“O, Mbi Ndoye Ndia Ti Mo Mingi!”

“O, mbi ndoye Ndia ti Mo mingi! Na mbi bi bê ti mbi dä lakue.”—PSAUME 119:97.

WASUNGO Psaume 119 awara lani mbeni ngangu tara. Awato ti lo so ayeke na fandara na akpe ndia ti Nzapa pëpe ahe lo nga abuba iri ti lo na atënë ti mvene. Amokonzi amä tere ti ke lo na ala sara ngangu na lo. Asioni zo angoro lo na ala ye même ti fâ lo. Aye so kue asara si lo tene so lo ‘woko teti vundu ti lo’ ngbanga ti so vundu ni asara si lango akpe na lê ti lo (Psaume 119:9, 23, 28, 51, 61, 69, 85, 87, 161). Atâa ngangu tara so, lo he bia so: “O, mbi ndoye Ndia ti Mo mingi! Na mbi bi bê ti mbi dä lakue.”​—Psaume 119:97.

² A yeke nzoni ti hunda tere ti mo tongaso: “Tongana nyen si ndia ti Nzapa alingbi ti duti ye ti dengo bê teti wasungo psaume ni?” Ye so amû lani maboko na lo ayeke so lo hinga biani atene Jéhovah ayeke bi bê na lo. Atâa aye ti ngangu so awato ti lo asara na lo, anzoni ye so wasungo psaume awara na lege ti kpengo ndia so Nzapa amû na ndoye azia ngia na bê ti lo. Lo hinga so Jéhovah asara nzoni mingi na lo. Na ndo ni, kpengo ndia ti Nzapa asara si lo yeke na ndara ahon awato ti lo nga même a bata lo na fini. A sara si lo yeke na siriri nga na nzoni yingo-ti-hinga.​—Psaume 119:1, 9, 65, 93, 98, 165.

³ Ambeni wakua ti Nzapa laso awara nga angangu tara ndali ti mabe ti ala. Peut-être fini ti e ayeke na yâ ti kpale tongana ti wasungo psaume pëpe, me ngoi so e duti dä ayeke “lâ ti ye ti ngangu”. Azo mingi so angoro e amû na nene ni pëpe ye so Nzapa aye wala ake; ala bi bê ti wara gi ye ti bê ti ala na akungba ti mitele, baba alï ala nga ala yeke kpe zo pëpe (2 Timothée 3:1-5). Ti amaseka Chrétien, a lingbi ala tiri lakue na aye so aye ti buba anzoni sarango ye ti ala. Na yâ ti aye tongaso, a lingbi ti duti ngangu na e ti ngbâ ti ndoye Jéhovah nga na ye so ayeke mbilimbili. E lingbi ti bata tere ti e tongana nyen?

⁴ Ye so amû lani maboko na wasungo psaume ti luti na gbele aye ti ngangu so lo wara ayeke so lo mû ngoi ti manda ndia ti Nzapa na bê ti lo kue nga ti gbu li nzoni na ndo ni. A yeke tongaso si lo ndoye ndia ni. Ti bâ ni nzoni, mingi ti aversê ti Psaume 119 asara tënë ti mbeni ye so ayeke mbage ti ndia ti Jéhovah.a A-Chrétien laso ayeke pëpe na gbe ti Ndia ti Moïse so Nzapa amû na mara ti Israël giriri (aColossien 2:14). Ye oko, akpengba-ndia so ayeke lani na gunda ti Ndia ni angbâ na ngangu. Akpengba-ndia so asara lani nzoni mingi na wasungo psaume; na ala lingbi nga ti sara nzoni mingi na awakua ti Nzapa so ayeke tiri na akpale ti gigi ti laso.

⁵ Zia e bâ wango so e lingbi ti wara na lege ti ambeni ye ota na yâ Ndia ti Moïse: ndia na ndo lâ ti Sabbat, rongo le-kobe na yaka nga na ndo tënë ti sarango bê. Na yâ ti ye ni oko oko, e yeke bâ ande so ti hinga nzoni akpengba-ndia so ayeke na gunda ti andia so ayeke kota ye mingi tongana e ye ti hon ndo ti akpale ti ngoi ti e.

E gi ti wara aye so amanke e na lege ti yingo

⁶ A leke e azo na bezoin ti wara ambeni ye so ayeke kota ye mingi teti e. Na tapande, ti duti na nzoni seni a lingbi zo awara kobe, ngu nga na da. Ye oko, a lingbi lo bâ nga lege ti “ye ti yingo [so] amanke” lo. Lo yeke duti ande na ngia gi tongana lo sara ni (Matthieu 5:3). Jéhovah abâ so a yeke kota ye mingi ti tene zo awara ye ti yingo so amanke lo. Ni la si lo mû lani yanga na azo ti lo ti tene yenga oko oko, ala kaï kua lango oko kue ti bi bê ti ala na aye ti yingo.

⁷ Ndia na ndo lâ ti Sabbat agboto lê na ndo nene ti gi aye ti yingo. Ti kozoni so tënë “sabbat” asigigi na yâ ti Bible, a yeke na ngoi so a mû lani manne na azo ti Israël na yando. A tene na ala ti ro manne ni, so ayeke mbeni mapa so aga na lege ti ye ti kpene, na yâ ti lango omene. Na lango omene ni, ala yeke mû ‘mapa ni alingbi na ti lango use,’ teti na lango mbasambala ni mapa ni ayeke dä pëpe. Lango mbasambala ni ayeke duti “sabbat ti nzoni-kue teti L’Eternel,” so na ngoi ni a hunda na zo oko oko ti ngbâ na ndo ti lo (Exode 16:13-30). Mbeni oko ti aKomandema Bale-oko ahunda ti tene zo asara kua oko pëpe na lâ ti Sabbat. Lango ni ayeke lani nzoni-kue. Tongana zo akpe ndia so pëpe, a yeke fâ lo.​—Exode 20:8-11; Nombre 15:32-36.

⁸ Ndia na ndo lâ ti Sabbat afa tongana nyen Jéhovah abi bê lani na nzoni duti ti azo ti lo na lege ti yingo nga na ti mitele. Jésus atene: “A sara lâ ti Sabbat teti zo.” (Marc 2:27). Lâ ti Sabbat amû lege na azo ti Israël ti wu gi tere ti ala pëpe, me a mû nga lege na ala ti ga nduru na Wasarango ala na ti fa ndoye ti ala na mbage ti lo (Deutéronome 5:12). A zia lani lango so nde gi ti sara na aye ti yingo. Ambeni ye ti yingo ni ayeke so asewa ayeke bungbi ndo oko ti voro Nzapa, ti sambela nga ti gbu li na ndo Ndia ti lo. Ndia ti Sabbat akanga lege na azo ti Israël ti mû ngoi nga na ngangu ti ala kue ti gi na aye ti mitele. Lâ ti Sabbat adabe ti ala so songo ti ala na Jéhovah ayeke kota ahon tanga ti aye kue na yâ ti gigi ti ala. Jésus akiri na ndo kpengba-ndia ni so agbian pëpe tongana lo tene: “Mbeti ti Nzapa atene, Fade zo angbâ na fini gi na lege ti mapa pëpe, me na lege ti tënë kue so asigigi na yanga ti Nzapa.”​—Matthieu 4:4.

⁹ A hunda mbeni pëpe na awakua ti Nzapa ti wu tere ti ala lango oko tongana ti giriri; ye oko, ndia na ndo lâ ti Sabbat ayeke gi pëpe mbeni ye na yâ mbaï ti ândö so e ye ti hinga ye na ndo ni (aColossien 2:16). A dabe ti e so a lingbi e nga e zia aye ti yingo na kozo ndo pëpe? A lingbi e zia pëpe si akua ti mitele wala angia ahon ndo ti aye ti yingo (aHébreu 4:9, 10). Ni la, a yeke nzoni ti hunda tere ti e: “Nyen la aga na kozo ndo na yâ fini ti mbi? Mbi yeke zia mandango ye, sambela, guengo na bungbi nga na fango nzo tënë ti Royaume na kozo ndo? Wala ambeni ye nde si amû place ti aye so?” Tongana e zia aye ti yingo na kozo ndo, Jéhovah adë bê ti e so e yeke wara ande aye so atia e biani.​—Matthieu 6:24-33.

¹⁰ Ngoi so e mû ti manda Bible na ambeni mbeti ti nzapa, nga ti gbu li nzoni na ndo ye so e manda dä, ayeke mû maboko na e ti ga nduru na Jéhovah ahon ti kozo (Jacques 4:8). Susanne, so ato nda ti mû mbeni ngoi ti manda Bible lakue lakue a sara ngu 40 tongaso awe, ayeda so na tongo nda ni, ye ni anzere na lo pëpe. Ye ni akpengba mingi lani. Me kete na kete so lo yeke diko ni, ye ni ayeke nzere na lo mingi ahon ti kozo. Laso, tongana mbeni ye akanga lege na lo ti manda ye lo mveni, a yeke so lo mingi. Lo tene: “Mandango ye amû maboko na mbi ti hinga Jéhovah na ti bâ lo tongana Babâ ti mbi. Mbi lingbi ti zia bê ti mbi kue na lo na ti tene tënë polele na lo na yâ sambela. A yeke tâ pendere ye mingi ti bâ tongana nyen Jéhovah aye awakua ti lo, tongana nyen lo bi bê ti lo na mbi nga lo mû maboko na mbi.” Biani, e lingbi ti wara kota ngia tongana e gi lakue ti wara aye so amanke e na lege ti yingo.

Ndia ti Nzapa na ndo rongo le-kobe

¹¹ Mbeni use ye na yâ Ndia ti Moïse so afa tongana nyen Nzapa abi bê na nzoni duti ti azo ti lo ayeke ndia na ndo rongo le-kobe na yaka. Jéhovah amû yanga na azo ti Israël atene tongana mbeni wafango yaka afâ ale-kobe ti yaka ti lo, a yeke nzoni lo zia azo ti mawa ti ro tanga ti aye so azo ti fango le-kobe ni azia. A lingbi awafango yaka afâ ale-kobe ti yaka ti ala ni kue pëpe, nga ala fâ tanga ti alê ti vigne wala olive so angbâ pëpe. Akobe so ala girisa na yaka, a lingbi ala kiri ti mû ni pëpe. So ayeke lani mbeni ndia so a mû ni na ndoye teti nzoni ti azo ti mawa, awande, anyindu nga na awomua. Biani, rongo le-kobe ni ayeke mbeni ngangu kua teti azo so; ye oko, a kanga lege na ala ti iri ye.​—Lévitique 19:9, 10; Deutéronome 24:19-22; Psaume 37:25.

¹² Ndia ni afa pëpe wungo ti ye so awafango yaka ayeke zia na azo ti mawa. A yeke na ala ti zia ye kete wala mingi na lê ti yaka ni. So a diko wungo ni na ala pëpe afa na ala ti duti azo so maboko ti ala awoko na mungo ye na azo. A mû lege na awafango yaka ni ti fa singila ti bê ti ala na Zo so amû na ala le-kobe ni, teti “zo so asara nzobe na azo so ye amanke ala mingi, lo yä iri ti Nzapa.” (aProverbe 14:31). Boaz ayeke lani mbeni oko ti ala so asara tongaso. Na nzobe, lo bâ si Ruth, mbeni womua so aro le-kobe na yaka ti lo, aro ni akono nzoni. Jéhovah afuta lani Boaz mingi ndali ti maboko ti lo so awoko na mungo ye na azo.​—Ruth 2:15, 16; 4:21, 22; aProverbe 19:17.

¹³ Kpengba-ndia so ayeke na gunda ti ndia na ndo rongo le-kobe agbian pëpe. Jéhovah aye si maboko ti awakua ti lo awoko na mungo ye na azo, mbilimbili na ala so ye atia ala mingi. Tongana maboko ti e awoko mingi na mungo ye, fade e yeke wara adeba nzoni mingi nga. Jésus atene: “I mû ye, na fade ala mû ye na i; ala mû ye ni, a si, a pete ndo ni, a yengi, na mbeni asa; fade ala sa ye so na yâ bongo ti libe ti i. Teti fade ala diko ye na i legeoko tongana i diko ye na ala.”​—Luc 6:38.

¹⁴ Bazengele Paul awa e ti “sara ye ti nzoni na azo kue; na a hon kue, a lingbi e sara ye ti nzoni na aita ti e awamabe.” (aGalate 6:10). Tongaso, a hunda biani na e ti bâ si aita ti e na yâ ti bungbi awara mungo maboko na lege ti yingo tongana mabe ti ala ayeke na gbele tara. Me, ala yeke nga na bezoin ti mungo maboko na lege ti mitele? Na tapande, ala yeke na bezoin ti mbeni zo ti mû maboko na ala ti ga na Da ti Royaume wala ti vo ye na ala? Na yâ ti kongregation ti mo, ambakoro, azo ti kobela wala ambeni zo so ala yeke gi na da na ala lingbi ti sigigi pëpe ayeke dä? A yeke nzere na ala tongana mo ga mo bâ ala ti kpengba ala wala ti mû maboko na ala. Tongana e gi lakue ti hinga aye tongaso, Jéhovah alingbi ti sara kusala na e ti kiri tënë na asambela ti aita ti e so ye atia ala na ala hunda lo ti mû maboko na ala. Atâa so mungo maboko na mba ayeke mbeni kungba ti aChrétien, zo so ayeke mû ni ayeke wara nga nzoni na pekoni. Ti fa tâ ndoye na mbage ti aita ti e na yâ ti bungbi ayeke mû na e kota ngia nga ayeke sara si Jéhovah ayeda na e.​—aProverbe 15:29.

¹⁵ Mbeni kpengba lege so aChrétien ayeke fa so maboko ti ala awoko na mungo ye ayeke ti mû ngoi na ngangu ti ala ti fa tënë ti ye so Nzapa aleke ti sara (Matthieu 28:19, 20). Zo kue so awara lege awe ti mû maboko na mbeni zo ti mû tere ti lo na Jéhovah ahinga tongana nyen tënë ti Jésus so ayeke tâ tënë: “Ngia ayeke na zo so amû ye, ahon ngia ti lo so akamata ye.”—Kusala 20:35.

E sara hange si bê asara e pëpe

¹⁶ Ota ye so e yeke bâ na yâ ti Ndia so Nzapa amû na azo ti Israël ayeke komandema bale-oko ni so ake tënë ti sarango bê. Ndia ni atene: “A lingbi bê asara mo pëpe tënë ti da ti zo so ayeke nduru na mo; a lingbi bê asara mo pëpe tënë ti wali ti zo so ayeke nduru na mo, wala ngbâa ti lo ti koli, wala ngbâa ti lo ti wali, wala bagara ti lo, wala lele ti lo, wala mbeni ye oko pëpe ti zo so ayeke nduru na mo.” (Exode 20:17). Mbeni zo alingbi pëpe ti gi ti hinga wala mba ti lo akpe ndia so, teti zo oko ti hinga ye so ayeke na bê ti mba ti lo ayeke dä pëpe. Ye oko, komandema so asara si Ndia ti Nzapa ayeke na nduzu mingi ahon ndia ti azo. A sara si zo ti Israël oko oko ahinga so lo yeke na tënë ti kiri na ni na Jéhovah so ahinga ye so ayeke na bê ti zo (1 Samuel 16:7). Na ndo ni, komandema so andu mbilimbili ye so ayeke na gunda ti mingi ti asioni sarango ye.​—Jacques 1:14.

¹⁷ Ndia so ake tënë ti sarango bê awa lani azo ti Nzapa ti kpe nzara ti warango akungba, bê ti warango ye nga na demango tere ndali ti dutingo ti ala. A bata nga ala si ala kpe handa ti nzi na ti pitan. Azo so ayeke na akungba so e bâ ayeke pendere wala so e bâ e tene gigi ti ala ayeke nzoni ahon ti e ayeke duti ande dä lakue. Tongana e bata bê ti e nzoni pëpe na yâ mara ti aye tongaso, e lingbi ti girisa ngia ti e nga bê alingbi ti sara e na tere ti azo. Bible atene sarango bê afa so zo ‘abi bê ti lo na ye so ayeke na lege ni pëpe’. Tongana bê asara e pëpe, e yeke duti ande nzoni mingi.​—aRomain 1:28-30.

¹⁸ Ye so amû ndo mingi laso ayeke bibe ti warango gbâ ti akungba nga na bibe ti mandako. Na lege ti sarango sabango ti aye, ndokua ti dengo buze ayeke zia nzara ti afini kungba na yâ ti azo. Na fani mingi, asabango ni ayeke fa so tongana mo wara akungba ni pëpe, mo yeke duti na ngia pëpe. A yeke tâ mara ti bibe so si Ndia ti Jéhovah ake ni lani. Mbeni bibe so ague oko na ni ayeke ti sara kue ti wara kota ndo nga na gbâ ti mosoro. Bazengele Paul atene: “Ala so aye ti wara mosoro, ala tï na yâ ye ti handa, na son, na nzara nde nde ti buba ye na ti ye so amû vundu, ye so abi ala na yâ ye so afuti ala, na a bi ala na ndo-ti-wa. Gere ti sioye kue ayeke ti ndoye nginza; na lege ti gingo nginza, ambeni zo ague kirikiri, ala zia lege ti mabe, na ala kpo tere ti ala mveni na ye ti vundu nde nde.”​—1 Timothée 6:9, 10.

¹⁹ Ala so aye ndia ti Nzapa ahinga akpale so nzara ti warango akungba ayeke ga na ni, na ala yeke kpe ni. Na tapande, wasungo psaume asambela Jéhovah, lo tene: “Gbian bê ti mbi na tënë ti témoin ti Mo, na zia bê ti mbi agi faïda sioni pëpe. Ndia ti yanga ti Mo ayeke nzoni na mbi ahon nginza ti lor na argent saki mingi.” (Psaume 119:36, 72). Ti hinga biani na bê ti e so tënë so ayeke tâ tënë ayeke mû ande maboko na e ti bâ aye na lege ni na ti kpe gbanda ti gingo akungba ti mitele, bê ti warango ye nga demango tere ndali ti dutingo ti e. A yeke “batango tënë ti Nzapa”, me pëpe warango gbâ ti akungba, si ayeke lege ti wara futa ti nzoni ahon kue.​—1 Timothée 6:6.

²⁰ Akpengba-ndia so ayeke na gunda ti Ndia so Jéhovah amû na mara ti Israël giriri angbâ ti sara nzoni na e na ngoi ti ngangu so e yeke dä legeoko tongana ti ngoi so lo mû Ndia so na Moïse. Tongana e yeke sara ye alingbi na akpengba-ndia so, e yeke kiri ti bâ ni na nene ni mingi. Ye so ayeke sara si e kiri e ndoye akpengba-ndia ti Jéhovah mingi nga na pekoni ngia ti e ayeke maï ahon ti kozo. Anzoni ye ti manda mingi angbâ na yâ ti Ndia ni, na sarango ye ti ambeni zo so Bible asara tënë ti ala nga na aye so asi na ala ayeke fa ye na ndo ni. E yeke bâ ande tënë na ndo ti ambeni zo ni so na yâ ti article ti peko.

[Kete tënë na gbe ni]

Mo yeke kiri tënë tongana nyen?

• Ngbanga ti nyen wasungo Psaume 119 andoye lani ndia ti Jéhovah?

• Ndia na ndo lâ ti Sabbat afa nyen na aChrétien?

• Na lege wa kpengba-ndia so ayeke na gunda ti ndia ti Nzapa na ndo rongo le-kobe ayeke nzoni teti e laso nga?

• Tongana nyen ndia so ake tënë ti sarango bê abata e?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

1, 2. (a) Akpale ti nyen si wasungo Psaume 119 awara lani? (b) Lo sara nyen? Ngbanga ti nyen?

3. Ngbanga ti nyen a yeke ngangu na aChrétien ti kpe andia ti Nzapa laso?

4. Tongana nyen wasungo psaume afa so lo bâ ndia ti Nzapa na nene ni? A lingbi aChrétien nga asara tongaso?

5. E yeke bâ ambeni ye wa na yâ Ndia ti Moïse?

6. Azo kue ayeke na bezoin ti wara ambeni ye wa so ayeke kota ye mingi?

7, 8. (a) Tongana nyen Nzapa azia lani kangbi na popo ti lâ ti Sabbat na tanga ti alango? (b) A zia lani lâ ti Sabbat ti sara na nyen?

9. Ndia na ndo lâ ti Sabbat adabe ti aChrétien na nyen?

10. Ti mû ngoi ti gbu li na ndo aye ti yingo alingbi ti sara nzoni na e tongana nyen?

11. Ndia na ndo rongo le-kobe na yaka ayeke tambela lani tongana nyen?

12. Ndia na ndo rongo le-kobe amû lani lege na awafango yaka ti sara nyen?

13. Ndia so a mû giriri na ndo rongo le-kobe afa nyen na e?

14, 15. Tongana nyen e lingbi ti fa so maboko ti e awoko na mungo ye? Aye ti nzoni wa e nga na ala so e mû maboko na ala ayeke wara?

16, 17. Komandema bale-oko ni ake tënë ti nyen? Nda ni ayeke nyen?

18. Abibe wa amû ndo na yâ sese so? Abibe so alingbi ti ga na akpale wa?

19, 20. (a) Ti ala so aye ndia ti Jéhovah, aye wa si ayeke na ngere ngangu biani? (b) Article ti peko ayeke sara ande tënë na ndo ti nyen?

[Foto na lembeti 21]

Ndia na ndo lâ ti Sabbat agboto lê ândö na ndo ti nyen?

[Foto na lembeti 23]

Ndia na ndo rongo le-kobe afa nyen na e?