéhovah ahunda na lo ti gue ti zi amolenge ti Israël na ngbâa na gbe ti azo ti Egypte, prophète Moïse aduti lani ndulu pëpe ti mä Jéhovah (Exode 3:10, 11; 4:1, 10). Tongana a tokua lo ti fa tënë ti ngbanga na li ti azo ti Ninive, Jonas “alondo ti kpe na Tarsis, ti kpe lê ti L’Eternel”. (Jonas 1:2, 3). Baruc, wakuasu ti prophète Jérémie, adema ngbanga ti so ngangu ti lo ayeke hunzi gi hunzingo (Jérémie 45:2, 3). Tongana aye so e ye ague nde na ye so bê ti Nzapa aye, a lingbi e sala ye tongana nyen? Kiringo tënë ni ayeke na yâ ti mbeni toli so Jésus amû.
11 Jésus asala tënë ti mbeni boi wala ngbâa so lakue lo yeke bata anyama ti mveni ti lo na yaka. Tongana ngbâa so akiri na kodoro, na peko ti ngbonga 12 ti angangu kua so asala si lo woko, mveni ti lo atisa lo pëpe ti duti na ti te mbeni kobe so anzere. Nde na so, mveni ti lo atene: “Mo leke kobe si mbi lingbi te, mo yü bongo ti mo, mo mû kobe na mbi juska mbi te na mbi nyon; na ndani si fade mo te na mo nyon.” Ngbâa so alingbi ti te ye gi na peko ti so lo mû kobe na mveni ti lo. Jésus ako nda ti toli ni na tenengo: “Tongaso i nga, tongana i sala ye kue so A komande i ti sala, i tene, E yeke aboi senge, e sala gi ye so a yeke ngbanga ti e ti sala.”—Luc 17:7-10.
12 Jésus amû pëpe toli so ti fa so Jéhovah ayeke bâ pëpe na nene ni ye so e yeke sala na yâ kusala ti lo. Bible atene polele: “Nzapa ayeke kirikiri pëpe si Lo lingbi girisa kusala ti i, ndoye so i fa giriri teti iri ti Lo.” (aHébreu 6:10). Nde na so, kota tënë ti toli ti Jésus ayeke so mbeni ngbâa alingbi pëpe ti sala gi ye so anzere na lo wala ti bâ gi nzoni ti lo mveni. Na ngoi so e mû tele ti e na Nzapa nga e soro ti ga angbâa ti lo, e yeda ti zia ye so bê ti lo aye kozoni na aye ti e mveni. A lingbi e sala gi tongaso.
13 Ti manda Tënë ti Nzapa nga na ambeti ti “ngbâa be-ta-zo na ti ndara” lakue alingbi ti duti mbeni ye so ahunda na e ti sala ngangu mingi (Matthieu 24:45, NW ). Tongana dikongo ye akara e wala tongana mbeti so e yeke diko asala tënë gi na ndo “tâ nda ti ye ti Nzapa mveni”, so ti tene aye ti Nzapa so nda ni alï mingi, e yeke na bezoin ti kiri ti sala ngangu mingi (1 aCorinthien 2:10). Ye oko, a lingbi e mû ngoi ti manda ye e mveni. A lingbi e sala ngangu mingi ti duti na ti mû ngoi ti manda ye. Tongana e sala ni pëpe, e yeke wara ande nzara ti “kpengba kobe [so] ayeke teti abiazo” tongana nyen?—aHébreu 5:14.
14 Ka ti angoi so e kiri na yanga-da na peko ti so e sala kusala na yâ ti lango ni kue nga e woko, a yeke tongana nyen? Peut-être a lingbi e sala kue ti gue na bungbi. Wala fango tënë na awande alingbi ti duti mbeni ye so e ye ni pëpe. Paul ayeda so ambeni ngoi ayeke dä so e yeke fa nzo tënë na ‘bê ti e mveni pëpe’. (1 aCorinthien 9:17). Ye oko, e yeke sala ni ngbanga ti so Jéhovah, Mveni ti e so ayeke na yayu, lo so e ndoye lo, atene na e ti sala ni. Mingi ni, na peko ti so e sala ngangu ti manda ye, ti gue na bungbi nga ti fa tënë, e yeke bâ so tele ti e anzere nga e wara ngangu.—Psaume 1:1, 2; 122:1; 145:10-13.
“Bâ ndo na peko” pëpe
15 Jésus Christ afa mango yanga ti Babâ ti lo na mbeni lege so ayeke tâ kota mingi. Lo tene na adisciple ti lo: “Mbi londo na yayu Mbi zu ti sala ye so Mbi ye pëpe, me ti sala ye so Lo so ato Mbi aye.” (Jean 6:38). Na ngoi so lo yeke na yâ kota vundu na yaka ti Gethsémané, lo sambela tongaso: “Babâ ti Mbi, tongana lege ayeke, Mo lungula kopo so na Mbi; me Mo sala tongana Mbi ye pëpe, me Mo sala tongana Mo ye.”—Matthieu 26:39.
16 Jésus Christ aye si e ngbâ be-ta-zo na desizion ti e ti duti angbâa ti Nzapa. Lo tene: “Zo so azia maboko ti lo na charrue, na lo bâ ndo na peko ti lo, lo lingbi na royaume ti Nzapa pëpe.” (Luc 9:62). Na ngoi so e yeke sala na Nzapa tongana angbâa, a yeke nzoni oko pëpe ti pensé lakue na aye so e zia ni awe. Nde na so, a lingbi e bâ tâ na nene ni ye so e wara na peko ti so e soro ti duti angbâa ti Nzapa. Paul asû tënë so na azo ti Philippes: “Biani, mbi diko ye kue tongana ye senge teti a yeke nzoni ahon ti hinga Christ Jésus, Seigneur ti mbi; mbi girisa ye kue teti Lo, mbi bâ ye so kue tongana [zende] si mbi lingbi wara Christ.”—aPhilippien 3:8.
17 Gbu li na ndo aye kue so Paul abâ ni tongana zende nga lo zia ni ngbanga ti afuta so lo wara na lege ti yingo teti so lo yeke ngbâa ti Nzapa. Ye so lo zia na peko ti lo ayeke gi pëpe dutingo na aye kue na yâ sese so, me nga lege so azi na gbele lo ti ga mbeni mokonzi na yâ vorongo ti aJuif. Tongana Paul angbâ fade na yâ vorongo ti aJuif, ka lo lingbi ti ga tongana Siméon, molenge ti Gamaliel wafango ye na Paul (Kusala 22:3; aGalate 1:14). Siméon aga lani mokonzi ti aFarizien, nga atâa so lo yeke zo so ayeke sala mbito kete, lo sala kota kua mingi na yâ kengo yanga ti aJuif na mbage ti Rome na ngu 66 ti si na ngu 70. Lo kui na yâ ti kpale so, peut-être ambeni Juif so alondo lani ti ke yanga wala aturugu ti Rome si afâ lo.
18 A-Témoin ti Jéhovah mingi amû tapande ti Paul. Jean atene: “Ngoi kete na peko ti so mbi hunzi mandango mbeti, mbi wara kua ti kota wakuasu na tele ti mbeni wagbungo koko na Londres so iri ti lo awu mingi. Mbi ye kua ni nga mbi wara nginza dä mingi, me na bê ti mbi, mbi hinga so mbi lingbi ti sala na Jéhovah ahon ti so mbi yeke sala lani. Tongaso, mbi ke kua ni na mbi to nda ti sala kusala ti pionnier. A nzere na mbi mingi so mbi mû desizion so a sala laso ngu 20 awe! Mbi wara gbâ ti aye na yâ kusala ti mbi ti ngoi kue ahon ti so mbi lingbi ti wara na kua ti wakuasu. Ti bâ tongana nyen Tënë ti Jéhovah alingbi ti gbian fini ti mbeni zo, mbeni ye ti nzere na bê ti hon so ayeke dä pëpe. Ti duti zo so amû nga maboko na zo ni ayeke tâ pendere mingi. Ye so e mû na Jéhovah ayeke ye oko pëpe tongana a haka ni na ye so e yeke wara.”
19 Tongana ngoi ayeke hon, dutingo ti e alingbi ti gbian. Ye oko, mungo tele ti e na Nzapa ayeke gbian pëpe. E yeke lakue angbâa ti Jéhovah, nga lo zia lege na e ti soro lege so e lingbi ti sala kusala nzoni na ngoi ti e, ngangu ti e, akode so e yeke na ni nga na ambeni ye ti e. Tongaso, adesizion so e yeke mû alingbi ti fa kota ti ndoye so e yeke na ni teti Nzapa. Ala fa nga juska na ndo wa e yeke ndulu ti gbanzi tele ti e na ambeni ye (Matthieu 6:33). Atâa dutingo ti e ayeke tongana nyen, a lingbi e leke na bê ti e ti sala na Jéhovah alingbi tâ na ngangu ti e. Paul asû na mbeti: “Tongana mbeni zo ayeke na nzara ti mû ye, na lo mû ye so alingbi na ye so ayeke na lo, so ayeke nzoni; a hunda lo pëpe ti mû ye so ayeke na lo pëpe.”—2 aCorinthien 8:12.
“Lengo ni so i wara”
20 Dutingo ngbâa ti Nzapa ayeke sala zo pasi pëpe. Nde na so, a yeke zi e na gbe ti mbeni sioni mara ti dutingo ngbâa so asala si e yeke na ngia pëpe. Paul asû na mbeti: “Teti A zi i na yâ siokpari awe, na i ga angbâa ti Nzapa, lengo ni so i wara ayeke ti bata tele ti i nde teti Nzapa, na ndani ayeke fini ti lakue lakue.” (aRomain 6:22). Batango tele ti e nde wala dutingo nzoni-kue ti sala na Nzapa tongana angbâa ayeke lë lengo na lege so e yeke wara aye ti nzoni na peko ti dutingo na sioni oko pëpe na yâ salango ye ti e. Na ndo ni, a yeke gue na e na fini ti lakue lakue na ngoi so ayeke ga.
21 Jéhovah ayeke sala nzoni mingi na angbâa ti lo. Tongana e yeke sala kusala ti lo alingbi tâ na ngangu ti e, lo yeke zi na ndo e “fenêtre ti yayu” na lo yeke sa na ndo e “ye ti nzoni so ndo alingbi na ni pëpe.” (Malachie 3:10). A yeke duti ande ye ti ngia mingi ti ngbâ ti sala na Jéhovah tongana angbâa teti lakue lakue!
Mo dabe mo na ni?
• Ngbanga ti nyen e yeda ti ga angbâa ti Nzapa?
• Tongana nyen e yeke fa so e yeda na ye so bê ti Nzapa aye?
• Ngbanga ti nyen a lingbi e leke tele ti e ti zia aye so bê ti Jéhovah aye kozoni na ti e mveni?
• Ngbanga ti nyen a lingbi e “bâ ndo na peko” pëpe?
[Ahundango tënë ti manda na ye]
1, 2. (a) Na lege ti Ndia ti Moïse, tongana nyen a yeke sala ye na angbâa so ayeke azo ti Israël? (b) Ye wa ngbâa so aye mveni ti lo alingbi lani ti sala?
3. (a) Mara ti dutingo ngbâa wa akozo Chrétien ayeda na ni? (b) Ye wa apusu e ti sala na Nzapa?
4. Tongana nyen e yeke ga angbâa ti Nzapa na ti Christ?
5. Kozo kungba ti e tongana angbâa ti Jéhovah ayeke so wa? Na tongana nyen e lingbi ti sala ye alingbi na kungba so?
6. Tongana nyen dutingo angbâa ti Nzapa ayeke ndu adesizion so e yeke mû na yâ fini ti e? Mû mbeni tapande.
7, 8. (a) Ngbanga ti nyen a lingbi e gi bê ti e ahon ndo ni pëpe na ndo nzerengo na lê ti azo? (b) Mû mbeni tapande ti fa tongana nyen a lingbi ti hon ndo ti mbito ti zo.
9. Ye nyen e manda na lege ti mbeni ange so asi na bazengele Jean?
10. Mû atapande so ayeke na yâ Mbeti ti Nzapa ti fa so a yeke lakue kete ye pëpe na awakua be-ta-zo ti Nzapa ti sala ye so bê ti lo aye.
11, 12. (a) Fa peko ti toli ti Jésus so ayeke na Luc 17:7-10 na ndulu tënë. (b) Kota tënë ti yâ ti toli ti Jésus ayeke so wa?
13, 14. (a) Na yâ ti aye wa a lingbi e sala ngangu ti sala ye nde na ti so bê ti e afa na e? (b) Ngbanga ti nyen a lingbi e zia ye so bê ti Nzapa aye na kozo ndo?
15. Tongana nyen Jésus azia tapande na ndo mango yanga ti Nzapa?
16, 17. (a) Tongana nyen a lingbi e bâ aye so e zia na peko ti e? (b) Fa tongana nyen a yeke tâ na lege ni so Paul abâ lani aye so lo lingbi fade ti wara na sese so tongana zende.
18. Mû mbeni tapande ti fa tongana nyen aye so zo awara na lege ti yingo ayeke ga na aye ti nzoni.
19. A lingbi e leke na bê ti e ti sala nyen, na ngbanga ti nyen?
20, 21. (a) Angbâa ti Nzapa ayeke lë lengo wa? (b) Tongana nyen Jéhovah ayeke futa ala so ayeke sala na lo alingbi tâ na ngangu ti ala?
[Foto na lembeti 16, 17]
Aye so a leke teti dutingo ngbâa na bê ti zo mveni na Israël ayeke fä ti dutingo ngbâa ti aChrétien
[Foto na lembeti 17]
E yeke ga angbâa ti Nzapa na ngoi so e wara batême
[Afoto na lembeti 17]
A-Chrétien ayeke zia ye so bê ti Nzapa aye na kozo ndo
[Foto na lembeti 18]
Moïse aduti lani ndulu pëpe ti yeda na kua so a mû na lo