Tongana kpale ti mango tele alondo na yâ mariage

ZO SO ayeke na bê aye pëpe ti tene bira aduti na yâ mariage ti lo, me a yeke ye so amû ndo laso. Mingi ni, mbeni oko atene mbeni ye so aso bê ti mbeni. Dengo kongo akomanse na ngonzo alondo, ye so aga na papa so asioni tënë asigigi dä. Na pekoni ndo adë suî, na ala use kue ake tâ ti sala tënë na mba. Tongana ngoi ayeke hon, ngonzo ni adë na koli na wali ni amû pardon na popo ti ala. Siriri akiri juska na ngoi so mbeni fini tënë alondo.

Atënë ti papa ti koli na wali na yâ ti mariage aga aye ti ngia nga na ambaï mingi mingi so a yeke fa na télévizion, me tâ ye so ayeke si amû ngia na zo oko pëpe. Biani, mbeni mato ti Mbeti ti Nzapa atene: “Tënë senge ti ambeni zo akpo tongana épée.” (aProverbe 12:18). Tâ tënë, atënë ti songo bê alingbi ti zia kä na bê ti zo so ayeke ngbâ a ninga na peko ti so papa ni akaï. Ti papa alingbi ti gue na zo ti sala sioye ti ngangu.​—Exode 21:18.

Tä tënë, siokpari so zo ayeke na ni asala si a yeke ngangu ti kpe akpale na yâ ti mariage (Genèse 3:16; 1 aCorinthien 7:28). Ye oko, a lingbi a bâ pëpe angangu papa so lakue alondo tongana mbeni ye so ayeke na lege ni. Awakode ti tënë ti sewa abâ so ti papa lakue ayeke mbeni ye so alingbi ti gue na koli na wali ti suru mbeti ti mariage ti ala na nda ni. Tongaso, a yeke kota ye ti tene mo na koli wala wali ti mo amanda ti leke atënë so ala mä tele dä pëpe na lege ti siriri.

Gingo nda ti kpale ni

Tongana papa ayeke mingi na yâ mariage ti mo, tara ti bâ wala atënë ni ayeke gue lakue gi tongaso juska a ga papa.a Mingi ni, nyen la ayeke si tongana mo na wali ti mo amä tele pëpe na ndo mbeni tënë? Pikango patara ni ayeke butuma na abuba ti ga gi atënë ti zonga na ti bi tënë na li ti mba? Tongana a yeke tongaso, mo lingbi ti sala nyen?

Kozoni, bâ mbilimbili na lege wa mo mveni mo mû mbage na yâ ti tënë ni. Mo yeke gi ka tënë hio mingi? Mo ye ka tënë mingi? Wali ti mo atene na mo nyen na ndo ni? Ndangba hundango tënë so ane mingi ngbanga ti so ala use kue alingbi ti duti na mbeni bango ndo so ayeke nde nde na ndo yengo tënë.

Na tapande, wali ti mo ayeke mbeni zo so ayeke sala ka tënë mingi pëpe, me mo yeke ti mo zo so ayeke bata ka tënë pëpe nga so ayeke sala tënë na nduzu. Peut-être mo tene: “Tongana mbi yeke kono, a yeke tongaso si zo kue na yâ ti fami ti e ayeke sala tënë. So papa la?” Na peut-être ti mo, ye so ayeke papa pëpe. Ye oko, a yeke tâ tënë so wali ti mo abâ ti lo salango tënë ti mo ni tongana ye ti songo bê na ngangu papa. Ni la, ti hinga so mo na wali ti mo ayeke na akode ti salango tënë so ayeke nde nde alingbi ti mû maboko na mo ti kanga lege na atënë ti mango tele pëpe.

Dabe ti mo nga so papa ayeke gi lakue dengo kongo pëpe. Bazengele Paul asû tënë so na aChrétien: “I zia . . . wuluwulu, zonga.” (aEphésien 4:31). “Wuluwulu” aye ti tene dengo kongo, me “zonga” ayeke ti lo atënë so asigigi na yanga ti zo. Na bango aye ni tongaso, même atënë so a tene ni ngangu pëpe alingbi ti duti papa tongana a mû ngonzo wala a zia kamene na lê ti zo.

Na batango ye so e londo ti tene na li, kiri mo bâ lege so mo yeke leke tënë na wali ti mo. Mo ye ka tënë mingi? Tongana ti so e tene fade, tâ kiringo tënë ni aluti mingi na ndo bango ndo ti wali ti mo. Ahon ti ke atënë ti wali ti mo na tenengo so lo bâ atënë ti mo tongana mbeni ye so a tene ni gi ti zö lo zongo, tara ti bâ mo mveni tongana ti so wali ti mo ayeke bâ na mo, na gbian aye so a hunda. Paul asû lani tënë so: “A lingbi zo agi ye ti lo mveni pëpe, me lo gi ye teti zo so ayeke ndulu na lo.”​—1 aCorinthien 10:24.

‘I sala hange na lege so i yeke mä na tënë’

Mbeni lege ti leke atënë so i mä tele dä pëpe ayeke na yâ atënë ti Jésus so: ‘I sala hange na lege so i yeke mä na tënë.’ (Luc 8:18, Fini Mbuki, 2001). A yeke tâ tënë so Jésus asala lani pëpe tënë ti lisoro na yâ mariage. Me, kpengba-ndia so andu ni. Mo yeke dengi mê nzoni na wali ti mo? Mo yeke mä ka lo oko pëpe? Wala mo yeke kiri tënë gi hio hio ti fa aye ti sala ti leke na tënë ni so mo gbu nda ni kue pëpe? Bible atene: “Zo so akiri tënë kozoni si lo mä tënë ni, so ayeke ye ti buba na ye ti kamene na lo.” (aProverbe 18:13). Tongana kpale ti mango tele alondo, mo na wali ti mo ayeke na bezoin ti pika patara na ndo tënë ni na ti mä mba nzoni.

Ahon ti bâ tënë ti wali ti mo tongana mbeni senge ye, i sala ngangu ti “sala be-nzoni na popo ti i”. (1 Pierre 3:8). Na ngbele yanga ti Grec, tënë so aye ti tene mbilimbili bango pasi legeoko na mba ti mo. Tongana wali ti mo agi bê ti lo ndali ti mbeni tënë, a lingbi mo nga kue mo gi bê ti mo na ndo tënë ni. Sala ngangu ti bâ tënë ni legeoko tongana ti so lo bâ na ni.

A yeke ye so biani Isaac so akpe mbito ti Nzapa asala lani. Bible atene na e so wali ti lo, Rebecca, agi bê ti lo lani mingi na ndo mbeni tënë so andu molenge ti lo Jacob. Lo tene na Isaac: “Mbi nze awe, nzara ti ngbâ na fini agbu mbi mbeni pëpe tënë ti amolenge-wali ti mara ti Heth. Tongana Jacob akamata wali na popo ti amolenge ti mara ti Heth, na lo yeke tongana amolenge-wali ti sese so, fini ti mbi asala nzoni na mbi tongana nyen?”​—Genèse 27:46.

Biani, ndali ti gingo bê so lo yeke lani na ni, a lingbi ti tene so Rebecca agboto yâ ti tënë ni mingi. Ti tâ tënë ni, nzara ti gigi ahunzi lani biani na yâ ti lo? Lo ye lani biani ti kui tongana molenge ti lo asala mariage na mbeni molenge-wali ti Heth? Oko pëpe. Ye oko, Isaac abâ lani tongana mbumbuse ye pëpe bibe ti Rebecca. Nde na so, lo mû lani na nene ni tënë ti Rebecca, na lo sala ye alingbi na ni (Genèse 28:1). Sala legeoko ti peko tongana wali ti mo agi bê ti lo na ndo mbeni tënë. Ahon ti hulu na ndo ti tënë ni tongana mbeni senge tënë, mä tënë ti lo, mû na nene ni bango ndo ti lo na kiri tënë na nzobe.

Nene ti mango ndo na hingango nda ti ye

Mbeni mato ti Mbeti ti Nzapa atene: “Hingango nda ti ye asala si ngonzo agbu zo fade pëpe.” (aProverbe 19:11). Na ngoi so mbeni tënë aga wâ, a yeke ngangu pëpe ti kiri tënë hio hio na atënë kue so anzere pëpe so wali ti mo atene. Ye oko, a yeke ye so asala si mingi ni papa ni aga kota. Tongaso, na ngoi so mo yeke mä wali ti mo, leke na bê ti mo ti mä gi pëpe atënë so lo yeke tene, me nga abibe so ayeke na peko ti atënë ti lo ni. Hingango nda ti ye tongaso ayeke mû ande maboko na mo ti bâ pëpe gi ye so aso bê ti mo, me ti gue tâ gi na ndo ti tënë ni.

E mû tapande so: wali ti mo atene na mo: “Mo mû même ngoi oko pëpe ti duti na tele ti mbi!” Fade, na ngonzo nga na bingo bê oko pëpe na tënë ni, mo yeke tene na lo: “Me na nze so ahon mbi mû lango oko kue ti duti na tele ti mo pëpe?” Me, tongana mo mä yâ ti tënë ni nzoni, peut-être mo yeke bâ so wali ti mo ayeke hunda pëpe na mo ti mû angbonga mingi ti duti na tele ti lo. Nde na so, peut-être lo yeke hunda na mo ti dë bê ti lo, ni la lo tene so mo pensé na lo pëpe na mo ye lo mingi pëpe.

Bâ: koli ti mo asala tënë na mo na ndo aye so mo londo ti vo a ninga pëpe. Teti lo gi li ti lo na aye ni gbä, lo tene: “A londo tongana nyen si mo buba nginza kue tongaso?” Peut-être na loro mo yeke tene so mo sala ni ngbanga ti so nginza ayeke dä wala mo haka vongo ye ti mo ni na ti so lo vo. Ye oko, hingango nda ti ye ayeke mû ande maboko na mo ti bâ so koli ti mo ayeke sala tënë pëpe na ndo nginza so mo buba, me bê ti lo anzere pëpe ngbanga ti so lo hinga ye oko pëpe na ndo desizion ti vongo akungba ni.

Tâ tënë, a yeke ti koli na wali na yâ mariage oko oko ti mä tele na ndo ngoi so ala yeke mû ti duti na tele ti mba nga ti leke tënë ti vongo aye. Ye so a lingbi e manda ni ayeke so, tongana papa alondo, fade hingango nda ti ye akaï ngonzo ti i na azi lege na i ti bâ atënë ni mbilimbili. Ahon ti sala tënë hio hio, sala ye alingbi na wango ti Bible so Jacques asû, ti ‘mä ndo fade fade, ti sala tënë fade fade pëpe, ti zingo fade fade pëpe.’​—Jacques 1:19.

Tongana mo yeke sala tënë na wali ti mo, dabe mo so lege so mo yeke sala ni ayeke na nene ni mingi. Bible atene so “menga ti wandara asala si ye aga nzoni.” (aProverbe 12:18). Tongana mo na wali ti mo ayeke gbugburu tënë, atënë ti yanga ti mo ayeke kpo zo wala ayeke sala nzoni na zo? Atënë ti mo ayeke kanga lege na mango tele wala asala si siriri akiri? Tongana ti so e bâ kozoni, kiringo tënë hio hio wala na yâ ti ngonzo ayeke zia gi wâ na gbe ti papa ni.​—aProverbe 29:22.

Tongana mbeni tënë alondo si a ga papa, sala kue ti leke tâ gi tënë ni. Zia lê ti mo gi na ndo gunda ti tënë ni, pëpe na ndo ti zo ni. Bi bê mingi gi na ndo ye so ayeke na lege ni ti sala, ahon ti bâ zo wa si ayeke na raison. Sala hange ti tene atënë ti mo ahulu wâ na gbe ti papa ni pëpe. Mbeti ti Nzapa atene: “Tënë ti ngangu asala si ngonzo alondo.” (aProverbe 15:1). Ni la, tënë so asigigi na yanga ti mo nga na lege so mo tene na ni ayeke fa wala mo yeke pusu wali ti mo ti tene ala mä tele wala pëpe.

Gi ti leke tënë ni, pëpe ti wara raison

Na yâ kpale ti mango tele, ye so e yeke gi ayeke lekengo tënë ni, pëpe ti wara raison na nda ni. Tongana nyen ti leke mbeni tënë? Kpengba ye ti sala ayeke ti gi na ti sala ye alingbi na wango ti Bible, na mbilimbili a lingbi akoli ato nda ti sala ni kozo. Ahon ti sala tënë ti bê ti mo hio na ngangu na ndo atënë wala akpale so asi, ngbanga ti nyen ti bâ aye ni tongana ti so Jéhovah ayeke bâ pëpe? Sambela lo, na gi siriri ti Nzapa so ayeke bata ande bê na abibe ti mo (aEphésien 6:18; aPhilippien 4:6, 7). Sala ngangu ti mo kue ti bâ gi pëpe ye so agbu bê ti mo, me nga ye so agbu bê ti wali ti mo.​—aPhilippien 2:4.

Ye so ayeke sala ka si mbeni sioye akiri aga sioni mingi ayeke zingo lege na songo bê nga na atënë ti ngonzo ti gue na mo ti sala tënë na ti sala ye kirikiri. Na mbeni mbage, ti duti ndulu ti zia wango ti Nzapa aleke bango ndo ti mo ague na mo na siriri, mango tele na mba ti mo na ti wara deba nzoni ti Jéhovah (2 aCorinthien 13:11). Ni la, zia “ndara so alondo na nduzu” afa lege na mo, fa na gigi akpengba salango ye ti Nzapa na ko anzoye so aga teti “ala so aleke tënë ti siriri.”​—Jacques 3:17, 18.

Ti bâ ni nzoni, a lingbi azo kue amanda ti leke atënë so ala mä tele dä pëpe na yâ ti siriri, même tongana ye ni ahunda ti zia ambeni ye so bê ti e aye (1 aCorinthien 6:7). Biani, sala ye alingbi na wango ti Paul ti zia yongoro “ngonzo, songo bê, be-ti-ke, zonga, na sio tënë so asigigi na yanga ti i. . . . I lungula zo-ti-giriri na kusala ti lo awe, na i yü zo-ti-fini”.​—aColossien 3:8-10.

Biani, ngoi na ngoi mo yeke tene ande ambeni tënë so na pekoni bê ti mo ayeke so dä (Jacques 3:8). Tongana a si, hunda pardon. Ngbâ ti sala ngangu ti mo kue. Tongana ngoi ayeke hon, mo na wali ti mo ayeke bâ ande so aye agbian mingi na yâ kode ti ala ti leke atënë so alondo na popo ti ala.

[Akete tënë na gbe ni]

[Encadré/Foto na lembeti 22]

Aye ota ti sala si papa akaï

• Mä mba ti mo. aProverbe 10:19

• Mû na nene ni bango ndo ti lo. aPhilippien 2:4

• Kiri tënë na lege ti ndoye. 1 aCorinthien 13:4-7

[Encadré/Foto na lembeti 23]

Ye so mo lingbi ti sala fadeso

Hunda atënë ti gbe ni so na mba ti mo, na mä kiringo tënë ti lo sân ti fâ tënë na yanga ti lo. Na pekoni tour ti mbeni.

• Mbi ye ka tënë mingi?

• Mbi yeke mä ka mo nzoni tongana mo yeke sala tënë, wala hio mbi kiri tënë kozoni si mo hunzi ti sala tënë?

• Mo yeke bâ ka so bingo bê oko pëpe wala ngonzo ayeke na gbe ti atënë ti mbi?

• Na lege wa e use kue e lingbi ti leke kode ti e ti salango tënë na popo ti e, mbilimbili tongana e mä tele pëpe na ndo mbeni tënë?

[Foto na lembeti 21]

Mo yeke mä ka ndo?

[Foto na lembeti 22]

“Mo pensé na mbi pëpe na mo ye mbi mingi pëpe”

[Foto na lembeti 22]

“Mo mû même ngoi oko pëpe ti duti na tele ti mbi!”

[Foto na lembeti 22]

“Me na nze so ahon mbi mû lango oko kue ti duti na tele ti mo pëpe?”