Fa ndoye na yekiango ndo na batango yanga ti mo

“I oko oko kue, i ndoye awali ti i legeoko tongana tere ti i mveni; na a lingbi wali ayekia koli ti lo.”​—AEPHÉSIEN 5:33.

TONGANA a tokua na mo mbeni matabisi so a sû na tere ni atene: “Gbu ni yeke”, fade mo yeke sara ye na ni tongana nyen? Biani fade mo yeke gbu ni nzoni ti tene mo buba ni pëpe. Ka ti matabisi ti mariage a yeke tongana nyen?

² Naomi so ayeke mbeni womua ti sese ti Israël, atene tënë so na Orpa nga na Ruth: ‘L’Eternel amû [koli na ala oko oko, Tene ti Nzapa, Kozo Mbouki]...ti wu tere ti ala, ala oko oko kue na yâ da ti koli ti ala.’ (Ruth 1:3-9). Na ndo nzoni wali, Mbeti ti Nzapa atene: “Da na mosoro ayeke ye ti héritier so ababâ amû, me L’Eternel amû wali ti ndara na zo.” (aProverbe 19:14). Tongana mo sara mariage awe, a yeke nzoni mo bâ koli wala wali ti mo tongana matabisi so Nzapa amû na mo. Mo yeke sara ye na matabisi so tongana nyen?

³ Tongana lo yeke sû lani mbeti na akozo Chrétien, bazengele Paul atene: “I oko oko kue, i ndoye awali ti i legeoko tongana tere ti i mveni; na a lingbi wali ayekia koli ti lo.” (aEphésien 5:33). Bâ tongana nyen akoli na awali alingbi ti sara ye alingbi na wango so na ndo tënë ti yanga ti ala.

Sara hange na “sioye so aduti kpô pëpe”

⁴ Na yâ mbeti ti lo, Jacques atene so menga ayeke “sioye so aduti kpô pëpe, a si na yorö sioni ti fâ zo.” (Jacques 3:8). Jacques ahinga tâ tënë so nzoni mingi: yanga so asara tënë kirikiri ayeke futi ye. Kite ayeke dä pëpe so lo hinga nzoni proverbe ti Mbeti ti Nzapa so afa so buba tënë ti yanga ti zo alingbi ti ‘kpo tongana épée’. Me, gi oko proverbe so atene “menga ti wandara asara si ye aga nzoni.” (aProverbe 12:18). Biani, tënë ti yanga ti zo ayeke na ngangu mingi. A lingbi ti sara sioni, wala ti sara nzoni. Ye wa atënë ti yanga ti mo ayeke sara na ndo koli wala wali ti mo? Tongana mo hunda koli wala wali ti mo na tënë so, fade lo yeke kiri tënë tongana nyen?

⁵ Tongana atënë ti songo bê ayeke na yâ mariage ti mo, mo lingbi ti sara si ye aga nzoni. Ye oko, a hunda na mo ti sara ngangu. Ngbanga ti nyen? Kozoni, a lingbi e tiri na mitele ti e so ayeke mbilimbili-kue pëpe. Siokpari so a dü e na ni ayeke sara ngangu mingi na ndo lege so e yeke bâ na amba ti e nga na lege so e yeke sara tënë na ala. Jacques asû tënë so: “Tongana mbeni zo apika gere ti lo na tënë ti yanga ti lo pëpe, zo so alingbi kue, lo lingbi bata tere ti lo kue nga.”​—Jacques 3:2.

⁶ Use ni, sewa alingbi ti sara si mbeni zo atene asioni tënë. Ambeni zo akono na ando so ababâ na mama ni ayeke azo so “aye ti leke songo pëpe, . . . akanga nzara ti tere ti ala pëpe, azo so ahili” wala asara pasi na amba ti ala (2 Timothée 3:1-3). Mingi ni, amolenge so akono na ando tongaso ayeke sara ye nga gi legeoko tongaso tongana ala ga kota. Me ti tâ tënë ni, dutingo ti zo mbilimbili-kue pëpe nga lege so a bata na lo ayeke pëpe mbeni raison ti tene lo tene atënë ti songo bê. Ye oko, ti hinga aye so ayeke mû maboko na e ti hinga ngbanga ti nyen a yeke tâ ngangu na ambeni zo ti bata yanga ti ala na asioni tënë.

‘Zia sio tënë kue’

⁷ Atâa raison ni ayeke nyen, atënë ti songo bê na popo ti koli na wali alingbi ti fa so ndoye na yekiango ndo ayeke na popo ti ala pëpe. A yeke na lege ni si Pierre awa aChrétien ti “zia . . . sio tënë kue.” (1 Pierre 2:1). Tënë ti Grec so a kiri pekoni na “sio tënë” aye ti tene “zongango ndo.” A wara na yâ ti tënë so tënë ti ‘pikango azo na tënë ti yanga’. Tënë so afa nzoni mingi sioni ye so yanga so asara tënë kirikiri ayeke sara!

⁸ Peut-être mo bâ so tënë ti zonga ayeke kota ye pëpe, me bâ ye so ayeke si tongana koli wala wali azonga mba ti lo. Tongana mo iri koli wala wali ti mo buba zo, zo ti goigoi wala zo ti kion, mo ye ti fa so sarango ye ti lo kue ayeke gi tongaso; na mara ti atënë tongaso ayeke zi nengo ti zo. So ayeke tâ sarango sioni na zo. Ka tongana koli ti mo wala wali ti mo asara faute, na mo gboto lê na ndo ni na konongo yâ ti tënë ni, a yeke tongana nyen? Ti tene na lo atënë tongana “Lâ oko mo si na l’heure pëpe”, wala “Mo yeke mä ka mbi pëpe”, so ayeke konongo yâ ti tënë pëpe? Mara ti atënë tongaso ayeke sara si zo agi ti fa gi nzoni ti sarango ye ti lo mveni. So alingbi ti ga kota papa.​—Jacques 3:5.

⁹ Atënë so asi singo na zonga ayeke ga na kpale na yâ mariage, na aye ti pekoni alingbi ti duti sioni mingi. A-Proverbe 25:24 atene: “A yeke nzoni ahon ti duti na mbundu ti ndoda, ahon ti duti na kota da na wali so agi tënë mingi.” Biani, oko tënë so alingbi ti bâ nga koli so agi tënë mingi. Yeke yeke, asioni tënë ti koli wala wali alingbi ti buba yâ ti songo ti ala, na peut-être a yeke sara si koli wala wali abâ so mba ti lo aye lo pëpe, wala même so lo lingbi ti tene a ye lo pëpe. A yeke polele so a yeke kota ye ti tene zo abata yanga ti lo. Me zo alingbi ti sara ni tongana nyen?

“Bata menga” ti mo

¹⁰ Jacques 3:8 atene: “Zo oko alingbi komande menga pëpe.” Ye oko, a lingbi e sara kue ti bata menga wala yanga ti e. “Tongana mbeni zo atene na bê ti lo, lo yeke zo ti sara na Nzapa, me lo bata menga ti lo pëpe, lo handa bê ti lo, sarango na Nzapa ti zo so ayeke senge.” (Jacques 1:26; 3:2, 3). Atënë so afa so lege so mo yeke sara tënë na mba ti mo ayeke kete ye pëpe. A lingbi ti buba gi pëpe songo ti mo na koli wala wali ti mo, me a lingbi nga ti buba songo ti mo na Jéhovah Nzapa.​—1 Pierre 3:7.

¹¹ Lege ti ndara ayeke ti tene mo bâ lege so mo yeke sara tënë na koli wala wali ti mo. Tongana mbeni tënë alondo, gi ti sara si kpale ni adë. Bâ ye so asi lani na Isaac na wali ti lo Rebecca, so a fa tënë ni na Genèse 27:46–28:4, so atene: “Rebecca atene na Isaac, mbi nze awe, nzara ti ngbâ na fini agbu mbi mbeni pëpe teti amolenge-wali ti mara ti Heth. Tongana Jacob akamata wali na popo ti amolenge ti mara ti Heth, na lo yeke tongana amolenge-wali ti sese so, fini ti mbi asara nzoni na mbi tongana nyen?” Ye oko afa pëpe so Isaac akiri tënë ngangu na wali ti lo. Nde na so, lo tokua molenge ti ala Jacob ti gi mbeni wali so akpe mbeto ti Nzapa so alingbi ande ti sara si Rebecca aduti na vundu pëpe. Ka tongana mbeni tënë alondo na popo ti koli na wali ti lo? Ti tene “a yeke mbi” ahon ti tene “a yeke mo” alingbi ti sara si tënë ni ague aga kota papa pëpe. Na tapande, ahon ti tene: “Lâ oko mo mû ngoi ti duti na tere ti mbi pëpe!”, ngbanga ti nyen mo tene pëpe: “A yeke nzere na mbi tongana e wara mbeni ngoi ti sara ye legeoko”? Bâ gi kpale ni, me zo pëpe. Gi pëpe ti fa zo wa si ayeke na raison wala faute. Mbeti ti aRomain 14:19 atene: “A lingbi e tambela na peko ti ye so amû siriri, na ye so asara si e kue akpengba.”

Zia “suingo bê, songo bê, ngonzo”

¹² Batango yanga andu gi pëpe sarango hange na tënë so ayeke sigigi na yanga ti e. Ti tâ tënë ni, atënë ti yanga ti e afa ye so ayeke na bê ti e. Jésus atene: “Zo ti nzoni alungula nzoye ti nzo mosoro ti bê ti lo, lo zia na gigi, na zo ti sioni alungula sioye ti sio mosoro ti bê ti lo, lo zia na gigi; teti yanga ti zo asara tënë ti ye so asi bê ti lo.” (Luc 6:45). Tongaso, ti bata yanga ti mo, a yeke nzoni mo sambela tongana David, so atene: “O Nzapa, Mo créé bê so avuru na yâ mbi; Mo kiri Mo sara yingo na yâ mbi so aduti kpô.”​—Psaume 51:12.

¹³ Paul awa lani aChrétien ti Ephèse ti kpe ti tene gi asioni tënë pëpe, me nga ti lungula abibe so ayeke pusu zo ti sara atënë tongaso. Lo tene: “I zia suingo bê, songo bê, ngonzo, wuluwulu, zonga, legeoko na be-ti-ke kue.” (aEphésien 4:31). Bâ so kozoni si lo sara tënë ti ‘wuluwulu na zonga’, Paul afa tënë ti ‘suingo bê, songo bê na ngonzo’. A yeke ngonzo so akporo na yâ bê ti zo si ayeke pusu lo ti diko asioni tënë. Tongaso hunda tere ti mo: ‘Suingo bê wala batango zo na bê nga na ngonzo ayeke na yâ bê ti mbi? Mbi yeke “zo so ayeke na ngonzo ti wâ”? (aProverbe 29:22). Tongana a yeke asarango ye ti mo la, sambela Nzapa ti mû maboko na mo ti hon ndo ti abibe so na ti kanga bê ti mo tongaso si ngonzo ague na mo ti diko asioni tënë pëpe. Psaume 4:5 atene: “Tongana ngonzo agbu i, i bata si i sara siokpari pëpe; i gi bê ti i na ndo tange ti i, na i kaï.” Tongana e bâ so ngonzo ayeke nduru ti gbu e na e yeke na mbeto so e lingbi ande ti kanga bê na gbe ni pëpe, sara ye alingbi na wango ti proverbe so: “Kozo si papa alondo, londo mo hon.” (aProverbe 17:14, NW ). Zi tere ti mo na yâ kpale ni juska bê ti mo adë.

¹⁴ A yeke ngangu ti kanga bê tongana bê ti mo aso na ngonzo asara mo, mbilimbili tongana gunda ni ayeke ye so Paul airi ni “suingo bê”. Tënë ti Grec so Paul amû ni ge, a fa nda ni tongana “batango zo na bê sân ti duti na nzara ti leke tënë” na ‘dikongo asioye kue so a sara na mo’. Ngoi na ngoi songo bê alingbi ti duti tongana mbeni gbagba so akangbi popo ti koli na wali, na ye tongaso alingbi ti ninga. Tongana a leke mbeni tënë kue pëpe, a lingbi ti sara si zerengo ndo aduti dä. Me ti bata zo na bê ndali ti sioni so lo sara na mo ayeke ye senge. Ye so asi awe, asi awe. Ye so mo pardone awe, a yeke nzoni mo girisa ni. Ndoye “adiko sioye pëpe.”​—1 aCorinthien 13:4, 5.

¹⁵ Ka tongana mo kono na yâ ti sewa so sioni yanga ayeke dä mingi na aga mbage ti sarango ye ti mo, mbeni ye ti sara ayeke dä? Biani mo lingbi ti gbian sarango ye so. Ambeni ye ayeke dä so mo leke na bê ti mo awe ti sara ni pëpe, na ti mo a ngbâ gi na ndo so. Tongana a ndu tënë ti yanga ti mo, ndo wa si mo soro ti luti dä? Fade mo yeke kaï ti sara tënë kozoni si mo tene asioni tënë? Biani mo yeke ye ande ti sara ye tongana ti so aEphésien 4:29 afa: “I zia sio tënë asigigi na yanga ti i pëpe.” Ti sara ye so, a hunda ti ‘lungula zo-ti-giriri na kusala ti lo, na ti yü zo-ti-fini so akiri aga fini na lege ti image ti Lo so acréé lo si lo hinga ye biani.’​—aColossien 3:9, 10.

Mango tere ayeke kota ye

¹⁶ Tongana koli na wali ake ti sara tënë na popo ti ala, ye ayeke ga nzoni pëpe, na kpale alingbi ti si. A yeke lakue pëpe tënë ti sarango mbana si apusu zo ti ke ti sara tënë na mba ti lo. Peut-être lo hinga tënë so lo lingbi ti tene pëpe wala bê ti lo anze. Ye oko, ti ke ti sara tënë na mba ayeke kono gi ngonzo so ayeke na bê ti ala na ayeke leke kpale ni oko pëpe. Mbeni wali atene: “Na ngoi so e kiri ti sara tënë na popo ti e, e yeke kiri na ndo ti kpale ni lâ oko pëpe.”

¹⁷ Tongana mbeni tënë ayeke na popo ti koli na wali si ngonzo angbâ gi na bê ti ala, ti leke ni ayeke kete ye pëpe. A-Proverbe 15:22 atene: “Ye so azo aye ti sara aga ye pëpe tongana ala wa tere ti ala pëpe, me na lege ti awawango mingi, ye ni aga nzoni.” A yeke nzoni mo na koli wala wali ti mo aduti ti sara lisoro na ndo ti tënë ni. Mä koli wala wali ti mo na bê ti mo kue tongana lo yeke sara tënë. Tongana a yeke ngangu na mo ti sara tongaso, ngbanga ti nyen ti pusu nduru na a-ancien ti kongregation pëpe? Ala hinga Mbeti ti Nzapa nzoni na ala yeke abiazo so ahinga ti sara kua nzoni na akpengba-ndia ti Bible. Azo tongaso ayeke tongana “ndo ti honde tere ngbanga ti kota pupu, ala yeke ndo ti bata tere ngbanga ti pupu ti ngangu.”​—Esaïe 32:2.

Mo lingbi ti bata yanga ti mo

¹⁸ Ti bata yanga ti e ayeke ngangu. A yeke nga legeoko tongana a ndu sarango ye ti e. Ti fa kpale so lo yeke na yâ ni, bazengele Paul asû tënë so: “Teti mbi hinga ye oko ti nzoni ayeke na yâ mbi pëpe, so atene, na yâ mitele ti mbi; teti mbi ye ti sara nzoni, me ngangu ti sara nzoni ayeke na mbi pëpe. Teti nzoni so mbi ye ti sara, mbi sara pëpe; me sioni so mbi ye ti sara pëpe, mbi sara. Me tongana mbi sara ye so mbi ye ti sara pëpe, mbi mveni, mbi sara ye so pëpe, me siokpari so aduti na yâ mbi asara ye so.” Ndali ti “ndia ti siokpari so ayeke na yâ amembre ti [e]”, e yeke nduru ti sara ye nzoni pëpe na yanga ti e nga na atanga ti tere ti e (aRomain 7:18-23). Ye oko, a lingbi e hon ndo ti kpale ni, na Nzapa alingbi ti mû maboko na e.

¹⁹ Na yâ ti songo so ndoye na yekiango tere ayeke dä, place ayeke dä pëpe teti abuba tënë na asioni tënë. Bâ tapande so Jésus Christ azia na ndo tënë so. Lâ oko Jésus azonga adisciple ti lo pëpe. Même na ndangba bï ti fini ti lo na sese tongana adisciple ti lo apapa na popo ti ala ti bâ zo wa si ayeke kota mingi, Molenge ti Nzapa asuku na ala pëpe (Luc 22:24-27). Bible amû wango so: “Akoli, i ndoye awali ti i, legeoko tongana Christ andoye Eglize, na Lo mû Lo mveni teti Eglize.”​—aEphésien 5:25.

²⁰ Ka ti wali a yeke tongana nyen? “A lingbi wali ayekia koli ti lo.” (aEphésien 5:33). Wali so ayekia koli ti lo ayeke dekongo na li ti lo na dikongo na lo asioni tënë? Bazengele Paul asû na mbeti: “Me mbi ye i hinga, Christ ayeke Beli ti akoli oko oko kue, na koli ayeke beli ti wali, na Nzapa ayeke Beli ti Christ.” (1 aCorinthien 11:3). A lingbi awali amä akoli ti ala so ayeke mokonzi ti ala tongana ti so Christ asara na mokonzi ti lo (aColossien 3:18). Atâa so zo alingbi ti sara ye tâ gi tongana ti Jésus pëpe teti zo ayeke wasiokpari, ti gi ti “tambela na senda ti Lo” ayeke mû maboko na akoli nga na awali ti bata yanga ti ala nzoni.​—1 Pierre 2:21.

Mo manda nyen?

• Na lege wa yanga so asara tënë kirikiri alingbi ti buba mariage?

• Ngbanga ti nyen a yeke ngangu na zo ti bata yanga ti lo?

• Ye wa ayeke mû maboko na e ti bata yanga ti e?

• Ye wa a yeke nzoni mo sara tongana kpale alondo na popo ti mo na koli wala wali ti mo?

[Ahundango tënë ti manda na ye]

1, 2. Kota hundango tënë wa a yeke nzoni azo kue so asara mariage awe ahunda na tere ti ala? Ngbanga ti nyen?

3. Wango ti Paul wa a yeke nzoni akoli na awali amä ni?

4. Tongana nyen menga ti zo alingbi ti sara ye ti nzoni wala ye ti sioni?

5, 6. Aye wa asara si a yeke ngangu na ambeni zo ti bata yanga ti ala?

7. Pierre aye lani ti tene nyen tongana lo wa aChrétien ti “zia . . . sio tënë kue”?

8, 9. Ye nyen alingbi ti si tongana koli na wali azonga tere? Ngbanga ti nyen a yeke nzoni ala kpe ti sara ni?

10. Ngbanga ti nyen a yeke kota ye ti bata yanga ti e?

11. Tongana nyen koli na wali alingbi ti sara si tënë ague aga kota papa pëpe?

12. Ti bata yanga ti e, a lingbi e sambela teti ye wa? Ngbanga ti nyen?

13. Tongana nyen suingo bê, songo bê na ngonzo alingbi ti gue na zo ti diko asioni tënë?

14. Tongana nyen batango zo na bê ayeke buba mariage?

15. Ye wa ayeke mû maboko na ala so ayeke diko ka asioni tënë ti changé sarango ye ti ala?

16. Ngbanga ti nyen ti ke ti sara tënë na koli wala wali ti mo ayeke ga na kpale?

17. Ye wa aChrétien so ayeke na akpale na yâ mariage ti ala alingbi ti sara?

18. Bira wa aRomain 7:18-23 asara tënë ni?

19, 20. Tongana nyen tapande ti Jésus alingbi ti mû maboko na akoli nga na awali ti bata yanga ti ala?

[Foto na lembeti 12]

A-ancien amû awango so aluti na ndo ti Bible