“Amolenge, i mä tënë ti ababâ na amama ti i”

“Amolenge, i mä tënë ti ababâ na amama ti i na yâ Seigneur, teti so ayeke [na] lege ni.”​—AEPHÉSIEN 6:1.

1. Na lege wa mango yanga alingbi ti bata mo?

PEUT-ÊTRE e yeke na fini laso ndali ti so e mä yanga lani, me ambeni zo awara kuâ ndali ti so ala ke ti mä yanga. Ala ke ti mä yanga na yâ ye wa? Na tapande, aye ti tere ti e so a leke ni na lege ti “ye ti kpene” ayeke mu na e agbotongo mê (Psaume 139:14). Lê ti e ayeke bâ le-nduzu so ayeke vuko nga mê ti e ayeke mä sungbango ti bekpa. Na pekoni, kota pupu ayeke sara. Ti ala so ahinga akpale so, so aye so alingbi ti ga na ni na zo, aye so ayeke tongana agbotongo mê so ayeke pusu ala ti gi mbeni ndo ti bata tere ti ala si kota ngu-nzapa so ayeke ga na anyekpa na angandangombe alingbi ti sara sioni na ala pëpe.

2. Ngbanga ti nyen amolenge ayeke na bezoin ti agbotongo mê? Ngbanga ti nyen a yeke nzoni ala mä yanga ti ababâ na mama ti ala?

² Ala amolenge, ala yeke na bezoin ti tene a gboto mê ti ala ti kpe aye so alingbi ti sara sioni na ala, na ababâ na mama ti ala ayeke na kungba ti sara ni. Peut-être, ala dabe ti ala so a tene na ala awe: “Ndu wâ pëpe! A yeke zö mo!” “Mo pusu nduru na tere ti kota ngu pëpe! Mo lingbi ti wara sioni!” “Mo bâ ndo mbage na mbage kozoni si mo fâ lege!” Ye ti mawa ni ayeke so amolenge awara sioni wala même ala wara kuâ ndali ti so ala ke ti mä yanga. Ti mä yanga ti babâ na mama ti mo “ayeke [na] lege ni.” A yeke nga lege ti ndara (aProverbe 8:33). Mbeni versê nde ti Bible atene so mango yanga ayeke “nzoni” na lê ti Seigneur ti e Jésus Christ. Biani, Nzapa ahunda na mo ti mä yanga ti babâ na mama ti mo.​—aColossien 3:20; 1 aCorinthien 8:6.

Mango yanga aga na anzoni ye so aninga

3. Ti mingi ti e, “tâ fini biani” ayeke nyen? Tongana nyen amolenge alingbi ti wara ni?

³ Mango yanga ti babâ na mama ti mo ayeke bata fini ti mo “fadeso”, nga a yeke sara si mo wara ande fini so “ayeke ga,” so a iri ni “tâ fini biani.” (1 Timothée 4:8; 6:19). Ti mingi ti e, tâ fini ni ayeke fini ti lakue lakue na yâ fini sese ti Nzapa so lo mû zendo ni ti mû na ala so angbâ ti sara ye alingbi na akomandema ti lo. Mbeni kota komandema ti lo atene: “A lingbi mo yekia babâ na mama ti mo, so ayeke kozo komandema so zendo ayeke dä, si mo lingbi duti nzoni, na lâ ti mo awu mingi na ndo sese.” Tongaso, tongana mo mä yanga ti babâ na mama ti mo, mo yeke duti ande na ngia. A yeke sara si gigi ti mo aga nzoni nga sarango tongaso ayeke gue na mo ti wara fini ti lakue lakue na yâ paradis na ndo sese.​—aEphésien 6:2, 3.

4. Tongana nyen amolenge alingbi ti yekia Nzapa na ti wara nzoni dä?

⁴ Tongana mo yekia babâ na mama ti mo na lege so mo mä yanga ti ala, mo yeke yekia Nzapa ndali ti so a yeke lo la lo hunda na mo ti mä yanga ti ala. Na oko ngoi ni, mo yeke wara nzoni dä. Bible atene: “Mbi yeke L’Eternel Nzapa ti mo, Lo so awa mo si mo ga nzoni.” (Esaïe 48:17; 1 Jean 5:3). Tongana nyen mango yanga ayeke ga na mo aye ti nzoni? A yeke mû ngia na babâ na mama ti mo, na tongaso ala yeke fa biani ngia ti ala na ambeni lege so ayeke sara si mo duti na ngia mingi ahon ti kozo (aProverbe 23:22-25). Me kota ahon so, tongana mo mä yanga, a yeke mû ngia na Babâ ti mo so ayeke na yayu, na lo yeke futa ande mo pendere mingi! Zia e bâ tongana nyen Jéhovah airi deba nzoni na ndo ti Jésus na lo bata lo; a yeke ni la Jésus atene na ndo lo wani lo tene: “Mbi sara ye so amû ngia na Lo lakue.”​—Jean 8:29.

Jésus ahinga ti sara kua

5. Aye wa amû lege na e ti hinga so Jésus ahinga ti sara lani kua nzoni?

⁵ Jésus ayeke kozo molenge ti mama ti lo Marie. Joseph, babâ so abata Jésus ayeke zo ti lekengo aye na keke. Jésus nga aga zo ti lekengo aye na keke, âmanke lo manda kua so na mbage ti Joseph (Matthieu 13:55; Marc 6:3; Luc 1:26-31). Mo pensé so Jésus asara kua ti lo lani tongana nyen? Na ngoi so lo ngbâ na yayu, kozo si na lege ti kpene a zia fini ti lo na yâ ti Marie so ayeke machia, Jésus so a sara tënë ti lo tongana ndara ni mveni, atene: “Mbi yeke na tere ti [Nzapa] tongana wakode. Lakue Lo wara ngia na yâ mbi.” Nzapa ayeke lani na ngia ndali ti Jésus so ahinga ti sara kua na ngoi so lo yeke na yayu. Mo pensé so na ngoi so Jésus ayeke lani molenge na ndo sese, lo sara ngangu ti sara kua ti lo ti lekengo aye na keke nzoni?​—aProverbe 8:30; aColossien 1:15, 16.

6. (a) Ngbanga ti nyen la mo pensé so Jésus ayeke sara lani kua ti da na ngoi so lo de molenge? (b) Na alege wa amolenge alingbi ti mû tapande ti Jésus?

⁶ Kite ayeke dä pëpe so, ngoi na ngoi, Jésus ayeke sara ngia na ngoi so lo de molenge, legeoko tongana ti so Bible atene amolenge ayeke sara ândö (Zacharie 8:5; Matthieu 11:16, 17). Ye oko, a lingbi mo hinga so Jésus ayeke lani kozo molenge ti mbeni kota sewa so ayeke na mosoro mingi pëpe. Tongaso, atâa so Joseph ayeke fa na lo kua ti lekengo aye na keke, Jésus ayeke sara nga akua ti da na mbage. Na pekoni, Jésus aga mbeni wafango tënë, na teti so lo mû tere ti lo kue na kua ti lo so, lo yeke na ngoi pëpe ti gi aye teti nzoni duti ti lo wani (Luc 9:58; Jean 5:17). Mo bâ alege so mo lingbi ti mû tapande ti Jésus? Babâ na mama ti mo ayeke hunda na mo ti leke yâ ti chambre ti mo wala ti sara ambeni kua ti da? Ala yeke wa mo ti voro Nzapa na lege ti gango na abungbi nga na lege ti fango na amba ti mo atënë ti mabe ti mo? Na ngoi so Jésus angbâ kete, mo pensé so lo lingbi ti sara ye tongana nyen tongana a hunda na lo ti sara mara ti aye so?

Mbeni nzoni wamandango Bible nga mbeni nzoni wafango ye

7. (a) Jésus na azo wa la peut-être ague lani na Matanga ti Pâque? (b) Jésus ayeke lani na ndo wa tongana azo amû lege ti kiri na kodoro? Ngbanga ti nyen lo yeke kâ?

⁷ A hunda na akoli kue nga na amolenge-koli kue ti asewa ti azo ti Israël ti gue ti voro Jéhovah na yâ ti temple ti Jérusalem na ngoi ti amatanga ota so aJuif ayeke sara ngu oko oko (Deutéronome 16:16). Na ngoi so Jésus ayeke lani na ngu 12, peut-être azo ti yâ ti sewa ti lo kue ague na Jérusalem ti sara Matanga ti Pâque. Na popo ti azo so, mo yeke wara peut-être aita ti Jésus ti koli na ti wali so Marie na Joseph adü. Ye oko, na popo ti azo so ague lani legeoko na sewa ti Jésus na Jérusalem, mo yeke wara peut-être Salomé so ayeke peut-être ita ti Marie ti wali na koli ti lo Zébédée nga na amolenge ti ala Jacques na Jean so na pekoni aga abazengele ti Jésusa (Matthieu 4:20, 21; 13:54-56; 27:56; Marc 15:40; Jean 19:25). Tongana ala mû lege ti kiri, peut-être Marie na Joseph abâ atene Jésus ayeke kiri legeoko na afami ti ala, na tongaso ala hinga hio pëpe so Jésus ayeke na popo ti ala pëpe. Lango ota na pekoni, tongana Marie na Joseph awara Jésus, lo yeke na yâ ti temple, “Lo yeke duti na popo ti amaître, Lo yeke mä ala, na Lo yeke hunda ala na nda ti tënë.”​—Luc 2:44-46.

8. Ye wa Jésus ayeke sara lani na yâ ti temple? Ngbanga ti nyen bê ti azo so amä lo adö?

⁸ Na lege wa Jésus ‘ahunda nda ti tënë’ na amaître? Ahundango tënë ti lo ayeke peut-être pëpe gi ambeni senge tënë so zo ahunda ti hinga mbeni ye wala ti wara ambeni sango. Tënë ti yanga ti Grec so a sara na kua ge alingbi ti ndu ahundango tënë so zo ayeke sara na kusala na yâ ti ada-ngbanga, na tongaso a lingbi ti ndu ngbango ti hunda ambeni tënë na peko ti so a mû ambeni kiringo tënë. Biani, atâa so Jésus ade lani molenge, aye so lo hinga na ndo ti Bible apika bê ti awafango tënë ti Nzapa so ahinga ndia mingi! Bible atene so “bê ti ala kue so amä Lo adö teti ndara ti Lo na teti tënë so Lo kiri na ala.”​—Luc 2:47.

9. Na lege wa mo lingbi ti mû tapande ti Jésus na ndo mandango Bible?

⁹ Ti mo, ye wa amû lege na Jésus so ngu ti lo ayeke mingi pëpe ti sara si bê ti amaître so ayeke na ndara mingi adö na lege ti hingango ye ti lo na ndo ti Bible? Jésus ayeke lani na matabisi ti wara mbeni babâ na mama so akpe mbeto ti Nzapa, na so gi na kete ti lo afa na lo ye na ndo Nzapa (Exode 12:24-27; Deutéronome 6:6-9; Matthieu 1:18-20). Kite ayeke dä pëpe so Joseph ayeke gue lani na Jésus na synagogue ti mä Tënë ti Nzapa so a diko ni na a sara lisoro dä. Mo yeke nga na matabisi ti wara mbeni babâ na mama so ayeke manda Bible na mo na so ayeke gue na mo na bungbi? Mo yeke bâ ngangu so ala yeke sara na nene ni, tongana ti so Jésus abâ na nene ni ngangu so babâ na mama ti lo ayeke sara? Mo yeke fa na amba ti mo aye so mo yeke manda, tongana ti so Jésus asara lani?

Jésus amä yanga lani

10. (a) Ngbanga ti nyen babâ na mama ti Jésus alingbi fade ti hinga ndo so ala lingbi ti wara lo dä? (b) Nzoni tapande wa Jésus azia na amolenge?

¹⁰ Ti mo, bê ti Marie na Joseph ayeke lani tongana nyen tongana ala wara Jésus na yâ ti temple na peko ti lango ota? Kite ayeke dä pëpe so bê ti ala adë ngangu. Ye oko, bê ti Jésus adö ti hinga so babâ na mama ti lo ahinga pëpe ndo so lo yeke dä. Ala use kue ahinga ye nzoni mingi na ndo dungo Jésus na lege ti kpene. Na ndo ni, atâa so ala hinga anzene nzene ye kue pëpe na ndo ye so Jésus ayeke sara ande, ala hinga kamême ye na ndo kusala so lo yeke sara tongana Zo ti songo azo nga Gbia ti Royaume ti Nzapa (Matthieu 1:21; Luc 1:32-35; 2:11). A yeke ngbanga ni la Jésus ahunda ala lo tene: “I gi Mbi teti nyen? I hinga pëpe a yeke ngbanga ti Mbi ti [duti na yâ ti da ti Babâ ti mbi, Fini Mbuki, 2001 ]?” Ye oko, Jésus amä yanga ti babâ na mama ti lo na lo kiri na Nazareth. Bible atene: “Lo mä yanga ti ala.” Na ndo ni, “mama ti Lo abata tënë so kue na bê ti lo.”​—Luc 2:48-51.

11. Ye wa tapande ti Jésus afa na mo na ndo mango yanga?

¹¹ Mo pensé so a yeke ngangu pëpe ti mû tapande ti Jésus, ti mä yanga ti babâ na mama ti mo lakue? Wala mo bâ so ala hinga ye mingi pëpe na ndo ti gigi ti laso, na tongaso mo hinga ye mingi ahon ala? Ti tâ tënë ni, mo lingbi ti hinga ye mingi na ndo ti téléphone ti maboko, na ndo ti ordinateur wala na ndo ti ambeni ye nde so a yeke sigigi na ni laso. Me gbu li ti mo na ndo Jésus, lo so bê ti akota wafango ye adö teti “ndara ti Lo na teti tënë so Lo kiri na ala.” Mo hinga nzoni mingi so, tongana a haka hingango ye ti mo na ti Jésus, hingango ye ti mo ayeke gi kete kete. Ye oko, Jésus amä lani yanga ti babâ na mama ti lo. Ye so aye pëpe ti tene so lo yeke yeda lakue na adesizion so ala mû. Me, “Lo mä yanga ti ala” na yâ ti angoi kue so lo ngbâ lani molenge. Ti mo, ye wa mo lingbi ti manda na lege ti tapande ti Jésus so?​—Deutéronome 5:16, 29.

A yeke ngangu ti mä yanga

12. Na lege wa mango yanga alingbi ti sö fini ti mo?

¹² A yeke kete ye pëpe ti mä yanga lakue. Tapande ti ye so asi na ambeni molenge-wali use so aye lani ti fâ mbeni kota lege ahon ti mû lege ti azo ti gere afa so a yeke ngangu ti mä yanga. Amolenge-wali so ahunda na mba ti ala so ague ti mû lege ti azo ti gere, ala tene: “Ka mo ga e hon ge ma Jean! Mo ye ti gue legeoko na e pëpe?” Tongana Jean angbâ ti gi bê ti lo, oko ti amolenge-wali ni atene na lo: “Mo yeke zo ti mbeto!” Ti fa so a yeke mbeto la asara Jean pëpe, lo tene: “Mbi ye gi ti sara ye alingbi na wango ti mama ti mbi.” Na ngoi so Jean ayeke mû ti lo lege ti azo ti gere, lo mä totongo ti frein ti oto. Na ngoi so lo bâ ndo, lo bâ so oto apika amolenge-wali use so: oko ni akui ti lo biani, tanga ti oko ni awara kota kpale so a hunda ti fâ gere ti lo na pekoni. Mama ti amolenge-wali use so atene na mama ti Jean so ni tene na ala ti mû gi lege ti azo ti gere. Lo kiri lo tene: “Mbi ye fade mingi ti tene amolenge ti mbi amä yanga ti mbi tongana ti so Jean amä yanga ti mo.”​—aEphésien 6:1.

13. (a) Ngbanga ti nyen a yeke nzoni mo mä yanga ti babâ na mama ti mo? (b) Na ngoi wa a yeke na lege ni ti tene mbeni molenge asara pëpe ye so babâ na mama ti lo atene na lo ti sara?

¹³ Ngbanga ti nyen Nzapa atene: “Amolenge, i mä tënë ti ababâ na amama ti i”? Tongana mo mä yanga ti babâ na mama ti mo, a fa so mo mä yanga ti Nzapa nga. Na ndo ni, babâ na mama ti mo ahinga ye mingi ahon mo. Na tapande, gi ngu oku kozo ti tene ndao so asi, oto afâ molenge ti mbeni kamarade ti mama ti Jean na ngoi so molenge ni atara ti fâ oko lege so. Biani, a yeke kete ye pëpe ti mä lakue yanga ti babâ na mama ti mo, me Nzapa ahunda na mo ti sara ni. Na mbage, tongana babâ na mama ti mo wala ambeni zo nde ahunda na mo ti tene mvene, ti nzi ye wala ti sara mbeni ye so Nzapa ake, a lingbi mo “mä Nzapa ahon ti mä azo.” A yeke nda ni la si na pekoni so Bible atene “i mä tënë ti babâ na mama ti i”, Bible akiri atene “na yâ Seigneur”. Ye so ahunda ti tene mo mä yanga ti babâ na mama ti mo na yâ ye kue so ague oko na andia ti Nzapa.​—Kusala 5:29.

14. Ngbanga ti nyen a yeke ngangu mingi pëpe na mbeni zo so ayeke mbilimbili-kue ti mä yanga? Ye oko, ngbanga ti nyen lo yeke na bezoin ti manda ye na ndo ni?

¹⁴ Mo pensé so tongana mo yeke mbilimbili-kue, so ti tene mo “yeke na siokpari oko pëpe, [mo] kangbi na awasiokpari” tongana ti Jésus, a yeke duti ngangu na mo pëpe ti mä yanga ti babâ na mama ti mo lakue? (aHébreu 7:26). Tongana mo yeke mbilimbili-kue, mo yeke duti nduru pëpe ti sara aye ti sioni, tongana ti so mo yeke nduru ti sara fadeso (Genèse 8:21; Psaume 51:7). Ye oko, a lingbi même Jésus amanda aye lani na ndo mango yanga. Bible atene: “Kamême [Jésus a] yeke Molenge, Lo manda ti mä tënë na lege ti ye so Lo hu pono dä.” (aHébreu 5:8). Na lege wa pasi so Jésus abâ lani amû lege na lo ti manda ti mä yanga, mbeni ye so a hunda ti tene lo manda lâ oko pëpe na yayu?

15, 16. Na lege wa Jésus amanda ti mä yanga?

¹⁵ Na sarango ye alingbi na ye so Jéhovah afa, Joseph na Marie awara lege ti bata Jésus si aye ti sioni asi na lo pëpe na ngoi so lo ngbâ lani molenge (Matthieu 2:7-23). Ye oko, a si na mbeni ngoi, Nzapa azia ti bata Jésus na lege ti ye ti kpene. Vundu ti bê ti Jésus nga na pasi so lo bâ ayeke mingi, ni la Bible atene so “Lo sambela na Lo hunda mingi na totongo ngangu na ngule”. (aHébreu 5:7). Ye so asi lani lawa?

¹⁶ Ye so asi lani mbilimbili na andangba ngbonga ti fini ti Jésus na ndo sese, na ngoi so Satan agi ti sara kue ti futi be-biani ti lo. A yeke polele so Jésus ayeke lani na vundu mingi ndali ti ye so azo ayeke tene na ndo ti Babâ ti lo tongana a fâ lo tongana zo ti sioni, atâa so lo yeke zo ti sioni pëpe. A yeke ndali ni la “Lo sambela mingi ahon [na yâ ti yaka ti Gethsémané]; na sô ti tere ti Lo asigigi tongana mênë, a yuru na sese.” Akete ngbonga na pekoni, pasi so Jésus abâ lani na ndo keke ti pasi ahon ndo ti lo, na a sara si lo ‘toto ngangu na ngule’. (Luc 22:42-44; Marc 15:34). A yeke tongaso si “lo manda ti mä tënë na lege ti ye so lo hu pono dä” nga na pekoni, lo mû ngia na bê ti Babâ ti lo. Jésus ayeke fadeso na yayu, lo yeke bâ mawa ti e na ngoi so e yeke sara ngangu lakue ti mä yanga.​—aProverbe 27:11; aHébreu 2:18; 4:15.

Manda ti mä yanga

17. A yeke nzoni e bâ awango so a mû na e tongana nyen?

¹⁷ Tongana babâ na mama ti mo asuku na mo, ye so afa so ala ye nzoni ti mo na ala ye mo. Bible ahunda tënë, atene: “Mbeni molenge ayeke so babâ ti lo awa lo pëpe?” Tongana babâ na mama ti mo asuku na mo pëpe, a fa so ala ye mo mingi pëpe. A yeke ye ti mawa pëpe? Ni la, teti so Jéhovah aye mo mingi, lo suku na mo. “Fadeso a bâ wango ni kue tongana ye ti ngia pëpe, me tongana ye ti vundu; me na nda ni, wango ni so alë lengo ti siriri ti mbilimbili teti ala so azia bê ti ala na wango ni.”​—aHébreu 12:7-11.

18. (a) Tongana a se zo na ndoye, a fa nyen? (b) Anzoni ye wa mo bâ so sengo ndo na ndoye ayeke ga na ni na ambeni zo?

¹⁸ Mbeni gbia ti Israël ti giriri so Jésus asara tënë ti lo ndali ti kota ndara so lo yeke na ni afa tongana nyen a yeke kota ye ti tene babâ na mama afa lege na amolenge ti ala na ndoye. Salomon atene: “Zo so ase molenge ti lo na keke pëpe, lo ke lo, me zo so andoye molenge ti lo, fade lo se lo na lege ni.” Salomon atene même so sengo ndo alingbi ti sö fini ti zo (aProverbe 13:24; 23:13, 14; Matthieu 12:42). Mbeni wali Chrétien atene so na ngoi so lo ngbâ lani molenge, tongana lo sara ye nzoni pëpe na ngoi ti abungbi, babâ ti lo ayeke tene na lo so fade ni yeke se ande lo tongana ala kiri na yanga-da. Tongana lo yeke dabe ti lo na babâ ti lo, lo bâ so a yeke ndoye la apusu babâ ti lo ti se lo na a sara si fini ti lo aga nzoni.

19. Ngbanga ti nyen a hunda na mo mbilimbili ti mä yanga ti babâ na mama ti mo?

¹⁹ Tongana mo yeke na mbeni babâ na mama so aye mo mingi si ala mû ngoi na ala sara ngangu ti se mo na ndoye, kiri singila ndali ni. Mä yanga ti ala, tongana ti so Seigneur ti e Jésus Christ amä yanga ti babâ na mama ti lo, Joseph na Marie. Me, mä yanga ti ala mbilimbili ngbanga ti so Babâ ti mo ti yayu Jéhovah Nzapa la ahunda na mo ti sara ni. Sarango tongaso ayeke ga na mo ande aye ti nzoni mingi nga “mo lingbi duti nzoni, na lâ ti mo awu mingi na ndo sese.”​—aEphésien 6:2, 3.

[Kete tënë na gbe ni]

Fade mo kiri tënë tongana nyen?

• Aye ti nzoni wa amolenge alingbi ti wara na lege ti mango yanga ti ababâ na mama ti ala?

• Tapande wa Jésus azia na lege ti mango yanga ti babâ na mama ti lo tongana lo ngbâ molenge?

• Na lege wa Jésus amanda lani ti mä yanga?

[Foto na lembeti 20]

Jésus so ayeke na ngu baleoko na use ahinga ye mingi na ndo Tënë ti Nzapa